BINNENLAND
DONDERDAG 4 DECEMBER 1930
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 5
TWEEDE KAMER
BEGROOTING VAN BINNENL. ZAKEN.
Over lijkverbranding, trekhonden,
koninklijke bezoeken, heiligen-
beeklen, bioscopen, dansen en bur
gerwacht
Bij de voortzetting van de bèhandeling
van de begrooting van BinnenJandsche
Zaken en Landbouw Dinsdagavond voer
den het woord de heeren Van D ij k (A.
R.) en Schaper (S. D. A. P.).
De heer Zandt (S. G.) bepleit strenge
maatregelen tegen openbare dansgelegen
heden. Een algeheel dans ver bod is noodig,
daar anders ons volk al dansende te gron
de gaat.
De heer D e B o e r (S. D. A. P.) wenscht
steunverleening voor de binnenschipperij.
De heer Boon (Lib.) steunt het betoog
van mevr. van Ita lie-van Embden ten
gunste van de lijkverbranding.
De heer B e u m e r (A. R.) komt er
naar aanleiding van de feesten te Nijme
gen tegen op, dat in ons land meer en
meer alles wat naar het monarchale
streeft, op zijde wordt geduwd.
De Minister van Binnenlandsche Zaken
en Landbouw, de heer Ruys de Bee-
renbrouck. de sprekers beantwoor
dend, zegt dat de lijkverbranding een van
de aange-egenheden xs, die op het oogen-
blik binnenskamers bij de regeering aan de
orde zijn. Omtrent het resultaat van die
bespreking hoopt spr. binnen niet te lan
gen tijd mededeeling te kunnen doen.
Ten aanzien van de trekhonden 'igt de
waarheid in het midden; aan een trekhon
denverbod, dat spreker intusschen voor
ons land voorloopig nog niet mogelijk acht,
zou spr. toch de voorkeur geven boven een
slappe toepassing van de vigeerende wet.
Te Nijmegen was het eenvoudig de
vraag, of het hoofd van Staat zou worden
uitgenoodigd tot bijwoning der feestelijk
heden. Spr. zou om volledige inlichtingen
ten dezen te kunnen geven de besprekin
gen te Nijmegen moeten hebben gevolgd.
Hij stemt intusschen in met degenen, die
van meening zijn, dat het hoofd van Staat
tegenwoordig moet kunnen zijn bij alle
openbare plechtigheden van beteekenis.
Dit is meent spr., ook het standpunt van
de tot burgemeester benoemde sociaal
democraten, en naar hij hoopt, de opvat
ting tevens van het geheele Nederland-
sche volk.
Tot de kwestie Huissen komend, brengt
spr. in herinnering, dat niet-katholieke
schilders als Rembrandt en Dürer Chris
tusbeelden hebben geteekend. Het besluit
is door den gemeenteraad met meerderheid
van stemmen genomen en door Gedep.
Staten met algemeene stemmen goedge
keurd.
Het verbod tot het bakken en afleveren
van brood op Allerheiligen te Roosendaal
berust op een plaatselijke verordening.
Deze zou alleen op grond van strijd met
het algemeen belang kunnen worden ver
nietigd, doch daarvoor acht spr. hier geen
termen aanwezig.
De omstandigheden ten opzichte van de
verhuring van het door de gemeente Gin-
neken en Bavel aangekochte kasteel Bou-
vigne aan de Pius-stichting in aanmerking
nemend, kan niet gezegd worden, dat de
gemeente hier een daad heeft gedaan,
die haar financieele krachten te boven
gaat. Het betreft hier een monument,
welks behoud zoowel eultureele als ma-
teriee'e beteekenis heeft.
De heer T e u 1 i n g s (R. K.) vraagt de
aandacht van de Regeering voor een na
dere bestudeering van de Kieswet, waar
door het contact tusschen kiezers en Can
dida ten zou kunnen worden verbeterd.
Minister Ruys zal aan dit verzoek ge
volg geven.
™De heer Van Zadelhoff (S. D.
A. P.) becritiseert 't opnieuw voorkomen
van posten voor vrijwillige burgerwachten
en bijz. vrijw. landstorm en hij protesteert
met name tegen de aangevraagde verhoo
ging met 30.000. Hier wordi het eene
deel van het volk gewapend tegen het an
dere. Spreker, die van meening is dat de
regeering daarmede een gevaarlijk spel
speelt, zal stemming vragen.
De heer Duymaer van Twist (A.
R.) bestrijdt het betoog van den heer Van
Zade hoff.
Minister Ruys antwoordt den heer
van Zadelhoff, dat vrijw. burgerwachten
en landstorm beide instituten zijn in han
den van de overheid en dat alle ordelijke
burgers daarvan profiteeren; ook de so
ciaal-democraten. Dit is een welbegrepen
belang van rust en orde, die niet door de
overheid, doch door revolutionaire elemen
ten wordt verstoord.
De desbetreffende artikelen worden z.
h. s. goedgekeürd met aanteekening dat
de heer Van Zadelhoff c.s. tegen is.
Bij art. 25 (wijziging en uitvoering van
de bioscoopwet) bepleit de heer G u i t
(R. K.) een strengere fi mkeuring, alsmede
een wijziging van de bioscoopwet, waar
door ook de bijprogramma's aan de keu
ring kunnen worden onderworpen. Ten
slotte zou spr. mogelijk willen zien ge
maakt, dat plaatselijke keuringscommis
sies coupures in films aanbrengen.
Minister Ruys is bereid, om, indien
blijkt, dat er ernstige klachten over de bij
programma's mochten binnenkomen te
overwegen of een wijziging in de bioscoop
wet dient te worden voorgesteld.
De betreffende afdeeling wordt z. h. s.
goedgekeurd.
0NDERWIJSBEGR0 0TING
Subsidies aan orkesten.
Woensdagmiddag werd de behandeling
der begrooting van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen voortgezet.
De heer Vliegen (S.D.A.P.) verdedigt
een amendement om het subsidie van het
orkest te Maastricht te verhoogen met
2000 gulden.
De heer Kortenhorst (R.K.) verde
digt een amendement-v. d. Waerden om
het subsidie voor het Haarlemsch orkest
te verhoogen met 2000 gulden
De heer Hermans (R.K.) sluit zich
geheel aan bij den heer Vliegen.
Minister Terpstra wijst erop,
dat het hem met moeite gelukt is, verschil
lende subsidies te verhoogen. Spr. is be
reid indien mogelijk op de eerstvolgende
begrooting den post te verhoogen ten b.ite
van de drie overige groote orkesten. Ook
zal spr. met de commissie van advies over
leggen over een een andere verdeelmg.
De heer Boon (V.B.) zal nu tegen de
amendementen stemmen, omdat, worden
zij aangenomen, er het gevaar in zit dat
4000 van de andere orkesten wordt afge
nomen.
*De heer Nolens (R.K.) zal tegen de
amendement-en stemmen. Hij is van mee
ning, dat men de regeering geen uitgaven
mag opdringen. Ook al worden de amen
dementen aangenomen zal de regeering
geen cent méér uitgeven.
De heer M a r c h a n t (V.D.) zal voor
stemmen, omdat de regeering moet vien,
dat de meerderheid der Kamer de gefden
wil toestaan.
Over het amendement-Vliegen blijken de
stemmen te staken, zoodat Donderdag op
nieuw hierover zal worden gestemd.
Het amendement-v. d. Waerden wordt
verworpen met 43 tegen 38 stemmen.
De stemming over het artikel en over
de begrooting wordt aangehouden.
BINNENL. ZAKEN EN LANDBOUW.
Werkloosheidszorg en de
landbouwcrisis.
Hierna, wordt voortgezet de behande
ling der begrooting van Binnenlandsche
Zaken en Landbouw.
De heer Guit (R.K.) dringt aan op het
invoeren van de 48-urige werkweek voor
huishoudelijk personeel bij Rijks-Krankzin
nigengestichten.
Minister Ruys d Beerenbrouck
zal de mogelijkheid hiervan onderzoeken.
De heer v. d. Heide (S.D.A.P.) meent,
dat de werkverschaffing nog te vcei be
schouwd wordt als steun, dus armenzorg.
De heer E b e 1 s (V.D.) meent, dat meer
rijkssteun niet zal kunnen uitblijven ook
om uitbreiding van het aantal objecten
voor werkverschaffing mogelijk te maken.
De heer v. d. Tempel (S.D.A.Pbe
treurt, dat de werkloozenzorg niet meer,
geoentraliseerd is. Te veel wordt aan de
gemeenten overgelaten, waar het den steun
aan werkloozen betreft. Voor vele gemeen
ten is de toestand onhoudbaar.
TENGEVOLGE VAN KORTSLUITING 'is in de haven van
Lissabon brand ontstaan aan boord van de DO X. Door groote
tegenwoordigheid van geest van de bemanning kon de brand ge
lukkig tot de linkervleugel beperkt blijven die geheel vernield
werd. De verwoeste vleugel.
De heer Bakker (C.H.) erkent, dat
de gemeenten in eerste instantie verplicht
zijn voor de werkloozen te zorgen Wan
neer alleen het rijk die zorg zou moeten
dragen, zou de toestand verslechteren.
Echter mogen de gemeentebesturen niet
geheel opdraaien voor de geldelijke gevol
gen van dien steun.
Do heer Hiemstra (S.D.A.P.) uit
klachten over achterste'ling van pJatte-
landswerkloozen bij werklooze uit de ste
den.
De heer Kuiper (R.K.) is erkentelijk
voor hetgeen gebeuet op het. gebied der
werkverschaffing. Jammer is dat in vele
gemeenten achter de feiten wordt aangcloo-
pen. De commissie voor werkverruiming
ondervindt niet altijd de gewenschte mede
werking.
De heer W ij n k o o p (C.P.) becrit iscert
het optreden van de politie tegen de werk
loozen.
De Minister zegt, dat hij de moeilijk
heden der geme-enten niet uit het oog ver
liest. In de noordelijke provinciën wordt
uitstekend werk verricht door samenverr
king van gemeenten, die naamloozo ven
nootschappen hebben opgericht. Spreker
zal onderzoeken of deze in nog gunstiger
omstandigheden kunnen, gaan werken. Bij
openbare werken is er steeds veel aanbod
van arbeiders. Wanneer men werkloozen
gaat aanbieden aan aannemers van open
bare werken verplaatst men alleen de
werkverschaffing. Een andere kwestie is de
intensiteit van de uitvoering der open
bare werken. Spreker is bereid bij zijn
ambtgenooten deze kwestie onder het oog
te brengen. Het gemis aan central'satie
van werkloosheidsdiensten wordt niet ge-
Woensdag is ;te Amsterdam LEON VAN
LIER overleden. Hij was de stichter van
het Grand Theater te A'dam en zeer be
kend in de tooneelwereld.
voeld, omdat er steeds nauwe samenwer
king is. Klachten over de huisvesting van
werkloozen worden steeds objectief onder
zocht. Naar de gevallen met de honden
in Haarlem zal spreker een onderzoek in
stellen.
Aan de orde is de afdeeling Landbouw.
De heer Van Rappard (Lb.) wijst er
op, dat tegenover de hevige crisis de regee
ring bitter weinig heeft gedaan. Verlaging
der vrachttarieven voor land- en tuinbouw
producten wordt meedoogenloos van de
hand gewezen. De regeering heeft nu een
maalgebod voorgesteld, maar gemist wordt
een plan, bevattende een complex van
maatregelen. De landbouw dient tijdelijk
vrij te komen van sociale lasten, de vleesch-
accijns dient afgeschaft. De regeering wil
geen dezer maatregelen, zelfs wil zij een
directeur-generaal van den landbouw.
Het broeit en gist onder de landbouwen
de bevolking. De regeering schijnt nog niet
voldoende doordrongen te zijn van den
ernst der crisis.
De heer A ment (R.K.) verwacht, dat
de crisis iri het landbouwbedrijf haar cul
minatiepunt nog niet heeft bereikt. De
middelen om deze crisis te bestrijden zijn
voldoende aangedragen door organisaties
en particulieren. Spr. betreurt, dat de re
geering een belangrijken maatregel ont
wijkt, n.l. een reorganisatie van de direc
tie van den landbouw, welke dienst geïnten
siveerd moet worden. Hiermee is bezuini
ging te bereiken. Spreker werkt een reorga
nisatie-plan nader uit.
De heer Loerakker (R.K.) zegt, dat
het zal afhangen van de maatregelen, die
de regeering zal nemen, of de onrust on
der de landbouwende bevolking zal afne
men. Spr. dringt aan op verlaging der
vrachttarieven. Wanneer de Spoorwegen
dit niet willen, moet de regeering het doen.
Zij moet desnoods de kosten voor haar re
kening nemen. De bietenbouw moet vóór
Januari hulp geboden worden.
Ten slotte vraagt de heer Loerakker nog
maatregelen tegen den toenemenden kin
derarbeid.
De vergadering wordt te 7.15 uur ver
daagd.
VACATURE RAAD VAN STATE.
Naar wij vernemen, zal tot opvolger van
mr. dr. G. F. M. baron van Hugenpoth tot
Aerdt tot 'id van den Raad van State wor
den benoemd mr. J. B. Kan, secretaris
generaal van het Departement van Bin
nenlandsche Zaken en Landbouw, tevens
secretaris-generaal in algemeenen dienst.
PROF. VAN GINNEKEN OVER
ZINSONTLEDING.
Minister Terpstra heeft voor de uitvaar
diging van zijn circulaire omtrent de spel
ling advies gevraagd aan prof. van Gin-
neken. Deze stelde zich, blijkens het door
den minister voorgelezen gedeelte van het
advies, o.m de vraag, of de tijd bij het
onderwijs besteed aan de grammaticale
functie's, indexdaad verloren tijd is, en hij
antwoordt:
Mijn rijp overdacht antwoord is: „Neen,
dit is geen verlies van tijd, maar winst".
En zelfs als onze moedertaal nog driemaal
verder was gegaan iq, het ver'ies der flec-
tie-uitgangen, gelijk b.v. het Engelsch, tfan
zou ik het, met zoo goed als alle Engel-
sche en Amerikaansche moedertaalleer
aars, nog niet alleen nuttig, maar brood-
noodig achten, dat de elementaire gram
matische functies van onderwerp, gezegde,
lijdend voorwerp en bepaling op de lagere
school reeds duidelijk en klaar werden uit
gelegd en ingeoefend.
Dit is toch niet alleen een geeste
lijke training, die waarde
heeft en houden zal voor
de heele verstandsontwikke
ling van latexen leeftijd, maar bovendien
de rechte weg naar het verstaan der mees
terstukken onzer vaderlandsche letterkun
de, en de grondslag van alle verdere stu
die der moderne en klassieke tal-en".
Vooral het door ons gespatieerde achten
wij bijzonder juist en wij begrijpen niet.
dat men dit ook in onderwijskringen niet
algemeen inziet merkt de „Msbd." op,
en wij zijn het hier volkomen mee
eens.
WORDT UTRECHT GEBOYCOT?
Een nieuwe en indirecte vorm
van tolbestrijding.
Gisteravond be egde het comité van
actie tegen de tollen in de omgeving van
Utrecht, voornamelijk die te Vreeswijk «.n
Jutfaas, een vergadering te IJselstein, die
zeer druk was bezocht. De voorzitter, de
heer J. C. J. Beyer zette ui-teen, dat
Utrecht sterk wordt bevoordeeld door de
bewoners van IJselstein, Vreeswijk, Jut
faas en andere plaatsen, die in de stad
hun inkoopen doen. Alvorens zich te la
ten be voord eelen, aldus de heer Beyer,
heft Utrecht eeisr nog een vriendelijk en-
trée aan tolge.den, die jaarlijks op circa
70.000 gesteld kunnen woiden. Slechts
een zeer klein gedeelte van dit bedrag
wordt besteed voor onderhoud van den
weg. Spr. verklaarde er alles voor te voe
len een dag vast te stellen, waarop deze
tollen verdwenen moeten zijn. Wenscht
Utrecht daaraan niet mede te werken, dan
zou hij a le bewoners van de naburige
dorpen willen opwekken tot een demonstra
tieve boycot, door gedurende geruimen tijd
geen inkoopen meer in Utrecht to doen.
Voorts wilde spr. adresseeren aan het de
partement van waterstaat, B. en W. van
Utrecht en andere instanties, die behulp
zaam kunnen zijn om tot het beoogde doel
te geraken.
Na langdurige besprekingen over de
wijze, hoe de financieele opzet geregeld
moet worden, besloot men over te gaan
tot oprichting van soortgelijke actiecomi
té s in Jutfaas, Vianen, Vreeswijk, Ben
schot, Gorkum, Schoonhoven en andere
plaatsen. Tevens zal samenwerking wor
den gezocht met de verschil'ende dagelijk-
sche besturen dier gemeenten, den A. N.
W. B., K. N. A. C., den bond van autobus-
dienst-ondernamers enz. Eveneens werd
overeengekomen door vrijwillige bijdragen
een weerstandskas te vormen en na op
richting der plaatselijke comités een ge
combineerde vergadering te houden. Hier
zal het program van actie nader worden
vastgesteld.
VERHOOGING INVOERRECHTEN
IN DUITSCHLAND.
Op gerst en zemelen.
Blijkens mededeeling van den Rijks-
landbouwoonsulent te Berlijn, zijn in de
Duitsche noodverordening ook verschillen
de bepalingen tot steun aan den landbouw
opgenomen. Deze steun wordt oa. gezocht
in verhooging van invoerrechten. Met in
gang van 5 December is het invoerrecht
op gerst, dat den laats-ten tijd in belang
rijke hoeveelheden werd ingevoerd, ver
hoogd van Mk. 1.50 tot Mk. 15 per 100 K.G.
Tevens is met ingang van dien zelfden
datum het invoerrecht op zemelen vastge
steld op Mk. 10 per 100 K.G.
Tot dusver mochten tarwezemelen vrij
worden ingevoerd en bedroeg het invoer
recht op andere zemelen de helft van het
invoerrecht op rogge. Voorts is opgeheven
de bepaling, dat het invoerrecht op voe
dergerst niet hooger mag zijn dan Mk.
12.De regeering heeft dus ten aanzien
van dit invoerrecht de handen vrij; een
verhooging Is in de naaste toekomst dan
ook geenszins uitgesloten.
