3)e Êeicbelie (Bou^ant
22ste Jaargang
ZATERDAG 29 NOVEMBER 1930
No. 6759
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
ALLE
Slegtenhorst's Fotpndi
Nieuwe Jtiï jn
Partijraad R. K. Staatspartij
BINNENLAND
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week
Bij onze Agenten 20 cent per week
Franco per post
f2.50 per* kwartaal
f 2.60 per kwartaal
f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
De liberalen en de motie-Ling-
beek.
In het „Handelsblad" van gisteravond
vinden we volgend ingezonden stuk:
Vele malen is in uw blad met kracht
van argumenten de liberale idee ver
dedigd. Het pleidooi voor steun aan
den Vrijheidsbond in uw avondblad
van Zaterdag j.l. moet b.v. ongetwij
feld als zoodanig worden opgevat.
De houding van den Vrijheidsbond
inzake de zoo bij uitstek illiberale mo-
tie-Lingbeek heeft bij menig liberaal
voelend lezer verwondering verwekt.
Niettemin wordt deze houding door
het „Handelsblad' gesteund.
Naar het mij wil voorkomen zal een
verklaring hiervan niet overbodig zijn,
vooral voor de lezers van uw blad, die
hieruit wellicht meehen te mogen op
maken, dat de Vrijheidsbond zich in
deze laat meesleepen door anti-Room-,
sche hetze.
Hoogachtend,
H.
De redactie betoogt naar aanleiding
hiervan, dat zij geen geestdrift heef! ge
toond voor de motie-Lingbeek, maar alleen
geen verzet heeft aangeteekend.
Hoewel o.i. dit veel te zwak is gezegd,
willen wij daarop niet ingaan, maar liever
even aandacht schenken aan de verdedi
ging, die de redactie verder zelf geeft van
de motic-Lingbeek.
Er is juist van R. K. zijde steeds
sterker aangedrongen op doorvoering
van het beginsel: loon naar behoefte.
Gebleken is bovendien, dat voor con
sequente doorvoering van het liberale
beginsel: loon naar werk een meerder
heid niets te bereiken. Kan het den li
beralen dan euvel worden geduid, wan
neer men den tegenstander plaatst
voor de logische consequentie van zijn
eigen beginsel?
Wij achten 'dit geen zaak, waarvoor
wij geestdrift kunnen koesteren. Dat
kan men in den regel niet voor oppor-
tuniteitsoverwegingen. Wij beseffen
ook zeer wel, dat aan de motie het
odium kleeft, dat zij door antipapisti
sche gevoelens is geïnspireerd. Moet
dat evenwel volstrekt en onvoorwaar
delijk beletten, dat men probeert den
tegenstander te doen gevoelen: aan
uw stelsel zit voor u ook een kwaue
kant?
Men kan zich afvragen met den
geachten inzender, of consequent en
principieel volharden bij een verloren
zaak om der wille van het beginsel
niet de voorkeur zou verdienen. En
die overweging zouden wij ook niet
gaarne a priori veroordeelen.
Wij hebben nog deze week aangetoond,
dat het beginsel „loon naar behoefte"
niets heeft te maken met hetbegin
sel „loon naar het besteding van het
salaris, dat men ontvangt"Dat laatste
„beginsel", dat in het onderhavige geval
zou zijn toegepast, moet voor iedereen
onaanvaardbaar zijn
Dus al reeds op dezen grond was het on
logisch voor iedereen, om de motie-Ling
beek te steunen.
Maar de houding der liberalen komt in
nog vreemder licht te staan, als hun steun
aan de motie-Lingbeek een soort
wraak moet beteekenen op de Katholieken,
die bij de loonsbepaling óók rekening willen
gehouden zien met de factor behoefte
Wat voor geen enkele partij „een kwaden
kant" heeft, ookal zijn aan Christelijke
zijde de meeste groote gezinnen, dus de
meeste gezinnen, die krachtesn hun meer
dere behoeften aanspraak mogen maken
op een hooger inkomen
Het „Handelsblad' laat de politiek der
liberalen wèl van den kleinen, den héél klei
nen kant zien 1
Opnamen welke hed6n, morgen
en Maandag gemaakt worden,
komen A.S. WOENSDAG gereed
Fa. M. Éongeiufar
Let op het juiste nummer
Goed btdoeid, maar slecht ge
zegd.
Eenige dagen geleden heeft in de R. K.
Stud enten ver eeniging „St. Augustinus" te
Leiden de heer G. Knuvelder een rede ge
houden over het kapitalisme. (De pers
was op deze bijeenkomst niet genoodigd;
aan enkele bladen is een verslagje van de
gehouden rede toegezonden).
In deze rede zeide de spr. o.m.:
„Het gaat niet tegen het eigendoms
recht, wel tegen het onbeperkte eigen
domsrecht, tegen de plutocratie. De
vruchten van den eigendom moeten
de gemeenschap ten goede komen.
Geen eigendom mag bestaan zonder
arbeid, terwijl de arbeid een recht op
eigendom geeft".
De „Residentiebode" schrijft naar aan
leiding daarvan:
„Al magen er zijn, die tegen de
plutocratie niet voldoende stel
ling nemen, de heer Knuvelder over
drijft zeker aan den anderen kant. Het
zou bijv. wel eens interessant zijn,
eenig argument te vernemen voor zijn
kras vonnis: „Geen eigendom mag be
staan zonder arbeid" Nog een
stapje en onze vriend belandt bij
Proudhon en zijn berucht: „la pro-
priété c'est le vol" „eigendom is
diefstal". Waar ter wereld zal de heer
K. gronden vinden voor zijn apodic
tisch vonnis?
Wil onze vriend „een mentaliteit van
verzet kweeken tegen plutocratie",
dan slaat hij toch waarlijk een gansoh
verkeerden weg in!"
Wij zien waarlijk niet in, dat de heer
Knuvelder moet worden veroordeeld om
„zijn kras vonnis"!
Is het zóó kras, wat hij bedoeld
heeft?
Ons sohijnt het toe, dat óf het verslag
niet door duidelijkheid uitblinkt óf de spre
ker zich niet precies-geformuleerd heeft
uitgedrukt.
Als de heer K. bedoeld heeft, dat -hij, die
niemand eigendom mag hebben, tenzij door
persoonlijken arbeid verkregen ja, dan
zou hij bedenkelijk dicht naderen tot
Proudhon's bekende stelling! Maar die be
doeling ligt tooh niet voor de hand. t Is
toch niet waarschijnlijk te achten, dat de
heer K. bijv. het erfrecht zou willen opge
heven zien!
Als de heer 'K. bedoelt heeft, dat hij, die
eigendom bezit, daardoor niet ontslagen
is van den plicht, om voor de gemeenschap
te werken dan heeft hij uitdrukking ge
geven aan een mooie katholieke gedachte!
Wie kan „rentenieren" mag zich daar
door vrij achten van arbeid om geld te
verdienen, maar niet van den arbeid in het
algemeen, zoo hij daartoe lichamelijk en
geestelijk in staat is. Indien zóó bedoeld
is: „Geen eigendom mag bestaan zonder
arbeid", dan is het goed, uitstekend be
doeld Maarslecht gezegddat erken
nen wij onmiddellijk. Als 't niet aan het
verslag ligt, dan mag den spreker er wel 'ns
op gewezen worden, dat vóóral in d e z e
materie, in d e z e n tijd duidelijkheid, klare
en scherpe formuleering een eerste ver-
eischte is, als men met te spreken goed
wil doen, eenig licht wil ontsteken. An
ders bereikt men wellicht meer kwaad dan
goed en maakt de begrippen over kapitaal
enz. nog verwarder en duisterder, dan ze
bij velen reeds zijn!
De achtste vergadering te Utrecht
In het Jaarbeursrestaurant te Utrecht
had gisteravond de opening plaats van de
tweedaagsche vergadering van den Partij
raad der R, K. Staatspartij.
De vergadering werd geleid door den
nieuwen voorzitter van het Partijbestuur,
mr. C. M. J. F. Goseling, die na bcgrre-
ting der vergadering met den christeHjhen
groet, het een vreugde noemde deze ver
gadering te mogen presideeren wegens
ontstentenis van mgr. Nolens, omdat hij
daardoor gelegenheid kreeg hier te ver
klaren, dat hij de hem opgelegde taak van
voorzitter van het partijbestuur zoo opvat.,
dat hij leiding heeft te geven aan paitij-
aangelegenheden, meer aan het jaarlijjcs
in werking stellen van het verkiezingsap
paraat. Er moet behoorlijk contact zijn
tusschen de kiezers en de gekozenen. Deze
laatsten mogen allerminst vormen een af
zonderlijke kaste, al hebben zij in hun ge
kozen positie ook een bijzondere verant
woordelijkheid. De grondslag voor dit con
tact is er, doch het contact dient noodig
versterkt te worden en dit zal kunnen ge
schieden als er komt een goed geoutilleerd
partijbestuur.
De taak, die spreker op zich genomen
heeft is moeilijk en hij kan zich indenken,
dat men deze verre van bekoorlijk vindt.
Die taak zal alleen kunnen vervuld wor
den indien men zijn taak aanvat met liefde.
Welnu, spreker verklaart dat hij zijn taak
met liefde heeft opgevat. Spr. wekt ook de
aanwezigen op om hun taak op het politie
ke terrein met liefde te vervullen.
Aangespoord door de liefde van Chris
tus en gesterkt door die liefde, zullen wij
te za-men groote resultaten kunnen berei
ken.
Door de vergadering wbrd deze rede met
een krachtig applaus begroet.
Na het hoofdelijk omroepen der namen
van de afgevaardigden en hun plaatsver
vangers, werden de ter visie gelegde notu
len van de vorige Partijraadsvergadering
zonder aanmerking goedgekeurd.
Bij de ingekomen stukken, die de secre
taris daarop vermeldde, was er een van
den heer Gouverneur, die kennis gaf van
zijn bedanken als voorzitter van de R. K.
Kamercentrale te Leiden.
Aan de orde komt daarop een verzoek
van de R. K. Vereeniging van Directeuren
en leeraren bij het Nijverheidsonderwijs
„St. Bernardus" om de in het reglement
geregelde onderwijsvertegenwoordigrig in
den Partijraad zoo te wijzigen, dat ook een
afgevaardigde van het Nijverheidsonder
wijs daarin kan zitting nemen.
Het partijbestuur, dat meerdere derge
lijke verzoeken ontvangen heeft, heeft over
wogen of daaraan kan worden tegemoet ée-
komen. Het is echter tot de conclusie ge
komen, dat de bereids zeer gedifferentieer
de afvaardiging van het katholiek ouder
wijs in den Partijraad geen uitbreiding toe
laat, die op den grondslag van het aan de
orde zijnde verzoek welhaast tot verdub
beling zou leiden.
De heer Heemskerk (Leiden) onder
streepte nog eens het verlangen va-n „St.
Bernardus", doch nadat de voorzitter nog
eens gewaarschuwd had tegen de conse
quenties van een besluit in die richting
(dan zal ook aan het voorbereidend, het
buitengewoon, het handels en landbouw
onderwijs een plaats moeten worden inge
ruimd) werd zonder hoofdelijke stemming
het praeadvies van het Partijbestuur aan
genomen.
Aan de orde kwam nu het doen van
enkele mededeelingen.
Vooreerst deelde de voorzitter mede, dat
op de voorjaarsvergadering het onderwerp
„Gezinspolitiek" zal behandeld worden. Als
praeadviseurs zullen daarbij optreden mej.
v. d. Kallen, Scheveningen en de heeren
mr. Romme te Amsterdam, J. H. Maanen
te Heerlen en dr. H. E. B. Möller te Ti'.burg.
Voor de najaarsvergadering is als onder
werp gekozen het bankwezen en de be
vordering der openbaarmaking van trusts
en kartels, terwijl in de Amersfoortscbe bij
eenkomst zal behandeld worden het on
derwerp: het kapitalisme in den ru-msten
zin van het woord.
Vervolgens kon spr. mededeel en, dat hot
partijbestuur gevolg gegeven heeft aan een
opdracht van de vorige vergadering cd een
commissie heeft samengesteld, die tot op
dracht heeft te onderzoeken in hoeverre
het kiesreglement 1927 in de praktijk al
of niet voldaan heeft en eventueels wijzi
gingen voorbereidt.
Tot leden van die commissie werden be
noemd de heeren prof. v. d. Grinten Kui
per, Suring, Boomans en Kevenaer en de
secretaris. Het zevende lid zal nog in Lim
burg gezocht worden.
Voorts deelde de voorzitter mede, dat
het partijbestuur ernstig bezig is met op
lossing van het jongeren vraagstuk.
Dan werd medegedeeld, dat het inlich.-
tingsbureau voor R. K. Gemeenteraadsle
den in vergevorderde staat van voorberei
ding is.
Ook zal eerstdaags verschijnen een in
het algemeen gestelde handleiding van
katholieke provinciale politiek, die ge
bruikt zal kunnen worden bij de propaganda
voor de Provinciale Staten.
Ten slotte deelde spreker mede, dat voor
het Dr. Schaepmanfonds thans bijeenge
bracht is de som van 546.453.81.
Daarna stelde de voorzitter de leden
in kennis van het bedanken van mr Lees
berg als penningmeester en lid van het
Partijbestuur.
Aan de orde kwamen nu de voorstellen
der Rijkskieskring-organisaties.
Door de Rijkskieskringorganisatie Mid
delburg waren drie voorsteilen ingediend.
De beide eersten sloegen op de verhou
ding van het Rijk tot zijn ambtenaren. Het
eerste wilde een verklaring dat nog in deze
wetgevende periode tot stand kome heb
Rijkskindertoeslagfonds, het tweede
wenschte medewerking tot opheffing van
de standplaatsaftrek voor Rijksambtenaren
Het Partijbestuur wenschte beide voor
stellen te behandelen op de voorjaarsver
gadering 1931. A sdan komt n.l. het onder-
werp „gezinspolitiek" geheel aan de orde
en beide onderwerpen behooren daarbij.
De heer Heemskerk (Leiden) kan zich
met dit praeadvies slecht vereenigen. De
behandeling van deze beide belangrijke
vraagstukken moet niet geschieden als
onderdeel van een algemeen onderwerp.
Bovendien bij zulk een algemaene behan
deling worden geen besluiten genomen of
over conclusies gestemd.
De heer Heerink (Middelburg) ziet even
eens liever een behandeling op deze ver
gadering, althans het onderdeel de stand
plaats-aftrek rakende.
De voorzitter, den sprekers in omge
keerde volgorde beantwoordend, zegi. dat
reeds morgen de gezinspolitiek voor een
deel, n.l. de groote gezinnen behandeld
wordt.
Daarom reeds zullen in de volgende ver
gadering zoowel de classificatie als de
„gezinspolitiek" in haar geheel tot hun
recht kunnen komen.
Aan de andere sprekers deelde de voor
zitter m.ede, dat het praktisch onmogelijk
is de classificatie in deze vergadering te
behandelen omdat het thans niet schrifte
lijk is voorbereid en de deskundigen, op
wier oordeel men prijs stelt, hier niet aan
wezig zijn. Het is daarom dat spr. het prae
advies warm aanbeveelt.
Bij de replieken diende de heer Schöl-
vinck (Leiden) een voorstel in om het olas-
sificatievraagstuk in een afzonderlijke ver
gadering los van eenig ander onderwerp
te behandelen.
Dit voorstel werd met bijna algemeene
stemmen verworpen, waarna met groote
meerderheid het praeadvies van het partij
bestuur werd aangenomen.
Her derde voorstel-Middelburg wenscht,
dat de R. K. Staatspartij bij de Regeering
aandringe dat deze maatregelen neemt te
gen het protectionistische buitenland, spe
ciaal door invoering van een onderhande
lingstarief.
Het partijbestuur zegt in zijn praeadvies,
dat de zaak de belangstelling der Kamer
fractie heeft en deze, indien noodig, zeker
drang op de R,egeering zal uitoefenen.
De heer Heilker (Haarlem) heeft met ge
noegen gezien dat deze zaak de aandacht
heeft van de Kamerfractie, doch hij zou
gaarne zien dat de Kamerfractie ook in
vloed uitoefent op de Regeering om de
dumping vanuit Rusland tegen te gaan e?i
de inlandsche handel tegen deze dumping
te beschermen.
Het prae-advies van het partijbestuur
werd daarop z. h. st. aangenomen.
Bij de rondvraag deed de voorzitter
voorlezing van een motie, aangenomen ii
den kieskring Den Helder, waarin wordt
gevraagd de mogelijkheid te bevordereu,
dat kinderen, die het zevende leerjaar op
een lagere land- en tuinbouwschool door
brengen en daarna nog niet ten volle 13
jaar oud zijn, van verderen leerplicht ont
heven zijn.
De voorzitter deelde mede, dat blijkens
te bevoegder plaatse verkregen inlichtin
gen een bevredigende regeling hiervoor te
wachten is.
Van Haarlem was een verzoek binnen
gekomen om aan de Kamerfractie te na-
gen haar steun te onthouden aan het
wetsontwerp tot verhooging van den ac
cijns op gedistilleerd.
De voorzitter achtte het met redelijk,
dat de Partijraad op dit tijdstip, nu het
wetsontwerp in behandeling is, een derge
lijk verzoek tot de fractie zou richten.
Na eenige verdere besprekingen werd
de vergadering verdaagd.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Slotrede van den heer Colijn, voorzitter
van de economische conferentie.
Duitschland's nota aan don Volkenbonds
raad inzake de Poolsche terreur.
Pilsoedki's kabinet afgetreden.
BINNENLAND.
De achtste vergadering van den Partij
raad der R. K. Staatspartij te Utrecht.
(Binnenland, 1ste blad).
Roofoverval op een bankgebouw te Eijs-
den. De daders gearresteerd. (Gem. Ber.,
3de blad).
Het Rotterdamsch raadslid Van Burink
weer gearresteerd. (Gem. Ber., 3de blad).
TWEEDE KAMER
ONDERWIJSBEGROOTING.
Voor!gezet wordt de behandeling der
begrooting van Onderwijs, K. en W., af-
deeling Hooger Onderwijs.
De Minister zegt, dat de benoeming
van buitenlanders tot hoogleeraar mogelijk
moet blijven, maar hij hooge uitsondering
moet plaats hebben, omdat de buitenlan
der de Nederlandsche taal niet voldoende
machtig is.
Den heer v. Wijnbergen antwoordt spr.,
dat de regeering den tijd nog niet rijp acht
voor subsidieering van bijzondere universi
teiten.
Spr. zal nadere inlichtingen inwinnen
betreffende de mogelijkheid van vestiging
van een leerstoel in de sociale hygiëne. Te
gen een leerstoel in de sexueele ethiek be
staat bezwaar; evenals nog steeds over
wegende bezwaren bestaan tegen een leer
stoel in de homoeopathie.
De heer S e v e r ij n (A'-R.) bepleit be
vordering van de orthopaedische weten
schap en vraagt steun voor de Anna-Kli-
niek te Leiden, die hij wil zien overge
bracht naar het Academisch ziekenhuis.
De heer v. Wijnbergen (R. K.) sluit
zich daarbij aan.
De Minister zegt overweging toe.
Hij zal het a-dvies van curatoren inwin
nen.
De heer v. W ij n b e r g e n (R.-K.)
dringt opnieuw aan op subsidieering van
de R.-K. Hoogeschool te Tilburg.
De heer Knottenbelt (V. B.) meent,
dat subsidieering van die school zou be
teekenen een principieele beslissing ten
aanzien van de subsidieering van het sec-
tarisch hooger onderwijs.
Do heer Tilanus (C.-H.) bestrijdt den
heer van Wijnbergen, die opnieuw de te
genstelling Zuid-Noord stelde, welke niet
bestaat.
Het hooger handelsonderwijs te Rotter
dam verschilt in karakter van dat te Til
burg. De school te Tilurg is een confessio-
neele, die te Rotterdam is een algemeene.
De Minister wijst op de beslissing,
die de Kamer in 1923 nam. Er is geen aan
leiding, een handeling te verrichten, die in
strijd met deze beslissing zou zijn.
Aan de orde is daarna de afd. midcie.-
baav- en voorbereidend hooger onderwijs en
vervolgens de afd. Nijverheidsonderwijs.
De Minister zal Dinsdag antwoorden.
Diebel's optreden ook te Amersfoort
verboden.
In een Donderdagavond gehouden bijeen
komst van de Vrijdenkersvereenigfng „De
Dageraad" te Amersfoort, zou Diebei op
nieuw zijn bekende experimenten uitvoe
ren. De burgemeester van Amersfoort
had dit echter verboden, wijl hij van mee
ning is, dat dergelijke experimenten niet in
het openbaar behooren te worden ver
richt.
Nadat de „Dageraad"-spreker zijn rede
over „de wonderen" luid gehouden, werd
ook hier een Paul Diebelvereen ging opge
richt.
De leider der vergadering deelde mede,
dat Paul Diebei door de teleurstelling die
hij had ondervonden bloed was gaan wee-
nen.
Hij noodigde de aanwezigen uit, dit feit
te komen constat eeren, doch de in de zaal
aanwezige politiecommissaris Goorhuis, die
vergezeld was van eenige politie-beambten,
stak hier onmiddellijk een stokje voor en
gelastte het tooneelgordijn te sluiten.
Daarna verlieten de aanwezigen op ver
zoek der politie de zaal.
