22ste Jaargang
VRIJDAG 28 NOVEMBER 1930
No. 6758
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Het jubileum der
Kinderwetten
BUITENLAND
BINNENLAND
3)e £eicbelve Gou/fccmt
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2 60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 I
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden
bet dubbele van
wordt
berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Morgen, Zaterdag, wordt in de Haag-
sche Ridderzaal met medewerking der
Regeering een soort feestvergadering ge-
Aouden om te herdenken, dat de kinder
wetten nu 25 jaar in werking zijn.
Wie deze werking in cijfers wil zien uit
gedrukt: het Centraal Bureau voor de
Statistiek geeft er jaarlijks een boekdeel
over uit. Deze pub ica tie, 1928 betreffende
een latere is er nog niet bevat onge
veer 60 groote en kleine tabellen, waarin
het cijfermateriaal uit allerlei gezichts
hoeken bekeken wordt. Met de beredeneer
de toelichting mee, vult een en ander 113
pagina's.
Wil men evenwel nagaan, hoe de maat
schappelijke en moreele resu'taten der kin
derwetten ziin, dan vindt men onder al die
cijfers.... niets. Hoewel het zeer belang
rijk zou wezen, wanneer we wisten, hoe
de verdere levensloop der pupillen zich
heeft ontwikkeld, wordt dienaangaande
klaarblijkelijk geen materiaal verzame'd.
Zoodra een jongen of meisje niet meer valt
onder eenigerlei bepaling der kinderwetten
wordt de betrokkene statistisch losgela
ten.
Het eenige, wat het groote publiek er
dan nog eens van hoort, moet het putten
uit de rubrieken „Gemengde Berichten"
en „Rechtszaken" der bladen, waar oud-
verpleegden uit een of andere inrichting
noga! eens ongunstige vermelding vinden.
En dan redeneert de lezer wreve.ig: ..Zie
je wel, 't is niets gedaan met die dure
kinderwetten".
Bestonden er cijfers aangaande de re
sultaten, welke de vele maatregelen, in 't
belang der gevaarloopende jeugd geno
men, opleveren, dan een twintigjarige
ervaring geeft ons dit in de pen zou
deze pessimistische conclusie stellig met
de feiten weersproken kunnen worden.
Immers: van de Regeeringskinderen en
Tuchtscholieren komt de overgroote meer
derheid goed terecht, welke verhouding bij
de Voogdijkinderen nog wel gunstiger zal
zijn, want dezer gehalte staat als va-nzelf
op hooger peil.
Bedoelde leemte in de statistiek is in
derdaad jammer, al moet toegegeven, dat
het inwinnen der daarvoor noodige cijfers
niet zoo gemakkelijk zou gaan als het
verzamelen der gegevens van vereenigin-
gen, gestichten en ambtenaren. Als de
kinderen eenmaal uit dezen gesfichtskring
verdwenen zijn, moet er e ders geinfor-
meerd en nagepluisd worden, waarvoor
niet altijd gelegenheid is.
Toch zou t wel nuttig wezen, indien
ook in die richting het arbeidsveld der
statistiek werd uitgebreid, niet alleen om
te weten, in hoeverre men „waar 'voor z'n
geld" heeft gekregen, maar ook wijl de er
varingen der voormalige kinderwetten
om dezen verzamelnaam eens te bezigen
allicht nuttige wenken zouden kunnen
opleveren voor de practijk.
Neem b.v. eens de vakop'eiding in Rijks-
en particuliere gestichten. Aangenomen
kan wel worden, dat het meerendeel der
pupillen later toch met andere bezigheden
zijn brood gaa.t verdienen dan waarvoor
zij zijn opgeleid wat intusschen geens
zins een verschijnsel is, dat uitsluitend met
de kinderwetten verband houdt. Hoeveel
leerlingen van ambachtsscholen blijven bij
hun vak? Denke'ijk lang niet allemaal. En
daar heeft men nog wel te doen met jon
gelieden, die uit vrije keuze een of ander
vak gingen leeren, welke vrijheid in de
gestichten niet bestaat, zelfs niet wat
aankomst en vertrek aangaat. Daar zal
dus menigeen gedwongen aan de school
bank staan, op de kleermakerstafel zitten,
ijzer verwerken, schoenmakersgereedschap
of schilderskwast hanteeren, land- en tuin-
arbeid verrichten, enz., een en ander met
de uitgesproken of verzwegen bedoeling:
„Dat doe ik later toch niet". Ongetwijfeld
werkt zu'ks voor velen gelukkig is voor
insgelijks velen de vakstudie een geluk
kige openbaring de ambitie niet in de
hand. In een gesticht moet echter gewerkt
worden, terwijl de vakkeuze er aan perken
gebonden' is.
Hoe zijn nu de werkelijke resultaten
van dit al? Men weet het niet of min
stens niet met zekerheid en gaat op den
ouden weg voort. Wist men 't wel, moge
lijk zou dan blijken, dat die weg zou moe
ten worden verlegd, ingekort of van zij
paden voorzien. Verlegd door een veran
dering te brengen in de keuze der vakken;
ingekort door de pupillen zoo moge'.ijk
spoediger in de maatschappij te doen te-,
rugkeeren; van zijpaden voorzien door de
vakbeoefening meer te specialiseeren,
zulks in overeenstemming met de arbeids
splitsing in de samenleving.
Over een en ander ware nog heel wat
te zeggen, ook in verband met de eerlang
te openen jeugdgevangenis men is deze
te Zutfen aan 't inrichten welke instel
ling ongetwijfeld zal leiden tot een zuive
ring van het gehakte der kinderwetpupil
len. Men zal dan toch met onwillige ele
menten een anderen weg uit kunnen dan
thans.
't Zou intusschen den schijn kunnen
krijgen, alsof we minder gunstig denken
over de werking der kinderwetten dan de
Haagsche vergadering* welke immers in
het teeken der voldoening staat. Nu, er
is alleszins reden, om bij dit zilveren jubi
leum voldoening te uiten. Vooreerst zijn
die wetten stel'ig tot grooten zegen ge
weest voor tallooze Voogdijkinderen, die
een beter opleiding hebben ontvangen dan
zonder het instituut „ontheffing en (of)
ontzetting" huu deel zou geweest zijn. En
ook de Rijksopvoedelingen en Tuchtscho
lieren benevens de Regeeringskinderen in
particuliere zorg hebben goede vruchten
genoten. Zij werden ontrukt aan hun ver
keerde omgéving, aan hun verderfelijke
kameraden en in de gelegenheid gesteld,
zich ongehinderd te bekwamen tot nuttige
burgers der samenleving, wat de groote
meerderheid van hen geworden is. Den
laatsten tijd kan het percentage dezer
iets gedaald zijn, maar dan is dit het nood
wendig gevolg der invoering, ettelijke ja
ren geleden, van het instituut der voor
waard elijkheid, waardoor slechts zij defi-
nitièf onder de termen der kinderwetben
vielen, die zich na de voorwaardelijke uit
spraak toch niet goed konden houden.
Voor wie dit wèl konden is de waarschu
wing, in de voorwaardelijke beschikking
des rechters gelegen, een groot geluk ge
weest, want de vrijheid kan iemand later
nooit aangerekend worden, terwijl een ge-
stichtsverblijf wel eens een hindernis voor
de naaste toekomst kan zijn. Maar zoo
iets is nu eenmaal vanze'f verbonden aan
wettelijke correctie-maatregelen en aan
sommiger otimeedoogendheid.
Wie ooit in aanraking komt, 't zij als
patroon of als particulier, met jongelui,
die kennelijk onder de bepalingen der
kinderwetten zijn gevallen, hij late hen
zulks toch nooit gevoelen. Waartoe een
onnoodige krenking? Zij hebben weiicht
al genoeg leed uitgestaan wie beseft
immers altijd ten volle, wat het beste
voor hem is, vooral wanneer een maat
regel streng aankomt? maar leed be
doelen de kinderwetten toch nooit. Ont
vangt de samenleving de oud-pupillen in
gelijken geest, zulks kan aan het eind-
resu ta at dier zegenrijke wetten slechts
bevorderlijk wezen.
AJO.
VOLKENBOND
DE ONTWAPENING.
Duitschlands optreden te Genève.
De voorbereidende commissie voor de
ontwapeningsconferentie heeft gistermor
gen een politiek debat gehouden over het
in 1927 aangenomen artikel, dat voor
schrijft dat de ontwapeningsconvent ie op
geenerlei wijze vermindert de verplichtin
gen, die voor zekere staten uit andere er-
dragen voortvloeien met betrekking tot hun
ontwapening.
Duitschland had in 1927 op dit artisel
een voorbehoud gemaakt.
De Fransche delegatie stelde thans nog
een verscherping van de bepaling voor,
doordat aan het artikel een Iweedt ali
nea zou worden toegevoegd, waarbij Frank
rijk en andere staten het recht zouden ver
krijgen, te verklaren, dat zij de naleving
van de ontwapeningsverplichtingen der
vredesverdragen beschouwen als een es-
sentieele voorwaarde, om zelf gebonden
te blijven aan de ontwapeningsverplichtin
gen van de algemeene ontwapenii'gseon-
ventie.
Graaf Bernstorff achtte het artikel voor
Duitschland onaannemelijk en herinnerde
aan het voorbehoud van 1927, dat hij thans
ten volle moest handhaven.
Het tegenwoordige ontwerp-conventie,
verklaarde Bernstorff, heeft met ontwape
ning, althans wat de landmacht betreft,
niets meer gemeenzaam dan den titel In
dien de commissie-Loudon zich van hefc
jammerlijk einde van haar werk van vijf
jaren inderdaad zou rekenschap geven, zou
zij niet verlangen, dat aan dit werk van
schijn door dit artikel de ontwapenings
verplichtingen der vredesverdragen er te
genover gesteld zouden worden.
De Duitsche regeering kan onmogelijk
een ontwapeningsconventie als een tegen
prestatie voor de ontwapeningsverplichtin
gen van Duitschland aanvaarden, die niet
brengen zal 'n bevredigende oplossing, wel
ke rekening houdt met de veiligheid van
alle staten.
Duitschland zal dus, indien dit artikel in
tie hiernaar moeben beoordeelen, of deze
als tegenprestatie voor de Duitsche ontwa
pening eindelijk zal verwezenlijken het be
ginsel van de gelijkwaardige veil'gheid
van alle staten.
Het ontwerp-conventie, dat de commis
sie-Loudon heeft uitgewerkt doet dit niet.
Duitschalnd zal dus, indien dit artikel in
de conventie blijft opgenomen, hierin een
reden te meer vinden, om tegen het ge-
heele ontwerp-ontwapeningsconventie te
stemmen.
Lord Cecil antwoordde op de redevoering
van Bernstorff met een verklaring, waar
in hij zich onomwonden bij het standpunt
van Frankrijk aansloot. Hij richtte in scher
pe woorden en toon zijn teleurstelling aan
het adres van de Duitsche delegatie die
in deze zitting der commissie in het ge
heel niet had medegewerkt, om tot een
bevredigende oplossing van de moeilijkhe
den te komen.
Lord Cecil protesteerde er tegen, dat
de Duitsche delegatie de ontwapeningscon
ventie na de tegenwoordige zitting nog
steeds als waardeloos beschouwt. Lord Ce
cil herinnerde er aan, hoe in vei band
met de verbetering, die thans in de ent-
wapeningsconventie zijn aangebracht de
conventie maximum cijfers zal bevatten
ten aanzien van het totaal aantal dienst-
dagen van de personen, die in het leger
dienen per jaar, van den maximum dienst
tijd van iederen soldaat, van het aantal
officieren en onder-officieren in de land
macht en van de totale uitgaven voor mi
litaire doeleinden met een bijzonder maxi
mum voor de uitgaven, die voor hei. oor
logsmateriaal mogen worden aangewend.
Lord Cecil meende, dat de beperking van
de militaire uitgaven noodzakelijkerwijze
moet leiden tot een beperking ook van het
personeel en ook van het oorlogsmateriaal.
DUITSCHLAND
DUITSCHLANDS PROTEST TEGEN
POLEN.
Voor den Volkenbondsraad.
Ofschoon de rijksregeering aanvankelijk
voornemens was een buitengewone zitting
van den Volkenbondsraad aan te vragen,
om de terroristische daden van de Poolsche
regeering tegen de Duitsche minderheid in
Polen aan den Raad voor te leggen, heeft
de rijksregeering hedennacht besloten,
daartoe niet over te gaan, doch de behan
deling van deze kwestie op de eerstvol
gende raadszitting, welke half Januari aan
vangt, te verlangen.
Dit besluit is het gevolg van de over
weging, dat een eventueele buitengewone
zitting, voor welker bijeenroeping Dogal
tijdroovende maatregelen noodig zijn, on
geveer in den Kersttijd zou vallen. De re
geering wilde voorkomen zich bloot te
stellen aan e-en weigering, welke de betee-
kenis der Duitsche klachten afbreuk zou
kunnen doen.
HEVIG TUMULT IN BERLtJNS
GEMEENTERAAD.
Vijftig leden uit de zaal geranseld.
In den Berlijnschen gemeenteraad is het
gisteren tot scènes gekomen, zooals die in
de Duitsche hoofdstad nog niet vertoond
zijn. Daar sedert lang de gemeenteraad
wel uitgaven, toestaat, maar niet vcor de
dekking er van wil zorgen, heeft de regee
ring twee staatscommissarissen benoemd,
die voor de stad Berlijn nieuwe belastingen
zullen invoeren.
Niettemin begon de gemeenteraad gis
termiddag met de behandeling van een
communistisch voorstel voor een verhoog
de uitkeering aan werkloozen. Vooral bet
publiek op de tribune veroorzaakte groot
tumult en daar er niet voldoende politie
aanwezig was om de tribunes te ontrui
men, veranderden deze weldra in debat
colleges, die de beraadslagingen in de zaal
overstemden.
Nadat de zitting was gescnorst kozen
de communisten partij voor het publiek op
de tribunes en zij traden op zulk een wijze
op, dat de voorzitter besloot hen van de
zitting uit te sluiten. En bloc weigerden
de 50 communisten de zaal te verlaten,
waarop de voorzitter aan de politie ver
zocht de weerspannigen naar builen te
brengen. Daar de communistische afgevaar
digden nog altijd tegenstand bleven bie
den en de politie het geduld verloor, Kwam
de gummistok voor den dag.
De vijftig vroede vaderen werden naar
buiten geranseld en wel op zulk een hard
handige wijze, dat verschillende gemeente
raadsleden met uit elkaar gescheurde col
bertjes op straat terechtkwamen. Bij deze
incidenten werden vijf politie-agenten ge
wond.
De nationaal-socialisten verklaarden zich
solidair met de communisten en verheien,
nadat de vechtpartij was afgeloopen, de
zaal.
ONTRUIMING VAN HET SAARGEPIED
Vertrek der Belgische troepen
De Belgische bladen melden, dat de 70
Belgische militairen, die samen met 200
Franschen te Saarbrücken waren ge'egerd
voor de bewaking van de spoorwegen in
het Saargebied, naar hun regiment te Aar
len zijn teruggekeerd.
Te Saarbrücken blijven thans alleen nog
een Belgisch kapitein en een vijftal mili
tairen achter, die 12 December, samen net
de achterhoede der Franschen, Saar
brücken zullen verlaten.
Na dien datum zullen geen geall'eerde
troepen in Duitschland meer
zijn.
ENGELAND
BALDWIN TEGEN DE REGEERING.
Een motie van wantrouwen.
Baldwin heeft gisteren in het lagerhuis
een motie van wantrouwen tegen de regee
ring ingediend, waarin verklaard wordt,
dat de regeering verzuimd heeft op de
rijksconferentie eenige voorstellen in te
dienen tot ontwikkeling van den handel
van het rijk en ook geen acht geslagen
heeft op de door de dominions gedane
aanbiedingen.
In zijn toelichting zeide Baldwin, vast
te gelooven, dat indien men niet een eco
nomische eenheid van het rijk tot stand
kan brengen, deze eenheid groot gevaar
loopt.
Velen zijn er van overtuigd, dat het
verval van het Engelsche rijk te wachten
is, indien er geen economische banden
worden gelegd om het rijk bijeen te hou
den.
Indien het moeder'and niet bereid is tot
een accoord met de dominions te komen,
zullen deze dit onder elkaar doen en het
zal hun ook vrijstaan, economische overeen
komsten met- het buitenland te treffen.
Daarom moet spoedig worden gehandeld.
GEEN STEENKOOLSTAKING IN
ENGELAND VERWACHT.
Naar de Britsche draadlooze dienst
meldit, wordt algemeen verwacht, dat de
dreigende stopzetting van het werk in de
steenkoolmijnen van Zuid-Wales en Schot
land vermeden zal kunnen worden. Beide
partijen in het conflict zijn vol vertrou-
S0K0LNIK0W EN DE GEPEOE.
De Russische ambassadeur te Londen,
Sokolnikow, heeft aan de „News Chronicle"
verklaard dat er geen woord waar was
van het verhaal van de „Daily Mail", dat
er in de ambassade drie afgezanten van
de Gepeoe zouden gevangen zitten, die
overgekomen waren om hem naar Rusland
terug te brengen. Hij voegde er bij dat
hij van plan was geweest de bijeeenkomst
van het Excutief Comité der partij te Mos
kou, die bepaald was op 12 December, bij
te wouen. Die bijeenkomst was echter uit
gesteld tot den 27sten, en als zijn werk te
Londen het hem veroorloofde, zou hij er
waarschijnlijk heengaan. Maar hij zou er
niet heen gebracht worden.
POLEN
PLANNEN VAN PILSOEDSKI.
In een onderhoud met den hoofdredac
teur van het regeeringsb ad „Gazeta Pols
ka" deelde Pilsoedski o.a. mede, dat de
door de regeering verkregen meerderheid
in de eerste plaats moest worden ge
bruikt voor de wijziging der grondwet, die
niet meer overeenstemt met de eischen
des tijd'S. Er moest een soort overeenkomst
omtrent de werkverdeeling tot stand ko
men, die de verhouding tusschen de drie
hoogste autoriteiten in den staat, den
staatspresident, de regeering en het parle
ment, zou regelen. De bevoegdheden van
de sejm, die met de technische vorderin
gen van den tijd geen gelijken tred vermo
gen te houden, moeten worden beperkt.
Maar vooral ook moet de immuniteit dei-
afgevaardigden worden afgeschaft.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Hevig tumult in Berlijns gemeenteraad.
Volgens berichten uit Perzië zou de stad
Teheran verwoest zijn. (BuitenL Berichten,
3de blad).
De Nobel-prijzen voor den vrede toege
kend aan Kellogg en Söderblorrv (Buitenl.
Berichten, 3de blad).
BINNENLAND.
Onderwijs en Buitenlandsche Zaken in
de Tweede Kamer. Motie-Lingbeek ver
worpen. (1ste blad).
De Winkelsluitingswet in de Eerste Ka
mer. (lste blad).
ZUID-AMERIKA
DE ONLUSTEN IN PERU.
De leiders doodgeschoten!
Volgens de berichten uit particuliere
bron uit Lima hebben de politieke conflic
ten en opstanden der arbeidc.s een scher
per karakter aangenomen. De leiders van
den opstand zouden zijn gefusi leerd.
TWEEDE KAMER
ONDERWIJSBEGROOTING.
De motie-Lingbeek over de
salarissen der onderwijzers
kloosterlingen verworpen.
Geen salarisherziening voor
onderwijzers.
Aan de orde is de voortzetting der be
handeling van de begrooting voor Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen.
De heer De Visser (C.P.) meent dat
het onderwijs in een verwordingsproces
verkeert. De pacificatie is de zegepraal
van hefc secfcarisme.
Het onderwijs wordt verwaarloosd ook
door de slechte positie der onderwijzers.
Spr. dient een motie in, waarin staat, dat
do salarissen der onderwijzers dringend
verhoogd moeten worden.
Deze molie wordt meteen behandeld.
De heer Van Poll (R.-K.) zegt tegen
over den heer de Visser dat Rusland een
zeer bedroevend figuur maakt bij ons wat
de uitgaven betreft voor het onderwijs.
Hefc Tsaristisch bewind gaf belangrijk meer
voor heb onderwijs uit. Spr. licht dit met
cijfers toe.
Spr. heeft tegen de motie-Van den Tem
pel gestemd en is toch voor verbetering
van de salarissen der onderwijzers. De sa
lariskwestie behoort thans in de centrale
commissie voor georganiseerd overleg.
De heer Zandt acht terugkeer lot be
scheidener levensvorm op onderwijsgebied
dringend noodig. Elke overbodige luxe
worde tegengegaan.
Wat de moties-Lingbeek en -Groene-
weg betreft, spr. zal daarvoor stemmen.
Door de bedoelde salarisregeling worden
de kloosters zeer bevoordeeld. Iedere pro
testant dient zich tegen deze bevorde-iuc
van de Roomsche propaganda to verzet
ten.
De heer Boon (V.B.) vraagt zich af,
wat er is veranderd sedert de vorige motie
Lingbeek. Toen is de onbillijkheid voor de
oncehuwde. onderwijzers opgeheven, maar
tevens is het salaris voor de kloosterlingen
tot het maximum opgevoerd. De katholie
ken zelf hadden met de motie behooren te
komen. De heer Tilanus wil om ondoor
grondelijke redenen tegen de motie stem
men, ofschoon hij het er mee eens is. Maar
in de motie-Groeneweg, die nog beter is
geredigeerd dan de motie-Lingbeek, zitten
toch zeker geen anti papistische tenden-
zen. De motie van mcj. Groeneweg is in
dordaad zuiverder. Daarom zal spr.'s frac
tie vóór die motie stemmen.
De heer Beumer (A.-R.) zegt, dat zijn
geheele fractie protesteert, legen onnoodige
schoolsplitsing. Men zal de schoolsplitsing
moeien bestrijden door invloed te oefenen
op degenen, die een nieuwe onnoodige
school willen in het leven roepen.
Hot onderwerp, in de motie-Lingbeek
behandeld, raakt in de eerste plaats den
minister van Financiën. Het is te betreu
ren, dat die minister hier niet aanwezig
is. De hoofdvraag is, of er reden bestaat,
het element van behoefte nog meer dan
tot dusver in de salarisregeling op te ne
men. In beginsel heeft spr. daartegen geen
bezwaar. Hoeveel kan op de bedoelde sa
larissen worden ingehouden? En hoeveel
onderwijzers-kloosterlingen zijn er? Kan
de minister die vragen niet beantwoorden,
dan zoeke hij een weg om gegevens te ver
zamelen.
Spr. stemt echter niet voor de
motie. De meeste leden zijner fractie
geven nooit een stem aan een motie, waar
bij aan een minister opdrachten worden
verstrekt, al zijn ze in den vorm van een
gestemd tegen een soortgelijke motie-Ling
beek. Sinds 1928 is in dit opzicht niets ver
anderd.
