22ste Jaargang
DINSDAG 25 NOVEMBER 1930
No. 6755
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
LUSTRUMVIERING IN CRISISTIJD.
3)e £eictoelve @ou/fca/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bi] onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Eet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 II
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
V Een woord voor dezen tijd.
De ramp voor de werkloosheid eischt
studie van maatregelen om deze zoo veel
mogelijk af te wenden en om de gevolgen
ervan zooveel mogelijk te verzachten.
Maar behalve studie worden ook ge-
eischt en allereerst geëisckt daden van
allen, die daartoe in staat zijn!
Wij drukken hier of een bericht uit
Würzburg, dat wij aantroffen in cle „Maas
bode" van gisteravond:
„Naar aanleiding van de inzegening van
een katholiek jeugdtehuis, hield de bis
schop van Würzburg, mgr. Mathias Ehrca-
fried, een toespraak, waarin hij tevens
eenige woorden wijdde aan de werkloozen-
verzekering.
Laat geen blaam vallen, zoo zeide hij,
aldus het „Frankf. Volksblatt", op de
werldoozen verzekering.
Indien deze nog niet ingevoerd was, zou
den wij thans hare invoering moeten ver
langen. Zonder haar kunnen wij niet meer
leven in dezen tijd van algemeene ellende.
Zonder haar zou er thans onrust, opstand
en vertwijfeling onder het volk heerschen.
Gaarne zouden wij bereid zijn, de van ons
verlangde offers te brengen.
Ieder, die de middelen daartoe bezit,
zou ook voor arbeid moeten zorgen. Heden
ten dage zou het dikwijls een grootei werk
van naastenliefde beteekenen, wanneer
men, in plaats van zijn spaarpenning naar
de bank te dragen, hem uitgaf, ten einde
daardoor werkgelegenheid te scheppen.
Wegens den nood mag niemand dienstbo
den ontslaan, mag geen patroon zijn hel
per, zijn gezel of zijn leerjongen wegstu
ren".
Tot zoover het bericht over tien Bisschop
van Würzburg.
Misschien mag het ook hier wel 'ns ge
zegd worden: „Laat geen blaam vallen op
de werkloozen-verzekering"!. Zijn er
ook niet onder ons, die te gemakkelijk uit-
keering van werkloozen-verzekering en uil-
keering van werkloozen-steun veroordeelen,
om misbruiken die er ontegenzeggelijk van
gemaakt zijn en nog van gemaakt worden.
Maar zonder die uitkeering en dieu
steun „zou er thans onrust, opstand en
vertwijfeling onder bet volk heerschen
En is 't geheel en al overbodig, als ook
hier wordt afgedrukt deze vermaning: „We
gens den nood mag niemand (t e n z ij, wat
vanzelf spreekt, zelf uit nood gédrongen)
dienstboden ontslaan, mag geen patroon
zijn helper, zijn gezel of zijn leerjongen
wegsturen".
Op het bezit van geld, van tijdelijke goe
deren rust vóóral in onze dagen wel een
zeer zware sociale h.y p o t h e e k!
Vóóral nu moet bij het gebruik dei tij
delijke goederen wèl overwogen worden,
dat dit gebruik moet strekken zooveel mo
gelijk ten algemeene nutte!
VOLKENBOND
DE ONTWAPENING.
De militaire en burgerlijke luchtvaart.
De voorbereidingscommissie voor de ont
wapeningsconferentie heeft gisteren afge
handeld de kwestie, betreffende de publi
citeit inzake de zeemacht en de luchtmacht
Moeilijkheden hebben zich hierbij niet
De belangrijkste discussie betrof een
Duitsoh amendement om uit de conventie
te schrappen het artikel, dat in de eerste
lezing was aangenomen en waarbij de sta
ten verplicht zouden zijn elk jaar ook een
opgave aan den volkenbond te doen om
trent het aantal vliegtuigen en luchtsche
pen van de burgerlijke luchtvaart.
Graaf Bernstorff meende dat dit artikel
niet in de ontwapeningsconventie thuis
behoort, ofschoon Duitschland bereid is, in
een afzonderlijke conventie verplichtingen
ten aanzien van de openbaarheid der bur-
kerlijke luchtvaart op zich te nemen.
Gibson en prof. Rutgers ondersteunden
het Duitsche voorstel, dooh Massigli zette
uiteen, hoe gemakkelijk burgerlijke lucht
schepen in militaire luchtschepen veran
derd worden en bracht hierbij in herinne
ring een verklaring van den bestuurder
van het Duitsche burgerlijk luchtschip C34,
die een paar weken geleden te Madrid te
genover de Spaahsche pers er over ge
pocht had, dat het burgerlijk luchtschip
heel gauw in een militair luchtschip zou
kunnen veranderd worden, zware kanon
nen zou kunnen dragen en duizenden bom
men daaruit zouden kunnen geworpen wor
den.
Daarom meende Massigli dat ook n bepa
ling omtrent de ontwikkeling der burgerlij
ke luchtvaart in de conventie niet gemist
kan worden.
Het artikel werd aangenomen met 17
stemmen, terwijl de gedelegeerden van
Duitschland, Amerika, Nederland en Ita
lië zich van stemming onthielden.
De commissie heeft echter besloten, op
voorstel van Japan, aan de ontwapenings
conferentie in overweging te geven, hier
omtrent een afzonderlijke conventie te
sluiten.
DE ECONOM. VOLKFNBONDS-
BESPREKINGEN.
Weer een Nederlandsch succes.
Gedelegeerden van België. Duitschland,
Engeland, Frankrijk, Italië, Nederland
Oostenrijk en Zwitserland hebben geduren
de Vier dagen langdurige besprekingen ge
voerd over de mogelijkheid van onderhan
delingen, om bot tariefverlaging te komen.
Wat de methode aangaat zijn deze be
sprekingen gevoerd met de erkenning, dat
het voorstel der Nederlandsche regeering
aanbevelenswaardig is en meer kans op
succes biedt dan het Engelsche.
Men heeft ingezien, dat op het oogen-
blik alleen goeds van tweezijdige onder
bande1 in gen te verwachten is. Deze zullen
hoogstens automatisch ©enigszins collate
raal gevoerd kunnen worden.
De economische conferentie, die thans
aan den gang is, zal zich in deze tariefon
derhandelingen niet meer mengen. Ver-
moedeliik zal echter de slotact© der confe
rentie cle voldoening er over uit soreken,
dat eenige staten zich hier te Genève tot
onderhandelingen met andere staten heb
ben bereid verklaard, ten einde verbete
ring in de onderlinge handelsrelaties aan
te brengen.
In het biizonder wordt hier gedoeld op
onderhandelingen van enkele protection-
nistische landen met Engeland en Neder
land, die nu, althans wat Nederland be
treft, niet op den grondslag van het „do
ut des" gevoerd zullen worden, zooals ook
uiteengezet was in het voorstel der Neder
landsche re?eering.
Ook op dit punt is dus een voorloopig
succes voor onze regeering te verwachten.
Naar men'hoont, zal de naaste toekomst
dit succes bevestigen, wanneer de thans
weldra aanvangende bilaterale onderhan
delingen een bevredigend resultaat zullen
opleveren.
Dat de volkenbondsbesprekingen door
de volharding waarmede men in Genève
steeds van verschillende zijden op tarief
verlaging heeft aangedrongen, den stoot
tot deze nieuwe bilaterale onderhandelin
gen gegeven hebben, wordt hier dankbaar
erkend.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
DUITSCHLAND
GEWAPENDE COMMUNISTEN
GEARRESTEERD.
Gisternacht, heeft de politie een inval
gedaan in een communistisch lokaal aan
de Eintrachtstrasse te Dusseldorf. Acht
communisten werden gearresteerd en ver
scheidene revolvers, steek- en houwwapens
werden in beslag genomen. Men zou hier
te doen hebben met een z.g. communisti
sche „terreur-groep". Een der gearresteer
den was aanwezig bij de onlusten in de
Immermanstrasse, waarbij de nationaal-
socialist Hilmerich werd doodgeschoten.
FRANKRIJK.
FRANKRIJK MOET GEWAPEND ZIJN.
Aldus Poincaré,
Het N. T. A. meldt uit Parijs, dat Poin
caré in een rede voor oud-strijders heeft
verklaard, dat he-t Fransche volk meer dan
ooit vóór den vrede is. Wel wordt van alle
zijden verlangd dat Frankrijk zal ontwape
nen, doch het Fransche volk heeft geen
zekerheid dat ook de andere volken zullen
ontwapenen. Niettegenstaande de ontwa
pening zullen er staten zijn, die in het
geheim groote voorraden oorlogsmateriaal
opslaan.
Frankrijk heeft zijn leger noodig om zijn
grenzen te beschermen, aldus Poincaré, zijn
vloot om de kust en de koloniën te verde
digen, en een luchtvloot om eventueele aan
vallen uit den lucht af te weren of te ver-
Congres der Alg. R. K. Werkgeversvereeniging.
In de vorstelijke zaal van Hotel „De
Twee Steden" te Den Haag waren gisteren
de Kath. werkgevers bijeengekomen, om
den 15en verjaardag van hun vereeniging
te herdenken. Het behoeft geen nader
betoog, na alles wat men achter op den
tram, in de kranten en in het parlement
over de „malaise" heeft vernomen, of ook
dit congres voerde de feestvlag halfstoks
vanwege den economischen crisis. Voor
dit crisis-congres bleek groote belangstel
ling te zijn; ruim tweehonderd congressis
ten hebben van 's morgens half twaalf tot
's avonds half zeven aandachtig geluisterd
naar wat door de verschillende redenaars
verkondigd werd. Mgr. Nolens en Minister
Verschuur woonden een gedeelte van d©
vergadering bij, evenals verscheidene Ka
merleden en andere autoriteiten.
Het congres werd geopend door den
voorzitter, den heer Asselbergs, waarna dr.
Fonk, secretaris van de Duitsche Centrum
partij de crisis-congressisten vertelde, dat
wat wij hier in Nederland beleefden, nog
weinig was vergeleken bij Duiischland, met
zijn vier millioen werkloozen. Maar, zeide
de Centrums-man, deze crisis is niet de
eerste en de hoop bestaat, dat na de zeven
magere jaren weer zeven vette jaren zullen
komen.
De rector-magnificus van de Roomscbe
Handelshoogeschool in Tilburg, prof. dr.
F. A. Weve O.P., hield vervolgens een
rede, een pracht van een rede
maar die zoo lang duurde, dat het
programma eenigszins in de war werd ge
stuurd.
De Tilbürgsohe rector-magnificus
besprak op de eefste plaats de taak der
Kath. Werkr/e vors vereenigingde Chris
telijke leveni.'schouwing uit te dragen in
het bedrijfsleven een levensbeschouwing,
waarop wij fier mogen gaan, en, vooral,
voor wrelke wij dankbaar moeten zijn, om
dat aan den bouw van het huis onzer le
vensbeschouwing de Goddelijke Bouwheer
niet vreemd is. Het doel van onze levens
beschouwing is het edelste in den mensch
te ontwikkelen. De welvaart is enkel noo
dig als vaste bodem om vandaar-uit op te
streven naar de werken des geestes. Zij
leerfc ons paraat te zijn, een leven te lei
den van plichtsvervulling.
Een nieuwe Babylonische
spraakverwarring.
Nagaande hoe de .phristelijke levensbe
schouwing staat tegenover het kapitalisme,
maakte prof Weve eerst de opmerking, die
op 't oogenblik iedere spreker over dit on
derwerp maakt: dat geen antwoord kan
worden gegeven op de vraag, wat het
kapitalisme is, omdat ieder daar iets an
ders onder verstaat." Het is met dat woord
een soortgelijk verschijnsel als bij de
spraakverwarring te Babel, maar dan in
omgekeerden zin. Toen: twintig woorden
voor één zaak, thans één woord voor twin
tig zaken.
De spreker wilde zich daarom beperken
tot het bespreken van de problemen, die
't huidig productiestelsel oproept, om van
het standpunt der christelijke moraal uit
te zeggen wat mag en wat niet mag.
Achtereenvolgens betoogde spr., dat ka
pitaal-rente niet verwerpelijk is. dooh de
ongebreidelde winst-economie wel degelijk.
Over de winst-economie maakte de rector-
magnificus de nuchtere opmerking, dat het
streven naar winst inplaats van naar be
vrediging der volks-behoeften, niet van
dezen tijd, maar altijd heeft bestaan, óók
bij de gilden in de Middeleeuwen. Maar
het verschil met de Middeleeuwen is, dat
het winststreven een meer onbeperkt ka
rakter heeft aangenomen en de onderne
mingen gecompliceerder zijn geworden.
De hedendaagsche onderneming is een
combinatie van bolangen-groepen. Men
dient er zich goed rekenschap van te ge
ven, dat de onderneming evengoed ten doel
heeft het onderhoud van den arbeider als
den bloei der zaak en het inkomen van
den eigenaar. En de priester-redenaar
waarschuwde voor de winst-hartstocht:
wie zich hecht aan het geld, wordt even
koud en hard als het geld zelve. Velen zijn
eenigermate met die moderne winst-zucht
besmet, al weten zij het zelf niet. Wat
dreigt te gaan ontbreken is het enorme be
lang der arbeiders om als redelijke wezens
erkend te worden. De toekomst moet ge
zocht worden in den groei der corporatieve
gedachte, waarbij in de hoogste bedrijfs
leiding alle interessen vertegenwoordigd
zijn.
Tenslotte wees de redenaar op de ge
weldige verantwoordelijkheid der kath.
werkgevers, op wie zooveel oogen toezien,
of uit hun sociaal gedrag zich de goede
vruchten van den goeden boom openbaren.
De wereld, ontoegankelijk voor den gods
dienst, is nog steeds gevoelig voor waar
achtige mensohenliefde, die in den even-
mensch den gelijke, den broeder ziet.
Karnaval en vastentijd.
Na deze langdurig toegejuichte rede,
kwam prof. H. Kaag uit Tilburg aan het
woord, die bemoedigend erop wees, dat
het verschijnsel van een crisis regelmatig
terugkeert, zoodat de geleerden zelfs een
crisis-theorie (maar geen Marxistische!)
hebben opgesteld, om crisissen te kunnen
voorspellen waarschijnllijk even nauw
keurig als De Bildt het weer.... Het za
kenleven kenmerkt zich door tijden van
hausse en baisse, of zooals Sombart de
mentaliteit der ondernemers in die twee
periode's teekende: het karnaval van de
hoog-conjuótuur wordt gevolgd door den
vastentijd van de depressie. Prof. Kaag
schetste de geschiedenis der zakenmen-
schen in dezen crisistijd als iemand, die een
kater heeft, na een periode, waarin men
zich buitengewoon prettig heeft gevoeld
Die wisselende mentaliteit van onderne-
mersdrang en moedeloosheid acht de hoog
geleerde inleider op het con junctuur-ver
loop van grooten invloed. Zij is het die de
conjunctuur-beweging het massale karak
ter geeft.
Geen loonsverlaging.
Een algemeene versobering in crisistijd
lijkt spr., uit een oogpunt van conjunctuur-
politiek, ongewenscht. Hiermede kwam spr.
tot een buitengewoon teer onderwerp, nl.
de te voeren loonpolitiek. Velen meenen,
dat een algemeene loonsverlaging als een
geëigend middel ter bestrijding van den
crisis kan worden beschouwd. Dooh spr.
meende, dat een redelijke grond aanwezig
is voor een handhaving van het
loon bij dalende prijzen.
Verlaging van het loon zal in 't algemeen
de prijzen nog sterker drukken, dan zon
der die verlaging reeds zou geschieden.
Door de handhaving van het loonpeil
wordt bovendien een vast punt gegeven,
xarop de crisis zich verder kan uitbalan-
ceeren. Indien het loonpeil niet een groote
mate van weerstand zou vertoonen, zou
aan de prijsdaling practisch geen enkele
grens zijn gesteld. Deze kwestie is echter
niet zonder complicaties voor de verschil
lende soorten van industrie, zooals spr.
nader aantoonde.
Tenslotte bepleitte prof. Kaag de instel
ling van een centrale bank voor lang cre-
diet, waarin de staat zou moeten deelne
men, en de stichting van een centrale voor
con j unct uur-ond e rz oek.
Na de pauze hield mr. B. J. M. van
Spaendonck een inleiding over de moeilijk
heden in heb bedrijfsleven. Deze inleiding
besloeg 34 getypte folio-vellenWij zul
len in 't kort de voornaamste punten aan
geven.
Van den Volkenbond is voorloopig geen
oplossing van de internationale economi
sche problemen te wachten, zoodat Neder
land op de eerste plaats redding moet zoe
ken bij zichzelf. Alle krachten moeten
worden saamgespannen om onze welwaartrs
bronnen te versterken. Als middelen daar
toe noemde spr. het eischen van Neder-
landsoh fabrikaat, een anti-dumping wet
geving, het wederkeerigheids'beginsel in de
handelspolitiek, bevrijding van het be
drijfsleven van de drukkende belastingen,
uitbouw nijverheidsonderwijs enz.
In tegenspraak met den
eersten inleider.
Spr. becritiseerde de gemeentelijke loon
politiek, waarbij voor het gemeenteperso-
neel een loonstandaard wordt gehandhaafd
die in geen enkele verhouding staat tot
het loonpeil in het particuliere bedrijf.
Ook achtte de inleider het practisch nut
van het wetsontwerp tot instelling van be-
drijfsraden voor het bedrijfsleven en ook
voor de arbeiders zeer twijfelachtig.
In het algemeen schijnt ook in werkge
verskringen de overtuiging te leven, „dat
het ook in het belang der industrie zelf is,
indien de koopkracht der arbeiders zooveel
mogelijk intact wordt gelaten". Maar even
later zeide spr., dat de loonen tot een in
vele gevallen economisch onverantwoorde
lijk hoog peil zijn gestegen.
En tenslotte drong mr. van Spaendonck
aan -op een drastische verlaging der klein
handelsprijzen, teneinde de mogelijkheid
te scheppen tot een lager loonniveau te
komen, zonder dat dit schade beteekent
voor het levenspeil der arbeiders.
Na eenige gedachtenwisseling werd het
crisis-congres door den voorzitter gesloten,
waarna alle leden zich vereenigden aan
een crisis-diner in de „Witte Brug".
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Nieuwe geruchten omtrent den toestand
in Sovjet-Rusland.
Nadere bijzonderheden over den storm
en het hooge water. (Buibenl. Berichten,
2e blad).
ENGELAND
BOMBARDEMENTSVLIEGTUIGEN
VOOR ENGELAND.
De Britsche luchtmacht zal, volgens het
15-maands-program, aanmerkelijk worden
uitgebreid. De Hawker-engineering compa
ny heeft opdracht gekregen voor 200, van
de snelste vliegtuigen, meest uitgerust voor
bombardementen. De motoren zijn speciaal
ingericht voor hooge vluchten en de ma
ximumsnelheid is ca. 320 K.M. per uur.
POLEN
DE POOLSCHE VERKIEZINGEN.
De definitieve uitslag.
De definititve uitslag van de verkiezin
gen voor den Poolschen senaat is thans
bekend geworden en wijkt in sommige op
zichten vrij belangrijk af van de voorloo-
pige opgaven. De Duitschers hebben nog
een derden zetel verworven, waarmede zij
echter toch nog altijd een verlies van twee
zetels hebben.
Het regeeringsblolc heeft 30 zetels ge-
wonhen en bezit thans 75 van de in totaal
108 zetels, zoodat het over een meerder
heid van twee derden beschikt.
De linksche oppisitiepartijen verkregen
14 zetels, wat een verlies van 17 zetels
beteekent, terwijl de rechtsche oppositie
partij der nationaaldemocraten 3 zetels
won en op ll zetels komt te staan.
Ook de Korfanty-groep behaalde een
winst van 1 zetel en bezet thans twee ze
tels in don senaat.
De Oekrainers en WiLRussen brachten
het slechts tot 4 zetels, wat een verlies van
negen zetels beteekent.
De Joden, de in den vorgein senaat zes
zetels hadden, verwierven geen enkel man
daat.
RUSLAND
NIEUWE GERUCHTEN OVER
SOVJET-RUSLAND.
Telefonische verbinding hersteld.
De berichten omtrent de beweerde ver
anderingen in de machtsverhoudingen in
Sovjet-Rusland, zijn gisteravond aange
vuld met een bericht van de „Dobrywiec-
zer". Dit boulevardblad, dat tot de z.g.
roode pers behoort, beweert, dat te Wilna
een draadloos bericht uit Moskou is opge
vangen, volgens hetwelk de opperbevel
hebber van het roode leger, Worosjilof,
thans dictator in Sovjet-Rusland zou zijh.
De nieuwe dictator zou de bevolking heb
ben beloofd, dat haar rechten haar zullen,
worden teruggegeven, terwijl hij het leger
bijzondere voorrechten zou hebben toe
gezegd. In politieke kringen wordt do
juistheid van dit bericht reeds met het
oog op dc merkwaardige inkleeding in
twijfel getrokken. Er zijn onmiddellijk po
gingen gedaan om te weten te komen, van
welke zijde het bericht afkomstig is en
welke waarde er aan moet worden toege
kend.
Volgens andere berichten uit Moskou,
welke te Warschau zijn ontvangen, zijn de
alarmeerende berichten over Rusland
sterk overdreven. De bladen te Warschau
publiceeren een telegram, dat door het
Poolsche ministerie van Buitenlandsche
Zaken van den gezant te Moskou, Patek,
is ontvangen, waarin deze verklaart, dat
te Moskou alles rustig is. De berichten om
trent een versterking der Russische grens
troepen zijn onbevestigd gebleven.
Met betrekking tot de geruchten, yolgens
welke er op Russisch gebied in den 'grens-
sector van Wilna geschoten zou zijn, wordt
verklaard, dat men hier waarschijnlijk mot
een schermutseling met smokkelaars te
doen heeft. Het spoorwegverkeer met Mos
kou heeft een normaal verloop; de tieinen
uit de Oekraïne echter komen ongeregeld
en met vertraging aan.
Het Sovjet-Russische gezantschap te
Berlijn deelt mede, dat zoowel de telegra
fische verbindingen als het treinverkeer
met Sovjet-Rusland in den laatsteu tijd
niet de minste onderbreking hebben onder
vonden. De door atmosferische storingen
tijdelijk onderbroken telefonische verbin
dingen met Rusland zijn thans weer ge
heel intact. Daar de eenige maanden gele
den in werking getreden telefoondienst
Berlijn-Moskou zeer gebrekkig is aange
legd, treden er bijna elke week met slecht
weer storingen op.
