22ste Jaargang
VRIJDAG 14 NOVEMBER 1930
No. 6746
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
EEN BOEKENDAG
BUITENLAND
3)c Êeiclóelve öoiLtotil'
OE ABUNNEMENISPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 260 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'6 ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11. I
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone ad vertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit vier bladen
WORDT ER TEGENWOORDIG NIET
MEER GELEZEN?
Het boek de trouwe vriend.
Vandaag wordt een nationale boekendag
gehouden. Met inspanning van alle krach
ten, waarop daartoe een beroep kan wor
den gedaan. Want het boek is in discre-
diet. Er wordt niet meer gelezen
Gelooft "u dat1? Zouden er veel mensohen
zijn, die niet lezen? Tn hun velen vrijen
tijd? Op hun reizen? Overtuigt u daar zelf
eens van in treinen en overtuigt u vooral
aan de deuren der leesbibliotheken waar
de boeken als 't ware met mandenvol wor
den uitgesleept.
Wij zijn overtuigd, dat er zeel veel ge
lezen wordt.
Waarom dan een boekendag?
Omdat er verschil is tusschen boeken
lezen en boeken koopen. En omdat er ver
schil is tusschen boeken en boeken.
Voor vijftien heele centen heeft men al
een roman; bij is er naar, maar hij is er
een. Het amusements-'eesvoer, dat in
brochure-vorm voor een paar centen op de
markt wordt geworpen, is misschien nog
grooter en vooral licht-, licht. Vordert het
de minste inspanning dan blijft het liggen.
De liefde voor het boek, die de monni
ken eens jaren deed werken aan de ver
luchting van één enkel werk, om 't tot een
geliefd bezit te maken, is wel ver, evenals
de toewijding van den meester-drukker,
die 't beneden zich achtte rommel van zijn
persen te laten loopen
De liefde ook voor een eigen zorgvuldig
samengestelde bibliotheek, waar men voor
zijn behoeften en voor alle stemmingen
iets vinden ban, waarvoor zoo menig uur
van verkwikkende ontspanning en ster
kende ontwikkeling is gesleten, waar de
zoon pieus de getuigen van vaders studie
en moeders devotie bewaart, aangevuld
met zijn eigen smaak en aanleg zij is
weggedrongen naar enkele studeerkamers.
Waar vindt men nog de gevreesde lezer
unius I i b r i, van één boek? Hij is dood.
„Waarom, zoo redeneert nu menigeen,
zou ik boeken koopen? Als ik een boek ge
lezen heb, kijk ik er toch nooit meer in.
De massa, die ik noodig heb, kan ik toch
niet koopen; bovendien voor een paar cen
ten heb ik ze van een bibliotheek. Daar
vind ik te kust en te beur".
Deze redeneering typeert den huidigen
lezer. Hij kijkt geen boek voor den twee
den keer in, omdat hij een verhaaltje leest
en verder niets. Hij geniet van geen be
schrijving, van geen situatie, van geen fi
guur, van geen barakterteekening. Hij
moet weten hoe 't afloopt; zijn tijd moet
bovendien dood. Een boek, waar hij zich
tegenop moet lezen, neemt hij niet in de
hand, omdat hij geen ontspanning door
inspanning kent. Alpenbeblimmers zijn er
nog wel, maar er zijn veel meer toeristen,
die een tandradbaan nemen Misschien
verwonderen zij zich nog, dat hij, die zich
naar boven geworsteld heeft, als overwin
naar meer van het panorama geniet, dan
hij die in een meer of minder confortabel
coupeetje naar boven is gerukt.
De lezende mensch van tegenwoordig is
een massa-snellezer, geen fijnlezer. En wat
is hem dan een boek, zoo'n oppervlakkige
kennis, waarmee hij in een paar uur defini
tief heeft afgehandeld, om weer naar een
nieuwen kennis te flodderen? Het laat hem
volkomen onverschillig. Het wordt hem
geen vriend, waaraan hij een dierbare her
innering heeft en dien hij dus graag steeds
bij zich houdt.
A's hij 't gelezen heeft brengt hij 't zon
der herinnering en zonder spijt naar de
bibliotheek terug, neemt voor een paar
centen een nieuw mee eens kijken wat
d a t is en het boek wreekt zich door
bij zoo'n lezer niets achter te laten en
spoorloos uit zijn herinnering te verdwij
nen. Is de schrikbarende vervlakking van
het leven bij velen geen gevolg van dit
onderscheidloos over zich heen laten 6'laan
van massa's niet verwerkte gedachten en
levensverhoudingen? Zoo deze oppervlak
kige en zinlooze tijdpasseering al geen
compromis is op zichzelf, leidt zij dan niet
tot tal van compromissen met het gewe
ten, gaat zij niet langzaamaan en gelei
delijk aan het eigen leven dezelfde non
chalante gemakkelijkheid geven om heen
te huppe'en over problemen, die op te los
sen plicht is?
Het is o.i. een zeer ernstig te stellen
vraag of tal van uitleenbibliotheken, met
de beste bedoelingen ingericht ter ontwik
keling van hen, voor wie het boek anders
niet of moeilijk bereikbaar zou zijn, niet
door de te ruime plaats aan en te weinig
selectiviteit in de keuze van ontspannings
litteratuur meer tot vervlakking dan tot
DE RONDE TAFELCONFERENTIE is te Londen door den En-
gelsohen Koning met een belangrijke rede geopend-
ontwikkeling hebben bijgedragen. Men-
schen, die in dit opzicht ervaring hebben
opgedaan, vragen zich dat wel eens met
zorg af.
Om dat al is wel eens een boekendag
noodig Maar dan voor het goede boek, het
boek dat bijna steeds onder den velen op-
pervlakkigen en overbodigen rommel ver
borgen ligt, het boek, dat in staat is een
sterk, een trouw, een verheffend vriend te
zijn.
Een vriend, die zioh niet gemakkelijk
geeft, maar eens veroverd, ook altijd een
vriend blijft.
Een boek. waar het verstand iets nieuws,
iets grootsch, iets nobels in vrndt, dat een
kijk geeft op tot nu toe verborgen dingen,
die ons nuttig zijn te weten, een boek,
dat een karakter srimuieeren kan en zelfs
leiden, een boer, dat door moeilijke uren
heen kan helpen en eenzame uren verrij
ken. Niet het boek, dat alleen de nieuws
gierigheid prikkelt, onze belangstelling
vraagt voor dingen, die haar niet waard
zijn, dat flikflooit met een fantasie, die we
nooit streng genoeg onder controle kun
nen houden, en zeker niet. dat regelrecht
aandacht vraagt voor dingen, die onder
ons niet genoemd moeten worden.
Ja, er is meer noodig zelfs dan een boe
kendag; wij hebben noodig een apostolaat
tegen de overdonderende lawine van onge-
wenschten rommel op de boekenmarkt, een
apostolaat zooals tegen het drankmisbruik,
het aposto'aat vóór het goede boek en
tegen het slechte.
Dit apostolaat en dan van iederen
katholiek heeft als eerste norm: ik lees
zonder noodzaak niets dan voor
katholieken geschikte lectuur; zij alleen
korht in mijn huisgezin binnen; ik werk
zoo mogelijk alleen met uitgevers en boek-
hande'aren, die in dit opzicht mijn gevoe
lens niet kwetsen. De kerkelijke boeken-
wet is mijn leidster in dit opzicht en ik
handhaaf ze streng, zooals de geheelont
houder verder gaat dat hij feitelijk moet,
uit offer voor anderen en om het voor
beeld.
Dit is het eenige, wat wij doen kunnen.
't Is veel, als 't velen doen.
Een nuttige overweging o.i. op dezen
Boekendag.
VAN HET VATICAAN.
DE SPANNING TUSSCHEN DEN
H. STOEL EN LITAUEN.
Optreden in strijd met het concordaat.
Zooals bekend is, bestaat er tusschen
den H. Stoel en Litauen op het oogenblik
een zeker spanning.
De Litausche regeering heeft namelijk
eenige katholieke jeugdorganisaties ont
bonden. Dit optreden is echter in strijd
met het concordaat, dat den 27sten Sep
tember 1927 tusschen Litauen en den H.
Stoei werd gesloten en door den toenmaii-
gen kardinaal-staatssecretaris Gasparri en
minister-president Woldemaras in het Va-
ticaan werd onderteekend.
In dit concordaat werd het bestaan van
katholieke jeugdvereenigingen gewaarborgd
en tevens het godsdienstonderricht op alle
scholen des lands verplichtend gesteld.
Overeengekomen werd ook, dat de Li
tausche staat met betrekking tot de katho
lieke jeugdopvoeding artikel 1331 van den
codex van het kerkelijk recht erkent en
dus den geestelijken autoriteiten een
groote bewegingsvrijheid verleent.
Intusschen werden de geestelijke auto
riteiten gedwongen, om naar aanleiding
van de nieuwe regeeringsverordeningen
gezameulijk een document te publiceeren.
waarin zij hun bezwaren uiteen zetten,
maar waarin zij tevens verklaren, dat zij
ten allen tijde tot onderhandelingen be
reid zijn.
Wij herinneren er hier nog aan. dat de
H. Stoel tot de eersben behoorde, die den
nieuwen staat Litauen erkenden, n.l. den
lOen November 1922, nog voordat de nieu
we staat dus „de jure" door de gezanten
conferentie erkend was.
BELG1E
BELGlE'S KORTSTONDIGE
KABINETSCRISIS.
Oplossing heden verwacht.
Er is alle reden te gelooven dat de Bel
gische kabinetscrisis heden opgelost za-1
zijn. Er is een accoord tot stand gekomen
tusschen de liberale en katholieke minis
ters. In het taai-ontwerp zullen wijzigin
gen worden aangebracht; het decreet in
zake de Ecole des hautes Etudes zal wor
den gehandhaafd, doch zooals reeds ge
meld, in zeer breeden geest toegepast.
Heden zal Jaspar door den koning wor
den ontvangen, die hem gevraagd heeft
zijn ontslag-aanvrage in te trekken. Alle
ministers zullen naar men aanneemt in
functie blijven en het kabinet zal zich ver
moedelijk Dinsdag aan de Kamer voor
stellen. «Tel."
FRANKRIJK.
GROOTE REDE VAN BRIAND.
Een ietwat sentimenteel pleidooi.
In het debat over de buitenlandsche po
litiek kwam Briand even na zes uur aan hot
woord.
Hij sprak.tot bij achten. Zulks na de rede
van den leider der rechterzijde, Louis Ma
rin, wiens betoog geheel dezelfde concep
ties aanwees als dat van Franklin Bouillon.
Heeft zulks Briand ontsticht? Zijn lang
verwachte rede was meer een pleidooi te
gen de aanvallen, waaraan hij van rechts
bloot stond dan een diep ingaan op de
kwestie.
Hij zeide niets nieuws, verdedigde vaag
zijn politiek en vroeg dè Kamer, zich uit
te spreken voor of tegen hem en dat ver
zekerde hem veel ostentatief applaus bij
de linkerzijde, in het bizonder bij de so
cialisten.
Zijn eenigszins sentimenteel beroep
kreeg een nog meer persoonlijk karakter,
toen Briand zich zeer ernstig beklaagde
over de wijze, waarop h'j door de natio
nalistische pers bestreden was.
Hij sprak van een stikgassenoorlog en
verliet de tribune na een klagelijk uitge
sproken slot, waarin hij zei, dat, waar een
rechtsck blad zelfs zoover was gegaan van
te verklaren, dat hij den kogel verdiende,
hij daaraan nog de voorkeur gaf boven te
leven in de sfeer van verstikkende gasma-
kerij.
„Welnu, riep hij uit, boven die provoca
ties en de gasaanvallen geef ik de voor
keur aan clen kogel, dat is meec proper".
Natuurlijk applaudisseerde de linkerzijde
als om het paleis Bourbon in zijn grond
vesten te doen schudden, maar overigens
was slechts het centrum Briand welwillend
gestemd.
De rechterzijde bleef een geheel afwach
tende houding aannemen.
Tijdens de passage trouwens, waarin
Briand zeer pathetisch, maar zonder klem
sprak, over de Europeesche federatie, dus
juist dat deel van zijn rede dat hij als klap
per op de vuurpijl had bewaard, hinderde
Marin hem met interrupties en riep hem
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Nadat Briand zijn ponuek verdedigd
had nam de Kamor een motie van vertrou
wen aan in de buitenlandsche politiek.
Een aanslag op den premier van Japan.
Nadere bijzonderheden omtrent de in
stortingsramp te Lyon. (Buitenl. Berichten
4de blad).
De 24ste Berlijnsche Zesdaagsche werd
door het koppel Rausch-Hurtgens gewon
nen. (Sport, 4de blad).
BINNENLAND.
Algemeene Beschouwingen Staatsbegroo-
ting en Buitenlandsche Zaken in de Twee
de Kamer. (1ste blad).
De steun aan de tarwe-cultuur. Een
dubbel menggebod? (3de blad).
Auto aangereden op den onbewaakten
overweg bij Kloetinge. De bestuurder ge
wond. (Gem. Ber., 3de blad).
Een belangrijke verduistering met sche
pen aan het licht gekomen. (Gem. Berich
ten, 3de blad).
Op het studenten schermtournooi te
Utrecht won Nederland den sabelwedstrijd.
(Sport, 4de blad).
OMGEVING.
Officieole opening van het Raadhuis te
Noordwijkerhout. (4de blad).
Opgericht is de waterleiding-stichting
Alkcmade—Rijnzaterwoude—Leimuiden.
(2de blad).
zelfs toe: „De Europeesche federatie be
staat slechts in uw droomen"'.
De quintessence van Briand's betoog
was, dat een andere politiek dan do zijne,
welke op de tractaten gebouwd is, niet mo
gelijk is en trouwens door geen der aan
vallers is aangegeven.
De tractaten sluiten een politiek van
allianties uit. En zoo men die zelfs zou
willen beproeven, dan is men niet zeker,
daar anderen toe bereid te vinden.
Uit het betoog van Briand moet ook nog
aangestipt, dat hij zei, dat zijn toenade
ringspolitiek er rekening mee wil houden
dat aan genen kant van den Rijn een zeer
sterk republikeinsch element bestaat,
waarmee te werken valt en dat zijn politiek
niet belet, de grenzen in staat van verde
diging te brengen en op zijn hoede te zijn.
De kamer besloot op aandringen van
Tardieu tot nachtzitting ten einde' het de
bat af te werken.
Motie van vertrouwen
aangenomen.
De Kamer heeft in deze nachtzitting
met 323270 stemmen de motie van ver
trouwen in df regoering aangenomen en
hiermede de debatten over de buitenland
sche politiek beëindigd.
HET IN CULTUUR BRENGEN VAN DE WIERINGERMEERPOLDER bij „de
Haukes". Men is thans bezig met de eerste 480 H.A. grond en gebruikt om dit om te
ploegen de Caterpillars" (tractor met rupsbanden). De raterpillars aan het werk.
AMERIKA
STAAT VAN BELEG TE HAVANA.
Botsing tusschen studenten en troepen.
Gistermiddag hebben te Havana opnieuw
relletjes plaats gehad. Groepen studenten
renden dor de straten, wierpen ruiten in
en havenden gebouwen. Afdeelingen cava
lerie kwamen tusschenbeide en maakten
van de sabel gebruik. Voor een dagbladbu
reau, waar zich een groote menigte had
verzameld, werden scholen gelost, zoodat
ook hier troepen de menigte moesten ver
spreiden. Een man, waarschijnlijk een stu
dent, heeft een ernstigen sabe'houw op he'
hoofd opgeloopen. De autoriteiten hebben
troepenversterkingen ontboden en den
staat van beleg afgekondigd.
JAPAN
AANSLAG OP JAPANS PREMIER.
Op het station te Tokio is gisteren een
aanslag gepleegd op den Japanschen pre
mier Yuko Hamagudsi. Een 23-jarige fana
tieke nationalist schoot op den premier en
trof hem in de buik. De minister-presi
dent is naar een ziekenhuis overgebracht.
Het motief van den aanslag is onbekend.
Sinds de vlootconferentie te Londen echter
zijn de samenzweringen en contra-samen
zweringen aan de orde van den dag.