22ste Jaargang WOENSDAG 12 NOVEMBER 1930 No. 6744 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN BUITENLAND BINNENLAND e £cid^cli^0ou^omt DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwairta&l Bi] onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per post f 2.95 per kwartaal flet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50 Dit nummer bestaat uit drie bladen Ontwapening. Ieder zou graag het onfcwapenings-denk- beeld verwezenlijkt zien. Er zijn maar heel weinig militairisten gelukkig. Maar wij zijn, helaas, zoo heel ver ver wijderd van de verwezenlijking van dit ideaal. Onrustbarend zijn in enkele landen de oorlogstoebereidselen. Nederland doet geenszins mee in een wedloop naar meerdere en sterkere bewa pening. Niemand zal dat beweren. Maar Nederland wil zich óók niet eenzijdig ontwapenen. En daarop wordt telkens aangedrongen door de socialisten die zulks niet doen in landen, waar zij meer directe verant woordelijkheid dragen in de regeering. Zoo heeft nu weer het te Brussel gehou den Belgische socialistische congres met algemeene stemmen een resolutie aangeno men, waarin o.a. wordt gezegd: „Wij wraken ieder, die door zijn hou ding den vrede van Europa in gevaar brengt door het ontketenen van een nieu wen bewapeningswedloop en wij eischen dat de Belgische Arbeiderspartij zich met kracht zal verzetten tegen uitbreiding van militaire liefhebberijen. Wij zullen onder alle omstandigheden de politiek blijven verdedigen van alge meene en gelijktijdige ontwape ning. Wij achten het meer dan ooit noodig, dat alle georganiseerde arbeiders van alle landen ijveren voor een positieve syste matische vredespolitiek". Uit de gespatieerde woorden blijkt weer duidelijk, hoe de socialisten voor ontwa^ pening zijn in de theorie en in de prac- tijk. 't Is goed dit te onthouden! Maar intusschen staat daar de sombere werkelijkheid, dat van een internationale ontwapening nog zoo bedroevend weinig is gekomenen het perspectief geeft weinig licht Mogen de gewetens van de leiders der volkeren uit hun verhardheid eindelijk ontwaken BELGIE KABINETSCRISIS IN BELGIE. De ministers nemen ontslag. Na een gisterochtend gehouden vergade ring van de liberale ministers, ter bespre king van de kwestie van het samengaan van het professoraat aan de staatsuniversi teit aan het instituut voor hoogere studies te Gent (Ecole des hautes études) hebben bedoelde ministers hun ontslag ingediend. De tot de Katholieke partij behoorende leden van het kabinet zijn daarop gisterna middag op uitnoodiging van den minister president op het ministerie van binnen- landsche zaken bijeengeroepen en hebben van het ontslag-schrijven van de liberale kabinetsleden kennis genomen. Naar aanleiding van dit schrijven beslo ten ook de katholieke ministers af te tre den. Over het ontstaan en verloop der crisis wordt nog het volgende gemeld: Op den verjaardag van den wapenstil stand en den dag, dat na maandenlange vacantie het parlement weer bijeenkwam, heeft de regeering ontslag genomen. Oorzaak hiervan is, dat de liberale fede ratie v. Brussel voor 'n motie van wantrou wen tegen de regeering gestemd, omdat zij onlangs had verboden, dat professoren van de vervlaamschte hoogeschool van Gent ook zouden doceeren in de officieuse Fransche hoogeschool te Gent, die de strijdmachine der franskiljons is tegen de vervlaamschte hoogeschool en de geheele Vlaamsche beweging. Zich door deze motie in het ongelijk ge steld voelende, hebben de liberale minis ters, die mede den regeeringsmaatregel hadden goedgekeurd, zich genoodzaakt ge zien, hun ontslag in to dienen. Minister-president Ja spar heeft daarop onmiddellijk de Katholieke ministers bij eengeroepen, die op hun beurt besloten, ontslag te nemen. Hoewel de crisis virtueel geopend was om 2 uur 's namiddags, is zij eerst officieel geworden om 4 uur, dus slschts vijf uren na de plechtigheid bij het graf van den on bekenden soldaat, waar de geheele regee ring bij tegenwoordig was. Om 4 uur heeft Jaspar den koning in het paleis te Laeken het ontslag der re geering aangeboden- De koning heeft het aanvaard, met het verzoek, dat de ministers voorloopig hun functies zullen blijven waarnemen. De openbare opinie laat zich ten streng ste uit ten opzichte van de liberalen, niet al1 een, omdat zij op dezen historischen dag de regeering hebben doen vallen, maar ook, omdat zij dat hebben gedaan naar aanleiding van een bij den huidigen toe stand ondergeschikte kwestie als deze. DUITSCHLAND DE PRIJSVERLAGING WERKT NOG NIET DOOR. Naar vernomen wordt, zijn er bij de po gingen van het rijksministerie van Voed- sedvoorziening om tot verlaging van den prijs van brood en vleesch te komen, op hei laatste oogenblik nog moeiL u. eden ontstaan. Wel hebben de bakkers in Ber lijn zich bereid verklaard hun prijzen te verlagen, maar de Berlijnsche broodfabrie ken hebben verklaard, dat het haar slechts mogelijk is den broodprijs met twee pfen nig tot 48 pfennig te verlagen. Over prijs verlaging in andere deelen van het rijk moet nog worden onderhandeld. Hetzelfde geldt voor de vleeschprijzen. Op de varkensmarkt te Berlijn is bij een aanvoer van 19.000 varkens de prijs met 5 mark per vijftig kilo gedaald. De winkel prijs is echter niet verlaagd. De regeering zal een nader onderzoek instellen en men verwacht dat de winkeliers ten s^tte voor de openbare meening, die lagere prijzen eischt, zullen zwichten. ITALIË DE BETREKKINGEN MET RUSLAND. Nieuwe commercieele overeenkomsten. Naar de Italiaansche bladen melden, zullen dezer dagen nieuwe contracten wor den gesloten tusschen de Italiaansche in dustrie en de U. S.S.R., volgens welke de Italianen aan de Russische fabrieken ma teriaal en technici zullen verschaffen. Talrijke Italiaansche ingenieurs en tech nici zijn reeds naar Rusland vertrokken. POLEN OOST-GALICIE ONDER SCHRIKBEWIND. Een lage campagne tegen den metropoliet. De „pacificatie van Oost-Galicië", zooals Polen die reeds sinds eenigen tijd met geeselende militairen nastreeft, schijnt nog steeds niet bereikt. Althans, blijkens de betrouwbare berichten, aldus schrijft de „Msb.", duurt de Poolsche terreur onver minderd voort. Feller dan ooit zelfs voert de regee- ringsgezinde pers van Krakau en Lem- berg, zooals de „Iustr. Kurjer Codzienny" en de „Slovo Polskie', haar campagne te gen de Oekrainers, en vooral, den laat- sten tijd, tegen de Oekrainsch-Katholieke hiërarchie. Men zal zich herinneren, hoe de Oekrainsch-Katholieke bisschoppen in hun herder.ijk schrijven openlijk de sabotage daden van hun eigen landgenooten he>bben gelaakt. Toch werd, zooals men weet, de politie tegen hen losgelaten, om het schrij ven in beslag te nemen en verdere open baarmaking er van te verhinderen. Den laatsten tijd is het intusschen vooral de bekende en alom beminde metropoliet, mgr. Szepticky, wien de lompe haat der terroristen en hun peis te treffen tracht. Deze doorluchtige kerkvorst heeft, men weet het uit vroegere berichten, een deel zijner woning a's ziekenhuis ingericht voor de tot bloedens toe geranselde slachtoffers van het Poolsche krijgsvolk. Van hem vooral gaat ook het streven uit, om alle Katholieke organisaties der Oekrainers in één Oekrainschen Katholiekenbond te vereenigen. Beide daden, de eerste getuigend van zijn groote liefde voor ongelukkigen, de andere van zijn zielenijver, zijn misdaden in het oog der Poolsche pers. Dat in de statuten van dien Oekrain schen Katho'iekenbond in ondubbelzinnige taal trouw aan den Staat wordt gedecla reerd, daarvan wordt door het schrikbe wind geen notitie genomen; men consta teert slechts, dat de bond zich ten doel gesteld heeft, de Katholieke ethiek niet enkel voor particulier gebruik te houden, doch in het openbaar en politiek leven uit te dragen, en langs wettelijken weg te strijden voor de rechten der Oekrainsche natie. Het jongste vergr^ van den Lemberg- schen metropoliet is echter geweest de verordening, dat in al e kerken gebeden zal worden, om Gods barmhartigheid over het zwaar beproefde volk af te smeeken. „Dat gaat natuurlijk lijnrecht tegen de regeering", meent hooger genoemde pers. „Revolutionair! Brandstichter schreeuwt de pers aan het adres van den kerkvorst, en op een toon, feller zelfs dan die der communistische bladen in Oost-Galicië 'tracht zij de openbare meening tegen den doorluchtigen prelaat op te zweepen. Lernbergs kerkvorst draagt intusschen waardig als altijd, even opgewekt en on verschrokken als destijds zijn drie jaar gevangenschap in het tsarenrijk en later zijn interneering in Posen, deze nieuwe vervolging. En terwijl de Poolsch-gezinde pers haar razernij uitviert, woelt en wroet 'net krijgs volk verder in alle dorpen van het onge lukkige land, zoekend naar nieuwe slacht offers. Bij de priesters Humowskyj in Macli- nivci, Twachmiuk in Dzaryn, Czyz in Po- livci, Marynowycz in Wyske en ve'e an deren zijn huiszoekingen verricht, natuur lijk met het gewone gevolg: vernieling van 'V:" 1 s; DE GRAF ZEPPELIN heeft een kort bezoek aan Lim burg gebracht. De Zeppelin boven de heide bij Venlo, waar een postzak werd uitgeladen en een andere postzen- dding werd ingenomen. den huisraad. De twee eerstgenoemde gees telijken werden gearresteerd. Het wordt intusschen moeilijker voor de bevolking, om van heel het verloop van den „pacificatie"-veldtocht op de hoogte te blijven, want sinds een week is alle be richtgeving in de bladen over de straf expedities verboden. De laatste dagen hebben de districten Czortkov, Dolina, Dobromyl, Kalusz en Zborov en nog 'n tiental andere plaatsen militair bezoek gehad. Natuurlijk bleef er geen Oekrainsche instelling heel. De tot dusver aangerichte schade kan veilig op 5 miliioen z'.oty worden geraamd. Ook in Wolhynië wordt thans weer fel ler geopereerd. Men is daar tot massa- arrestaties overgegaan. Wel nimmer is een stembusstrijd met zooveel terrorisme van de zijde der macht hebbers gevoerd, als thans in Polen het geval is. Eerst werden de oppositie-leden van het ontbonden parlement in de gevan genis gezet. Yan de Oekrainsche en wit- Roelheensohe parlementariërs bevinden zich momenteel 70 percent in hechtenis. En toen arresteerde men de candidaten der oppositie. De districtscommissie, die door de regeering zijn benoemd, verklaren stuk voor stuk alle candidaten-lijsten der oppo sitie, vooral echter die der wit-Roetheenen, op formeele gronden voor ongeldig. Dit is wel de meest effectieve manier, om het den Wit-Roethenen onmogelijk te maken, vertegenwoordigers naar het parlement af te vaardigen. En alsof men nog niet geheel gerust was over de resultaten van a.s. Zondag, is dezer dagen heel het centraal verkie zingscomité der Oekrainers in Lemberg gearresteerd en hun bureau in bekag ge nomen. Wat zal a.s. Zondag brengen? De maan den van voorbereiding hebben Oost-Gali cië onnoemelijk lijden gebracht. Zal de marteling bij het sluiten der stembus een einde nemen? RUSLAND EEN OPMERKELIJKE ACTE VAN BESCHULDIGING. Het persagentschap der Sovjetunie meldt dat gisteren de door Ivrylenko, den procu reur-generaal van Sovjet-Rusland, onder teekende acte van beschuldiging tegen een contra-revolutionaire organisatie, de z.g. „Industriepartij", is gepubliceerd. Acht per sonen zijn in staat van beschuldiging ge steld. In de acte van beschuldiging wordt uiteengezet, dat de beschuldigden niet slechts gepoogd hebben, den economischen opbouw van Sovjet-Rusland te saboteeren, doch dat zij ook met buitenlandsche emi granten-organisaties in verbinding hebben gestaan. Bovendien hadden zij zioh aan hoogverraad schuldig gemaakt doordat zij met officieren van don Franschen genera- len staf stelselmatig een vroeger of latere militaire interventie hebben voorbereid. Merkwaardig in de actie is, dat de Fran sche regeering er openlijk in wordt be schuldigd, de omverwerping van de Sov jet-regeering stelselmatig voor te bereiden. Poincaró en Briand worden in een adem als aanvoerders van den strijd tegen Rus land genoemd. CHINA. PROEVE VAN MOHAMMEDAANSCH FANATISME. Duizenden menschen vermoord. Volgens berichten uit Shanghai moeten in China duizenden menschen zijn gedood door fanatieke mohammedanen, die de be volking terroriseeren. De stad Lingsien is door deze moham medanen bezet en zij hebben'er de geheele bevolking bestaande uit 7000 zielen, over den kling gejaagd. De provincie wordt verder door verschil lende epidemieën geteisterd, waardoor een groot deel der bevolking wordt bedreigd. EERSTE KAMER Gisteren heeft de Eerste Kamer 7 minu ten vergaderd. De griffier doet voorlezing van een be richt van verhindering wegens ongesteld heid van den heer van Wassenaer van Oatwijk. De voorz. deelt mede, dat de centrale afdeeling heeft besloten heden in de af- deelingen te doen onderzoeken eenige wetsontwerpen o.m. fcot wijziging der Zui- derzeesteunwet en dat tot verhooging van het VlIIe hoofdstuk der Rijksbegrooting VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Kabinetscrisis in België. Het Pcolsche schrikbewind in Oost-Ga licië. Duizenden Ghineezen vermoord door Mohammedanen. Bij gunstig weer zal de prins van Wales vermoedelijk een tocht maken met de DO X. (Luchtvaart, lste blad). BINNENLAND. Bij de Tweede Kamer is gisteren een wetsontwerp ingediend, dat de regeering vrijheid bedoelt te geven tot instelling van een maal- en menggebod. (2de blad). De Tweede Kamer heeft gisteren de be handeling van de Rijksbegrooting aange vangen. (lste blad). Gisteren is te Amsterdam een vergade ring gehouden van vertegenwoordigers van rr.eel-importeurs, graan- en meelhan delaren en het bakkersbedrijf met verte genwoordigers van de pers, waarin de be zwaren z:jn uiteengezet tegen een maai en menggebod. (2de blad). voor 1930. (Kosten van een kruiser en een f'ottiel je vaartuig). Aan de orde zijn de volgende wetsontwer pen: 1. Nadere wijziging en aanvullying van de Javasche Bankwct 1922. 2. Wijzi ging en verhooging van de begrooting van inkomsten en uitgaven van het leenings- fonds 1914 voor 1930. De beide wetsontwer pen: 1. Nadere wijziging en aanvulling en zonder stemming. Fr Voorz. deelt mede, dat het in zijn be doeling ligt de Kamer weder bijeen te roepen tegen heden over veertien dagen en Woensdag 26 November aan de orde te stellen de wetsontwerpen betreffende win- keVuiiing en wettelijke regeling der ar beidsbemiddeling. TWEEDE KAMER DE ST A ATSBEG ROOTING. Vijf sprekers houden alge meene beschouwingen. De algemeene beschouwingen over de Rijksbegrocting zijn gisteren aangevangen en vijf sprekers hebben het woord gevoerd. De heer Kersten (SS.G.). was de eer ste spreker en gaf natuurlijk weer uitdruk king aan zijn bekende gevoelens door de samenwerking van Protestanten en Katho lieken in een coalitie als een ramp to sig- naleeren. Voorts besprak hij den slechten toestand in het landbouwbedrijf, beschouwde de pachtwetten als op socialistischen leest ge schoeid en zeide, geen Russisch graan hier te willen hebben. De heer B r a a t beschuldigt de regee ring, dat zij alleen de ambtenaren be schermt en de boeren niet. Hij dient tenslotte de volgende motie in: „De Kamer, van oordeel, dat de regee ring, ten aanzien van maatregelen ter be teugeling van de crisis in den landbouw niet voor haar taak berekend is, gaat over tot de orde van den dag". Deze motie wordt niet voldoende onder steund. Een tweede motie-Braat, vragende maat regelen tot het loonen maken van do tar we- en suikerbietencultuur en een derde mötie-Braat, vragende wering van Russi sche tarwe worden eveneens niet voldoen de ondersteund. 't Is vanzelfsprekend, dat dergelijke mo ties niet ter oplossing van moeilijke en in gewikkelde vraagstukken kunnen strek ken. Vanzelfsprekend voor de Kamer, maar blijkbaar niet voor den heer Braat! De heer M archant (V.D.). erkennend, dat niemand de crisis kan oplossen, is toch niet tevreden over de activiteit van de regeering in deze. Voor actieve handelspolitiek gevoelt spr. niets en tegen een maalgebod schij nen hem de bezwaren overwegend. Hij zal echter het onderzoek ten deze afwachten. Spr. bestrijdt de opvatting der sociaal democraten over het huidig productiepro ces en betoogt, dat de huidige rechtsvor ming historisch gegroeid is. Dat neemt niet weg, dat spr. gaarne medestrijdt om de alleenheerschappij van sommigen in het productieproces te breken. Een proces is thans gaande en dit moet worden doorge zet. Voor den wetgever ligt hier een dank bare taak. Met deze laatste beschouwin gen staat de heer Marchant aan onze zijde) Spr. is niet tevreden over de defensie politiek der regeering.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1930 | | pagina 1