22ste Jaargang
DONDERDAG 6 NOVEMBER 1930
No. 6739
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Sureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
's Werelds grootste Vliegboot
te Amsterdam
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2 60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Bet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent pei kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagshlad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 I
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden
het dubbele van
Mededeelingen wordt
het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Verwarde begrippen over „ka
pitalisme"
In de „Vrijzinnig Democraat" schrijft de
heer Marchant:
Wat het verzet tegen „het kapitalis
me" betreft, dat hebben de heeren
Kortenhorst en Aalberse reeds van de
baan geknikkerd: om die vraagstuk
ken te beoordeelen moet men immers
gestudeerd' economist wezen, en er is
geen andere economische wetenschap
dan de liberale.
Hierop wordt gereageerd in de „Maas
bode", welk blad o.m. opmerkt:
En wat de dwaasheid betreft, dat
de beide genoemde Katholieken geen
andere economische wetenschap zou
den aanvaarden dan de liberale:
meent de vrijzinnig-democratische lei
der, dat de denkbeelden van mr. Kor
tenhorst over actieve handelspolitiek
hun grondslag vinden in de liberale
economie, en is het hem werkelijk
onbekend, dat mr. Aalberse sinds
meer dan dertig jaren tot de meest*-
principieele tegenstanders der_ libe
rale economie moet worden gerekend 1
Ware het anders geweest, hij zou in
1915. als nr. 1 door de Curatoren aan
de Universiteit te Leiden zijn be
noemd. Minister Cort van der Linden,
door Jhr. de Savornin Lohman in de
Tweede Kamer ondervraagd naar do
redenen van deze niet-benoeming, ant
woordde erop, dat deze voorgedragene
niet paste in de liberale sfeer van de
toenmalige Juridische Faculteit.
De heer Marchant heeft blijkbaar wat
mr. Aalberse betreft op het oog gehad een
rede, door hem onlangs te 's Gravenhage
gehouden, van welke rede ook in ons blad
een verslag is opgenomen.
De „Maasbode" schrijft dan verder:
Wanneer Mr. Marchant trouwens
gelezen heeft, wat mr. Aalberse in „Het
Centrum" schreef en te 's Gravenhage
sprak over het kapitalisme", dan moet
hem bekend zijn, dat het hier aller
minst gold een verdediging van de libe
rale economie, maar alleen een waar
schuwing tegen het in volksvergade
ringen en populaire geschriften ge
bruiken van een term, die nu eenmaal
door de Marxistische literatuur cn
propaganda een andere, ruimere be-
teekenis heeft gekregen, dan waarin
deze door sommige Katholieke spre
kers en schrijvers wordt gebruikt. Met
Kardinaal Schulte was hij van meening,
dat daardoor een gevaarlijke verwar
ring zou ontstaan. Maar omtrent de
afkeuring van hetgeen er verkeerds is
in het hedendaagsche productie-stelsel
was er hoegenaamd geen verschil van
meening.
Evenmin als er verschil van mee
ning onder de Katholieke Kamerleden
bleek te bestaan, toen de katholieke
tegen de liberale opvatting van het pri-
vaateigendomsreoht bij de behandeling
van de Pachtwet opbotste.
Naar aanleiding van dit laatste citaat
uit de „Maasbode" willen wij een paar
opmerkingen plaatsen.
Over het „kapitalisme" wordt vooral den
laatsten tijd onder Katholieken verschil
lend geoordeeld. De een verklaart, dat het
„kapitalisme" als zoodanig, van ka
tholiek standpunt bezien, absoluut te ver
werpen is; de ander oordeelt, dat wij,
krachtens onze katholieke beginselen, al
leen bepaalde uitwassen van het
kapitalisme moeten veroordeelen. Maar
't heeft ons steeds toegeschenen, dat bei
den ten slotte in wezen zich richten tegen
hetzelfde kwaad, n.l. tegen het
verkeerde in het kapitalisme. Als de
eerstbedoelden zich op het standpunt stel
len, dat het „kapitalisme" als zoodanig ver
werpelijk is, dan verstaan zij, o.i. klaar
blijkelijk, onder kapitalisme iets anders
dan degenen, die alleen bepaalde uitwassen
van het kapitalisme als onchristelijk ver
oordeelen.
De eerstbedoelden verstaan onder „ka
pitalisme" ongeveer het volgende: een
stelsel, dat produceert alleen om zoo veel
mogelijk winst te maken, daarbij niet let
tend op de rechten en belangen van maat
schappij en individu, in 't bijzonder niet op
de rechten en belangen van hen, die bij de
productie hun arbeid geven. Als men zoo
het begrip „kapitalisme" begrijpt, dan is
het inderdaad als zoodanig verwerpelijk.
En hierover.... moeten &lle Katholieken
het met elkander eens zijn!
De tweede categorie degenen, die niet
het „kapitalisme" als zoodanig als onchris
telijk brandmerken verstaan onder „ka
pitalisme" het stelsel, waarbij het kapitaal
(de productiemiddelen) is in handen van
particulieren, niet in bezit van de gemeen
schap daarbij erkennend, dat er vele
gevallen zijn, waarbij, in het algemeen be
lang, het kapitaal, wel in eigendom van de
gemeenschap behoort te zijn. En als men
zoo „kapitalisme" definieert en deze
definitie is o.i. de juiste moe
ten ook weer alle Katholieken het hier
over eens zijn, dat niet het kapitalisme als
zoodanig verwerpelijk is, maar alleen be
paalde uitwassen daarvan krachtens onze
beginselen veroordeeld moeten worden.
Wij zouden, tot- op zekere hoogte, willen
zeggen: „Omtrent de afkeuring van het
geen er verkeerds is in het hedendaagseh
productie-stelsel is er (onder de Katholie
ken) hoegenaamd geen verschil van mee
ning".
Tot op zekere hoogte, zeggen we.
Er kan in een bepaald geval verschil
van meening zijn, of een of ander ver
schijnsel feitelijk valt onder wat men al
gemeen als verkeerd in het kapitalisme ver
oordeelt en dus ook algemeen afkeurt;
er kan in een bepaald geval ook verschil
van meening zijn over de vraag, hoe (door
welke middelen, op welke wijze) de afkeu
ring van wat feitelijk door allen als ver
keerd wordt erkend moet geschieden, of
b.v. wettelijk ingrijpen mogelijk en ge-
wenscht is.
Bij de behandeling van de Pachtwet was
er zulk een verschil onder de Katholieke
Kamerleden niet.
Maar in andere gevallen zal dat kun
nen geschieden en ook wel feitelijk voor
komen.
Onze bedoeling is vandaag, om, zooals
wij dat al meer hebben gedaan, ernstig er
voor te waarschuwen, dat er, tengevolge van
het verschillend definieeren van „kapita
lisme", niet een „gevaarlijke verwarring"
ontstaat dat men niet gaat meenen, dat
de Katholieken bij hun beoordeeling van
het „kapitalisme" door een breede klove
van wezenlijk meeningsverschil moeten
onderscheiden worden. Dat is niet waar
Gistermiddag bij Schellingwoude geland
De vlucht vanaf den Bodensee
had een vlot verloop
De vliegboot Do X is gisternamiddag
om 4 uur 30, na des morgeus om tien mi
nuten voor elf (Hollandschen tijd) te Alten-
rhein te zijn opgestegen, vlot in de marine-
vlieghaven te Schellingwoude gedaald.
De vliegboot is blijven liggen aan den
ingang van het Buiten IJ, om daarna door
motorbooten van de Marine naar binnen
te worden gesleept.
De aankomst.
Te vier uur 20 ontdekten eenige scher
pe oogen in het kamp hoog in de lucht
een stip in Zuid-Oostelijke richting, wel
ke zeer snel in omvang toenam. Enkele
minuten later klonk reeds het zware ge
ronk van motoren en te 4 uur 25 precies
verscheen de „Do X", welks schoone lijnen
en enorme afmetingen duidelijk tegen de
lucht afstaken, boven het kamp, op onge
veer 150 meter hoogte. Met een scherpe
zwenking keerde de vliegboot naar het ge
bied der Zuiderzee terug, waar zij te half
vijf, in de nabijheid van den lichtopstand
op den kop van den strekdam van Durger-
dam, vlot op het water landde en in vrij
snelle vaart op eigen krachten naar den
ingang van het buiten IJ voer. Op dit punt
lag de marine-mot-orboot „Coehoorn" ge
reed, welke een lijn aan de „Do X" vast
maakte en de enorme vliegboot tot voor
het kamp sleepte, waar zij aan een door het
Loodswezen geplaatsten meerboei werd
vastgemaakt.
Zonderlinge tooneelen.
De opvarenden van een twintigtal mo
torbootjes, die op het buiten IJ de komst
van de vliegboot hadden afgewacht, ble
ken thans het moment gekomen te achten,
om een gezamenlijken „run" op de „Do
X" te ondernemen. Van alle kanten scho
ten deze bootjes, bemand met fotografen
en nieuwsgierigen, op de vliegboot toe; de
fotografen ontstaken zelfs voor het maken
van hun foto's Bliz-licht onder de vleugels
der machine, een en ander had tot groote
verontwaardiging der officieren aan boord,
die ernstig vreesden dat er „brokken" ge
maakt zouden worden. Spoedig was echter
een politieboot ter plaatse, welke naast
de vliegboot meerde. Pogingen van ver
schillende personen, om in de vliegboot
door te dringen, werden door de politie
op zeer hardhandige wijze verijdeld, waar
bij zelfs klappen werden uitgedeeld.
Een vertegenwoordiger van V. D. die
zich in gezelschap van drie collega's, toen
de groote drukte was afgeloopenj met een
kleine boot naar de „Do X" begaf, mocht
bij hooge uitzondering „genau drei Minu
ten" aan boord komen. Er volgde even een
snelle rondgang door het benedengedeelte
van de boot waar zi,ch achter elkander
een reeks kajuiten bevinden met daartus-
schen een smal middenpad en daarop
werden de persvertegenwoordigers tot een
ietwat haastigen aftocht gedwongen, 't Was
een niet bepaald hartelijke ontvangst!
Een onderhoud met een der
opvarenden.
In het Carlton Hotel, waar de officiergn
van de Do X den nacht doorbrachten, be
halve de commandant Fr. Christiansen, die
aan boord van het vliegschip bleef, hebben
we een onderhoud gehad met Dr. Tilgen-
kamp, perschef van Dr. Dornier.
Dr. Tilgenkamp heeft de vlucht van de
Do X van Altenrhein naar Amsterdam
meegemaakt.
„Hoe was het verloop van deze reis",
vroegen wij.
„Te half elf hedenmorgen (Duitscfcen tijd)
is de Do X uit de hall op het water ge
bracht zeide onze zegsman, waar we de
motoren warm lieten loopen. Toen dit ge
schied was, zijn we te elf uur dertig vlot
gestart. We maakten eerst eenige rond
vluchten boven de Bodenzee, ten einde
de motoren nader te beproeven en toen
deze naar wensch bleken te loopen, vin
gen wij onze vlucht aan. Te elf uur vijftig
verlieten wij het meer van Constanz om
vervolgens langs den Rijn tot Bazel te vlie
gen. Dit was het zwaarste en het gevaar
lijkste gedeelte van de geheele reis aan-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Weer twee katholieke priesters in Rus
land vermoord.
De verkiezingen in de Vereen. Staten
hobben een groote overwinning voor de
democraten opgeleverd.
Een groote mijnramp in den Staat Ohio
(V.S.). Meer dan 150 dood en. (Buitenl. Be
lichten, 2e blad, en Telegrammen).
BINNENLAND.
De komst van de reuzen vliegboot DO X
in ons land.
Onze vee-uitvoer voor België (2de blad).
Herziening van het Rijkswegenplan
(2de blad).
Steunverlening aan de aardappelmeel-
industrie. (2de blad).
De actie voor en tegen een maal- en
ir.cnggebod. (3de blad).
Vorstschade aan bloembollen (L. en T.,
3de blad).
Overleden is prof. dr. Eijkman (2de blad)
gezien, in verband met het feit, dat de Rijn
in dit gebied zeer smal is, wij onmogolijk
een noodlanding hadden kunnen maken,
ook al niet vanwege de vele electriciteits-
ccntrales langs den oever.* Gelukkig liepen
de motoren best. Tot Bazel^jvas het weer
gunstig, we arriveerden te 12 uur 40 bo
ven deze stad, waar eenige Zwitserscho
vliegtuigen ons tot de Zwitsersche grens
begeleidden. Vervolgens sneden we de z.g.
Rijnbocht ter plaatse af we hebben dit
trouwens met alle bochten gadaan
waarna we te eén uur twintig boven Brei-
sach waren. De stad zelve baadde in hot
zonlicht. Het gebied daarachter echter 'og
in een dichten nevel, zoodat het zicht nog
geen twee honderd meter wa-s. Wij bereik
ten Mannheim te twee uur zeven en twin
tig en Mainz te twee uur veertig. Bij Mainz
kwam ons een Dornier Mercur, de D 711
van de Luft Hansa tegemoet vliegen, welke
ons tot Keulen heeft begeleid en onderweg
een geluidsfilm van de vlucht maakte.
Weer sneden we vervolgens den Rijnbocht
tusschen Keulen en Coblenz af, eerstge
noemde stad bereikten wij om vier uur
(D. T.). Via het kuststation Nordeich heb
ben wij getracht-, met den burgemeester
van Keulen in verbinding te komen, doch
dit is niet gelukt. Wel ontvingen wij van
den burgemeester een wensch voor een be
houden overtocht. Overigens heeft do ra
dio aan boord perfect gewerkt. Boven Bonn,
voor wij Keulen bereikten, was het land
schap in een violetten nevel gehuld. Te
vier uur dertig (D. T.) passeerden wij de
Hollandsch-Duitsche grens bij Lobith.
DÉ AANKOMST VAN DE DO X OP SCHELLINGWOUDE.
WAT DE JANTJES
VAN DE VLIEGBOOT ZAGEN.
