22ste Jaargang
DONDERDAG 30 OCTOBER 1930
No. 6733
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
3)e Qeidóohd Gou/fca/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bi] onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
.betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Twee Leidsche hoogleeraren
Bij.het gouden feest van de Protestant^
sche Universiteit, de „Vrije Universiteit",
te Amsterdam, verleden week gevierd,
heeft de rector-magnificus der Leid sche
Universiteit prof. J. Ph. Vogel de wen-
schen van 's lands oudste Universiteit
overgebracht.
Hij deed dit in de volgende sympathie
ke woorden:
„Dat ge nu een halve eeuw uwe 1e-
vensbeschouwing ook in het hooger-
onderwijs hebt mogen laten doorwer
ken, is ons een oorzaak van vreugde
en een reden om u geluk te wenschen.
Waar een Plato terecht verklaart,
dat wie den godsdienst aantast daar
mede den grondslag van de mensche-
lijke samenleving zelf wegneemt, moet
men ook luisteren naar hen, die niet
willen, dat in den Hoogen Raad der
Wetenschappen aan de ernstige stem
der religie het zwijgen wordt opge
legd.
„Waar Gij in ons vrije vaderland
niet alleen vrijelijk voor deze overtui
ging hebt. kunnen uitkomen, maar haar
ook aan Uw academisehen arbeid als
richtsnoer hebt kunnen stellen, is
ieder, wieh die rechtsgelijkheid, die
de Grieken isonomia genoemdheb
ben, ter harte gaat, met het volste
recht verheugd, dat Gij die als een
vrucht van de ware vrijheid reeds een
halve eeuw hebt genoten en moet hij
hopen, dat ze U ook voor de toekomst
zal bewaard blijven".
Wij herinneren ons, dat bij de opening
van de Katholieke Universiteit te Nijme
gen de vertegenwoordiger der Leidsche
Academie in ongeveer gelijken geest heeft
gesproken.
Een andere hoogleeraar van He Leid
sche Universiteit heeft ook zij 't dan
terloops iets over de Vrije Universiteit
gezegd, n.l. prof. Eerdmans op. de ver
gadering van den Nederlandschen Protes
tantenbond eergisteren. Maar.. niet zoo
sympathiek! Wij zullen aan diens rede
een citaat ontleenen, uit een verslag in
de „N. R. Crt."
Als wij een blik slaan op de tijds
omstandigheden, waaronder wij leven,
zien wij dat de redenen voor het be
staan van een Protestantenbond, die-
de vrije ontwikkeling van het gods
dienstig leven in en buiten de kerken
wil bevorderen, nog veel sterker spre
ken in 1930 dan in 1870. Toen was het
de tijd van Thorbeckc, van de zorg
voor het lager, middelbaar en voor
bereidend hooger openbaar onderwijs,
van de belangstelling in moderne god
geleerdheid en van schitterende stu
diën op het gebied der godsdienstge
schiedenis (Tiele) van den Bijbel (Kue-
nen) en v. d Wijsbegeerte (Scholten).
Nu is 't de tijd van Nolens wiens paar
se mantel voor slepen wordt behoed
door de goede zorgen van protestant-
sche slippendragers, die in hun program
zeggen, den volksgeest te vertegen
woordigen, die leefde in 1572 (waarin
Alva zijn bril verloor). Nu hebben wij
de bijzondere scholen en een splitsing
naar dogmatisch formalisme tot in het
uiterste. Nu jubelt de Vrije Universi
teit over de gebondenheid der welen-
schap en meent men heusch der
menschheid een dienst te bewijzen door
alles zooveel mogelijk te binden aan
kerkelijke dogma's en aan onderzoe
kingen, waarbij reeds te voren vast
staat wat het karakter zal zijn van
hetgeen men vindt.
Deze hoogleeraar pleit.„voor de vrije
ontwikkeling van het. godsdienstig leven
in en buiten de kerken". Enhij knauwt
het godsdienstig onderwijs en hij duwt een
ruwe stomp naar de Vrije Universiteit,
omdat hij blijkbaar wil, dat „in den Hoo
gen Raad der Wetenschappen aan de
ernstige stem der religie het zwijgen wordt
opgelegd" (wij citeeren hier woorden van
prof. Vogel).
Wij zouden naar aanleiding van deze
laatste opmerking van prof. Eerdmans
over de gebondenheid der kerkelijke dog
ma's wel eens voorbeelden willen
aangehaald zien, waaruit b 1 ij k t, dat die
„gebondenheid" de vrije, de volkomen
v r ij e beoefening der wetenschap door de
aanhangers dier dogma's heeft belet of
belemmerd
Voor den Katholiek is bij de beoefening
der wetenschap het dogma geen hinder
paal of slagboom, maar een lichtbaak of
vuurtoren.
DE OPENING VAN HET ENGELSCHE PARLEMENT heeft Dinsdag plaats gehad. De stoet op weg naar het
Parlementsgebouw
DU1TSCHLAND
DE MIJNRAMP IN HET SAARGEBIED
De begrafenis der slachtoffers.
De lijkdienst.
Gistermorgen om kwart over negen begon
in de mijn-kapel van Maibach, de lijkdienstn
voor de bij de mijnramp omgekomen slacht-
De kleine kapel was geheel met zwarte
draperieën behangen, het altaar met bloemen
versierd. De ruimte was dicht bezet met fa
milieleden en kameraden der slachtoffers.
Vooraan waren de naaste familieleden der
dooden geplaatst. Daarnaast de vertegenwoor
digers der autoriteiten. De Mis werd door den
pastoor van Maibach gecelebreerd.
Vervolgens hield de bisschop van Trier, mgr.
Bornewasser, een predikatie. Hij herinnerde
aan het woord van den H. Augustinus: „Er
bestaat geen smart zoo groot, dat zij ons schei
den kan van de liefde van Jezus Christus" en
aan het woord van den profeet Jeremia: „Zij
kemen tot mij weenend en klagend, maar ik
zal hen leiden op effen paden, opdat zij niet
struikelen. Een vader wil ik thans zijn in
De bisschop zeide oa,.: God wil u een vader
zijn, u moeders die uwen zoon begraaft, u
vrouwen die uwen man verlóren hebt, u kin
deren die uwen vader niet meer ziet. Maar
ook voor u, dooden, die wij heden begraven,
wil hij een vader zijn.
Treurmuziek en lijkzangen begeleidden de
ontroerende plechtigheid.
NA DE MIJNRAMP TE ALSDORF.
Plechtige H. Mis van Requiem te Kerkradc.
In de hoofdparochiale kerk van Kerkrade
heeft Woensdagmorgen Deken J. W. v. Orme-
lingen een plechtige H. Mis van Requiem op
gedragen voor de slachtoffers van Alsdorf. De
kerk was overvuld van geloovigen. Ook in de
andere parochie- en rectoraatskerken werd een
dergelijke H. Dienst verricht.
De plechtigheid in de kerk van O. L. Vrouw
werd o.m. bijgewoond door mr. dr, Frowein,
directeur der Staatsmijnen en door dr. Poels.
Nat. Soc. bladen verboden.
Naar het W.B. uit Frankfort meldt, heeft de
„Oberprasident" van Hessen-Nassau twee
nieuwe nationaal-soc. bladen voor een maand
verboden, omdat zij voortdurend de republi-
keinsche grondwet en de autoriteiten op uiterst
heftige manier aanvallen en zich daardoor
schuldig maken aan overtreding van de wet
tot bescherming der republiek.
Communistische burgemeesters in Thüringen
ENGELAND
DE BOLSJEWISTISCHE PROPAGANDA
Henderson protesteert bij den Russischen
gezant.
Henderson, de minister van Buitenlandsche
Zaken, verklaarde in het Lagerhuis, dat hij
naar aanleiding van een onderzoek betreffende
de bolsjewistische propaganda stappen had
ondernomen bij den gezant der Sovjet-Unie.
Hij had doen gelden, dat de Sovjet-regeering
de verplichting, welke zij in dezen op zich had
genomen, niet nakwam en hij had den gezant
verzocht, zijn regeering er ernstig op te wij
zen, dat de voortzetting der propaganda de
betrekkingen tusschen beide landen in gevaar
kon brengen.
De gezant had daarop verzekerd, dat zijn
regeering al het mogelijke heeft gedaan en
doen zal, om haar verplichting na te komen,
doch dat zij geen invloed bezat op de activiteit
der Derde Internationale.
SPANJE.
Studentendemonstraties.
Aan de universiteit van Granada hebben de
studenten demonstraties op touw gezet. Het
gebouw werd van binnen gedeeltelijk vernield.
Evenals die te Granada, zijn ook de studenten
te Sevilla en Madrid in staking gegaan. In Ca-
talonië zijn opnieuw stakingen onder fabrieks
arbeiders uitgebroken.
Het Thüringsche staatsministerie heeft eeni-
gen tijd geleden den districts- en gemeente
ambtenaren het aanhangen van de communis
tische beginselen verboden. Op grond van dit
decreet heeft het departement van binnenland-
sche zaken een aantal burgemeesters geschorst,
die ondanks het regeeringsdecreet communist
zijn gebleven. Tegen hen wordt een discipli
nair geding aanhangig gemaakt, dat definitief
ontslag ten doel heeft.
BRITSCH-INDIE
Bomaanslag op politieman.
Gisteravond is te Calcutta opnieuw een bom
aanslag gepleagd op een Engelsch inspecteur
van politie. Door den aanslag werd groote ma-
terieele schade aangericht, doch persoonlijke
ongelukken kwamen niet voor. Ook de politie-
inspecteur bleef ongedeerd.
CHINA
DE COMMUNISTEN-OPMARSCH.
Honderden Chineezen vermoord.
De bange vermoedens, welke reeds gisteren
avond te Hongkong heerschten, toen de radio
verbinding met Kanchow niet tot stand kon
worden gebracht, dat deze plaats door het
communistische leger misschien zou zijn inge
nomen, zijn helaas heden bevestigd.
De stad Nachow in de provincie Honan is
inderdaad door de nog steeds oprukkende
roode troepen bezet. En, zooals bij den intocht
der communisten gebruikelijk is, is ook hier
een ontzettend blopdbad aangericht.
Volgens de eerste telegrammen moeten hon
derd Chineezen vermoord zijn.
Buitenlanders in roovershanden.
Aan de bladen te Washington wordt gemeld,
dat volgens bericht van het Amerikaansche
consulaat te Hankau 21 buitenlanders, waar
onder Franschen, Britten, Italianen en Span
jaarden, in de buurt van Hankau in handen
van roovers zouden zijn gevallen,
DE CHRISTENVERVOLGING.
Peking (K.W.P.) De Communisten hebben op
het oogenblik drie provincies van Centraal
China (Kiangsi, Honan en Hoepei) leeggeplun
derd. 'Zij hebben meegenomen wat er te halen
was. Alleen in de stad Schangscha hebben zij
van de Katholieken 60.000 Mexicaansche dol
lars gestolen. De Apostolische Vicaris van
Hankow Mgr. Massi O.F.M. heeft openbare
gebeden uitgeschreven om van God te verkrij
gen verder gevrijwaard te blijven van commu
nistische rooversbenden.
Uit de Provincie Anhwei -komt het bericht
dat de communisten de menschen die de revo
lutionaire beginselen niet wilden aanvaarden
naar het stedelijk slachthuis sleepten en ze
daar armen en beenen lieten afhakken.
Deze rooverbenden worden aangevoerd door
een vrouw. Aan de grens van de provincie
Honan hebben de communisten getracht om
den Chineeschen Pater Li te dwingen op zijn
knieën te vallen voor de ideeën van Lenin.
Toen hij dit weigerde heeft men hem zoolang
geslagen, dat zijn lichaam op een groote wonde
plek geleek. In de provincie Kiangsi moesten
de Fransche en Amerikaansche Lazaristen een
voor een hun missieposten ontruimen. De mis
sie van Nantschang die door inlandsche pries
ters wordt bestuurd werd door bandieten ge
plunderd en alle bezittingen der missie werden
in beslag genomen. De landwegen zijn afgezet
met Roode Soldaten die den toegang tot de
stad hebben afgesneden.
Ondanks dat alles maakt het Christendom
in China toch snelle vorderingen, ofschoon het
aantal bekeerlingen op sommige plaatsen ge
daald is. In die streken waar vrede heerscht
is het aantal bekeerlingen gestegen.
De Amerikaansche Jezuieten zullen in Ja
nuari te Shanghai een gymnasium openen. In
Hongkong wordt een groot seminarie voor
Zuid-China gebouwd. De groote moeilijkheid
der missie is het atheisme der Regeering. Zij
bestrijdt iederen godsdienst, die zij als bijge
loof beschouwt. Zij verbiedt iedere processie,
hetzij heidensch of christelijk, ja iedere uiting
van godsdienstig leven. Voor de missie is het
een zware tijd.
HET BLOEDBAD OP FORMOSA.
Ruim 300 dooden.
Gisteren werden zes-en-tachtig verkoolde lij
ken gevonden, waarvan 23 vrouwen, 17 jongens,
21 meisjes en dertien politiemannen, die ver
moord werden door inlanders op het eiland
Formosa.
Nog andere lijken werden gevonden op afge
legen plaatsen in hetzelfde district.
Volgens een bericht uit Tokio zijn bij het
bloedbad dat de Maleische bevolking op het
eiland Formosa onder de Japansche bevolking
heeft aangericht, ruim 300 personen gedood.
Op een plaats drongen ongeveer 2000 inboor
lingen een Japansche school binnen, waar zij
ongeveer 120 leerlingen het hoofd afsloegen.
De Japansche regeering schat het aantal ge-
doode Japansche politieagenten op 140.
De opstand wordt toegeschreven aan een te
streng doorgevoerde politie-controle.
De stammen verzetten zich eveneens tegen
Dit nummer bestaat uit drie bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
In Zuid-Frankrijk heeft een ernstige
spoorwegramp plaats gehad. (Buitenl. Ber.,
2e blad).
De massa-moorden in China en op het
eiland Formosa.
BINNENLAND.
De Pachtwet in de Tweede Kamer, (lste
blad-.
De Regeering doet mededeelingen be
treffende haar voernemens inzake steun
aan den landbouw. (1ste blad-.
Bij een vechtpartij op de kermis te
Drachten werd een jongeman gedood.
(Gem. Ber., 2de blad-.
Noodlottig geval van gasverstikking te
Den Haag. (Gem. Ber., 2de blad-.
Een gevaarlijk inbreker te Bentveld
aangehouden. (Gem. Ber.} 2de blad).
het plan om een grooten stuwdam op te rich
ten, die meerdere vierkante kilometers in het
gebied der stammen onder water zal zetten,
met het oog op hydro-electrische werken.
DE OMWENTELING IN BRAZILIË
Waar is de president?
Volgens berichten uit Rio de Janeiro weet
men daar in het geheel niet waar de vorige
president Washington Luiz vertoeft. Officieel
wordt ontkend dat hij een toevlucht heeft ge
zocht in het Mexicaansche gezantschap.
De vice-prseident Vianna, die aan boord van
het Engelsche s.s. Almaiizora was gepakt, is
in een fort opgesloten.
De nieuwe president Vargas is in triomf Rio
de Janeiro binnengetrokken.
TV/EEDE KAMER
DE PACHTWET.
Minister Ruys de Beerenbrouck
heeft gisteren op klare wijze verdedigt het
wettelijk ingrijpen in do verbetering der
pachtverhoudingen en aangetoond, dat
daarmede het groote maatschappelijk be
lang van de versterking van den bcdrijfs-
vrede gebaat zal zijn.»
Daar de Minister van oordeel is, niet
meer en niet minder, ligt het voor de hand,
dat Z.Exc. de verschillende ter sprake ge
brachte veranderingen in de wetsontwer
pen niet met vreugde begroette. Niette
min wees de Minister niet ieder overleg
over verbeteringen bij voorbaat zoo on
voorwaardelijk af als de afschaffing der
openbare verpachtingen.
Den heer van Poll werd de toezegging
gedaan, dat ernstig zal worden overwogen
of er voor de kleine boeren iets zal kun
nen worden gedaan in den zin van de
Landarbeiders wet.
Minister D o n n e r verdedigde bet wets
ontwerp tegen de aanvallen van juridischen
aard.
Dc Kamer heeft vervolgens twee afdee-
lingen van de Pachtwet afgedaan en de re-
gecring heeft tot nog toe de winnende hand
gehad.
De heer Wijnkoop bleef met zijn amen
dement, om alle openbare verpachtingen
wettelijk te verbieden, alleen staan.
Afgeslagen werden achtereenvolgens:
het amendement-Hierastra om elke pacht
overeenkomst aan de goedkeuring eencr
pachtcommissie te onderwerpen, een amen-
dement-Ebels om den pachter te vrijwa
ren voor eenigerlei inbreuk van den ver
pachter op zijn bedrijfsvoering, de amen
dementen-van der Sluis en Ebels om het
voor den verpachter verplichtend te stel-
j len de verbeteringen, uoor den pachter
aangebracht, te vergoeden, van welken
I plicht niet afgeweken mag worden, eon
I amendement-Van der Sluis om ook het du-
I len van dc prijzen der producten als grond
j voor remissie van de pacht aan te nemen,
enz.
De Kamer is blijven steken in een amen
dement van den heer Fleskens, verdedigd
door den heer Van Voorst tot Voorst, om
den verpachter te veroorloven na een tijds
verloop van drie jaar den rechter te ver
zoeken den pachtprijs te verhoogen, waar
tegenover dan ook het recht van den
I pachter zal komen te staan om verlaging
van den pachtprijs te verzoeken.
