22ste Jaargang
VRIJDAG 24 OCTOBER 1930
No. 6728
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
3)e £cid6clve0oii^cmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 I
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Het debat over de Vlootwet
De communist kan den hem vijandigen
sociaal-democraat soms raak de waarheid
zeggen. Zoo is 't niet te ontkennen, dat de
heer Wijnkoop gisteren in de Tweede Ka
mer den spijker op den kop tikte, toen hij
de S. D. A. P. verweet, dat ze alleen voor
eenzijdige ontwapening zijn, zoolang ze zelf
niet de verantwoordelijke posten in een re
geering bezetten.
En de beteekenis van het volkspetition
nement van de S. D. A. P. vóór eenzijdige
ontwapening is door den Katholieken afge
vaardigde van Poll bij de Vloot wét-debat
ten van deze week in een klaar licht ge
steld. Heel terecht merkte de heer van
Poll op, dat een volkspetitionnement van
beteekenis kan zijn, doch bij de waarde
bepaling dient te worden overwogen, waar
over wordt gepetitionneerdof zij, die pe-
titionneeren, weten, waarover het gaat, en
naar waarheid zijn ingelicht en voor
gelicht. En het manifpst, aldus deze Ka
tholieke afgevaardigde, waarin tot teeke
nen tegen de Vlootwet werd aangespoord,
was vol van onware en meisleidende voor
stellingen, zooals de heer van Poll nader
aantoonde.
Minister Deckers heeft gisteren in een
kloeke rede aangetoond, dat Nederland
heusch niet aan een wedstrijd in bewape
ning meedoet, en dat b.v. de z.g. „ontwa-
pening" van Denemarken niets beteekent.
Aan den ontwapenaar ds. v. d. Heide gaf
de minister een antwoord in den vorm van
deze vraag: wat dunkt u van de geoor
loofdheid van een weermacht indien deze
een preventief middel tegen den oorlog
kan zijn? Deze vraag is juist beantwoord
door den predikant-zendeling Albert
Schweitzer, die op de vraag, hoe hij over de
ontwapening van Zwitserland dacht, aan
een dominee van het alpenland antwoord
de: „Als een land een zoo beproefd middel
tot redding van levens heeft als gij, Zwit
sers, zoo uitstekend, dat het van Zwitser
land gedurende vier vreeselijke jaren 'n
vredes-eiland heeft gemaakt, dan moet dat
middel, het verdedigingsleger, dat uitslui
tend door bedreiging, zonder één degen-
houw zijn doel bereikt, dankbaar verzorgd
en ook voor de toekomst gereed gehouden
worden".
Kan dit ook niet voor Nederland van
toepassing zijn?
DUITSCHLAND
GROEIENDE WERKLOOSHEID IN
DUITSCHLAND
3.116.000 arbeidzoekenden.
Gisteren zijn eenige cijfers gepubliceerd over
de werkloosheid in Duitschland. Op 15 Octo
ber bedroeg het aantal werkzoekenden, die
zich bij de arbeidsbureaux hadden opgegeven,
bijna 3.184.000, van wie circa 3.116.000 als
werkloos kunnen worden beschouwd. Dit be
teekent een stijging met 112.000, welke wel
gedeeltelijk is toe te schrijven aan een nauw
keuriger statistiek, doch ook aan stijgende
werkloosheid. Door de instanties voor werk-
loozensteun werd aan 1.980.000 personen on
dersteuning verleend of circa 14.000 meer dan
begin der maand.
FRANKRIJK.
BRIAND MOET VERDWIJNEN
Een congres van oud-strijders te Parijs heeft
gisteren een motie aangenomen, waarin de
mislukking van de Locarno-politiek wordt
vastgesteld en een krachtiger politiek van mi
nister-president Tardieu wordt verlangd.
Voorwaarde daarvoor is, dat minister
Biand van zijn post zal worden verwijderd.
DE AANLEG VAN HET TWENTE—RIJNKANAAL. Groote moeilijkheden
leveren de bestaande kleine beekjes ojj. Deze toch moeten blijven bestaan,
d.w.z., de loop dier beekjes moet buiten de dijken worden gebracht.
ENGELAND
DE RIJKSCONFERENTIE STELT TELEUR
De Zuid-Afrikaansche delegatie op de
Britsche rijksconferentie heeft besloten, reeds
op 7 November a.s. in plaats van op 14 No
vember, zooals oorspronkelijk het plan was,
uit Londen te vertrekken, daar zij van oordeel
is, dat een langer bezoek geenerlei nut zou
hebben. Voor zoover bekend, is geenerlei voor
uitgang gemaakt wat betreft de oplossing der
economische problemen, welke zich voor het
Britsche rijk voordoen.
SPANJE.
KARDINAAL CASANOVA Y MARZOLt
Gisteren is Z. E. Kardinaal Casanova y Mar-
zol, Aartsbisschop van Granada in den ouder
dom van 76 jaar te Saragossa overleden. Hij
werd in Maart 1925 tot Kardinaal gewijd.
ITALIË
HET HUWELIJK VAN KONING BORIS
Assisië maakt zich op voor 't feest.
In verband met het huwelijk van koning
Boris wordt nog gemeld, dat niet de generaal
der paters Conventueelen maar de „custos"
van het „sacro convento" in Assisië, pater
Risso, het huwelijk zal inzegenen.
De plechtigheid zal uiterst eenvoudig zijn.
Alle dames zullen aan den hals gesloten klee
ding dragen met lange mouwen.
De basiliek zelf zal niet versierd worden.
Op het pauselijk altaar, dat de H. Vader eige
ner beweging voor de plechtigheid beschik
baar stelde, zullen in het midden slechts het
kruisbeeld en de zes hooge kandelaars staan
en daartusschen 'n viertal bloemenmanden.
De pauselijke troon wordt met een zilveren
kleed bedekt. Voor het altaar staat de met
rood fluweel bekleede knielbank voor het
bruidspaar.
Bij de trouwplechtigheid zullen alle paters,
professoren en leerlingen van het „sacro con
vento", onder wie tien Bulgaarsche studenten
tegenwoordig zijn.
Intusschen heeft pater Risso het bruidspaar
de kostbare geschenken van de paters conven
tueelen van Assisië overhandigd, aan de prin
ses een kostbaar reliquiarium, dat een stukje
van het kleed van Sint Franciscus bevat, aan
den koning een keurig ingebonden boekwerk
over het leven van Sint Franciscus. In kun
stig miniatuurschrift is in het boek een op
dracht geschreven.
De bisschop van Assisië, mgr. Niccolini,
heeft een schrijven uitgevaardigd, waarin hij
de vreugde van het geheele bisdom, in het bi
zonder van de stad Assisië, vertolkt over de
grootsche plechtigheid, die in de basiliek van
Assisië gaat plaats vinden; tevens verzoekt hij
alle bewoners der stad en in het bizonder de
bewoners van het klooster voor het vorstelijk
bruidspaar te bidden.
Bovendien bepaalt hij, dat alle klokken van
het geheele diocees op den dag der plechtig
heid zelf en ook den avond tevoren gedurende
twintig minuten zullen luiden.
Men verwacht, dat ongeveer vijf en dertig
vorsten en prinsen uit regeerende of vroeger
regeerende vorstenhuizen aan de plechtigheid
zullen deelnemen. Ook de Italiaansche regee
ring zendt natuurlijk haar vertegenwoordigers.
Bij de verschillende plechtigheden zullen
slechts vijf en twintig vertegenwoordigers van
de pers worden toegelaten.
BRITSCH-INDIE
EEN GROOT LEIDER DER INDISCHE
KATHOLIEKEN GESTORVEN.
D. K. W. P. meldt uit Bombay:
De Indische bladen van alle richtingen en
partijen wijden zeer waardeerende artikelen
aan de nagedachtenis van den onlangs over
leden leider der Katholieken Josef Baptiste.
De „Times of India" beschrijft de verdien
sten van dezen katholieken pionier in een ar
tikel van drie kolommen: „met het overlijden
van Josef Baptiste is een groote katholieke en
nationale figuur uit het openbare leven heen
gegaan", zegt het blad.
De overledene was een vurig voorstander
van de Indische onafhankelijkheid, maar hij
heeft zich steeds verzet tegen iederen onwet-
tigen of revolutionairen maatregel, die in
strijd was met de bestaande grondwet.
Bij de laatstgehouden algemeene verkiezin
gen was hij de eenige katholiek, die gekozen
werd.
CHINA
TSJANG KAI-SJEK CHRISTEN
GEWORDEN.
Lid der methodistische Kerk.
Tsjang Kai-sjek, de voorzitter van den Na-
tionalen Raad der Chineesche regeering, is
tot het Christendom overgegaan. In tegen
woordigheid van zijn echtgenoote, zijn beide
zwagers, den minister van Buitenlandsche Za
ken Wang, die reeds Christen is, en mevr.
Soeng, werd hij door den Chineeschen predi
kant van de Methodistische Kerk, Kwang, ge
doopt. Tsjang Kai-sjek droeg een eenvoudig
Chineesch lang gewaad zonder het officieele
zwarte zijden jasje.
De geestelijke vroeg Tsjang Kai-sjek, of het
zijn ernstige wensch was Christen te worden,
waarop Tsjang op vasten toon bevestigend
antwoordde. De geestelijke verrichtte daarop
de doopceremoniën en heette Tsjang Kai-sjek
welkom in de christelijke kerk.
Tsang Kai-sjek is de derde Chineesche ge
neraal, die Christen is geworden. Naar men
verwacht zal hij onmiddellijk naar Ningpoe
vertrekken, op weg naar zijn geboortestad
Fenghoea.
AMERIKA
DE WERKLOOSHEID IN DE VER. ST.
Emigratie van buitenlanders.
Onder de in Amerika verblijvende buiten
landers heerscht op het oogenblik een sterke
neiging tot repatrieeren.
De aanvragen zijn zóó talrijk, dat naar een
lid van het emigratie-bureau te San Fran
cisco verklaarde, de middelen niet toereiken,
om aan alle aanvragen gehoor te geven en
het bureau zich moet beperken tot het repa
trieeren van o'ngewenschte elementen.
De beweging, welke in Amerika met zorg
wordt gadegeslagen, staat blijkbaar in ver
band met de heerschende werkeloosheid.
Naar verder uit Washington gemeld wordt,
heeft president Hoover aangewezen als leider
van de te organiseeren steunverleening aan de
werkloozen in de Vereenigde Staten, kolonel
Arthur Woods, oud-politiecommissaris van
New-York, die ook in 1921 de steunregeling
aan werkloozen heeft georganiseerd.
Woods heeft de opdracht aanvaard en zal
te Washington verschillende besprekingen hou
den.
Het aantal werkloozen wordt op het oogen
blik ter officieeier plaatse geschat op 3.500.000
maar men beschikt over geen enkele goede
werkloosheidsstatistiek en waarschijnlijk zijn
deze cijfers veel te laag.
Burgemeesfer Walker van New-York heeft
opdracht gegeven om in de geheele stad een
telling van de werkloozen te houden. Deze
telling zal door de politie worden uitgevoerd.
DE FILM „MOEDERWEELDE".
Het oordeel van prof. Kors en
prof. Duynstee.
Het Hoofdbestuur van den Nederl. Bond
voor Groote Gezinnen heeft omtrent de
film „Moederweelde" eenige mededeelin
gen te doen.
Tengevolge van de ongunstige beoordee
lingen, die, na de eerste vertooning van
genoemde film te Amsterdam, in „De Tijd"
en „De Maasbode" zijn verschenen, heeft
het Hoofdbestuur gemeend, dat het noodig
was om een gezaghebbende uitspraak te
verkrijgen omtrent de moreele waarde eri
de geschiktheid van deze film, vanuit Ka
tholieke beginselen beoordeeld.
Het Hoofdbestuur heeft zich daarom
gewend tot de Professoren Dr. J. B. Kors
O.P. en Mr. W. Duynstee C.s.s.K., beiden
Hoogleeraar aan de R. K. Universiteit te
Nijmegen, met het verzoek om het Hoofd
bestuur ter zake van advies te willen die
nen.
Aan dit verzoek hebben beide Hoogleer-
aven mQt groote welwillendheid voldaan.
Het oordeel van prof. dr. Kors luidt als
volgt:
Op uw verzoek, mij gedaan door bemid
deling van den heer de Lange, heb ik Zon
dagavond 1.1. de vertooning van de Film
„Moederweelde" bijgewoond.
Ik moet U verklaren, dat het mij onbe
grijpelijk is hoe iemand principieel bezwa
ren heeft tegen deze film. Zeker, ik had lie
ver gezien, dat de mooie rol in deze film
niet gegeven was aan een eerst ongehuwde
moeder, ofschoon ook hiervan bet onbe
hoorlijke èn in de afkeuring harer omge
ving èn in het onnatuurlijke van haar hul-
peloozen toestand eenigszins wordt naar
voren gebracht doch doordat ten slotte
de nadruk valt op het geregelde huwelijks
leven van deze vrouw, lijkt mij dit bezwaar
niet zoodanig, dat daarom deze film zou
moeten worden afgekeurd, zelfs niet voor
een Katholiek publiek.
Dat uit de natuurlijke sanctie der zede-
wet een argument wordt gezocht togen de
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het aantal slachtofferc van de ramp te
Alsdorf is gestegen tot 255. (2de blad).
Groeiende werkloosheid in Duitschland
en Amerika.
Tsjang Kai Sjek is Christen geworden.
BINNENLAND.
Verbod van vee-invoer in België, (L. en
T., 3de blad).
Vlootwet- en Radio-debat in de Tweede
Kamer (1ste blad).
De vergadering van de Hanze in het Bis
dom Haarlem. (1ste blad).
Vergaderen per telephoon (1ste blad).
Schending van fabrieksgeheimen bij «Ie
A. K. U. te Arnhem. (Gem. Berichten, 2de
blad).
Zware mishandeling te Rotterdam. (Ge
mengde Berichten, 2de blad).
overtreding daarvan, is ook geen reden om
deze film af te keuren, en zeker niet prin
cipieel af te keuren. Het Katholicisme, dat
natuur en bovenatuur beide als uit God be
schouwt, ziet ook in de natuurlijke sanctie
welke uit de overtreding der natuurwet
volgt, de uitdrukking van Gods H. Wil,
evengoed als in de natuurwet zelf. Van
daar mag ook gerust het kwaad bestreden
werden door te wijzen óp de natuurlijke
straf, welke ieder kwaad meebrengt.
Wie zou durven beweren, dat een inlei
ding van een dokter over de schadelijke
olgen van drankmisbruik voor het me.i-
schelijk organisme, of van een sociaal er
ker over de door drankmisbruik ontotane
ellenden, niet in de R. K. Drankbestrijding
mag thuis hooren? Zeker, wij hebben ook
hoogere motieven, maar de andere zijn ook
goed en ook door God gewild. Noch d«
Zaligmaker, noch de Kerkvaders schromen
natuurlijke motieven aan te halen als op-
wtkking tot deugdhandelingen. Denken wij
maar aan de parabel van degenen, die, aan
een maaltijd genoodigd, niet maar de eer
ste plaatsen moeten innemen, daar zij
anders kans loopen door den gastheer te
worden teruggezet, omdat hoogere perso
nen genoodig zijn. „Want die zich verheft,
zal vernederd worden."
Ik zie dan ook van Katholiek standpunt
geen enkel bezwaar om deze film te ge
bruiken als propagandamiddel tegen heb
Nc -(-Malthusianisme.
Of ze voldoende propagandistische
kracht heeft, of ze van artistiek standpunt
uit waarde heeft of niet, dit valt mij niet
te beoordeelen, ofschoon ik toch wel er
kennen wil, dat ik wel den indruk kreeg
van propagandistische kracht.
Hiermede meen ik voldoende op uw vra
gen te hebben geantwoord.
Prof. Duynstee heeft het oordeel van
Prof. Kors onderschreven met de volgende
v- urden:
„Ik kan mij geheel met bovenstaand
oordeel vereenigen".
Op grond van dit gemotiveerd oordeel
der beide Nijmeegsche Hoogleeraren is 'b
Hoofdbestuur van meening, dat tegen de
vertooning van de film „Moederweelde"
voor volwassenen, ook voor Katholieken,
geen steekhoudende bezwaren kunnen wor
den ingebracht en het Hoofdbestuur dringt
er dan ook bij de afdeelingen op aan om
door hunne volledige medewerking de ex
ploitatie-commissie krachtig te steunen.
Het Hoofdbestuur vertrouwt, dat de goede
zaak, die de Bond dient, de bestrijding van
het Neo-Malthusianisme, or in eigen
kring en naar buiten ten zeerste zal wor
den bevorderd.
Aanvragen te richten aan den Heer P.
N. de Lange, Prinsengracht 752, Amster
dam C. Telefoon 37697.
IN HET ZEEVISSCHERIJBEDRIJF.
Opzegging van het collectief contract.
Het hoofdbestuur der Reedersvereeni-
ging voor de Nederlandsche haringvis-
scherij heeft van de besturen van den Ne-
derlandschen bond van Christelijke fa-
brieks en transportarbeiders, den Centralen
bond van transportarbeiders en den R.-K.
bond van transportarbeiders St. Bonifacius
een brief ontvangen, houdende mededee-
ling, dat zij het voor 1930 gesloten collec
tief contract opzeggen met de bedoeling,
daarin eenige veranderingen aan te bren
gen, die hen door de practijk van dit jaar
wenschelijk zijn gebleken.
