21ste Jaargang
VRIJDAG 12 SEPTEMBER 1930
No. 6693
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
HET PHILOSOPHICUM
TE WARMOND.
BINNENLAND
3)e Seicbelre (Bouwnt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 por kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.G0 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 I
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Waarom niet?
In een artikel over de ook in ona blad
meermalen besproken Rotary-beweging
maakt de „Tijd" deze eenvoudige en zoo
héél ware opmerkingen:
„Nog kortelings schreven wij in deze
kolommen, dat de levens- en wereldbegrip
pen, waaruit de Rotary-leden hun „die
nen" en de veredeling van het zaken-- en
beroepsleven afleiden, voor Katholieken
maar halve waarheden en door het geloof
onverlichte opvattingen eener onvolmaakte
natuurwet zijn. Het „dienen der mensch-
heid", zooals de Rotarians dii uitleggen,
is de simpele plicht van eiken Katholiek,
als een onmiddellijk uitvloeisel der naas
tenliefde. Een Katholiek, of in 't algemeen
een christelijk geloovige, heeft dan ook
geen reden zich aan te sluiten bij een be
weging, die officieel niets anders zegt te
willen, dan wat hij uit hoofde van zijn
geloof reeds verplicht is in praktijk te
brengen. Want krachtens dit geloof is de
Katholiek tot meer verplicht, doch deze
hoogere verplichtingen blijven vreemd aan
de Rotarians, in wier stelsel geen plaats
is voor een positieven godsdienst. Want
alle bovennatuurlijke elementen ontbreken
aan dit stelsel, dat menscheid, samenle
ving en de geheele maatschappij beschouwt
als een eeuwig zich ontwikkelend orga
nisme.
Welke zijn dan die hoogere verplich
tingen van Katholieken? Het catechismus-
boek somt ze duidelijk op en dit boekje
zou de eenige grondslag moeten zijn voor
een katholieke Rotary-beweging, gesteld
dat de naam nog eenigen zin had voor
Katholieken, die ook in handel en indus
trie hun geloof volop in toepassing willen
brengen".
Dat is hèèl duidelijk gezegd.
De g r o n d-o o r z a a k, waarom een
Katholiek geen lid kan zijn van de Rota
ry-beweging, is dezelfde als die, waarom
b.v. een Katholiek geen lid kan zijn van de
S. D. A. P.:
Omdat in de Rotary-beweging en ook
b.v. in de S. D. A. P. „geen plaats is voor
een positieven godsdienst".
Zeker, er zijn nog andere redenen aan
te voeren, in beide gevallen.
Maar wij noemen hier de grond
oorzaak, die al afdoende zou zijn, zelfs
als er geen andere redenen waren;
die al op zichzelf en zonder meer een
afdoend antwoord kan geven op de vra
gen: waarom niet? Waarom kan een Ka
tholiek niet zijn lid der Rotary-beweging?
Waarom kan een Katholiek niet zijn lid
der S. D. A. P?
POLEN
DE KNEVELING DER POOLSCHE
OPPOSITIE.
Uit Warschau wordt gemeld, dat Woensdag
nog twee afgevaardigden van de Poolsche boe
renpartij en een afgevaardigde van de Undo-
partij en een Oekrainer zijn gearresteerd.
De meeste gevangenen zijn in de gevangenis
te Litowsk ondergebracht.
De anti regeerings-demonstraties, die Woens
dag te Warschau, Krakau en eenige steden in
de provincie zouden plaats hebben, konden
door de politie in de kiem gesmoord worden.
Tot nu toe zijn negen oppositie-bladen we
gens het publiceeren van berichten over de
arrestaties in beslag genomen.
Volgens berichten uit Warschau zou de jus
titie gedurende de jongste parlementszitting
een aantal misdrijven van crimineelen en poli-
lieken aard hebben geconstateerd, door oud
afgevaardigden gepleegd.
Nu hun immuniteit is opgeheven, is de ver
volging van alle schuldigen bevolen.
De op 10 September gearresteerde oud-afge
vaardigden worden ten deele beschuldigd van
misdaden als diefstal, oplichting, verduiste
ring, enz. en ten deele van politieke misdrij
ven: schieten op de politie, opruiing tot daden
van geweld, verzet tegen de autoriteiten, actie
tegen den staat.
VOLKENBOND
DE VOLKENBONDSVERGADERING
Een vredesrede van Briand.
Zooals gisteren reeds in een deel onzer op
laag werd gemeld, heeft Briand gisteren in de
volkenbondsvergadering gesproken in het eer-
ste gedeelte van zijn hede als Fransch staats- I
man en in het tweede gedeelte als woordvoer- j
der van de 27 Europeesche staten der Maan
dag gehouden Europeesche conferentie.
In het gedeelte, waarin Briand als Fransch
staatsman sprak, is vooral opgevallen de na
druk, waarmede hij verklaarde, met Italië in
onderhandeling te zijn getreden over de vol
tooiing van het werk der Londensche vlootcon-
ferentie en de hoop uitsprak, dat een Fransch-
accoord zal worden bereikt, waardoor het
werk der ontwapeningscommissie van den vol-
enbond nog belangrijk zou vergemakkelijkt
worden. Intusschen erkent Briand, dat reeds
de gedeeltelijke resultaten van de Londensche
conferentie de voorbereidende commissie voor
de ontwapeningsconferentie in staat zullen
stellen in November haar werk voort te zetten.
Met nadruk verzekerde Briand, dat, zoolang
hij aan het bewind zal blijven, geen oorlog zal
uitbreken. De Fransche regeering is vast beslo
ten alle internationale geschillen, hoe ernstig
deze ook mogen zijn, tot oplossing te brengen
in den vrede en door den vrede.
In het tweede gedeelte van zijn rede uitte
Briand zijn groote voldoening over het besluit
der Europeesche conferentie. Hij herhaalde,
dat het nimmer zijn bedoeling was geweest om
iets buiten den volkenbond om te doen. Al
het vredeswerk moet binnen het kader van
den volkenbond geschieden, wil het tot eenig
positief resultaat leiden. De gedachte eener
Europeesche Unie binnen den volkenbond is
echter in overeenstemming met den wensch der
Europeesche volkeren.
Briand achtte het dwaasheid te gelooven, dat
de Vereenigde Staten van Amerika met leede
oogen een aaneensluiting van Europa zouden
aanzien.
Briand erkende, dat de Europeesche aaneen
sluiting in de eerste plaats op economisch ge
bied zal moeten geschieden en verzocht de
volkenbondsvergadering door het aannemen
van een besluit ten gunste van de Europeesche
Unie, het werk der Europeesche conferentie
aan te moedigen.
Henderson is het niet met Briand eens.
De Engelsche minister, Henderson, heeft gis
teren in zijn rede in de volkenbndsvergadering
op een beleefde doch duidelijke manier doen
blijken, dat hij het niet geheel eens was met de
interpretatie, die Briand in zijn rede aan de
resolutie der Europeesche conferentie heeft
gegeven.
Briand had gistermorgen herhaaldelijk ge
zegd, dat deze conferentie haar instemming had
uitgesproken met de schepping van een Euro
peesche unie. Henderson heeft Briand niet uit
drukkelijk in herinnering gebracht, dat deze
woorden „Europeesche unie" niet in de resolu
tie vermeld staan, doch de nadruk, waarmede
Henderson den juisten tekst der resolutie voor
las, waarin slechts over de noodzakelijkheid
van een nauwe samenwerking tusschen de
Europeesche staten wordt gesproken, was toch
veelbeteekenend.
Ook was opmerkelijk, dat Henderson met
nadruk herhaalde, dat de eventueele te schep
pen nieuwe organen der Europeesche samen
werking zuden moeten behooren tot de machi
nerie van den volkenbond, terwijl Briand in
zijn rede den indruk had gewekt, dat hij de
schepping van onafhankelijke Europeesche or
ganen nog steeds -bepleit en slechts den zegen
van den volkenbond voor het werk der Euro
peesche staten verlangt.
De redevoeringen van Briand en Henderson
versterken dus den indruk, die ook Maandag
op de Europeesche conferentie was gewekt, dat
nog steeds belangrijk meeningsverschil tus
schen Frankrijk en Engeland inzake het Euro
peesche plan bestaat.
De eerste spreker voor hedenmorgen was
minister Beelaerts van Blokland, die voorna
melijk zijn aandacht zou wijden aan den econo-
mischen toestand van Europa.
INDO-CHINA
NIEUWE ONRUST IN ANNAM.
De gouverneur-generaal van Indo-China
heeft den Franschen minister van Koloniën
medegedeeld, dat sedert eenige dagen in ze
kere districten in Noord-Annam, de provincies
Vinh en Natinh, waar in Maart j.l. reeds on
rust heerschte, weder betoogingen zijn voorge
komen, die aangestookt waren door buiten-
landsche onrustzaaiers. Driehonderd opstan
delingen zijn van het dorp Sjamoeon naar de
hoofdstad der provincie Natinh getrokken en
weigerden uiteen te gaan. Het hoofd der pro
vincie heeft na sommatie bevel gegeven van
de wapens gebruik te maken met het gevolg,
dat vier inlanders werden gedood en vier ge
wond. Te Kyac in de provincie Hatinh is on
der gelijke omstandigheden een betooger ge
dood en een gewond. De Fransche autoritei
ten hebben versterkingen gezonden.
In een kort berichtje in de krant is
reeds vermeld, dat het nieuwe Philoso-
phicum te Warmond in gebruik is geno
men. Negen en vijftig leerlingen hebben
er reeds hun intrek genomen om zich in
een twee-jarigen cursus te wijden aan de
studie der wijsbegeerte. Volgend jaar
komt een tweede, ongeveer even groote
groep eveneens het Philosophicum bewo
nen.
Den 7en October a.s. zal het gebouw
plechtig door den Bisschop worden inge
wijd. Dank zij de welwillendheid van den
directeur van het Philosophicum, prof. J.
H. Niekel, waren wi., nu reeds in de ge
legenheid een rondwandeling door het
nieuwe instituut te maken.
Het gebouw een schepping van den
architect Jan Stuyt maakt een rusti-
gen indruk, in goede harmonie met het
omringende natuurschoon en in niet al te
schril contrast met de eerbiedwaardige
oude toren-ruïne.
De soberheid van de gevel en de een
tonigheid der ramen-rijen wordt gebroken
door de statige hoofdingang. In den hard-
steenen boog boven den deur is in gouden
Latijnsche letters gegrift, £pan wie deze
nieuwe stichting is toegewijd. Het op
schrift luidt: Doctori Angelico Divo Tho-
mae Sacrum Den Engelachtigen Leer-
aar Sint Thomas toegewijd. Daarboven
prijkt in kleuren het wapen van Haar-
lemsch Bisschop met diens zinspreuk:
Justitia et Pax.
Op een ander gedeelte van den gevel,
aan de zijde van het „Groot-Seminarie",
is in enkele woorden aangegeven, dat dit
gebouw bijzonder bestemd is voor de stu
die der Wijsbegeerte.
In drie boven elkaar gelegen vakken
staat to lezen:
„Aeterni Patris" 1S79.
Deze woorden vormen het begin van de
aldus genoemde Encj'cliek van Paus Leo
XIII, waarin deze verwees naar den H.
Thomas als een leeraar van wijsbegeerte.
Juist een halve eeuw dus, nadat de Tho
mistische Wijsbegeerte opnieuw in eere
kwam, in 1929, werd met den bouw van
het Philosophicum eeïf aanvang gemaakt,
en daarop slaat het volgende gevelop
schrift:
Anno Quinquagésimo A Philosophia
Thomistica Restaurata Aedificari Coepi.
„In het vijftigste jaar sinds het herstel
van de Thomistische Wijsbegeerte werd
met den bouw begonnen".
In oen zwarte gevelsteen daarboven de
naam van den hersteller der Wijsbegeerte:
Leo P. P. XIII.
De inwendige inrichting van het Philo
sophicum is volgens de laatste eischen.
Er heerscht geen weelde, maar een solide
geriefelijkheid, als voor een doorloopend
zoo druk bevolkt gebouw gewenscht i«.
Ruime gangen loopen aan vier zijden om
de binnenplaats, met trappenhuizen aan
de hoeken eindelooze gangen met niets
dan deuren van studie-kamers, deuren van
professorenkamers, deuren van leslokalen.
Een echt huis der studie.
De professoren-„huizen" bevinden zich
aan de voorzijde van het gebouw. Gelijk
vloers bevinden zich ook de met eiken
hout betimmerde ontvangzaal, de eetzalen
voor professoren en studenten, de keukens.
Dc keukens worden alleen gebruikt als
dienkeukens. Wat de huishouding betreft
zijn het „Theologicum" en „Philosophi
cum" één; het eten wordt op dien wagens
door den verbindingsgang naar de keukens
van het Philosophicum gebracht. Overi
gens zijn beide inrichtingen volkomen van
elkaar gescheiden.
Op den beganen grond, onder de kapel,
is de ruime recreatiezaal of aula ingericht,
met biljart-tafels en een vleugel-piano.
Aangrenzend zijn piano-kamertjes en een
kamer voor niet-rookende studenten. In
een ander gedeelte van het gebouw, naast
de leslokalen is nog een muziekkamer in
gericht. De leslokalen zijn twee in getal
in overeenstemming met het aantal studie
jaren, dat de philosophen hier doorbren
gen. Een dezer lokalen staat door middel
van groote schuifdeuren in verbinding met
het laboratorium, voor het onderwijs en
de chemie en de biologie.
Het grootste gedeelte van het gebouw
wordt natuurlijk ingenomen door de stu-
dentenvertrekken 120 in getal. Deze ka
mers, groot 4 bij 2.50 M. zijn alle o.a. voor
zien van een boekenkast en vaste wasch-
tafel.
Bij alle zorg voor de wijsgeerige ont
wikkeling der studenten, is een gezonde
zorg voor het lichamelijke welzijn der be
woners niet vergeten. Twee tennisbanen
en een voetbalveld in het nog piep-jonge
„bosch" geven gelegenheid voor een vol
doende ontwikkeling van de lichaams
kracht. Een serre, uitziend op het binnen
plein, vergaart de wintersche zonne
stralen. Voor douche-baden, warm en koud,
is ruimschoots gelegenheid en zelfs heeft
de barbier in het gebouw een eigen tip
top ingerichte salon.
De zieken onder de gezonden kunnen
verzorging vinden in de ziekenka
mer, met aangrenzend daaraan de slaap
kamer voor de pleegzuster, welke kamer
weer door een raam in verbinding staat
met de kapel.
De kapel hoewel nog niet geheel ge
reed wordt met grooten kunstzin inge
richt. Er komt een prachtig altaar van
marmer en mozaiek. waarop een kruis,
eveneens in mozaiek, alles het werk van
Ant. Molkenboer. Het eenvoudige doch
fijnbewerkte houtwerk, van banken,
biechtstoelen en credens werd geleverd
door de firma Scheer en Biegstraten te
Leiden, de verlichting der kapel en van
het geheele gebouw door de firma Lan-
gezaal en Inniger, eveneens te Leiden.
Wat de verlichting van het gebouw be
treft, zij nog medegedeeld, dat de eloc-
triciteit betrokken wordt van Leiden, niet
alleen voor het Philosophicum maar ook
voor het Theologicum. De eigen installa
tie van het „Groot-Seminarie" doet dus
geen dienst meer.
Hoewel het gebouw nog niet in alle
onderdeelen is afgewerkt, heeft het werk
flink gevorderd; de aannemer, N. V.
Erica te Noordwijk, heeft tot groote vol
doening van de opdrachtgevers dezen
bouw uitgevoerd.
Bovenstaande photo doet de eenvoudige
schoonheid van het gebouw niet ten volle
tot haar recht komen, daar de schutting
de geheele voorgevel nog ontsiert. De
lezer, diene bij de beoordeeling van het
gebouw vanaf de photo wel degelijk daar
mede rekening te houden.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Meeningsverschil tusschen Briand en
Henderson ter Volkenbondsvergadering.
De Afridi's zijn weer roerig.
De Stromboli in werking. Een gehucht
zou verwoest zijn. (Buiten!. Berichten).
BINNENLAND.
Arrestatie in verband met een brand
stichting te Nieuw-Millingen (Gent. Be
richten, 3de blad).
Te Amsterdam is doordat en paard op
hol sloeg een jongen gedood. (L. B., 1ste
blad).
OMGEVING.
Bezoek van Prins Hendrik te Wassenaar
(2de blad).
ENGELAND
DE HANDELSBETREKKINGEN MET
RUSLAND
Omtrent de Sovjet-Russische onderhande
lingen met Engelsche firma's wordt vernomen,
dat de Russische gedelegeerden aan de Engel
sche scheepsbouw- en machine-industrie op
drachten willen geven lot een bedrag van 60
millioen gulden.
Ook te Glasgow zijn Russische onderhande
laars aangekomen om met de in aanmerking
komende firma's besprekingen te voeren over
verschillende leveranties.
BRITSCH-INDIE
DE AFRIDI'S ROEREN ZICH WEER.
Nieuwe aanval op Pesjawar?
In Noord-Westelijk Indië, verwacht men
nieuwe onlusten, De opstandige stam der Afri
di's is de laatste dagen weer zeer roerig. Blijk
baar bereidt hij een nieuwen aanval op Pesja
war voor. Eenige agitatoren van den stam heb
ben die dorpen bezocht, die bij de vorige aan
vallen op Pesjawar niet voldoende aan de
gevechten hadden deelgenomen. Dezen dorps
bewoners werd aangeraden bij den aanstaan
den aanval krachtigen steun te verleenen.
ZUID-AMERIKA
DE REVOLUTIE IN ARGENTINIË.
Irigoyen naar Montevideo.
Volgens een Reuter-bericht uit Buenos Aires
is de vroegere president Irigoyen, die zich nog
steeds in de infanterie-kazerne te La Plata
bevond, gisterenmiddag, in gezelschap van zijn
dochter, zijn particulieren geneesheer en be
geleid door een aantal detectives, aan boord
van den kruiser „Belgrano" naar Montevideo
in Uruguay vertrokken.
V. A. R. A. contra Radio-Omroep-Controle-
Commissie.
Een nieuwe weigering.
Naar wij vernemen, heëffc <le radio-om-
roep-controle-commissie gisteren, aan de
V. A. R. A. het volgende telegram doen
toekomen:
In antwoord op uw telegram van heden,
waarbij u principieele bezwaren maakt Le
gen den door de controle-commissie gestel-
den eisch tot voorafgaande overlegging
van de le houden redevoeringen, hebben
wij de eer u beleefd opmerkzaam te ma
ken op artikel 10 van het. radio-reglement
in verband met artikel 7 van het radio
controle-reglement, waarbij aan de con
trole-commissie het recht is toegekend om
van alle redevoeringen of voordrachten
vooraf een schema of tekst le verlangen.
Gij zult ons dus alsnog verplichten aan ons
verzoek te voldoen.
Namens dc Radio-Omroej)-Controle
commissie w.g. WEBER.
De V. A .R. A. heeft hierop het volgen
de geantwoord:
„Hebben telegrammen doorgezonden
aan besturen N. V. V. en S. D. A. P., ont
vingen bericht, dat besturen en sprekers
op u bekende motieven persisteeren op
ingenomen standpunt. Kunnen derhalve
aan herhaald verzoek niet voldoen.
w. g. V .A. R. A.-bestuur."