21ste Jaargang VRIJDAG 12 SEPTEMBER 1930 No. 6693 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN BUITENLAND HET PHILOSOPHICUM TE WARMOND. BINNENLAND 3)e Seicbelre (Bouwnt DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 por kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.G0 per kwartaal Franco per post f 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 I DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50 Dit nummer bestaat uit drie bladen Waarom niet? In een artikel over de ook in ona blad meermalen besproken Rotary-beweging maakt de „Tijd" deze eenvoudige en zoo héél ware opmerkingen: „Nog kortelings schreven wij in deze kolommen, dat de levens- en wereldbegrip pen, waaruit de Rotary-leden hun „die nen" en de veredeling van het zaken-- en beroepsleven afleiden, voor Katholieken maar halve waarheden en door het geloof onverlichte opvattingen eener onvolmaakte natuurwet zijn. Het „dienen der mensch- heid", zooals de Rotarians dii uitleggen, is de simpele plicht van eiken Katholiek, als een onmiddellijk uitvloeisel der naas tenliefde. Een Katholiek, of in 't algemeen een christelijk geloovige, heeft dan ook geen reden zich aan te sluiten bij een be weging, die officieel niets anders zegt te willen, dan wat hij uit hoofde van zijn geloof reeds verplicht is in praktijk te brengen. Want krachtens dit geloof is de Katholiek tot meer verplicht, doch deze hoogere verplichtingen blijven vreemd aan de Rotarians, in wier stelsel geen plaats is voor een positieven godsdienst. Want alle bovennatuurlijke elementen ontbreken aan dit stelsel, dat menscheid, samenle ving en de geheele maatschappij beschouwt als een eeuwig zich ontwikkelend orga nisme. Welke zijn dan die hoogere verplich tingen van Katholieken? Het catechismus- boek somt ze duidelijk op en dit boekje zou de eenige grondslag moeten zijn voor een katholieke Rotary-beweging, gesteld dat de naam nog eenigen zin had voor Katholieken, die ook in handel en indus trie hun geloof volop in toepassing willen brengen". Dat is hèèl duidelijk gezegd. De g r o n d-o o r z a a k, waarom een Katholiek geen lid kan zijn van de Rota ry-beweging, is dezelfde als die, waarom b.v. een Katholiek geen lid kan zijn van de S. D. A. P.: Omdat in de Rotary-beweging en ook b.v. in de S. D. A. P. „geen plaats is voor een positieven godsdienst". Zeker, er zijn nog andere redenen aan te voeren, in beide gevallen. Maar wij noemen hier de grond oorzaak, die al afdoende zou zijn, zelfs als er geen andere redenen waren; die al op zichzelf en zonder meer een afdoend antwoord kan geven op de vra gen: waarom niet? Waarom kan een Ka tholiek niet zijn lid der Rotary-beweging? Waarom kan een Katholiek niet zijn lid der S. D. A. P? POLEN DE KNEVELING DER POOLSCHE OPPOSITIE. Uit Warschau wordt gemeld, dat Woensdag nog twee afgevaardigden van de Poolsche boe renpartij en een afgevaardigde van de Undo- partij en een Oekrainer zijn gearresteerd. De meeste gevangenen zijn in de gevangenis te Litowsk ondergebracht. De anti regeerings-demonstraties, die Woens dag te Warschau, Krakau en eenige steden in de provincie zouden plaats hebben, konden door de politie in de kiem gesmoord worden. Tot nu toe zijn negen oppositie-bladen we gens het publiceeren van berichten over de arrestaties in beslag genomen. Volgens berichten uit Warschau zou de jus titie gedurende de jongste parlementszitting een aantal misdrijven van crimineelen en poli- lieken aard hebben geconstateerd, door oud afgevaardigden gepleegd. Nu hun immuniteit is opgeheven, is de ver volging van alle schuldigen bevolen. De op 10 September gearresteerde oud-afge vaardigden worden ten deele beschuldigd van misdaden als diefstal, oplichting, verduiste ring, enz. en ten deele van politieke misdrij ven: schieten op de politie, opruiing tot daden van geweld, verzet tegen de autoriteiten, actie tegen den staat. VOLKENBOND DE VOLKENBONDSVERGADERING Een vredesrede van Briand. Zooals gisteren reeds in een deel onzer op laag werd gemeld, heeft Briand gisteren in de volkenbondsvergadering gesproken in het eer- ste gedeelte van zijn hede als Fransch staats- I man en in het tweede gedeelte als woordvoer- j der van de 27 Europeesche staten der Maan dag gehouden Europeesche conferentie. In het gedeelte, waarin Briand als Fransch staatsman sprak, is vooral opgevallen de na druk, waarmede hij verklaarde, met Italië in onderhandeling te zijn getreden over de vol tooiing van het werk der Londensche vlootcon- ferentie en de hoop uitsprak, dat een Fransch- accoord zal worden bereikt, waardoor het werk der ontwapeningscommissie van den vol- enbond nog belangrijk zou vergemakkelijkt worden. Intusschen erkent Briand, dat reeds de gedeeltelijke resultaten van de Londensche conferentie de voorbereidende commissie voor de ontwapeningsconferentie in staat zullen stellen in November haar werk voort te zetten. Met nadruk verzekerde Briand, dat, zoolang hij aan het bewind zal blijven, geen oorlog zal uitbreken. De Fransche regeering is vast beslo ten alle internationale geschillen, hoe ernstig deze ook mogen zijn, tot oplossing te brengen in den vrede en door den vrede. In het tweede gedeelte van zijn rede uitte Briand zijn groote voldoening over het besluit der Europeesche conferentie. Hij herhaalde, dat het nimmer zijn bedoeling was geweest om iets buiten den volkenbond om te doen. Al het vredeswerk moet binnen het kader van den volkenbond geschieden, wil het tot eenig positief resultaat leiden. De gedachte eener Europeesche Unie binnen den volkenbond is echter in overeenstemming met den wensch der Europeesche volkeren. Briand achtte het dwaasheid te gelooven, dat de Vereenigde Staten van Amerika met leede oogen een aaneensluiting van Europa zouden aanzien. Briand erkende, dat de Europeesche aaneen sluiting in de eerste plaats op economisch ge bied zal moeten geschieden en verzocht de volkenbondsvergadering door het aannemen van een besluit ten gunste van de Europeesche Unie, het werk der Europeesche conferentie aan te moedigen. Henderson is het niet met Briand eens. De Engelsche minister, Henderson, heeft gis teren in zijn rede in de volkenbndsvergadering op een beleefde doch duidelijke manier doen blijken, dat hij het niet geheel eens was met de interpretatie, die Briand in zijn rede aan de resolutie der Europeesche conferentie heeft gegeven. Briand had gistermorgen herhaaldelijk ge zegd, dat deze conferentie haar instemming had uitgesproken met de schepping van een Euro peesche unie. Henderson heeft Briand niet uit drukkelijk in herinnering gebracht, dat deze woorden „Europeesche unie" niet in de resolu tie vermeld staan, doch de nadruk, waarmede Henderson den juisten tekst der resolutie voor las, waarin slechts over de noodzakelijkheid van een nauwe samenwerking tusschen de Europeesche staten wordt gesproken, was toch veelbeteekenend. Ook was opmerkelijk, dat Henderson met nadruk herhaalde, dat de eventueele te schep pen nieuwe organen der Europeesche samen werking zuden moeten behooren tot de machi nerie van den volkenbond, terwijl Briand in zijn rede den indruk had gewekt, dat hij de schepping van onafhankelijke Europeesche or ganen nog steeds -bepleit en slechts den zegen van den volkenbond voor het werk der Euro peesche staten verlangt. De redevoeringen van Briand en Henderson versterken dus den indruk, die ook Maandag op de Europeesche conferentie was gewekt, dat nog steeds belangrijk meeningsverschil tus schen Frankrijk en Engeland inzake het Euro peesche plan bestaat. De eerste spreker voor hedenmorgen was minister Beelaerts van Blokland, die voorna melijk zijn aandacht zou wijden aan den econo- mischen toestand van Europa. INDO-CHINA NIEUWE ONRUST IN ANNAM. De gouverneur-generaal van Indo-China heeft den Franschen minister van Koloniën medegedeeld, dat sedert eenige dagen in ze kere districten in Noord-Annam, de provincies Vinh en Natinh, waar in Maart j.l. reeds on rust heerschte, weder betoogingen zijn voorge komen, die aangestookt waren door buiten- landsche onrustzaaiers. Driehonderd opstan delingen zijn van het dorp Sjamoeon naar de hoofdstad der provincie Natinh getrokken en weigerden uiteen te gaan. Het hoofd der pro vincie heeft na sommatie bevel gegeven van de wapens gebruik te maken met het gevolg, dat vier inlanders werden gedood en vier ge wond. Te Kyac in de provincie Hatinh is on der gelijke omstandigheden een betooger ge dood en een gewond. De Fransche autoritei ten hebben versterkingen gezonden. In een kort berichtje in de krant is reeds vermeld, dat het nieuwe Philoso- phicum te Warmond in gebruik is geno men. Negen en vijftig leerlingen hebben er reeds hun intrek genomen om zich in een twee-jarigen cursus te wijden aan de studie der wijsbegeerte. Volgend jaar komt een tweede, ongeveer even groote groep eveneens het Philosophicum bewo nen. Den 7en October a.s. zal het gebouw plechtig door den Bisschop worden inge wijd. Dank zij de welwillendheid van den directeur van het Philosophicum, prof. J. H. Niekel, waren wi., nu reeds in de ge legenheid een rondwandeling door het nieuwe instituut te maken. Het gebouw een schepping van den architect Jan Stuyt maakt een rusti- gen indruk, in goede harmonie met het omringende natuurschoon en in niet al te schril contrast met de eerbiedwaardige oude toren-ruïne. De soberheid van de gevel en de een tonigheid der ramen-rijen wordt gebroken door de statige hoofdingang. In den hard- steenen boog boven den deur is in gouden Latijnsche letters gegrift, £pan wie deze nieuwe stichting is toegewijd. Het op schrift luidt: Doctori Angelico Divo Tho- mae Sacrum Den Engelachtigen Leer- aar Sint Thomas toegewijd. Daarboven prijkt in kleuren het wapen van Haar- lemsch Bisschop met diens zinspreuk: Justitia et Pax. Op een ander gedeelte van den gevel, aan de zijde van het „Groot-Seminarie", is in enkele woorden aangegeven, dat dit gebouw bijzonder bestemd is voor de stu die der Wijsbegeerte. In drie boven elkaar gelegen vakken staat to lezen: „Aeterni Patris" 1S79. Deze woorden vormen het begin van de aldus genoemde Encj'cliek van Paus Leo XIII, waarin deze verwees naar den H. Thomas als een leeraar van wijsbegeerte. Juist een halve eeuw dus, nadat de Tho mistische Wijsbegeerte opnieuw in eere kwam, in 1929, werd met den bouw van het Philosophicum eeïf aanvang gemaakt, en daarop slaat het volgende gevelop schrift: Anno Quinquagésimo A Philosophia Thomistica Restaurata Aedificari Coepi. „In het vijftigste jaar sinds het herstel van de Thomistische Wijsbegeerte werd met den bouw begonnen". In oen zwarte gevelsteen daarboven de naam van den hersteller der Wijsbegeerte: Leo P. P. XIII. De inwendige inrichting van het Philo sophicum is volgens de laatste eischen. Er heerscht geen weelde, maar een solide geriefelijkheid, als voor een doorloopend zoo druk bevolkt gebouw gewenscht i«. Ruime gangen loopen aan vier zijden om de binnenplaats, met trappenhuizen aan de hoeken eindelooze gangen met niets dan deuren van studie-kamers, deuren van professorenkamers, deuren van leslokalen. Een echt huis der studie. De professoren-„huizen" bevinden zich aan de voorzijde van het gebouw. Gelijk vloers bevinden zich ook de met eiken hout betimmerde ontvangzaal, de eetzalen voor professoren en studenten, de keukens. Dc keukens worden alleen gebruikt als dienkeukens. Wat de huishouding betreft zijn het „Theologicum" en „Philosophi cum" één; het eten wordt op dien wagens door den verbindingsgang naar de keukens van het Philosophicum gebracht. Overi gens zijn beide inrichtingen volkomen van elkaar gescheiden. Op den beganen grond, onder de kapel, is de ruime recreatiezaal of aula ingericht, met biljart-tafels en een vleugel-piano. Aangrenzend zijn piano-kamertjes en een kamer voor niet-rookende studenten. In een ander gedeelte van het gebouw, naast de leslokalen is nog een muziekkamer in gericht. De leslokalen zijn twee in getal in overeenstemming met het aantal studie jaren, dat de philosophen hier doorbren gen. Een dezer lokalen staat door middel van groote schuifdeuren in verbinding met het laboratorium, voor het onderwijs en de chemie en de biologie. Het grootste gedeelte van het gebouw wordt natuurlijk ingenomen door de stu- dentenvertrekken 120 in getal. Deze ka mers, groot 4 bij 2.50 M. zijn alle o.a. voor zien van een boekenkast en vaste wasch- tafel. Bij alle zorg voor de wijsgeerige ont wikkeling der studenten, is een gezonde zorg voor het lichamelijke welzijn der be woners niet vergeten. Twee tennisbanen en een voetbalveld in het nog piep-jonge „bosch" geven gelegenheid voor een vol doende ontwikkeling van de lichaams kracht. Een serre, uitziend op het binnen plein, vergaart de wintersche zonne stralen. Voor douche-baden, warm en koud, is ruimschoots gelegenheid en zelfs heeft de barbier in het gebouw een eigen tip top ingerichte salon. De zieken onder de gezonden kunnen verzorging vinden in de ziekenka mer, met aangrenzend daaraan de slaap kamer voor de pleegzuster, welke kamer weer door een raam in verbinding staat met de kapel. De kapel hoewel nog niet geheel ge reed wordt met grooten kunstzin inge richt. Er komt een prachtig altaar van marmer en mozaiek. waarop een kruis, eveneens in mozaiek, alles het werk van Ant. Molkenboer. Het eenvoudige doch fijnbewerkte houtwerk, van banken, biechtstoelen en credens werd geleverd door de firma Scheer en Biegstraten te Leiden, de verlichting der kapel en van het geheele gebouw door de firma Lan- gezaal en Inniger, eveneens te Leiden. Wat de verlichting van het gebouw be treft, zij nog medegedeeld, dat de eloc- triciteit betrokken wordt van Leiden, niet alleen voor het Philosophicum maar ook voor het Theologicum. De eigen installa tie van het „Groot-Seminarie" doet dus geen dienst meer. Hoewel het gebouw nog niet in alle onderdeelen is afgewerkt, heeft het werk flink gevorderd; de aannemer, N. V. Erica te Noordwijk, heeft tot groote vol doening van de opdrachtgevers dezen bouw uitgevoerd. Bovenstaande photo doet de eenvoudige schoonheid van het gebouw niet ten volle tot haar recht komen, daar de schutting de geheele voorgevel nog ontsiert. De lezer, diene bij de beoordeeling van het gebouw vanaf de photo wel degelijk daar mede rekening te houden. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Meeningsverschil tusschen Briand en Henderson ter Volkenbondsvergadering. De Afridi's zijn weer roerig. De Stromboli in werking. Een gehucht zou verwoest zijn. (Buiten!. Berichten). BINNENLAND. Arrestatie in verband met een brand stichting te Nieuw-Millingen (Gent. Be richten, 3de blad). Te Amsterdam is doordat en paard op hol sloeg een jongen gedood. (L. B., 1ste blad). OMGEVING. Bezoek van Prins Hendrik te Wassenaar (2de blad). ENGELAND DE HANDELSBETREKKINGEN MET RUSLAND Omtrent de Sovjet-Russische onderhande lingen met Engelsche firma's wordt vernomen, dat de Russische gedelegeerden aan de Engel sche scheepsbouw- en machine-industrie op drachten willen geven lot een bedrag van 60 millioen gulden. Ook te Glasgow zijn Russische onderhande laars aangekomen om met de in aanmerking komende firma's besprekingen te voeren over verschillende leveranties. BRITSCH-INDIE DE AFRIDI'S ROEREN ZICH WEER. Nieuwe aanval op Pesjawar? In Noord-Westelijk Indië, verwacht men nieuwe onlusten, De opstandige stam der Afri di's is de laatste dagen weer zeer roerig. Blijk baar bereidt hij een nieuwen aanval op Pesja war voor. Eenige agitatoren van den stam heb ben die dorpen bezocht, die bij de vorige aan vallen op Pesjawar niet voldoende aan de gevechten hadden deelgenomen. Dezen dorps bewoners werd aangeraden bij den aanstaan den aanval krachtigen steun te verleenen. ZUID-AMERIKA DE REVOLUTIE IN ARGENTINIË. Irigoyen naar Montevideo. Volgens een Reuter-bericht uit Buenos Aires is de vroegere president Irigoyen, die zich nog steeds in de infanterie-kazerne te La Plata bevond, gisterenmiddag, in gezelschap van zijn dochter, zijn particulieren geneesheer en be geleid door een aantal detectives, aan boord van den kruiser „Belgrano" naar Montevideo in Uruguay vertrokken. V. A. R. A. contra Radio-Omroep-Controle- Commissie. Een nieuwe weigering. Naar wij vernemen, heëffc <le radio-om- roep-controle-commissie gisteren, aan de V. A. R. A. het volgende telegram doen toekomen: In antwoord op uw telegram van heden, waarbij u principieele bezwaren maakt Le gen den door de controle-commissie gestel- den eisch tot voorafgaande overlegging van de le houden redevoeringen, hebben wij de eer u beleefd opmerkzaam te ma ken op artikel 10 van het. radio-reglement in verband met artikel 7 van het radio controle-reglement, waarbij aan de con trole-commissie het recht is toegekend om van alle redevoeringen of voordrachten vooraf een schema of tekst le verlangen. Gij zult ons dus alsnog verplichten aan ons verzoek te voldoen. Namens dc Radio-Omroej)-Controle commissie w.g. WEBER. De V. A .R. A. heeft hierop het volgen de geantwoord: „Hebben telegrammen doorgezonden aan besturen N. V. V. en S. D. A. P., ont vingen bericht, dat besturen en sprekers op u bekende motieven persisteeren op ingenomen standpunt. Kunnen derhalve aan herhaald verzoek niet voldoen. w. g. V .A. R. A.-bestuur."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1930 | | pagina 1