V
3)e fceidóohz 6ou/fcomt
r
21ste Jaargang
WOENSDAG 3 SEPTEMBER 193C
No, 6685
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 I
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit twee bladen
BUITENLAND
DUITSCHLAND
DE DU ITSCHE VERKIEZINGS
CAMPAGNE.
Verkiezingsprogram in beslag genomen.
In opdracht van het openbaar ministe-
rie heeft gisteren het kamtongerècht
Berlijn-centrum een verkiezingsprogram
van de nationaal-socialistische Duitsche
arbeiderspartij, getiteld: „20.000 mark sa
laris" in beslag genomen, daar het een
beleeddging inhoudt, voor den rijksminis
ter en den Pruisischen minister en een
beschimping van de republiek.
Ook de „AngrifF' van 31 Augustus j.l.,
waarin dit verkiezingsprogram gepubli
ceerd werd, werd in beslag genomen.
HONGARIJE.
NOG KLEINE BOTSINGEN TE
BOEDAPEST.
Communistische agitatie
duurt voort.
Ook gisteren is het in Boedapest tot
kleine botsingen tusschen arbeiders' en
politie gekomen. Een groep van werkloo-
zen poogde in de straten betoogingen op
touw te zetten, doch de politie wist de
uitvoering van dit plan te beletten. Een
en twintig beboogers werden gearresteerd.
Maandag is één persoon gedood en zijn
82 zwaar- en vele honderden lichtgewond.
Twee der gewonden verkeerden in levens
gevaar en schijnen inmiddels1 te zijn over
leden. De gearresteerden zijn allen weer
vrijgelaten.
Ook verder schijnt de stad nog lang
niet tot kalmte te zijn gekomen en kun
nen nog meer ongeregeldheden in de ko
mende dagen worden verwacht. De Hon-
gaarsche communisten hebben ten minste
reeds vóór 1 September vlugschriften ver
spreid, waarin zij aankondigen den zesden
September tot een „rooden dag" te zul
len maken. Op dien dag zouden zij in
groepen door de straten van Boedapest
marc'heeren.
De politie heeft het besluit, te kennen
gegeven, energiek tegen deze betoogers te
zullen optreden en aan de burgerij den
raad gegeven om dien dag opstootjes en
samenscholingen te vermijden, daar door
de politie zonder aanzien des persoons
zal worden opgetreden. Voorts hebben
de autoriteiten de noodige maatregelen
getroffen om de teraardebestelling van de
gevallen slachtoffers ordelijk te doen ver-
loopen, met het ook op het voornemen
der communisten bij die gelegenheid op
nieuw te demonstreeren.
BRITSCH-INDIE
ENGELAND EN BRITSCH-INDIE.
De vredesonderhandelingen
mislukt?
Volgens de berichten in de Engelsche
bladen moeten de onderhandelingen tus
schen <3© regeering van Britsch-Indië en
de Indische nationalisten mislukt zijn,
wat hoofdzakelijk aan de halsstarrigheid
van de beide gebroeders Nehroe te wijten
moet zijn. De beide Nheroe's hebben in
..een schrijven aan Gand'hi de voorwaar
den van den onderkoning afgewezen.
Een rapport over de onderhandelingen
en de volledige correspondentie, welke is
gevoerd, zullen na afloop van- de bespre
kingen van Saproe en Jayakar, de beide
Indische onderhandelaars, met Gandhi
worden gepubliceerd.
Naar verluiudt, zal Saproe* 20 Sep
tember en Jayakar 4 October naar Lon
den vertrekken. Of dit vertrek verband
houdt met. de aanstaande Engelsch-Indi-
sche conferentie, wordt eohter niet ge
meld.
In tegenstelling met het bovenstaande
heeft Sir Teej Bahadoer Saproe ver
klaard, dat de vredesonderhandelingen
om een einde te maken aan de cam
pagne van burgerlijke ongehoorzaamheid,
nog niet mislukt zijn.
De toestand zal opnieuw met Gandhi
worden besproken.
Saproe legde er den nadruk op, dat
de onderha lelingen om Gandhi draaien
en dat er geen breuk ie voor hij het laat
ste woord heeft gesproken.
EEN KATHOLIEK
PERSCONGRES TE BRUSSEL.
Nederland maakt een goed figuur.
De inzending van
„De Leidsche Courant".
BRUSSEL, 1 September.
II.
In de vele* zalen van het instituut „Saint
Louis" is vanmorgen een tentoonstelling
geopend, welke een beeld geeft van alles
wat in de Katholieke pers der verschil
lende Europeesche landen en werelddee-
len te doen is.
We kunnen de inzendingen gevoeglijk
verdeelen in twee groote groepen
heusch, we zijn niet chauvinistisch!
n.l. de Nederlandsche en de niet-Neder-
landsche. Van deze laatste kan worden ge
zegd, dat ze veel schoons te zien geeft;
zoo b.v. de stand van de Kölnische Volks-
zeitung demonstreert, dat dit Duitsche
Katholieke hoofdorgaan iets beteekent en
te zeggen heeft. Doch anderzijds moet
helaas worden opgemerkt, dat het in an
dere landen langzaam gaat met den uit
groei van de katholieke pers. Specifiek
katholieke landen als Spanje en Italië la
ten al heel duidelijk him geestelijke ar
moede op het gebied van het dagbladwe
zen zien; en groote buiten-Europeesciie
landen als de Vereenigde Staten, Japan
brengen het niet verder dan enkele,
meestal onbeduidende weekblaadjes.
België zou op deze tentoonstelling mis
schien royaler voor den dag zijn gekomen,
wanneer ook hier niet een scherp kantje
aan de Waalsch-Vlaamsche verhouding in
het oog was gesprongen. Intusschen ver
dient het allen lof, dat een zeer voornaam
blad als de „Gazet van Antwerpen" kon
demonstreeren, hoe het tijdens de wereld
tentoonstelling eiken dag een ander geïl
lustreerd nummer in diepdruk durft uit
geven.
Om nu tot Nederland te komen: Dank
zij de bemoeienis van de Kath. Directeu-
renvereeniging is een groote lokaliteit voor
de Katholieke dagbladpers in ons land in
gericht. Op een groote landkaart met de
plaatsen, waar de katholieke kranten ver
schijnen, staan de namen geschilderd in
het lettertype, dat die kranten voor hun
„kop" (om nu eens 'n vakterm te gebrui
ken) hebben gekozen.
Bovendien hebben enkele groot-bladen
een eigen stand ingericht; de „Maasbo
de" heeft zelfs een afzonderlijk lokaal,
waar leggers te zien zijn van de vroegste
en de laatste jaren, welke zich verhouden
ongeveer als een mug tot een olifant. Een
zetmachine van het nieuwste type is hier
in bedrijf; en een vrije copie van de pas
gebouwde 64-zijdige rotatiepers laat zien,
hoe ver men in het katholieke kamp van
ons land reeds is gevorderd.
Met onderscheiding mag ook worden ge
noemd de inzending van de Leidsche
Courant, welke vooral hierom eigen
aardig is, daar ze ook te zien geeft twee
zeer gave jaargangen uit lang vervlogen
eeuwen, en er daarom aantoont, dat de
Leidsche pers oude brieven heeft.
In enkele der aardige zaaltjes van St.
Louis werd deze wereld-expositie geopend
met enkele vriendelijke woorden van de
heeren Delcour en Delforge.
Direct hierop volgde de feitelijke aan
vang van het pers-congres. De heer René
Delforge, de president van het internatio
naal bureau der Kath. Journalisten, wek
te op tot medewerking aan Christus' Ko
ninkrijk, deelde mede, dat ruim 200 jour
nalisten uit 27 landen tegenwoordig wa
ren (zelfs uit Cuba!), en verzond namens
allen een telegram aan Z. H. den Paus.
Even later kwam een huldetelegram bin
nen van den Weenschen Kardinaal Pfifll.
Namens de Belgische Katholieken werd
een rede vol oratorische schoonheid ge
houden door mr. Paul Segers, den beken
den minister van Staat. Hij groette de
Kath. pers als een vlag, en was verheugd
er over, dat dit wereldcongres zou wer
ken onder het teeken der Kruises. De mi
nister toonde aan, dat de katholieke jour
nalisten een missie over de geheele we
reld hebben te vervullen. Hij deed het
voortreffelijk, aan de hand van den tekst
van het Onze Vader.
Nadat de verdiensten waren geschilderd
van een der grootsten als journalist, chris
ten en Franschman, n.1. Louis Veuillot,
kwam aan het woord diens neef, Frangois
Veuillot, president van de Fransche Jour-
nalistenvereeniging. Hij gaf enkele alge-
meene wenken en besloot met een opsom
ming der vele namen van hen, die dit in
ternationaal congres kwamen bijwonen.
Door den Tijd-redacteur, den heer L. v. d.
Broeke, bestuurslid van de Ned. R. K.
Journalistenvereeniging, was aan het con
gresbureau neergelegd een zakelijke en
uitstekend inlichtende verhandeling over
de gunstige ontwikkeling van de Katholie
ke pers in Nederland.
De Hongaarsohe- pater Bangha Bela
sprak op een der sectievergaderingen over
de beteekenis der Kath. pers in verband
met de katholieke actie. Na hem handelde
pater Considine uit Amerika, thans direc
teur van het agentschap Fides te Rome,
over de organisatie van den Kath. inlich
tingendienst.
Hierop volgde een werkelijk interessante
gedachtenwisseling, waaruit veel te leeren
viel, omdat bleek, hoe men de organisatie in
de verschillende werelddeelen heeft opge
vat. De bekende Duitsche pater Mucker-
mann wees terecht op de groote „Finans-
frage". Willen we iets kunnen bereiken,
dan moeten de kranten commercieel zich
kunnen loonen. Zelf? uit Japan kwamen
de inlichtingen binnen. Tenslotte werd
men het eens over enkele punten der be
reids gewijzigde conclusies: gestreefd moet
worden naar de meest ideale organisatie,
waaraan echter veel practisch werk is ver
bonden.
Deze drukbezette dag besloot met een
grootsch banquet in Residence palace. Hier
als ten congresse waren er van alle stam
men en talen.
ZUID-AMERIKA
IRIGOYEN NOG NIET AFGETREDEN?
Troepenversterkingen naar Buenos-Aires.
De berichten over een aftreden van den
president van Argentinië, Irigoyen, wor
den niet bevestigd. Wel wordt gemeld, dat
de voornaamste leden der regeering en
van het Congres zijn aftreden wensche-
lijk achten in verband met den dreigenden
toestand.
Overigens ziet men den toestand in re-
geeringskringen zeer ernstig in. Elk uur
komen vrachtauto's met troepen uit de ver
schillende garnizoenen in de hoofdstad
aan.
Gedurende den heelen nacht hebben in
het ministerie van binnenlandsche zaken
besprekingen plaats gevonden over de
door de autoriteiten te nemen veiligheids
maatregelen.
CHINA.
WEER HONGER IN CHINA.
De provincie Kansoe, die zich juist begon
te hei'stellen van den hongersnood en waai
de oogsten er goed voorstonden, is tenge
volge van aardbevingen, regen, hagelslag
en overstroomingen weer zoo geteisterd,
dat het noodig bleek, een hulpverleening
voor de slachtoffers van de nieuwe voed-
selschaarschte te organiseeren.
TSJANG HSU-LIANG WENSCHT
VREDE IN CHINA.
Gewichtige conferentie in zicht.
Tsjang Hsu-Liang, de gouverneur van
Mandsjoerije, spreekt het bericht tegen,
dat hij kan de vertegenwoordigers van de
regeering van Sjansi, die met hem gecon
fereerd hebben, gezegd zou hebben, dat hij
de instelling van de nieuwe regeering te
Peking verwelkomt. Hij wenscht geen ver
deeldheid in China, doch hij verlangt
naar een zoo spoedig mogelijk herstel van
den vrede. Voorts verklaarde hij, dat de
houding van Mandsjoerije ten opzichte van'
de instelling der nieuwe regeering bin
nenkort op een conferentie van de Mands-
joerijsche leiders besproken zal worden.
Uit deze mededeeling van Tsjang Hsu-
liang blijkt in elk geval, dat het opnemen
van zijn naam in de lijst van leden van den
nieuwen staatsraad voorbarig is.
BINNENLAND
KALMTE.
Onder dezen titel schrijft mr. A. baron
van Wijnbergen in de „Maasbode".
In steeds toenemende mate worden po
gingen aangewend om in woord en ge
schrift ons volk in agitatie, in opwinding
te brengen naar aanleiding van het aan
hangig gemaakt vlootplan, en uiting wordt
gegeven aan de vrees, dat ook ons ka
tholiek volksdeel aan den invloed dier agi
tatie niet Zftl ontkomen.
Nu zouden we toch in gemoede willen
vragen: onder wiens verantwoordelijkheid
is het vlootplan aanhangig gemaakt? On
der verantwoordelijkheid van een of andere
obscure persoonlijkheid van een of an
deren zonderling van iemand, omtrent
wiens geestvermogens men wel eens in
twijfel heeft verkeerd? Neen, onder ver
antwoordelijkheid van den heer Deckers,
thans Minister van Defensie. Nu kent ons
volk, en met name ons katholiek volks
deel, den heer Deckers gedurende een
reeks van jaren. Wij kennen hem als den
man van ernstige studie, van stipte plichts
betrachting, van groot verantwoordelijk
heidsbesef. Wij kennen hem uit zijn arbeid
op sociaal en politiek terrein, we hebben
jarenlang zijn werk kunnen gadeslaan in
het Parlement met name in militaire aan
gelegenheden. Wij allen hebben hem be
wonderd bij de uiterst knappe verdediging
der jongste Begrooting en wanneer dan
door zoo iemand een uiterst belangrijk
voorstel wordt aanhangig gemaakt, als het
geen thans in bespreking is, dan willen we
wel omonwonden verklaren, dat wij over
tuigd zijn te doen te hebben met een zeer
wèl overwogen voorstel, en dat reeds vóór
nadere bestudeering, bij ons een zeer ster
ke praesumptie bestaat, dat het wat de
hoofdzaak betreft, wel goed zal zijn. En
dat vermoeden wordt niet weinig ver
sterkt, wanneer we er een verzet tegen
ontwaren uit kringen als degene, die thans
oppositie voeren, en dan nog wel op eene
wijze, als waarop dat thans geschiedt.
Heusch, wanneer tegen een spijslijst, op
gemaakt- voor een of ander feestgetij, hef
tig verzet zou komen uit vegetarischen
kring, zou het op ons geen indruk maken,
wijl we nu eenmaal weten, dat daar een
gansch anderen maatstaf wordt aangelegd,
als naar onze meening behoort te geschie
den.
Wij meenen derhalve, dat er voor ons
katholieke kiezerscorps, alle reden is rustig
en kalm te blijven en met vertrouwen in
deze de ontwikkeling der dingen af te
wachten.
Tijdens de dagen van abnormale warm
te, die pas achter ons liggen, was het ze
ker niet aan te prijzen zich te agiteeren,
zich onnoodig te verhitten, doch getuigde
het van wijs beleid tijdig de vensters te
sluiten en de jalouzieën neer te laten.
Onjuist is o.i. de vraag, herhaaldelijk
tijdens de discussie over het vlootplan ge
steld, of men, door thans het voorstel te
aanvaarden, zich bindt voor de toekomst.
Door sommigen wordt het noodig geacht
telkens in herinnering te brengen, dat de
zaak thans geheel anders anders staat dan
bij de Vlootwet, toen men er voor goed
aan gebonden zou zijn geweest.
Wij zouden willen opmerken, dat de wet
gever herhaaldelijk getoond heeft, dat,
indien gewijzigde omstandigheden het piet
langer oirbaar maken bij de wet vastge
legde uilgaven te verrichten, voor wets
wijziging niet mag worden teruggedeinsd
getuigen o.a. de stopartikelen in onze on-
derwijswetgeving.
De fout echter is, dat ten onrechte de
vraag van al dan niet vrijheidsbeperking
is in het geding gebracht, terwijl de open
legging voor geheel het vlootplan met vrij
heidsbeperking niets te maken heeft, even
min, als degeen, aan wien een reisplan
voor langer en tijd wordt voorgelegd, niet
de onnoozele opmerking maken zal, dat
men hem slechts de route der eerste twee
dagen moet aangeven, wijl hij zich anders
in zijn vrijheid voelt beknot.
Dat thans het vlootplan geheel wordt
blootgelegd, heeft, het zij nogmaals ge
constateerd, niets met vrijheidsbeperking
te maken, doch is eisch voor juist Regee-
ringsbeleid. Had de Regeering het niet
gedaan, de Staten-Generaal zouden ver
plicht zijn geweest het te vragen, alvorens
hun stem aan de voorgestelde verhooging
der Begrooting te geven.
Of dan van katholieke zijde niets gebeu
ren moet? Ongetwijfeld ja.
Ongeacht de van andere zijde gevoerde
oppositie, is er noodig speciale voorlich
ting, waar het eene zoo belangrijke zaak
betreft, een voorlichting nu gemakkelijker
te geven dan vroeger, wijl we hebben ons
goed ingericht Partijsecretariaat.
Ook vroeger werd ze echter ruimschoots
verstrekt.
ANTI-PAPISME IN EEN LICHTSTOET.
De Geuzen van Ds. Lingbeek.
De Hervormd Gereformeerde Staats
partij heeft j.l. Zaterdagavond den Haag-
schen licbtstoet. misbruikt om tegen Rome
te betoogen. Met musketten gewapende
geuzen en geuzinnen waren aangekleed,
niet om ter audiëntie te gaan, maar om
in houding en tekst de pape nte treffen.
De anti-revolutionaire „Rotterdammer"
laat over het geval een medewerker schrij
ven:
„Onder de verlichte auto's was er ook
een van „jonge geuzen en geuzinnen", uit
gedost door de Herv. Geref. Staatspartij.
Deze felpartijdige symboliek was be
doeld als een fel-hatelijke demonstratie
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De onderhandelingen met Ghandi.
De Fransche vliegers Costes en Bellonte
te New-York, aangekomen. (Luchtvaart).
Diamond Jack te Aken gearresteerd.
(Buitenl. Berichten).
BINNENLAND.
Vreeselijk vliegongeluk op de Loos-
drechtsche plassen. Drie dooden, één ge
wonde. (Luchtvaart, 2e blad).
tegenover onze R-oomsche landgenooten.
Want geuzen en geuzinnen, dat waren hier
niet de vertegenwoordigers van de helden,
die den vrijheidsstrijd streden, doch de
personificaties van de tegenstanders van
Rome. En deze auto was geen verlichte ge
tuige van Oranjeliefde, maar een schelle
uitstraling van godsdiensthaat tegenover
landgenooten, die met ons één Vorstin
eer enen liefhebben.
Enfin, ze moeten dit tenslotte zelf weten.
Zoo dacht er blijkbaar ook het Haagsche
Comité over en het stelde niet den eisch:
geen politiek in de Lichtstoet.
Gelukkig maar: dergelijk separisme doet
geen kwaad; het eet zich zelf den dood.
't Was iets met eenige historische betee
kenis en daarom meer of minder op z'n
plaats in den stoet. Doch daarmee is dan
ook alles gezegd. De H. G. S. wint er geen
stem mee en Rome voelt er niets van.
Zóó wordt onkieschheid gestraft. Zóó
komen op de koffie zij, die de onsmake
lijkheid hebben om zelfs op een dag als
deze, de nationale eenheid nog aan te ran
den.
Verdiend loon!"
Wij zullen het laten bij deze afstraffing
door het antirev. bla-d.
Het zijn maar antipapen! schrijft de
„Tijd" hierbij.
Koninklijke Nederlandsche
Middenstandsbond.
Dinsdag en heden heeft te Groningen de
algemeene vergadering van den Koninklij
ken Nederlandschen Middenstandsbond
plaats gehad, die morgen gevolgd zal wor
den door het 27ste Nationaal Middenstands
congres.
Dinsdagavond te half zeven vereenigden
de congressisten zich in „De Harmonie"
vanwaar zij zich gezamenlijk naar het Stad
huis begaven, voor de officieele ontvangst
door het gemeentebestuur van Groningen.
Op het Stadhuis werden de deelnemers
aan vergadering en congres ontvangen
door den burgemeester jhr. mr. dr. Bosch
ridder van Rosenthal. De Bondsvoorzitter
Ed. G. Schiirmann, dankthet gemeente
bestuur voor de ontvangst.
Te half negen ving in de bovenzaal van
„De Harmonie" de algemeene vergadering
aan.
Nadat de voorzitter van de „Algemeene
Groninger Winkeliersvereeniging", de heer
A. T. Meijer, de leden van het congres had
verwelkomd, opende de. heer E. G. Schiir
mann, de vergadering.
Het jaarverslag en het financieel ver
slag over 19291930, werden goedgekeurd.
De begroo'ting voor het jaar 1931 werd
vastgesteld.
Vervolgens werden vier leden van den
Middenstandsraad gekozen voor het zit
tingsjaar 1931.
In behandeling kwam daarna het voor
stel van het Bond-sbestuur inzake het in
stellen van nieuwe actie tegen het geven
door winkeliers van cadeaux aan fancy-
fairs e.d. en het gedwongen plaatsen van
advertenties in gelegenheidsprogramma's.
De directeur van het Bondsbureau, de
heer A. Ingenool Jr., had hieromtrent een
rapport samengesteld.
Dit rapport bevat de meening van een
groot aantal winkeliersverenigingen en
Middenstandsvereenigingen in den lande,
waarin algemeen wordt verklaard, dat
maatregelen tegen het euvel moeten wor
den genomen. Toch wordt op vele plaatsen
dank zij de gevoerde actie, een verminde
ring geconstateerd.
Het voorstel van het bestuur werd aan
genomen.
In behandeling kwam daarna het voor
stel van het Bondsbestuur om pogingen
aan te wenden tot het verkrijgen van en
kele wijzigingen in het werktijdenbesluit
voor winkels en in de Arbeidswet-1919, over
eenkomstig de voorstellen, gedaan in het
rapport over de practische toepassing van
het werktijdenbesluit voor winkels, als re
sultaat der ingestelde enquête onder de
bij den Bond aangesloten organisaties en
samengesteld door het Bondsbureau.
In den geest van het voorstel werd be
sloten.
De vergadering werd daarop tot heden-
oohtend verdaagd.