De Partijraad der R.K. Staatspartij
MAANDAG 26 ME! 1930
DE LEIDSCHE COURANT
DERDE BLAD PAG. 9
Politieke beschouwingen van mgr. dr. Nolens
Een feestrede van prof. dr. Van Rooy
Huldiging van mr. Heerkens Thijssen.
Gelukwenschen van de Anti-Rev., de Chr. Hist,
en het Duitsche Centrum
Om 10 begon, zooals gemeld, Zaterdag te
Utrecht de feestelijke viering van het vijf en
twintig-jarig bestaan der katholieke politieke
organisatie met een plechtige H. Mis in de ka
thedrale kerk.
liet H. Misoffer werd opgedragen door den
zeereerw. her pastoor Overineer, lid van het
Partijbestuur, geassisteerd ~door een tweetal
kapelaans der kathedraal.
Een groot aantal leden van het partijbe
stuur en den partijraad woonde de plecht:g-
heiö bij.
Om half 12 werd een druk bezochte receptie
gehouden, waarna een gemeenschappeliike
lunch.
Onmiddellijk na de lunch had de feestver-
gadering plaats in een der waardig ver
sierde zalen van het Jaarbeursgebouw,
De belangstelling was zeer groot.
REDE MGR. DR. NOLENS
Mel een uitvoerige, leerrijke rede, heeft dr.
Nolens de feestvergadering geopend. Hij sprak
allereecst een woord van welkom tot de aan
wezige oud-voorzitters van de partij, staats
raad mr. dr. Kooien, mr. A. baron van Wijn
bergen en minister Ruys de Beerenbrouck.
Naast deze heeren hadden op de voorste rij
piaats genomen de heeren mr. J. A. de Wilde,
lid der Tweede Kamer en wethouder van den
Haag, als vice-voorzitler van de A.R. Partij,
benevens de secretaris dezer partij mr. H. Bij-
leveld, oud-minister van Marine, die gezeten
was tusschen mr. dr. van Schaik, voorzitter
der Tweede Kamer en oud-minister Bongaerts
Neven den premier zaten de voorzitter en
secretaris der C. H. Partij, oud-minister dr. H.
Schokking en J. ter Haar, oud-wethouder van
Amsterdam. Dezen heeren, "benevens dr. Ha-
niacher, de afgevaardigde der Duitsche Cen
trumspartij, werd door mgr. Nolens eveneens
een welkom toegerepen. Met de twee eerstge
noemde partijen heeft de R.K. Staatsparty
veel en vruchtbaar saamgewerkt. Van de laat
ste heeft zij in vroeger tijd veel geleerd.
Een telegram van hulde werd daarna ver
zenden naar Z. H. den Paus en H. M. de Ko
ningin.
Mgr. Nolens ging daarna na het ontstaan
der R.K. Staatspartij.
De Katholieken hebben hun invloed op de
politiek doen gelden, ook voordat er sprake
was van een eigenlijke Staatspartij. Wij mogen
constateeren. dat door de Katholieken veel
kwaads is verhinderd en veel goeds tot stand
gebiachl. De gekozenen waren georganiseerd,
voordat de organisatie der kiezers bestond.
Spr. brengt hulde aan Schaepman, den archi
tect van de R.K. Staatspartij, ter uilvoering
van wiens plannen velen hebben medegewerkt,
o.a. de heeren Kooien, van Wijnbergen en
Ruys de Beerenbrouck, die achtereenvolgens
hst voorzitterschap van de landelijke kiezers
organisatie hebben waai genomen.
Wat er gedaan is.
De Katholieken hebben medegewerkt, om
erde en gezag te handhaven, ook :n moeielijke
omstandigheden. Denkt, aldus spr., aan 1903
en vooral aan 1918. Medegewerkt ook aan de
geleidelijke ontwikkeling der staat instellingen
ïn 1905 is de juridische gelijkstelling verkre
gen van bijzondere en rijks-universilciten. Hel
bijzonder middelbaar en gymnasiaal onderwijs
is gesteund met ruime subsidie. Voor het la
ger onderwijs is de lang gewenscht financiecle
gelijkstelling verkregen. Het bedrijfsleven is
ontwikkeld in landbouw, nijverheid, handel en
verkeer. Bijzonder in de provincie Limburg is
het verkeer op buitengewone wijze ontwikkeld.
Spr. wijst hier op het modelbedrijf der staats
mijnen, door dr. v. d. Waarden de schittere-
rende schepping van dr. Lely en dr. Nolens
genoemd. De stoffelijke welvaart is toegeno
men, strekt zich uit over grootere groepen van
personen, er is een welvaartsverschuiving ge
komen, welke niet alleen aan de arbeiders is
ten goede gekomen. In de oplossing van het
arbeidsvraagstuk neemt ons land een vooraan
staande plaats is, wat te danken is aan de
ministeries van 1907—1913, 1918—1922 en
19221925, met name aan het doortastend op
treden van de ministers Talma en Aalberse.
Spr. geeft een beschouwing over het vele prac-
tische werk van mr. Aalberse, verricht tus
schen 1918 en 1925. Er is 700 millioen uitge
geven als rijksvoorschot voor woningbouw. En,
hoewel moet worden erkend, dat er ook op dit
gebied nog verbeterd worden kan en moet,
staat toch vast, dat in ons land de woningtoe
stand beter is dan waar ook.
Wij willen geen politieke chanlecier spelen,
dat alles is niet alleen door ons tot stand ge
komen, maar wel is uit onze kringen herhaal
delijk het initiatief gekomen ter naleving van
de encycliek Rerum Novarum. Spr. herinnert
er aan, dat hij in 1897 een schrikwekkende
rede over deze encycliek in de Tweede Kamer
heeft gehouden.
Wezc,
i doel van de R.K. Staatspartij
Spr. wijst dan op wezen en doel van de R.K.
Staatspartij. Doel is: de behartiging van het
algemeen belang, opgevat als mèi het belang
van den Staat de veelzijdige belangen van alle
groepen der bevolking; de handhaving en dcor-
v. erking der christelijke beginselen, welker ne-
grering een ramp voor ons land is; de bescher
ming van de vrijheid en de belangen van de
Kerk, waartoe wij het geluk hebben te behoo-
ren. De R.K. Staatspartij is een volkspartij; zij
omvat minstens 1/3 van het volk, en wil reke
ning houden met de inzichten en belangen van
de andere 2/3. Zij is actief; zij is gouverne
menteel.
Haar richtlijnen vindt de R.K. Staatspartij
in het complex van encyclieken, in de kate-
chismus het antwoord op de eerste vraag
in den kalechismus doet ons al zien het ver
schil tusschen de christelijke partijen en andere,
wier leer er toe leidt, om te vermoeden, dat
zij geen rekening houden met het hiernamaals
in de Tien Geboden, in het Onze Vader.
Van het Onze Vader zou men in moderne taal
kunnen zeggen, dat daarin de hiërarchie der
waarden in het streven naar behoeften-bevre
diging, individueel en collectief, volkomen in
acht genomen wordt.
Wij willen onze beginselen toepassen, reke
ning houdend met de omstandigheden; de door
ons- voorgestane hervormingen willen wij ge
leidelijk invoeren. Spr. geeft een voorbeeld
van geleidelijke hervorming in de verandering
van de verhouding tusschen werkgever en
werknemer.
Behoud en versterking van de eenheid.
Hierna wil spr. een blik werpen in de toe
komst. Noodig is behoud en versterking van
de eenheid. Kleine strubbelingen zijn onver
mijdelijk; maar als men daarbij niet teveel
haast maakt komt gewoonlijk alles wel weer
terecht.
Studie van wijsbegeeerte en economie.
Verder is kennis noodig, om die eenheid op
dc veiligste wijze te bevorderen. Die kennis
wordt verkregen door studie. En wel algemee-
ne studie op het gebied van de wijsbegeerte,
waardoor men leert in zijn uitspraken minder
apodictisch te zijn, het wezenlijke te onder
scheiden van het bijkomstige, het absolute van
het contingente, enz. Vervolgens bijzondere
studie op het terrein van de economie, waar
door men leert het ethisch willen te toetsen
aan de feitelijke toestanden en zich niet over
geeft aan een beschouwing der zaken volgens
een iyrisch-rhelhorische methode.
Om met een voorbeeld te illustreeren wat
hij bedoeld, wijst spr. op de bestrijding van het
kapitalisme in katholieke kringen. Strijdt men
legen het huidig productie-proces? Maar dan
moet men zeggen, wat men er voor in de
plaats wil stellen. Strijdt men tegen de mis
bruiken in de huidige oeconomischc orde?
Maar de geheele arbeidswetgeving bedoelt
niets anders dan dat. Strijdt men tegen een
mentaliteit? Maar kan er dan een wet worden
gemaakt, om een men tali leit te veranderen?
De jongeren.
Over de jongeren sprekend, zeide spr., dat
men hun vergeven kan, als zij illusies voor
idealen aanzien, als zij 't niet te bont maken.
De Kalh. Partij kan de jongeren niet missen
en de jongeren kunnen de Kath. Partij niet
missen. Men kan jong zijn in den zin, dat het
ter verontschuldiging moet dienen voor mis
stappen, lichtzinnigheden en dwaasheden; in
dezen zin mogen nóch jongeren nóch ouderen
jong zijn. Men kan jong zijn door op de hoogte
te blijven van zijn tijd; in dezen zin moeten
zoowel jongeren als ouderen jong zijn.
Spr. hoorde dezer dagen: als men belang
stelling heeft voor i luchtvaart is men jong.
Spr. heeft die belangstelling, maar van wat de
luchtvaart in de poliliek betreft prefereert spr.
het, deze met de voelen op den grond met be
langstelling gade te slaan.
Moge de R.K. Staatspartij in eenheid van
alle standen, van ouderen en jongeren voort
gaan op den weg, na het afleggen waarvan een
v.ocrd van dank past aan God, wien David
heeft toegezongen: Tua est magnificentia, po-
lentia, gloria et victoria, U is pracht en macht,
heerlijkheid en victorie.
Na het applaus op deze rede, waarnaar ge
durende vijf kwartier met gespannen aandacht
was geluisterd en na voorlezing van enkele uit
de vel^ telegrammen, hield prof. dr. A. H. M. J.
v. Rooy, hoogleeraar aan de gemeentelijke uni
versiteit te Amsterdam, de feestrede.
REDE PROF. VAN ROOY
t
Het verleden herdacht.
De redenaar herdacht hetgeen aan dc stich
ting van den Algemenen Bond van Katholieke
Kiesvereenigngen op 3 April 1905 was vooraf
gegaan en wat daartoe geleid had: de geleide
lijke, zij het langzame, politieke ontwikkeling
van het katholieke volksdeel sedert 184S, de
oprichting der eerste katholieke kiesvereeni-
gingen omtrent 1870, dr. Schaepman's Proeve
van een program in 1883, de Grondwetsherzie
ning van 1887, de Kieswet van 1897, het mi-
nisterie-Kuyper in 1901, de pogingen in 1904
door mgr. Van den Biesen, lid der Eerste Ka
mer voor Noord-Brabant, ondernomen om lot
een landelijke organisatie der kiesverenigin
gen te geraken, de eerste Bondsvergadering op
3 April 1905.
Dankbaar herdacht prof. Van Rooy de lei
ders en werkers, die de gebeurtenis van 3 April
1905 hebben voorbereid en mogelijk gemaakt:
allereerst dr. Schaepman, daarna mr. Van den
Biesen, vervolgens het sterke triumviraat, dat
het reglement van den Bond ontwierp: Kooien,
Heerkens Thijssen en von Fisenne.
In vogelvlucht ging de spreker nu na wat
c!e federatieve organisatie der katholieke kie
zers in de afgeloopen kwareeuw heefl bereikt,
haar deelneming aan den wetgevenden arbeid,
de groeiende erkenning der katholieke krach-
Hulde brengend aan den arbeid der onbe
kende en stille werkers, herdacht professor
Van Rooy daarnaast Kolkman, Loeff, de ge
broeders Regout, die ons door den dood zijn
ontvallen, de drie presidiale leiders Kooien,
Van Wijnbergen en Ruys de Beerenbrouck en,
afzonderlijk en met bijzondere warmte, dr.
Nolens.
Het applaus groeide aan tot een hartelijke,
geestdriftige ovatie aan dr. Nolens.
Na zoo het verleden dankbaar te hebben
herdacht, schouwde de hoogleeraar de toe
komst tegemoet.
Dc toekomst.
Bij de doelstelling zal een politiek-met-ver-
schiet moeten worden geopend. Daarbij zal het,
in de bestaande omstandigheden van tijd en
politieke constellatie bereikbare, vóóraan een
plaats verdienen, maar wat hooger en verder
ligt, wat eens voeren kan of nader brengen tot
de verwezenlijking der hoogste eischen, door
Pausen en hooge geesten gesteld, om te komen
tot een waarlijk volledig-christelijke ,en
maatschappelijke ordening, zal niet, om op
portunistische redenen, gesloten mogen blijven
buiten de strevingen, waarop de krachten der
maatschappij zich zullen hebben te concen-
treeren.
Bij de keuze der wapengenooten zal tac
tisch inzicht ten aanzien van aard en duur der
wapenbroederschap van de hoogste waarde zijn,
maar nimmer zal daarbij vergeten kunnen wor
den, dat, boven onmiddellijk gewin in den
strijd, de eer van het vaandel gaat en die eer
beteekent voor ons, Katholieken, eerbiediging
door den wapengenoot van onze hoogste be
ginselen en hoogste goederen.
De jongeren.
Het gist cn woelt thans in de gelederen van
bepaalde groepen van „jongeren". Er is geen
reden daartoe het zwijgen te doen in deze
feestvergadering. In alle tijden zijn er jongeren
geweest, die op zeker oogenblik met krachtige
eischen op politiek of cultureel gebied naar
voren willen treden. Het proces hunner actie
is in ieder geval een teeken van belangstellend
meeleven in de maatschappelijke en sociale
constellatie onzer dagen; het vormt een tref
fende tegenstelling met het gedrag en de men
taliteit van andere groepen van jongeren, ook
Katholieken, voor wie tango en cocktail de
voornaamste doeleinden van het leven schijnen
Er zijn werkers noodig.
Dc politieke emancipatie der katholieke
Nederlanders heeft zich in den verleden tijd
zoo duidelijk langs stijgende lijnen voltrok
ken, omdat er steeds echt kloeke werkers
klaar stonden om met een waren apostolischen
geest hun persoon en hun talenten en hun
tijd te geven voor de politieke verheffing en
versterking hunner geloofsgenoolen.
Zulke werkers zijn er ook nu, en zeker even
zeer in de toekomst, noodig: ideale politieke
werkers, die alleen de zaak zien en geheel vrij
zijn van alles wal zweemt naar persoonlijke
ambitie: ideale politieke werkers, die eigen
persoon weten te vergeten, en die aan de
eerst nauwkeurig bedachte en dan moedig vol
brachte daad meer hechten dan aan het fraaie
klinkende woord; werkers, die zich spiegelen
aan 't voorbeeld van den in dezen tij bijzon
der herdachten Heilige, den genialen reus van
Hippo, Sint Augustinus, van wien het geschre
ven werd, dat hij zich „aan flarden liet scheu
ren door overstelpende bezigheden tot heil
van anderen, wiens leven van hemelsche be
schouwing gepaard ging aan een wereldomvat
tende actie".
Met zulke werkers in de leiding en zulke
werkers ook in alle gelederen onzer groole
kiezersmassa, zal de toekomst onzer thans 25-
jarige organisatie een krachtige voortzetting cn
uitgroei toonen van het, heden dankbaar her
dachte, verleden. (Langdurig applaus).
Mr. Heerkens Thijssen gehuldigd.
Mr. A., J. M. Leesberg verkreeg dan het
woord tot huldiging van den heer mr. J. Heer
kens Thijssen, die 25 jaar lang het penning
meesterschap van de R.K. Staatspartij heeft
waargenomen.
Gij zijt, aldus spr., met de R.K. Staatspartij
samengegroeid en hebt hare ontwikkeling in
de eerste kwart eeuw van haar bestaan van
den beginnne af medegemaakt. De geheele
partij is u dank verschuldigd voor hel werk in
al die jaren verricht.
Spr. besloot zijn toespraak met de aanbie
ding van een bord van Delftsch blauw (Luide
toejuichingen.
Gelukwensch van mrJde Wilde.
Vervolgens sprak mr. J. A. de Wilde, de
vice-voorzitter van de Anti-Revolutionaire
Partij, die aanving te zeggen, dat dc voorzit
ter van die Partij, de heer H. Colijn, tot zijn
leedwezen was verhinderd.
Gaarne voer ik hier het woord, aldus spr.,
ware het enkel maar om het feit, dat uwe Par
tij op de Deputatenvergadering van verleden
jaar, waar het 50-jarig beslaan van de A.R.
Partij gevierd werd, een afvaardiging zond.
Op sociaal terrein en op het gebied van het
onderwijs hebben de rechtsche partijen de
laatste kwart eeuw herhaaldelijk den toon
aangegeven.
Voor ons land is het een geluk geweest, dat
in critieke tijden mannen de teugels in handen
hadden die enkel het algemeen belang in hel
oog hielden.
Spr. besloot zijn toespraak met de verkla
ring, dat de A.R. Partij de leden der R.K.
Staatspartij beschouwt als menschcn, met wie
het een voorrecht is samen te werken en een
eer den degen te kruisen, indien dat noodig is.
(Applaus).
Een Duitsche gelukwensch.
De heer Hamacker vertegenwoordigde de
Duitsche Centrum-partij, verontschuldigde dr.
Kaas, die om gezondheidsredenen de uitnoodi-
ging niet kon aanvaarden.
Hij sprak een woord van dank en geluk
wensch en betuigde bij deze gelegenheid open
lijk de erkentelijkheid van hel Duitsche volk
voor de uit Nederland geboden hulp in moei
lijke jaren.
Spr. verklaarde, dat de Duitsche Katholie
ken grootc bewondering hebben voor wat hier
is lot stand gebracht en voor de eenheid, wel
ke ijier zoo heerlijk bewaard bleef.
De heer Hamacker eindigde met het uiten
van den wensch, dat de internationale uitwis
seling van gedachten, welke van Nederland-
sche katholieke zijde zoozeer is aangemoedigd
en zoo krachtig is geleid, zou mogen worden
voortgezet. (Applaus).
Mr. Schokking spreekt.
Daarnna sprak de voorzitter der Christelijk-
Historische Unie, mr. J. Schokikng, die ver
klaarde dat het werk, hetgeen de R.K. Staats
partij in de afgeloopen 25 jaar heeft verrich.t
met eerbied moet worden erkend.
Al is er veel dat scheidt, er is ook veel dat
bindt, en onze beide partijen wenschen vast
te houden aan het constitutioneele leven, ook
a! brengt dit moeilijke consequenties mee.
Beide hebben het doel hoog gesteld en vinden
haar oorsprong in hooge beginselen. De tijd is
veelbewogen en hoogstbelangrijk en spr. acht
het daarom te meer geboden niet te streven
naar toespitsing van de verdeeldheid, maar
naar een zoeken van hetgeen vereenigt.
Op internationaal terrein is men daarmee
doende, laat ons dan zeer zeker in de bin-
nenlandsche politiek dit streven volgen.
De C.-H. Unie wil niets liever dan naast de
R.K. Staatspartij medehelpen zoeken naar het
geen het beste is voor ons land en ons volk.
De groote mannen uit het verleden, Kuyper,
Schaepman en de Savornin Lohman zijn ook
niet tot elkander gekomen uit berekening, maar
uit overtuiging, (Applaus).
Nadat mr. Heerkens Thijssen met enkele
woorden had bedankt voor dc hen gebrachte
Hulde, daarbij verklarende, dat hij het nim
mer betreurd had, zich zoovele jaren aan de
R.K. Staatspartij te hebben mogen geven,
sprak Mgr. Nolens een zeer kort slotwoord
en werd de vergadering gesloten.
FELLE FABRIEKSBRAND TE
KAATSHEUVEL
Kwaadwilligheid in het spel?
STOOMSCHOENENFABRIEK IN DE
ASCH GELEGD.
Zaterdagnacht om half-vier brak brand
uit in de .Stoomschoenenfa'briek van de
X.Y. M. Zacht, gelegen aan de Hoofdstraat
te Kaatsheuvel. In oen hall' uur tijd was
dc fabriek, die een oppervlakte beslaat
van ongeveer 1300 vierkante Meier, geheel
in de asch gelegd. Dc plaatselijke brand
weer was spoedig ter plaatse, doch be
paalde zich met dc vier stralen, die ie ha-
rcr beschikking stonden, tot het nat hou
den van de omliggende gebouwen. Om
kwart over vier was reeds de Tilburgscho
brandweer, die eveneens gealarmeerd was,
met een stoomspuit ter plaatse. Aan haar
krachtig optreden is het te danken, dal' 't
woonhuis voor het vuur gespaard bleef.
Dt schade wordt geraamd op 2 1/2 si 3
ton. De fabriek was ver/.ckcid legen brand
en bedrijfsschade. Ongeveer 130 arbeiders
zijn tijdelijk buiten werk gesteld. Persoon
lijke ongeluken kwamen niet voor. Omtrent
de oor/.uuk van den brand is nog niets be
kend.
Hel nieuwe in aanbouw zijnde gedeelte
der fabriek is door het vuur onaangetast,
gebleven.
De .,Mndmrg." meldt nader het vol
gende
Tc kwart na drie bemerkte een zekere
Van Boxtel die ex: ra vroeg uit «le vecrcn
was om een pelgrimstocht 'e ondernemen,
«lat, uit het achterste gedeelte van de NA.
Zacht's-schoen- en lederfabrick zware rook
wolken opstegen. Vermoedende, dat hier
iels niet in den haak was, beidde hij aan
het woonhuis, dal met de fabriek een ge
liefd uitmaakt en daarmee aaneengebonwd
is, aan. Onmiddellijk begreep de directie
wal er hier aan dc hand was, en ze stelde
zich direct met den burgemeester cn de po
litic ih verbinding; de brandweei werd ge
alarmeerd, terw ijl ook hulp werd ingeroe
pen van de Tilburgscho brandweer. _Iutus
schen was het vuur reeds zoodanig in om
vang toegenomen, dat de vlammen naar
buiten sloegen. Hoewel de gemeentelij!. Ij
orandweer alle moeiten inspande om den
brand te. loealiscercn, was er geen sprake
van, dal men niet «le bescheiden middelen
waarover men beschikte, hei vuur meester
kon blijven. Dank zij de activiteit van «le
Tilburgscho brandweerdienst die binnen 20
minuten ter plaatse was, kon men de vuur
zee met 5 krachtige stralen gaan bestrij
den. Tevergeefs! Dc brand vond in le aan
wezige, leervoorraad gretig voedsel, breid
de zich naar het voorstel gedeelte van dc.
fabriek, waar zich de opslagplaatsen en «Te
magazijnen bevinden uit, en binnen den
kort sten tijd had ook dit gedeelte van de
fabriek vlam gevat. Op de bovenverdieping
woedde het vuur hot hevigstde dakspan
ten werden niet geweld de lucht ingcslin-
gerd en vielen als gloeiende bonken in de
omgeving neer. De hitte was geweldig.
Door tegenwoordigheid van geest van
enkele bedienden, die op lmt alarm-geroep
spoedig t or plaatse vet schenen, heeft men
den kostbaren inhoud van de brandkast,
die in het voorste gedeelte van dc fabriek
was opgesteld, kunnen bergen, zoodat men
b^v. vrijwel dc geheele fabrieksadroinistra-
t-ie heeft kunnen redden.
Toen na een half uur van intensieve be
strijding van het vuur, bleek, dat 'men het
gebouw onmogelijk kon behouden, heeft de
brandweer zich hoofdzakelijk bezig gehou
den niet de bespuiting van de belendende
perceclen en hieraan is 'l dan nok te dan
ken, dat niet meerdere, gebouwen een prooi
van het vuur zijn geworden.
De arbeiders van de fabriek en de brand
weerlieden hebben zich buitengewoon ge-
woerd. Toen de brand op iiei hevigst
woedde en bekend werd. dat zich in hol ge
bouw nog bevonden vaten benzine en ace-
ton waagde de brandweerman Van Hiel
«ich in het gebouw, om de dreigende ont
ploffing Ip voorkomen. Het mocht niet ba
ten, want voor hij zoover was en een gat
had gegraven om daarin de gevaarlijke,
vloeistof te laten wegvloeien, sprong ben
zine en aceton met een lonal uiteen, tenge
volge waarvan Van Riol achterover werd
geworpen en daarbij zulke kwetsuren op-
iiep, dat hij oitmiddellijk moest, worden ver
bonden. De ontploffing van deze gevaar
lijke vloeistoffen had zulk een effect, dat dc
muren van liet gebouw op verschillende
ptaatsen in eenstortten. Inmiddels had de
bovenverieping het heclema&l begeven cn
met donderend geraas kwam de zolder naar
beneden.
De ruïne waarin de zware ijzeren balken
als kinderspeelgoed dooreen liggen, bewijst,
met welk een kracht liet ontzettende elc
ment heeft, huisgehouden. De machines zijn
door het vuur verbogen en vernield de
voorraden er tons wegens dc drukte van
hot seizoen gelukkig weinig in liet maga
zijn zijn lotaal weggeteerd, de muren
liggen onderste boven, zelfs dc ijzeren an-
tennepaal ligt verbogen cn haveloos over de
ruïne heen.
Het is een droevig gezicht en voor de
N.V., die juist zeer druk werk had, oen ge
weldige verliespost.
Ook voor de bewoners van het nijvere
sladjc Kaatsheuvel was het ontwaken op
Zondag niet prettig. Want het was juist de
dag, waarop «le eerw. heer pastoor zijn 50-
jarig priesterjubileum zou vieren, voor
welke gelegenheid het dorpje op zijn mooist
was versierd.
Van de oorzaak van den brand kon men
ons niets mede doelen. Wel hebben we ver
nomen dat hier waarschijnlijk aan persoon
lijke wraakneming moet worden gedacht.
In den nacht van Vrijdag op Zaterdag
moet namelijk een brandend papier gewor
pen zijn door een opening in liet dak, op
dc plaats waar men een doorbraak van de
oude fabriek had gemaakt naar de nieuw
bouw, die omstreeks Pinksteren zou wor
den geopend en waar weer een aantal nieu
we arbeiders zou worden geplaatst. Zater
dagmorgen vond men althans vlak naast
de snipperbak een verkoold stuk papier lig
gen. De directie stelde van deze zeer merk
waardige vondst de politie in kennis, en
verzocht deze zich extra met de bewaking
van het gebouw te belasten. Gedurende
Zaterdagmiddag en Zaterdagavond is er
gesurveilleerd. Om twaalf uur in den nacht
heeft de politie en de directie nog een on
derzoek in de fabriek ingesteld, maar heeft
toen niets verdachts gevonden. Om <*én uur
was er nog niets te zien. De brand moet
dus tusschen een en kwart over drie zijn
ontstaan. En hoogstwaarschijnlijk dooi
kwaadwilligheid.
Een partij hout, pas onlangs aangevoerd
voorde betimmering van den nieuwbouw en
toebehoorende aan den aannemer Tim
nierman- te Sprang (waarde ongeveer
1000) is mede in de vlammen opgcuuiu.
Deze partij hout was niet verzekerd. Overi
gons was het gebouw met inventaris op
beurspolis verzekerd, terwijl de X.V. ook
verzekerd was tegen bedrijfsschade. Naar
men ons verzekerde zal aan de arbeiders,
gedurende den tijd dat zc gedwongen werk
loos moeten blijven, het loon uitgekeerd
worden. Do schade schatten wc op onge
veer 6, a 7 ton.
Het aantal arbeiders, dat op de fabriek
werkte bedroeg ongeveer 130 a 100; mot, dc
uitbreiding van de fabriek was uien af een
heel eind gevorderd en na Pinksteren
hoopte men het vergroote bedrijf in volk-
werking te hebben gebracht. Iutusschen
zal men cr naar streven,da! de gedwongen
werkloosheid van dc arbeiders tot ecu mi
nimum lijd wordt beperkt. De verloren ge-
gane fabriek had een oppervlakte van 90
bij 10 AI., terwijl de nieuwbouw 500 M.2 be
slaat.
Gedurende den Zondag, toen het bericht
van de brand aloui verbreiding had gevon
den, kwamen tal van nieuwsgierigen hel
terrein bezoeken. Door de politic waren
echter strenge, maatregelen genomen, zoo
dat vele nieuwsgierigen zich tevreden moes
ten stellen niet het obsorvceren van de
verwoeste fabriek van dc straatzijde uit.
Hier en daar smeulde het nog en kwamen
nog rookwolkjes te voorschijn, waarschijn
lijk van smeulende vetten. Een puinhoop
ligt thans op de plaats, waar Zaterdag nog
een bloeiende fabriek stond.
ONGELUKKEN.
SLACHTOFFERS VAN HET VERKEER.
Aan de gevolgen overleden.
Dc heer M. .M. uit Amsterdam, die. Vrij
dag op den Rijksstraatweg SschcrpcnzeeP-
Renswotide met zijn auto tegen om boom
botste is Zaterdagavond in hot -ziekenhuis
te Amersfoorts overleden.
Motor contra auto.
Zondagmorgen tegen .12 uur reed de
22-jarige motorrijder D. van der Veen uit
Rotterdam met een 50 K.M.-vaart Legen dc
achterwielen van een auto, die langzaam
de Kerklaan te Heemstede wilde inrijden.
Dc motorrijder werd met een gebroken
dijbeen en eenige hoofdwonden opgenomen.
Hij is naar de Mar ia-stichting te Haa^
Icm vervoerd. De duorijder bekwam geen
letsel. Het motorrijwiel en de auto werden
beschadigd.
Verdronken.
Zaterdagavond is in de Oude Gracht bij
de Wecsbrug te Utrecht een kano niet d-n
17-jarigen slagersknecht J. J- uit dc Anje
lierstraat aldaar omgeslagen. Dc jongen
kon niet zwemmen cn verdween onmiddel
lijk in do diepte. Voorbijgangers trachtten
hom te redden cn de hoor v. E. slaagde er
in hem uit het water lo halen, doch de
levensgeesten waren reeds geweken.
Vier vingers door ecu zaagmachine
afgesneden.
Vrijdag wa- de twintigjarige tinna--:
inauskncchi G. Huiicmu. werkzaam in lmi
timmerbedrijf van dc firma Flatema te
Bolsvvard bezig bij de zaagmachine.
Zijn linkerhand werd door do machine
gegrepen en vier vingers werden afgesne
den.
