21ste Jaargang MAANDAG 19 MEI 1930 No. 6596 3)e £eidódve VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per postf 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent Dit blad verschijnt ellcen dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden het dubbele van Mededeelingen wordt het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop n verkoop f 0.50 Dit nummer bestaat uit drie bladen V Ontwapening. Er is wel niemand, die niet. gaarne zou willen, dat tot ontwapening kon worden overgegaan. Maar, helaas, schijnt deze wensch niet vervuld te kunnen worden. Van internationale ontwapening ons ideaal zijn we nog ver verwijderd. En nationale ontwapening durft nie mand, die verantwoordelijkheid draagt of zich daar in denkt, aan. Prof. Veraart schrijft in het tijdschrift Roeping, dat het Nederlandsche volk „den oorlog niet mag gebruiken, zelfs niet als middel tot verdediging van de hoogste belangen"; Dat is heel positief gezegd. Maar als we verder lezen, dan bemerken we, dat de professor toch niet voor nationale ontwapening kan zijn. Eerstens, omdat hij op bovenstaande stelling een uitzondering aanvaardt: een oorlog zou mogen en zelfs moeten worden ontketend tegen de poging van een staat om het. Christendom in zijn uitingen te vernietigen. Welnu, zulk een oorlog is, helaas, niet slechts theoretisch mogelijk: ieder denkt onmiddellijk aan Rusland. Vervolgens, omdat hij van oordeel is, dat nationale ontwapening ontijdig zou zijn, gevaarlijk voor onze zelfstandigheid, als andere mogendheden deze ontwape ning als een gevaar van internationalen aard zouden beschouwen. Welnu, zon der eenigen twijfel, staat vast, dat dit in derdaad zou geschieden. De conclusie? „Daarom vreezen we, dat het, ondanks den mooien en indrukwekkenden aanhef van professor Veraart's formuleering, bij het- oude zal blijven: goede wil genoeg tot ontwapening, maar onmacht als ge volg van de omstandigheden" aldus het „Huisgezin" in de beschouwing over het Roeping-artikel van prof. Veraart. En de vrees van het blad zal niemand ongegrond toeschijnen BUITENLAND DUITSCHLAND STEUN VOOR DUITSCHLANDS OOSTEN. Regeeringsontwerp gereed. Officieel wordt het volgende uit Berlijn medegedeeld: De stukken voor de hulp voor de Ooste lijke streken, die sedert enkele weken de Rijksregeering bezighouden, zijn heden de finitief vastgesteld en zullen onverwijld aan den Rijksraad worden doorgegeven. De hulpmaatregelen voor den landbouw hebben voornamelijk betrekking op de be drijfszekerheid en maatregelen, verband houdende met verlichting der pachtbetalin- gen. Behalve maatregelen ter voorkoming van liquidatie en veiling wordt verder de belastingvermindering, die tot dusver be perkt was tot den landbouw in Oost-Prui sen, uitgebreid tot de overige noodlijdende gewesten aan de Oostgrens, terwijl ook de overige belastingen verlaagd zullen wor den. Het zakenleven in het Oosten zal ge stimuleerd worden door den aanleg van spoorwegen. Het desbetreffend program omvat Oost-Pruisen, Opper-Silezië, Ncder- Silezië, Posen, West-Pruisen en het Oos telijk gedeelte vaii Brandenburg, benevens twee spoorwegen aan het Westelijk grens gebied. Deze maatregelen kunnen eerst in de ko mende jaren volledig worden ten uitvoer gebracht. Zij hebben betrekking op het bouwen van woningen voor de landarbei ders, het opleiden van arbeiders voor het landwerk, credieten voor handel en indus- lie, terwijl ook gedacht is aan steun bij den bouw van ziekenhuizen. Deze maatregelen zullen worden genomen met het oog op werkverschaffing, waarvoor tevens, mede ter bevordering van het verkeer, de aan leg van straten en wegen zal worden bevor derd. Door bepalingen omtrent het van kracht worden zijn de wetten onderling zoo ver bonden, dat een gelijktijdige uitvoering er van gewaarborgd is. FRANKRIJK. DE VEREENIGDE STATEN VAN EUROPA. Briand's memorandum. Zaterdag is Briands memorandum aan de mogendheden inzake de z.g. Vereenigde Staten van Europa gepubliceerd. De memorie is in de eerste plaats een uitnoodiging tot nader overleg. Zij omvat niet minder clan 16 bladzijden en 600 re gels. Een inleiding van drie bladzijden her innert aan de omstandigheden, waarin Briantl zijn denkbeelden te Geneve te voorschijn bracht. Daar werd hem opge dragen een ontwerp samen te stellen als basis voor gedachtenwisseling. Hierop volgt de eigenlijke vragenlijst. Het derde deel bestaat uit een conclusie, die de slui ting binnen korten tijd van een soort Euro pe eschen Bond bepleit; zij vraagt vóór 15 Juli antwoord. Zij betreft in de eerste plaats de 27 bij den Volkenbond aangeslo ten Europeesche Staten. De memorie zal bovendien doch alleen uit een oogpunt van inlichting worden medegedeeld aan de regeeringen van Rusland, Finland en de Vereenigde Staten. De bedoeling van Briand is, dat er in dit opzicht geen onder scheid wordt gemaakt tusschen de kleine en de belangrijke hoofdstaten. Zijn eenige j leiddraad is bevordering van den wereld- i verdc; elke egoïstische overweging is er even vreemd aan als de bedoeling, in breuk te maken op den Volkenbond of op de souvereiniteit van de staten. De spoed, dien Briand achter de indie ning zet, is kenschetsend. Deze geschiedt op den dag zelf, waarop de Internationale Bank de laatste formaliteit moet vervullen, die de ontruiming van het Rijnland dan mogelijk zal laken. Briand schijnt drie middelen voor te stellen om het cloel dat bij beoogt te berei ken: ten eerste een periodieke conferentie, ten tweede een politiek comité en ten der- do een vast secretariaat. De bedoeling is in de Septemberzitting van den Volkenbond verslag te laten uitbrengen om te beletten dab op het oeconomische terrein de zwak ken worden benadeeld. Naar do meening van Briand moet de politieke arbeid voor afgaan aan elke onderneming van de oeco nomische federatie. Als cle oeconomisch- zwakken offers brengen voor de gemeen schap, dan zal clit gebeuren in de mate, waarin him de waarborg gegeven wordt dat zij niet meer verplicht zijn ter wille van de landverdediging op kunstmatige wijze een industrie in het leven te houden. Verder stelt Briand voor elk jaar van voorzitter te veranderen. EEN HISTORISCHE DAG. Heb lanceeren van Briand's memoran dum is ongetwijfeld een feit van historische beteekenis. Het zet bijzonderen luister bij aan dat andere groote drievoudige feit van den dag: de van kracht wording van het Young-plan, het bevel tot definitieve ont ruiming van het Rijnland en de inwerking treding van de Bank voor internationale betalingen. Een drievoudig feit van de onverbid delijke samenhang. Immers de uitvoering van het Young-plan, dat de regeling der Duitsche herstelbetalingen eens voor al tot aller genoegdoening regelt, zet de Bank voor Internationale Betalingen, die de be middelaarsrol bij deze betalingen zal spe len, in werking; terwijl het begin dezer betalingen zelf heb overhandigen van het ^-'u^dce-t^ii' ;°t üuitschland de Rijnlandbezetting als sanctie verder over bodig maakt. Alle consequenties uit de overeenkomsten van Den Haag zijn thans getrokken; de liquideering van den oor log kan haar loop hebben. Doch Briand ziet in, clat het ongedaan maken van het verleden niet genoeg is. Een nieuwe toe komst moet worden opgebouwd. Dit zal niet gelukken op de oude fundamenten. Het stelsel der los van elkaar staande nationale staten, hetwelk den oorlog mogelijk maakte, moet plaats maken voor een fe deratie. Eerst op den bodem van dezen nieuwen Europeeschen Statenbond zal het verlangen naar vrede, dat de volken be zielt, zich niet langer bedreigd voelen. Dit is de groote gedachte van den grooten Fran- schen staatsman. ONTRUIMING DER DERDE RIJNLAND-ZONE. Do Fransche regeering heeft Zaterdag het volgende officieele communiqué gepu bliceerd: „Nadat de Commissie van Herstel in haar zitting van heden heeft vastgesteld, dat alle voorwaarden, vereischt voor het in werkingtreden van het Young-plan, ver vuld zijn en dat, vóór alles, Duitschland aan de Bank voor Internationale Betalin gen het certificaat voor zijn totale schuld DE ST. AUGUSTI- NUS-HERDENKING TE LEIDEN. Z. D. H. Mgr. Aengenent aan het Universi teitsgebouw heeft doen toekomen, zooals dit door de Haagschc overeenkomst wordt voorge schreven, heeft minister-president Tardieu in overeenstemming met de verklaringen, door de regecring voor het parlement afge legd, bevel gegeven tot ontruiming van de derde Rijnlandzone". RUSLAND HET TWEEDE JAAR VAN HET VIJFJARIG PLAN. De Russische pers geeft een overzicht van hetgeen in de eerste zes maanden van het tweede jaar van uitvoering van het vijfjarige plan bereikt- is. Daaruit blijkt, dat de uitbreiding van do industrie als ge heel 29.4 pot.' heeft bedragen, terwijl het plan 32.1 pet. voorzag. Niet alleen moet dus, om het plan ten volle uit te voeren, dc productie in het tweede half jaar nog met- 10 pet. worden opgevoerd, maar voor steenkolen, machines en bepaalde bouw materialen wordt zelfs geëischt dat zij het plan overtreffen, om de andere takken van industrie in staat te stellen hiui taak af te doen. De productiekosten zijn volgens tweeër lei berekening gedaald mot 5.5 of 5.8 pet. (zware industrie 6.4, lichte 5.3). De hooge prijzen van grondstoffen en materialen hebben belet ten deze aan het plan te vol doen. Dc productiviteit van den arbeid is inplaats van met 25 pot. slechts met 18 19 pet. gestegen; als oorzaken worden op gegeven de snelle uitbreiding van het arbeidersleger, waardoor vele ongeschool de krachten in dienst genomen moesten worden, en het toenemende verloop der werkkrachten. De kwaliteit van het pro duct laat nog steeds te wenschen. Het bouwen was op 1 April voor 26.7 pet. vervuld (v.j. 32.8); slechts voor 51.2 pet. van de bouwobjecten zijn definitieve plannen aanwezig, voor 32 pet. ontbreken de plannen geheel voor de rest bestaan alleen voorontwerpen. Buitendien is er groot gebrek aan bouwvakarbeiders (de raming schommelt tusschen 130 en 400.000). Van een stijging van het werkelijke ar beidsloon, welke op 12 pet. gesteld was is niet veel gekomen, wel stegen dé arbcids- loonen met 7 a 8 pet., maar de levensmid delen-index bleef daarbij niet ver achter. Daarentegen is de werkloosheid sinds 1 Oc tober v.j. met 12.9 pet. gedaald. Wat het graan betreft, is de voorspel ling, dat indien dc stand van het gewas niet vermindert, het vraagstuk voor dit jaar opgelost is. Daarentegen blijft de toe stand van de veeteelt onbevredigend. CHINA CHINEESCHE PIRATEN AAN HET WERK. Drie schepen leeggeplunderd. Op den Jangtsekiang zijn weer drie schepen door Chineesche piraten volkomen uitgeplunderd. Talrijke opvarenden zouden vermoord zijn. Verscheiden dorpen in de streek van Sjanghai zijn in brand gestoken en ge plunderd. BRITSCH-INDIE DOMINION-STATUS OF ONAFHANKELIJKHEID. Wil Gandhi toch ccnfereeren? Patel, dc gewezen president der Indi sche wetgevende vergadering heeft een interview toegestaan aan den specialen correspondent- van „United Press" te Bom bay. Patel droeg een ruw zelfgesponncn gewaad en rookte Amerikaanscho sigaret ten. Hij wees er den correspondent op, dat thans millioenen menschen dergelijke klecding dragen, welke in totaal 1.44 dol lar of nog minder kost; hierdoor worden de Britscho en andere buitenlandsche kledingfabrieken sterk benadeeld. De aanstaande conferentie te Londen besprekend, wees hij er op, dat deze geen resultaat kan opleveren, als de regeering de Congres-vertegenwoordigers niet weet te bewegen er aan deel te nemen. In Con gres-kringen zijn er twee opvattingen, zoo zeide hij. De cene is, dat als de Britsche regeering verklaart, dat het doel der con ferentie is een plan op te stellen voor het volledig en onmiddellijk verleenen van den dominion-status aan Indië, het Congres gerechtigd zou zijn, er op die basis aan deel te nemen. Ik hel echter over tot dc meening, aldus spreker, dat Gandhi, die toch feitelijk de auteur is van deze groote beweging, bereid zou zijn bij wijze van compromis deel te nemen aan de confe rentie, indien hem verzekerd wordt, dat geen andere kwestie dan de verleening van den volledigen dominion-status besproken zal mogen worden en de conferentie Indië's eisch voor dc onmiddellijke instelling van een eigen verantwoordelijke regeering bin nen het Britsche Rijk, volledig en onvoor waardelijk inwilligt. Ik ben er evenwel zeker van, zoo ging Patel voort, dat- er talrijke menschen in den lande zijn, die niets met de Britsche régeering te maken willen hebben en met niets minder dan volledige onafhankelijk heid tevreden zijn. Doch indien, als ge volg van de conferentie, een plan zooals Gandhi dat op het oog heeft, wordt aan vaard, dan wordt dc kwestie: dominion- status of onafhankelijkheid een binnen- landsche, die tusschen de twee partijen in Indië zelf moet worden uitgevochten, zooals thans in Ierland ook het geval is. Opnieuw aanslagen op zoutdepots verijdeld. Zaterdagmiddag zijn weer twee troepen vrijwilligers van het Congreshuis te Bom bay vertrokken om een aanslag te onder nemen op het zoutdepot te Wadala, een stadje op 10 K.M. van Bombay gelegen. Mevrouw Naidu sprak beide groepen voor hun vertrek toe, doch is zelf niet meege gaan. De politie heeft den eersten troep, die ongeveer 400 man sterk was, op de zelfde wijze omsingeld als Woensdag den troep van mevrouw Naidu en haar alleen het verder trekken belet. De tweede groep volgt een omweg, maar ook voor deze heeft de politie alle maatregelen genomen. De politie te Dharasana- heeft 225 men schen gearresteerd, die aan den misluk ten aanslag op het zoutdepot aldaar heb ben deelgenomen. Dc aanstichters kregen van 3 tot 6 maanden verscherpt arrest. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Een historische Zaterdag: het Young- plan ingevoerd, cle bank voor internatio nale betalingen in werking getreden, de ontruiming van het Rijnland gelast en het memorandum van Briand inzake de Vereen. Staten van Europa gepubliceerd. Het wetsontwerp inzake steun aan den Oost-pruisischen landbouw gereed. De Zeppelin is gisteren vertrokken voor zijn reis naar Zuid-Amerika. (Luchtvaart en Telegrammen). KERKNIEUWS Kerkconsecratie. Heden heeft Z. D. H. Mgr. J. D. J. Aen genent de kerk van den H. Eligins te Noord Kraayert geconsacreerd. Daarna heeft Z. D. H. het H. Vormsel in deze parochie toe gediend. ACADEMIENÏEUWS LEIDEN, Geslaagd: Econ. doet. examen Indologie de heeren G. H. M. Rietkerk (Amsterdam) en W. Veenbaas (Leiden); Cand. examen Arische Taai en Lettoren de heer Th. P. Galestin (Don Haag). STADSNIEUWS VIERING 15DE EEUWFEEST VAN ST. AUGUSTINUS. (Vervolg). De rede van prof. Steffes uit Munchen welker inhoud Zaterdag door ons is varmeid is met gespannen aandacht gevolgd. De re denaar heeft een uur lang zijn auditorium ge boeid door zijn voordracht, vlot uitgesproken, zonder dat een oogenblik de herinnering moest worden verfrischt, en gedragen door een levendige gelaats-expressie. Onder het gehoor waren op de daarvoor in het groot-auditorium der universiteit be stemde plaatsen gezeten eenige professoren, lectoren en privaat-docenten. Zooals gemeld, waren de reclor-magnificus en de secretaris van den academischen se naat tegenwoordig. De burgemeester van Lei den was verhinderd. Het curatorium der uni versiteit was vertegenwoordigd door mr. Briët en den secretaris mr. Idenburg, hel ge meentebestuur door mr. Tepe, wethouder, en mr. v. Strijen, gemeente-secretaris. De lange rij van genoodigden werd plech tig in en uitgeleide gedaan in het groot-audi torium. Voorop het curatorium, dan Z. D. H. Mgr. Aengenent, mgr. Taskin, Z. Exc. mr. Reymer, het gemeentebestuur, enz. Na de rede van prof. Steffes sprak dc prae- ses van „St. Augustinus", de heer Vrank, een kort dankwoord. Van ganscher harte hopte spreker, dal dc rede van prof. Steffes voor allen een aanspo ring zou mogen zijn het leven en de werken van St. Augustinus te lezen en te bestudeeren, opdat ook hunne stormende zielen in dezen ernstigen tijd tot rust komen. Hierna sprak de heer Frank woorden van dank tot alle aanwezigen met name lot hee ren curatoren, den rector-magnificus, den secretaris van den academischen senaat, pro fessoren, lectoren en privaatdocenten cn de leden van het gemeentebestuur. Mgr. Aengenent dankte spr. voor de groote belangstelling, die Z. D. H. heeft getoond voor de vereeniging door de pontificale H. Mis te willen opdragen en bij deze herdenkingsplech tigheid tegenwoordig te willen zijn. Ook minister Reymer zegde spr. dank, wijl Z. Exc. ondanks zijn drukke ambtsbezigheden zoo welwillend is geweest gehoor te geven aan de uitnoodiging van St. Augustinus. Verder bracht spr. dank aan mgr. Taskin en de andere geestelijken en nog in het bijzonder aan deken Horaulle. Tenslotte zeide spr. het zeer op prijs te stellen, dat de zustervereenigingen en de ver schillende studentencorporaties uil de stad aan de uitnoodiging gehoor hadden gegeven, om beide plechtigheden bij te wonen. Spr. verzocht tenslotte allen te gaan staan en hij sloot met: geloofd zij Jezus Christus. Na afloop van de vergadering had in hel „Eigen Huis" een ontvangst van genoodigden plaats, waar ook mgr. Aengenent blijk van belangstelling gaf. Van zes uur lot half acht werd in hel Eigen Huis vervolgens een diner en 's avonds een reünie gehouden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1930 | | pagina 1