21ste Jaargang
WOENSDAG 14 MEI 1930
No. 6592
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Begin Zomertijd
BUITENLAND
BINNENLAND
3)e £eicbelve
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van bet tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten boogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en
verhuur, koop u verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
In den nacht van Woensdag op Donder
dag, dus aanstaanden nacht, begint de
Zomertijd. Men dient dus hedenavond
vóór het naar bed gaan de klok een uur
VOORUIT TE ZETTEN.
V Wij zijn breeder
Gisteren is de overleden leider der S. D.
A. P. mr. P. J. Troelstra. in de Tweede
Kamer herdacht door den Kamervoorzit
ter en door den Ministerpresident, de
Katholieke heeren mr. v. Schaik en jhr.
mr. Buys de Beerenbrouck.
De Kameroverzichtschrijver van het
„Vaderland" schrijft van deze herdenking.
„Het eerde den voorzitter, dat hij den
stichter en onvergetelijken leider van de
S.D.A.P, een politieke persoonlijkheid van
nationale bet eekenis noemde en zijn schit
terende Kamer-redevoeringen qualificeerde
als gedenkstukken van blijvende parlemen
taire waarde. En nog sterker gevoelden
wij, hoe, gelukkig, de felste politieke strijd
ruimte laat voor de hoogste waardeering,
toen minister Buys de Beerenbrouck de
zelfde, die mr. Troelstra in zijn parlemen
tair-revolutionaire uren had weerstaan
uitsprak, dat ook de Begeering een dank
bare herinnering bewaart aan zijn uitne
mende eigenschappen van geest en hart en
hem een sieraad van het Parlement
noemde".
Waardeering voor den persoon van den
tegenstander, voor diens goede bedoelin
gen mag ons nooit vreemd zijn.
En voor ons wordt de erkenning van ga
ven en bekwaamheden, van arbeid en ver
diensten nooit verdrongen door principieele
verschillen.
Klein, heel klein kan zich in dit op
zicht toonen b.v. een liberaal blad als de
„Nieuwe Botterdamsche Courant".
Zeer ad rem wees daarop gisteren nog
het „Huisgezin" in het in memoriam ge
wijd aan mr. Troelstra.
De N. B. Crt. maakt de opmerking,
dat Troelstra, evenals Kuyper, meer
volksleider dan staatsman was; dr.
Schaepman ligt blijkbaar al zoo ver
buiten haar gezichtsveld, dat hij bij de
trits Kuyper, Lobman, Troelstra, als
vierde niet eens genoemd wordt.
Voor het Botterdamsche blad zijn de
staatslieden klaarblijkelijk alleen bij de
liberalen te zoeken en te vinden.
Zulk klein gedoe als van 't Botterdamsche
orgaan ligt niet in de lijn van hen, die
denken en oordeelen, spreken en schrij
ven in de lijn der Katholieke beginselen en
der Katholieke opvattingen!
Wij zijn breeder
VOLKENBOND
GRANDI EN BRIAND ONDERHANDELEN
Italië zou een gebied rond het Tsjaadmeer
eischen.
Van alle gebeurtenissen en van de huidige
zitting van den Raad van den Volkenbond
staan de bizondére onderhandelingen tusschen
Frankrijk en Italië, waartoe op de Londen-
sche Vlootconferentie werd besloten, het
meest op den voorgrond in aller aandacht.
In welingelichte kringen wijst men er op,
dat behalve de groote moeilijkheid van de
kwestie der vlootpariteit de allergrootste
moeilijkheid gevormd zal worden door den
Italiaanschen eisch, dat Frankrijk de overeen
komst van 1916 zal nakomen, waarin Frankrijk
heeft toegezegd het gebied rond het Tsjaad
meer tusschen Tripolis en de Italiaansche ko-i
loniën in Centraal-Afrika aan Italië te zullen
afstaan. In verband hiermede wijst men
tevens op, dat in 1913 de van Fransche zijde
bedongen voorwaarden voor de vervulling
deze toezegging zoodanig waren, dat zij door
Italië niet aanvaard konden worden. Thans
echter eischt Italië weer een gedeelte van het
Tsjaadgebied op.
BELG1E
EEN TWEEDE GEVAL-DE LEEUW
Weer weigert een Vlaamsch soldaat Fransche
bevelen te gehoorzamen
Naar in de wandelgangen van de Kamer ver
luidt, heeft te Namen een tweede Vlaamsche
soldaat het voorbeeld van De Leeuw gevolgd
en geweigerd, aan de Fransche militaire beve
len te gehoorzamen.
Een ministerieële circulaire.
De minister van Landsverdediging heeft in
verband met het taalprobleem in het leger, aan
de betreffende militaire overheden een minis
terieel rondschrijven gezonden, waarin o.m.
het volgende wordt gezegd.
De toepassing van de wet van 1928, waarbij
het taairegiem bij het leger wordt geregeld,
heeft de vertaling noodzakelijk gemaakt van
de reglementen op het onderricht der troepen
en van de lagere leaders.
De vertaalde reglementen zullen binnenkort
worden uitgedeeld.
In elementaire eenheden als compagnie, es-
cadron, batterij, enz., worden de bevelen ge
geven in de taal van de betrokken eenheid. In
het bataljon worden de bevelen in het Fransch
gegeven: hier richten de commando's zich niet
tot de soldaten of tot de lagere kaders, maar
tot de officieren, die de elementaire eenheden
aanvoeren.
De dienstverslagen onder officieren zullen
Fransch blijven. In de dienstbetrekkingen me
de lagere reserve-officieren, die een Nederland,
sche opleiding ontvingen, wordt- Nederlandsch
gebruikt, tenzij de betrokkene Fransch wensch!
te zien gebruiken.
De garnizoenen uit de Vlaamsche provin
cién, alsmede uit Brabant en Luik, zullen ge
deeltelijk of uitsluitend Vlaamsche eenheden
omvatten.
Wie de zaken nuchter overweegt, ziet in,
dat de wet van 1928 en de thans genomen toe
passingsmaatregelen, bij een logische en nauw
gezette naleving, vanzell leiden moeten naar
het tot stand komen van Waalsche en Vlaam
sche legerdivisies.
ENGELAND
Tijdelijk geen Engelsch gezant bij het
Vaticaan?
De Britsche gezant bij het Vaticaan, Chel-
ton, zal binnenkort uit Rome vertrekken, om
als gezant in Chili op te treden. Totdat de
moeilijkheden in verband met een politiek-re-
ligieus geschil op Malta zijn geregeld, zal het
gezantschap worden waargenomen door den
eersten secretaris.
NOORWEGEN
FRIDJOF NANSEN f
Zijn Pool-reizen
De bekende Noordpoolreiziger Dr. Fridjof
Nansen is te Oslo in den leeftijd van 69 jaren
overleden.
Fridtjof Nansen werd 10 October 1868 op
het landgoed van zijn ouders Store-Froeën bij
Oslo geboren. Als studie-vak koos hij de dier
kunde; daarin kwam ook zijn liefde voor de
natuur tot uiting.
Nansen zou er waarschijnliijk nooit aan ge
dacht hebben den Noordpool te bezoeken als
prof. Collet hem niet gevraagd had of hij sa
men met hem aan boord van een robben-
vanger naar de IJszee wilde varen, ten einde
daar de dierenwereld te onderzoeken.
Het is hier niet noodig er op te wijzen wie
Fridtjof Nansen is; doch wij willen er slechts
aan herinneren, hoe hij 27 jaar oud, zijn be
roemden tocht dwars door Groenland vol
bracht, van Umiviksfjord op Groenlands Oost
kust naar Godthaub. In 189396 maakte hij
zijn wereldvermaarde Poolreis met de Fram,
het schip, dat later zijn niet minder beroem
den landgenoot Roald Amundsen op diens reis
naar den Parry-Archipel en later weer op den
geslaagden Zuidpooltocht zoo groote diensten
bewees. Nadat Nansen in 1897 een professo
raat aan de universiteit van Kristiania aan
vaard had, heeft hij niet meer actief aan het
groote Poolonderzoek deelgenomen, al heeft
hij verscheiden oceanografische expedities in
de IJszee en den Atlantischen Oceaan geleid,
wier resultaten den Poolreiziger ten goede zijn
gekomen.
Nansen had behalve een praclisch inzicht
en een overzichtelijken blik bovendien een
groot organiseerend talent, dat hij meermalen
ten bate der menschheid heeft mogen gebrui
ken. Wij hebben hem na den oorlog aan het
werk gezien bij de organisatie van het terug
brengen der krijgsgevangenen uit Rusland en
Siberië: en men heeft gezien hoe hij in betrek
kelijk korten tijd het zoo ingewikkelde vraag
stuk om c.a. 300.000 gevangenen uit verre Si
berische gewesten naar hun vaderland terug
te voeren heeft weten op te lossen.
Ook is Nansen niet teruggeschrikt voor de
Hercules-taak, hulp te organiseeren voor een
bevolking van millioenen menschen, die met
hongerdood bedreigd worden in een rijk dat in
normale tijden de korenschuur van Europa
ITALIË
Anti-fascistische aanslag
De Impero bericht, dat te San Dorlingo bij
Triest een aantal personen in een restaurant
zijn binnengedrongen, den eigenaar, voorzitter
van den plaatselijken fascio, vermoord hebben,
zijn vrouw doodgeslagen en een bezoeker ge
wond hebben. Tengevolge van dien aanslag,
die het werk van anti-fascisten zou zijn, wer
den talrijke personen gearresteerd.
BRITSCH-INDIE
AANVAL OP EEN ZOUT-OPSLAGPLAATS
Een van Gandhi's zóóns op weg naar
Dharsana
De eerste aanval op een zout-opslagplaats
in Britsch-Indië is gisteren te Shiroda ge
pleegd.
Twee afdeelingen van 75 vrijwilligers elk,
drongen gisterochtend de opslagplaats binnen
en gingen hun gang tot de politie na een half
uur pas verscheen. De aanvoerders en twintig
vrijwilligers werden toen in hechtenis genomen
Intusschen kwam een nieuwe groep vrijwilli
gers en haalde groote hoeveelheden zout weg.
Tenslotte verscheen het districtshoofd van
de politie met den districtsmagistraat en daar
op zijn nog 65 vrijwilligers ingerekend.
Manibal Gandhi, een van Gandhi's zonen, is
gisteravond met 300 vrijwiligers uit Nacsari
naar Dharsana opgebroken, om daar den be
raamden aanval op de zoutopslagplaats uit te
voeren. Zij werden 's morgens te Dharsana ver
wacht.
PROF. FRIDJOF NANSEN OVERLEDEN
Staat i
i beleg in Sholapur.
Te Sholapur hadden de plaatselijke leiders
getracht een eigen bestuur in te stellen en ma
gistraten benoemd. Zij hadden zelfs nieuwe
verkeersverordeningen uitgevaardigd, welke
afweken van de bestaande. In de stad is giste
ren de staat van beleg afgekondigd.
De troepen onder bevel van kolonel Page
hebben gisterochtend de stad bezet.
Arrestaties en vonnissen.
Gisterochtend zijn te Calcutta, na huiszoe
kingen op het hoofdkwartier van het congres-
bestuur in het presidentschap Bengalen, tach
tig lieden in hechtenis genomen, onder verden
king van samenspanning tot het plegen van
roof en moord en het verwekken van oproer.
Te Amritsar is dr. Kitchlen, een van Gand
hi's voornaamste aanhangers, tot drie jaar
tuchthuisstraf veroordeeld. Andere partijgan
gers van hem kregen achttien maanden.
Allen stonden terecht wegens ophitsing tot
oproer.
TWEEDE KAM|R.
Mr. Troelstra.
Ingekomen is het overlijdensbericht van Mr.
P J. Troelslra.
De Voorzitter spreekt, door alle leden
staande aangehoord, de volgende rede uit:
Geachte medeleden!
De daareven voorgelezen mededecling laat
onze Kamer niet onbewogen.
Tezamen met wijlen den bear van Kol in
1897 lid van dit college geworden, is Mr. Pie-
ter Jelles Troelstra, behoudens een korte on
derbreking, tot 1925 volksvertegenwoordiger
gebleven.
Een politieke persoonlijkheid van nationale
beteekenis is met hem heengegaan.
Buiten het Parlement was hij de geestdrif
tige en bezielende leider der sociaal-democra
tische partij, die door hem is geworden en groot
geworden.
Zijne in onze vergaderingen gehouden bril-
lante redevoeringen zijn evenzoovele gedenk
stukken van blijvende parlementaire waarde.
Niet het minst door zijn parlementairen ar
beid slaagde hij er in, zijn duizenden volgelin
gen en vereerders de lichtende kimmen voor
te houden van de betere samenleving, die hem
vcor oogen stond.
Troelstra's eerbiedwekkende strijd voor de
verheffing van de arbeiders stempelt hem
trots verdeeldheid van inzicht over zijn op
treden tot een blijvende en historische fi
guur, ook als lid dezer volksvertegenwoordi-
ging.
De Minister van Binnenlandsche
Zaken en Landbouw, de heer R u y s de
Beerenbrouck, zegt daarop het volgende:
„Bij de woorden, die gij namens de Kamer
gewijd hebt aan de nagedachtenis van haar
oud-lid, den heer Troelstra, moge ik mij na
mens de Regeering aansluiten.
Tientallen leden der Kamer en niet weinige
Ministers der Kroon, hebben gedurende vele
jaren met den overledene in deze vergaderzaal
aan de beraadslaging^ deelgenomen.
Het gedeelte der oppositie, waaraan hij uit
nemende leiding gaf, mocht fier gaan op haar
aanvoerder.
Wars van kleingeestigheid, breed van op
vatting, met groote oratorische gaven toege
rust, was de heer Troelstra een sieraad van
het parlement.
Zijn warm kloppend hart voelde voor de
nooden des volks: het kon zich verplaatsen
en meeleven in den gedachtengang van hen,
die met hem van meening verschilden.
Aan zijn uitnemende eigenschappen van
geest en hart bewaart ook de Regeering een
dankbare herinnering.
Voortgezet wordt de behandeling van de
herziening der Gemeentewet, die niet zooveel
bijzonders gaf.
De heer Wijnkoop had natuurlijk ernstig
bezwaar tegen de aanvulling van art. 66. In zijn
nieuwen vorm geeft di. artikel aan de gemeen
teraden gelegenheid, herrieschoppers uit den
Raadszaal te verwijderen. De minister achtte
de aanvulling noodig et pour cause: de
heer Wijnkoop haalde zelfs een aantal recente
staaltjes van wanordelijkheid in gemeentera
den aan en de heele Kamer was 't daarmee
eens. Zij liet den heer Wijnkoop staan en aan
vaardde het artikel met 72 tegen 2 stemmen.
EERSTE KAMER.
De Eerste Kamer heeft gisteren na replieken
de Indische Begrooting goedgekeurd.
HET NEDERLANDSCHE ROODE KRUIS
Jaarvergadering te Gouda.
Reeds gisteravond waren verscheidene
gedelegeerden aanwezig in een feestelijke
bijeenkomst der afdeeling Gouda in de so
ciëteit „De Reünie".
In deze bijeenkomst heefl de heer P. J.
Ph. Dietz, arts te Scheveningen, gespro
ken over de beteekenis van hefc Boode
Kruis-werk.
Hedenochtend te tien uur werd de ver
gadering, gehóuden in de sociëteit „Ons
Genoegen", aangevangen.
De voorzitter, Z. K. H. Prins Hendrik,
hield de volgende openingsrede:
Wederom mag ik u allen welkom heetcn
ter Algemeene Vergadering. Met bijzon
der genoegen begroeten wij den heer Nauta
die het Centraal Comité in Nederlandsch-
Indië in ons midden vertegenwoordigt.
Zijne aanwezigheid is ons een zichtbaar
blijk van de erkenning van den band tus
schen de leden onzer vereeniging aan
weerszijden van den evenaar een band.
die zich bij rampen en critieke tijden nim
mer heeft verloochend.
Tevens maak ik van deze gelegenheid
gaarne gebruik om een woord van welkom
toe te roepen aan den heer Best, Majoor
van den Generalen Staf, die den heer Zee
man als lid van het Hoofdbestuur is opge
volgd en aan den heer Bloem, die, insge
lijks met ingang van 1 dezer, tot directeur
van het. Informatiebureau werd benoemd.
Moge de heer Bloem in zijnen nieuwen
werkkring evenveel bevrediging vinden als
zijn ambtsvoorganger, die zoo lange jaren
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De beroemde Poolvorscher Fridjof Nan
sen is overleden.
De Britsch-lndiërs hebben den eersten
aanval op een zout-depot gewaagd.
De oneenigheden tusschen het Vaticaan
en Engeland.
BINNENLAND.
Een buitengewone algemeene vergade
ring van den Kath. Nederl. Boeren- en
Tuindersbond, in verband met den toestand
in de land- en tuinbouw (2de blad).
Vergadering van het Ned. Roode Kruis
(lste blad).
en met zooveel toewijding die functie heeft
bekiecd. Wij stellen het bijzonder op prijs,
dat de heer Lecleroq aan onze uitnoodiging
heeft willen gevolg geven hier heden aan
wezig te zijn.
Ongetwijfeld spreek ik uit U aller
naam, wanneer ik een woord van warmen
dank richt tot de afdeeling Gouda, op web
ker uitnoodiging de Algemeene Vergade
ring dit jaar hier plaats vindt. De voorbe
reidingen "plegen aan het bestuur der ont
vangende afdeeling veel arbeid, tijd en
overleg te kosten. Moge het bestuur der
afdeeling Gouda, wanneer wij aan den
avond van dezen dag weder in verschil
lende richtingen huiswaarts keeren, zijne
belooning vinden in de algemeene erkente
lijkheid voor de ontvangst, welke ons hier
bereid werd.
Wanneer wij den blik terugwenden over
het tijdvak, dal ons thans scheidt van de
Jaarvergadering in het hart van het schoo-
ne en gastvrije Zeeland, mogen wij met
dankbaarheid constateeren, dat ons land
voor rampen bewaard mocht blijven. An
dere gewichtige gebeurtenissen van bijzon
deren aard, waarvan in dit korte openings
woord melding zoude moeten worden ge
maakt, zijn evenmin voorgevallen.
Toch wil ik niet nalaten mededeeling te
doen van een persoonlijken indruk tijdens
mijn laatste verblijf in Zwitserland. Weder
om heeft mij de wezenlijk internationale
beteekenis van het Roode Kruis getroffen,
toen de omstandigheden mij in hernieuwde
aanraking brachten met het Zwitsersche
Roode Kruis. In menig opzicht heeft die
organisatie met dezelfde moeilijkheden te
kampen, die ook wij hier kennen. Hare vre
destaak is daardoor nog niet tot volle ont
wikkeling kunnen geraken. Ik had gelegen
heid dit belangrijke onderwerp te bespre
ken met den tegenwoordigen voorzitter van
het Zwitsersche Boode Kruis, den heer
von Schulthess—Rechberg, met wien ik met
het meeste genoegen heb kennis gemaakt.
Ik verklaar thans deze Algemeene Ver
gadering geopend en geef het woord aan
den waarnemend Secretaris-Generaal tot
het uitbrengen van het verslag.
Dc waarnemend Secretaris-Generaal
bracht vervolgens verslag uit over het jaar
1929.
Hieraan ontleewen wij, dat het aantal le
den van het Nederlandsche Roode Kruis
gestadig stijgende is. Telde de Vereeniging
verleden jaar in totaal 15.946 leden, thans
bedraagt hun aantal 17.200.
In navolging van liet Roode Kruis in
Engeland heeft dc Rotterdamsche afdee
ling een bloedtransfusiedienst in het leven
geroepen. De formatie van de transport-
colonnes gaat goed vooruit. Bij rustende
colonnes wordt getracht nieuw leven op te
wekken, en nieuwe colonnes worden voor
vele afdeelingen opgericht. De getalsterkte
zou 1162 zijn, wanneer bij 335 het bewijs
van geoefendheid nog geldig was. Aan de
betrokken afdeelingen wordt gevraagd dit
verlies zoo kléin mogelijk te doen zijn.
Eenige vooruitgang is in het instituut
helpsters te bespeuren, hoewel het aantal
129 nog zeer klein is.
Besloten werd aan H. M. de Koningin
voor herbenoeming voor te dragen Jhr. J.
H. Roëyll als eerste ondervoorzitter en mr.
G. van Slooien Azn., ïur. W. J. Baron van
Lijnden, prof. G. J. Koolemans Beijnen en
dr. M. Rutgers als leden. Verder werd be
sloten den heer A. J. ten Hope. lid van het
hoofdbestuur der Xed. Vereeniging E. H.
B. O., aan H. M. de Koningin voor te dra
gen als lid van het hoofdbestuur van het
Hederlandsche Roode Kruis.
Dc vergadering behandelde daarna eeni
ge afdeelingsvoorstellen, waarover het
hoofdbestuur praeadvies had uitgebracht.
De vergadering besloot overeenkomstig
deze praeadviezen.
Te kwart over twaalf had een ontvangst
der afgevaardigden op het Stadhuis
plaats.
In de middaguren werden de St. Janskerk
en eenige Qoudsche fabrieken bezichtigd.
In den namiddag bood de burgemeester te
zijnen huize een thee aan. De dag wordt
besloten met een gemeenrschappelijken
maaltijd.
