21ste Jaargang
DINSDAG 6 MEI 1930
No. 6585
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Hernieuwde actie voor het
Dr. Schaepman-fonds
BUITENLAND
3)e £cidócHe (Bou/tomt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post ..•••■.••f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'e ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbelo van het tarief berekend
Kleino advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of govraagd, huur en
verhuur, koop n verkoop f 0.50
Een „Tien Gulden-plan"
Een beroep op alle katholieke organisaties
en instellingen
Voor de Katholieken is het van het
grootste belang, dat er is een krachtig po
litieke partij.
Voor dat belang is gèèn Katholiek on
verschillig.
Ook niet de Katholiek, die nog altijd
beweert, dat hij niets voelt voor de poli
tiek. Oók deze niet, want: hij meent niet
wat hij zegt!
Hij meent het niet, hij kitn het niet
meenen. Denk maar even na.
Kan één Katholiek onverschillig zijn
voor de Kerkvervolging in Rusland?
Kan één Katholiek onberoerd laten de
godsdienstvervolging, die in Mexico heeft
gewoed
Kan één Katholiek ongevoelig zijn voor
de vrijheid, die de Kerk nu in ons vader
land bezit, in tegenstelling met het
schuilkerken-tijdperk van voorheen?
Kan één Katholiek niets voelen voor de
finnncieele gelijkstelling, welke ons bijzon
der lagÊr"*onderwijs geniet, waar voorheen
aleen het openbaar onderwijs uit de
Staatskas werd bekostigd met klier bur
gers belastingpenningen?
Zoo kunnen wij doorgaan met vele vra
gen waarop het antwoord, natuurlijk,
ontkennend luidt.
Maar, als een Katholiek voor dat alles
niet onverschillig kan zijn, dan kan hij
ook niet beweren, dat hij niets voelt voor
de politiek!
Want dat alles hangt ten nauwste
samen met do politiek, welke er in een
land wordt gevoerd
En daarom kan een Katholiek het niet
meenen, ah hij zegt, niets tc voelen voor
de politiek
Voor de Katholieken is heb van het
grootste belang, dat er is een krachtige
politieke partij.
Daarvan zijn wij allen overtuigd, 't Kan
niet anders.
En nu kan cr ten slotte niet zijn een
Katholieke politieke partij, die voldoet
aan aller gerechtvaardigde wenschen, aan
de eischen van onzen tijd, als die
Katholieke partij als dus de R. K.
Staatspartij niet beschikken kan over
een Partijbureau.
Allen weten nog wel, dat om tot zulk
een Partijbureau te komen, opgericht is
een Dr. Schaepmanfonds.
In 1928 is met groote geestdrift in ge
heel ons vaderland onder de katholieke
bevolking de actie voor het Dr. Schaep
manfonds ingezet en gevoerd.
Het jaar 1929 vroeg do volle aandacht
voor den verkiezingsstrijd.
Na dien is het Centraal Comité van
Actie, dat in Jhr. Mr. Ruys de Bceren-
brouck zijn krachtigen voorzitter en leider
verloor, tengevolge waarvan eenige stag
natie was ingetreden, weer aan het werk
getogen, om een tweede ronde voor deze
actie tc organiseeren.
De voorbereiding hiervoor heeft in alle
stilte plaats gehad.
Thans is deze zoo goed als over het ge-
heele land gereed, en men verzocht ons
om het nieuwe plan-de-campagne onder
het Katholieke volk van Nederland te
brengen, en er de onmisbare geestdrift
en medewerking voor op te wekken.
Eerst een woordje vooraf om het ge
heugen onzer lezers wat op te frisschen.
Het Dr. Schaepmanfonds is een door
hot gehééle katholieke volk van Neder
land bijeen gebracht kapitaal, waarvan de
rente moet dienen om een Partij-Bureau
voor de R. K. Staatspartij in te richten
en te onderhouden.
Een Partijbureau is voor onze Staats
partij een besliste noodzakelijkheid.
De tijd is voorbij, dat de Partij kon vol
staan met de zorg voor de periodieke ver
kiezingsactie en propaganda.
De leiding der R. K. Staatspartij heeft
het in 1928 duidelijk gezegd:
Geef ons het middel om krachtig te
kunnen werken!
Geef ons een krachtig Partijbureau!
En do inzet was: 700.000 gulden! Ze
ven ton!
De individueele bewerking in onze kies-
vereenigingen bracht: 500.000 gulden. Vijf
ton.
Het gaat nu om de laatste 200.000 g u 1-
den! Nóg twéé ton!
Zij moeten or komen
Het werk der R. K. Staatspartij eischt
het!
Een Partijbureau kan niet langer gemist
worden
De grootste staatkundige partij in Ne
derland, met ruim één millioen stommen,
ruim 350.000 georganiseerde loden, zij
moot wij zeiden het reeds een Par
tijbureau hebben om het werk, in verkie
zingstijden, maar óók daarbuiten, naar
den eisch van den modernen tijd te kun
nen verrichten.
Volkomen terecht heeft do leiding der
actie overwogen, dat-, nu de individueele
bewerking van het katholieke volk in eer
ste instantie is geschied, het beter zou
zijn, niet wederom bij ieder persoonlijk
aan te kloppen.
De overweging, dat het gehééle katho
lieke leven in al zijn geledingen, in al zijn
talrijke verscheidenheden, direct of indi
rect belang heeft bij een gezonde, krach
tige, ééndrachtige Katholieke Staatspartij,
vormt het uitgangspunt der hernieuwde
actie.
De positie van het geheelo Katholieke
vereenigingsleven met name, hangt ten
nauwste samen met de staatkundige posi
tie van het Katholieke volksdeel, en wordt
or mede door bepaald.
De gedachtengang is: laten wij al die
Katholieke Vereenigingen, Organisaties
en Instellingen vragen en verzoeken om
elk een kleine bijdrage te storten uit hun
vereenigingskas. Het Comité van Actie
dacht aan tien gulden per voreeniging als
minimum en noemde daarom het nieuwe
plan h e t „T i e n-g ulde n-p 1 a n".
Het gaat niet over 'n bijdrage voor één
verkiezingsstrijd, néén, door deze bijdrage
steunt men Blijvend, omdat als eenmaal
het Partijbureau er is, het er zijn zal dooi
de jaarlijksche- rente van al die giften,
thans gestort.
Wij bevelen deze goed bedachte actie
van harte aan onze lezers aan, die aan
stonds in hun vereenigingen er over te
oordeelen en te beslissen krijgen. Doet er
aan mee! Steunt de aanvrage! Er behoeft
natuurlijk niet over gestemd te worden!
Het gaat er zonder stemming door
Over het geheele land zijn door de ijve
rige Kringcomité's adressen verzameld van
in aanmerking komende vereenigingen,
instituten en instellingen. Dat is het stille
voorbereidende werk geweest!
De aldus verzamelde adressen van het
Katholieke Organisatieleven worden aan
geschreven door het Centrale Actie-Comité
en de Kringcomité's.
Laten al onze organisaties mede doen,
en gaarne mede werken aan het wc' vn gen
van dit plan de campagne voor het Dr.
Schaepmanfonds.
De ..tien-gulden" zijn als minimum be
doeld Die van goeden wil zijn, en voor
al de vereenigingen met een wat ruime
kas, dragen het risico mede van de wei
nige achterblijvers.
De „tien-gulden" mogen dug gerust 25,
50 en méér zijn!!
Bii aller medewerking komen we ons
einddoel een heel stuk naderbij.
Dit eenvoudige plan kan slagen, en zal
slagen. Om dan dit jaar, het jaar, waarin
het Zilveren bestaansfeest der Partij-
organisatie wordt herdacht, het slot der
Schaepmanfonds-actie te kunnen beleven
de oprichting van het Par
tij b u r e a u.
VOLKENBOND
VEILIGHEID EN ARBITRAGE.
De fioncieele steun aan aangevallen
staten.
Het comité-Bcnesj voor veiligheid
en arbitrage hield «zich gisteren te Ge-
nève bezig met het Finsche plan tot
het verleenen van financieelen steun
aan een aangevallen staat. De Turk-
sche gedelegeerde liet duidelijk mer
ken, dat zijn regeering, hoewel geen
lid van den Volkenbond, niet ongene
gen is tot deze conventie toe te treden,
mits de mogelijkheid wordt geboden
dat de niet-leden van den Volkenbond
de Raadzittingen, die over de toeken-
op voet van volkomen gelijkheid aan
ning van den financieelen steun zal
hebben te beslissen, kunnen deelne
men. Dat is z.i. nog des te meer noodig
sinds er een band bestaat tusschen de
bedoelde conventie en de sanctie
maatregelen ingevolge artikel 16.
De discussies liepen in hoofdzaak
over de vraag of de Raad in geval
van een aanval verplicht moest zijn
financieelen steun toe te kennen dan
wel of hij slechts de bevoegdheid zal
hebben. De Finsche delegatie wilde
dat in geval van een aanval de finan-
cieele steun automatisch in werking
zou treden. Verschillende leden maak
ten hiertegen bezwaar en wilden het al
of niet toekennen van financicele hulo
geheel aan het beleid van den Raad
overlaten. Hiervoor pleitten de gede
legeerden van Canada, Duitschland en
Italië. Lord Cecil achtte dit punt van
niet veel belang, terwijl Massigli zich
aan de zijde van Finland schaarde, op
voorwaarde, dat in de conventie wordt
bepaald, dat zekere voorwaarden ver
vuld moeten zijn alvorens de Raad ver
plicht is de financieele hulp toe te ken
nen.
De uitbreiding van den steun tot
gevallen waarin nog slechts van een
oorlogsbedreiging sprake is en waar
Finland, Zweden, België en Frankrijk
voor zijn, ontmoet vrij veel oppositie,
met name van de zijde van Duitsch
land, Italië, Canada en Japan. Ge
vreesd wordt, dat de Raad hierdoor
gedwongen zal zijn op een tijdstip
waarop hij meer dan ooit onpartijdig
zal moeten zijn tegen een der partijen,
bij een geschil partij zal moeten kie
zen.
De vraag is ten slotte besproken of
het in werking treden van de conven
tie voor financieelen bijstand afhan
kelijk gesteld moest worden van het
in werking treden van een algemeen
ontwapeningsverdrag. Engeland dringt
hierop aan, blijkbaar om de financieele
hulp, waarbij de Engelsche geldmarkt
eventueel in hooge mate betrokken
zou zijn, als premie te doen gelden
voor het slagen der ontwapeningscon
ferentie. De delegaties van Polen,
Uruguay, Finland, België en Peru, die
blijkbaar minder verlangend zijn ver
band te leggen tusschen deze beide
ontwerp-verdragen, zijn van meening,
dat de conventie voor financieelen
bijstand zoo spoedig mogelijk in wer
king moet treden, onverschillig of cr
al dan niet in de naaste toekomst een
algemeene ontwapeningsconventie tot
stand komt.
De besprekingen zullen nu in de re
dactie-commissie worden voortgezet.
SPANJE.
DE ONRUST IN SPANJE.
Bloedige onlusten te Madrid.
Te Madrid hebben ook gisteren stu
dentenonlusten plaats gehad. De stu
denten hebben zich verschanst in het
hoofdgebouw der universiteit en wier
pen van daar steenen en dakpannen
naar de politie. Bij het gebouw der ge
neeskundige faculteit kwam het tot een
hevige schietpartij, waarbij meer dan
100 schoten gelost werden.
Daarbij werden een persoon gedood
en 17 gewond. De Spaansche regeering
heeft een krachtig optreden tegen de
studenten aangekondigd.
RUSLAND
TREURIGE BIJZONDERHEDEN
OMTRENT DE UNIVERSITEIT TE
MOSKOU.
Studenten, die nauwelijks kunnen
lezen.
De ,,Osservatore" bericht een en an
der omtrent den treurigen toestand
van de universiteitsprofessoren in
sovjet-Rusland.
Vijftien professoren van de univer
siteit te Moskou, die tc Parijs in bal
lingschap leven, hebben omtrent het
verval van hun vroegere ,,Alma Ma
ter" sinds de Russische revolutie ver
schillende bijzonderheden medege
deeld.
Het eerste, wat de bolsjewisten de
den, was de universiteiten van de zoo
genaamde burgerlijke elementen zui
veren. Men vergde van de professoren
dingen, die eenvoudig boven hun krach
ten gingen, betaalde ze nog slechter
als een arbeider cn weigerde hun de
noodige levensmiddelen.
De universiteiten werden bevolkt
met studenten, die nauwelijks de lage
re school doorloopen hadden en dik
wijls nauwelijks konden lezen en schrij
ven.
Het aantal studenten werd aldus
binnen een minimum van tijd verdub
beld. Alleen aan de medische faculteit
stonden 13.500 studenten ingeschreven.
De colleges moesten driemaal her
haald worden. De collegezalen waren
zoo boordevol, dat professoren en stu
denten dikwijls flauw vielen van de
benauwde atmosfeer. De universiteits-
kapel werd natuurlijk gesloten.
Bijna iederen dag werden in de wo
ningen der professoren huiszoekingen
gedaan. De eerste jaren na de revolu
tie werden de collegezalen niet eens
verwarmd uit gebrek aan brandstof
fen, de temperatuur was er dikwijls 8
graden onder nul. In de chemische la
boratoria moesten de instrumenten
eerst met de handen verwarmd wor
den voor ze bruikbaar waren.
Bovendien werd er verschrikkelijk
hnoger geleden. Geleerden van wereld
naam moest enzich voedren met het
afval, dat ze op straat vonden. Wan
neer een regeeringscommissaris een
onderzoek kwam instellen, moesten
de professoren allereerst zorgen, dat
er genoeg bruin brood voor hem klaar
stond. Verschillende geleerden groe
ven in botanische tuinen wortels en
planten uit, om zich tenminste ecnigs-
zins tc kunnen voeden.
De professor in de anatomie, P. Ka-
roesin, voor wien de studenten wat
brood ahdden meegebracht, werd hier
om wegens corruptie veroordeeld. An
dere professoren, die in Europa en
Amerika beroemd waren, waren ge
dwongen op straat en in publieke lo-
caliteiten het grofste werk te verrich
ten, om tenminste iets tc verdienen.
In een jaar stierven twaalf professo
ren, die wereldberoemd waren. De be
kende geoloog, prof. Sarvinin, werd
dood gevonden in een schuur cn prof.
Kwostof, een bekende rechtsgeleerde,
werd krankkzinnig en hing zich op.
Het oude beroemde korps academique
werd systematisch uitgeroeid. Men
wilde zelfs den leerstoel van de staat
huishoudkunde aan Bocchorin geven,
die niet eens de lagere school had
doorloopen. De rector teekende hier
tegen protest aan. Daarop werd Boc-
charin tot professor aan de „vrije uni
versiteit" benoemd!
Op de colleges droegen de „profes
soren" groote roode linten.
Zes jaar geleden werden verschil
lende professoren, die niet met het
sovjet-systeem accoord gingen, ver
bonnen. Zij zijn thans onderwijzers aan
de Russische scholen te Praag en Pa
rijs.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND. I
Treurige bijzonderheden omtrent de
universiteit van Moskou.
Nadere berichten omtront Gandhi's ar
restatie.
Hevige aardschokken te Rangoon.
Veertig dooden. (Buiten!. Berichten).
BINNENLAND.
Grooto brand te Amersfoort (Lrfuitete
Berichten).
Jaarvergadering van R. K. Bakkers en
van R. K. Metaalbewerkers (3do blad).
BRITSCH-INDIE
DE ARRESTATIE VAN GANDHT.
Dreigende spanning te Bombay.
Omtrent dc arrestatie van Gandhi
worden nog de volgende bijzonderhe
den bekend.
Gandhi had Zondagavond een ver
gadering tc Socrat, dat ongeveer 200
K.M. van Bombay verwijderd is, toege
sproken en zich in het bijzonder tot
dc vrouwen gewend, om hen aan te
sporen, zijn campagne van lijdelijk
verzet te steunen.
Tijdens zijn rede werd dc vergade
ring niet gestoord en niets scheen er
op tc wijzen, dat zijn arrestatie zoo
aanstaande was. Deze had '^.nachts
om 1 uur en in het grootste geheim
plaats.
De districtsmagistraat, een politic-
inspecteur en twintig gewapende poli
tieagenten begaven zich bij het licht
av neen clectrische toorts, naar het
bed, waar Gandhi in diepen slaap lag.
Op zijn verzoek werd hem toege
staan, den ritus der tandenwassching
te verrichten. Voordat hij in den auto
plaats nam, overhandigde hij een zijner
volgelingen ccn aan den onderkoning
geadresseerden brief. Hij verzocht ook
zijn vrijwilligers, een Hidoeschc hymne
op tc zeggen, waarna hij hartelijk af
scheid van zijn vrijwilligers nam.
Gandhi werd naar het station van
Achadabad gebracht cn daar onder be
waking van een Indisch politieambte
naar cn van een tweeden beambte in
een bizondcr aan den trein gehaakten
salonwageo gebracht, welke naar Ba-
rivli vertrok.
Gandhi zelf was zeer kalm en gela
ten.
In Barivli wachtte een auto, welke
hem naar de gevangenis van Poona
overbracht. Van den auto waren dc
gordijntjes neergelaten, om den indruk
te wekken, dat de inzittenden reizende
PALESTINA
Een dorp beboet.
Het Arabische dorp Colonia is met
1500p.st. beboet wegens deelneming
aan de verwoesting van het naburige
dorp Motza tijdens de relletjes in
Augustus 1.1.
MAHATMA GANDHI, de leider dc.
Britsch-Indische verzet-actie, is gearres
teerd
