\J
21ste Jaargang
VRIJDAG 4 APRIL 1930
No. 1649
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
3)e Zeidóoho, Gdi/toml'
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen 1
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS EE9RAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mcdedeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur cn
verhuur, koop en verkoop f 0.50
NATUURSLr ;ÜÜN BEDREIGD. Het ongeschonden behoud als
natuur-monument van het Berger Bosch in Noord-Holland wordt
bedreigd door het projecteeren van een nieuwen verkeersweg
daar ter plaatse, volgens het Provinciaal Wegenplan. Het des
betreffend comité van actie heeft reeds een verzoekschrift aan
de Provinciale Staten gericht. Hierboven een der mooist plekjes
uit het Bergerbosch, die bedreigd worden
Dit nummer bestaat uit vier bladen
V Een woordje voor eigen zaak
Degenen, die hun tijd verstaan; die
kunnen oordeelen en daarvoor behoeft
men heusch geen geleerde te zijn! over
den invloed van het dagblad, zij begrijpen,
dat in een katholiek gezin thuis be
hoort een katholiek dagblad.
En dat vraagt geen offertje meer die
tijd is voorbij.
Dc katholieke dagbladen geven over
het algemeen zeer lezenswaardig nieuws
op alle terrein, evenveel of meer in ver
gelijking met de niet-katholieke dagbla
den, waarmede ze kunnen worden verge
leken
Naast de katholieke grootpers, waarbij
wij een gelukkigen en verheugenden uit
groei mogen waarnemen, is aan de ge
westelijke katholieke pers op haar terrein
een belangrijke taak gebleven.
De katholieke dagbladen vormen com-
mercieele ondernemingen, maar niet in
den gewonen zin van het woord. Zoo gauw
men een katholiek dagblad gaat beschou
wen als een gewone handelsondernêming,
heeft het zijn karakter verloren. Maai
de opvatting onder de leiders der katho
lieke pers is gelukkig over het algemeen
een gezonde.
Wij willen hier 'ns anderen aan het
woord laten over de gewestelijke katho
lieke pers.
Bij gelegenheid van nieuw gebouw en
nieuwe pers kwam de „Meierijsche Crt."
te Eindhoven met een ex era-nummer uit.
Verschillende vooraanstaande katholie
ken, o.w. de ministers Jhr. Mr. Buys de
Beerenbrouck en Mr. Dr. Deckers, hebben
van hun groote belangstelling voor deze
voor genoemd blad gewichtige en vreug
devolle gebeurtenis doen blijken, door
voor dit feestnummer een artikel te schrij
ven, daarmede tevens getuigend, dat zij
naast de katholieke groot-pers het groote
belang van een goed geoutilleerde gewes
telijke pers erkennen.
Zeer duidelijk wordt dit gezegd door
Z.Ex. Mr. Dr. Deckers, die herinnerend
aan een groot aantal jaren geleden ge
voerde propaganda-actie voor dit blad,
schrijft, dat destijds „de invloed van het
gewestelijk blad door velen (werd) onder
schat" en dan vervolgt:
„Verdedigde men de stelling, dat deze
invloed grooter is dan die van het natio
nale dagblad met ochtend- en avonduit-
gave, dan werd men ongeloovig aange
keken. Toch was die stelling juist, gelijk
zij het thar.s nog is, want hét aantal Ne
derlanders, dat als éénig nieuwsblad een
gewestelijk blad leest, is heel veel grooter
dan dat dergencn, die zich tot het groot
blad bepalen".
Over het belang van de katholieke ge
westelijke courant schrijft ook het Tweede
Kamerlid A. N. Fleskens in hetzelfde
feestnummer lezenswaardige woorden. Na
er op gewezen te hebben, dat het aan de
katholieke pers voor een groot deel is toe
te schrijven, dat de principieel juiste op
vattingen op zoo menig gebied onder ons
katholieke volksdeel werden verbreid er
tot gemeen goed gemaakt, gaat de schrij
ver aldus voort:
„En als vaststaat, dat de verdiensten
daarvan kunnen worden toegeschreven
aan de groote Katholieke pers, dan moet
ook erkend worden, dat de gewestelijke
bladen in nauwe samenwerking met het
grootb'.ad te dien opzichte een wellicht
nog gewichtiger rol hebben gespeeld. Dat
ligt ook voor de hand. Want hoe langer
hoe meer is het gewestelijk blad doorge
drongen in de gezinnen, ook ten platte-
lande waar het groot-blad niet zoo grif
opname vond. en ook nooit in die mate -Is
de gewestelijke courant vinden kan. Een
gewestelijk blad is daar de dagelijksche
gezel geworden, die niet alleen de nieuws-
berichter is, maar vooral ook als, zaaier
van de goed ideeën zijn stijgenden invloed
uitoefenen blijft op het gedachtenleven
van ons volk. Juist door de locale kleur,
door het ook in gewestelijk verband be
zien van allerlei vraagstukken, kan gelei
delijk de belangstelling voor meer alge-
meene zaken worden gewekt, en bovenal
kunnen allerhande kwesties in het princi-
piee'.e licht worden gesteld, dat zij behoe
ven.
Zoo zijn de gewestelijke Katholieke bla
den van groote betee enis voor de ver
wezenlijking van onze Katholieke idealen"
DUITSCHLAND
HET KABINET-BRUNING IN DE
MEERDERHEID.
De moties van wantrouwen verworpen.
In de gisteren gehouden zitting van de
Duitsch-nationale rijksdagfractio werd met.
algemeen stemmen besloten tot liet afleg
gen van een verklaring in den [rijksdag
door den partij-voorzitter Dr. Hugenberg.
In deze verklaring zou worden medege
deeld, dat de Duitsch-nationale fractie te
gen de moties van wantrouwen van de so-'
ciaal-democraten en de communisten zou
stemmen.
Na de verklaring van den voorzitter van
de Duitsch-nationale partij, dr. Hugenberg,
ging de rijksdag onmiddellijk tot stemming
over de moties van wantrouwen der os-
ciaal-democraten en communisten over.
Deze moties werden behalve door de
voorstellers alleen gesteund door de na-
tionaal-socialisten.
De beide moties werden met 252 tegen
187 stemmen verworpen.
Hugenberg zeide in zijn liooger bedoel
de verklaring, dat er in de Duitsch-natio-
nalo fractie -mceningsverschillen 'nebben
bestaan over de houding, welke de fractie
ten opzichte van de moties van wantrou
wen zou aannemen.
Woensdagmiddag had de fractie met een
meerderheid van drie vierden besloten,
om voor het geval een voorstel tot verda
ging van de stemming, dat ten doel had
de agrarische wetten ten spoedigste te
doen indienen, verworpen zou worden, haar
wantrouwen in de regeering uit te spre
ken.
Op aandringen van Hugenberg in over
leg met den leider der fractie dr. Ober-
fohren, heeft de fractie echtter gistermor
gen besloten de moties van wantrouwen
der sociaal-democraten en der communis
ten te verwerpen.
Dit is in overeenstemming met de door
alle groepen van de partij gesteunde hou
ding, dat de partij iedere poging zal steu-
- nen, waarvan een werkelijke verbetering
van den toestand in den landbouw kan
worden verwacht.
Deze verklaring werd afgelegd in ver
band met de krachtige bewoordingen in
de regeeringsverklaring waarin de maat
regelen ten behoeve van den landbouw
worden aangekondigd.
De Duitsch-nationale fractie is het er
echter onderling over eens, dat zij voor
deze regeering en haar handelingen niet
de minste verantwoordelijkheid draagt.
De fractie heeft echter geen enkele re
den om den rijkslandbond dwars te zit
ten, indien deze de verantwoordelijkheid
wel wenscht te aanvaarden.
Hugenberg verklaarde voorts, dat tegen
de samenstelling van de huidige regeering
het grootste wantrouwen zal blijven be
staan, indien zij geen verandering brengt
in Pruisen.
Fhr. Von der Goltz, t
Generaal Conrad Freiheir von der Goltz
is gisteren in zijn woning te Berlijn-
Steglitz overleden.
Hij was tijdens den oorlog het laatst
commandant van de 30ste divisie en heeft
zich o.a. onderscheiden in den slag bij
Tannenberg.
ENGELAND
Het Lagerhuis neemt de Mijnwet aan.
Het Lagerhuis verwierp gisteren met 277
tegen 234 stemmen een voorstel der con
servatieven tot verwerping van de mijn
wet, waarna deze wet in der !e lezing
door het Huis werd aangenomen. Zij koint
thans bij het Hoogerhuis in behandeling.
De crisis in Ierland.
De politieke crisis in den lerschen Vrij
staat is thans definitief geëindigd. Na de
verkiezing van president Cosgrave heeft
de Dail gisteren ook het kabinet Cosgrave
met 80 tegen 55 stemmen bevestigd. Het
oude kabinet blijft dus ongewijzigd in
functie.
De veiligheid op den weg.
Kort geleden is er door het departement
van verkeer in het Britsch Lagerhuis een
nieuwe wet aangenomen, waarbij het auto
verkeer op de Engelsche wegen geregeld
wordt en waarbij do leeftijdsgrens voor het
verkrijgen van een rijbewijs met 2 jaar
wordt verhoogd. Op het oogenblik be
draagt de minimum leeftijd waarop een
rijbewijs gegeven wordt 14 jaar.
Lord Erskine, die een voorstel inge-
d: .id had, om den leeftijd op 15 jaar vas;
to stellen wees ter motiveering van zijn
voorstel op het feit, dat ieder bewijs ont
breekt, als zouden s van 14 en 16
jaar riechte rijders zijn. „Ik ben er veel
eer van overtuigd" ging lord Erskine ver
der „dat juist deze leeftijd de groo'.ste
vcü'gheid waarborgt. Jongens van 14 tot
16 jaar komen nauwelijl. i als verbruikers
van alcohol in aanmerking. Bovendien
worden zij nog niet door de liefde ge
plaagd en hij heeft dus geen meisje op de
duo. Do jonge man van 19 jaar heeft haast
altijd een meisje bij zich hij wordt niet
moe ens naar zijn schat om te zien en
kan, in het alge- gesproken, a's een
gevaarlijk rijdor beschouwd worden".
Onder groote hilariteit der afgevaardig
den kondigde deze Lord verder als zijn
memirg aan dat aan personen t °hen
19 en 21 jaar geen rijbewijs gegeven mocht
worden, want ueze leeftijd is zeker de ge
vaarlijkste veer de veiligheid van het ver-
'■cer! Evenmin mocht aan personen bv c
de 60 jaar een rijbewijs afgegeven worden.
±>ij stemming werd tenslotte de wet,
v> do leeftijd tot het verkrijgen van
een rijbewijs, op 16 jaar gesteld werd, met
groote meerderheid aangenomen.
SPANJE.
Een zaligverklaringsproces.
Sedert eenigen tijd is er in Spanje een
grootsche beweging omstaan cm te ver
krijgen dat het proces ter zaligverklaring
van Isabella de Katholieke koningin van
Castiüe, zal worden ingeleid.
Do politieke eenhied van Spanje kwam
in de vijftiende eeuw tot stand, ingevolge
van haar huwelijk met Ferdinand, koning
van Aragonië. Onder de talrijke schare
van vrome 'vrouwen waaraan Spanje zoo
rijk is neemt Isabella een zeer hooge
plaats in. De nieuwe geschiedkundige on
derzoekingen hebben weer een geheel
j nieuw licht geworpen op het leven van
deze beroemde vrouw waardoor de uitspra
ken van de vroegere geschiedschrijveis
bevestigd werden, dat zij voor de katho
lieke vrouwen een goed voorbeeld is ge
weest. Aan hare energie en doorzettings
vermogen en aan haar geloofsijver is het
toe te schrijven dat het laatste stukje
Spaansch grondgebied na eeuwenlange
Mohamedaansche overhecrsching van de
Mooren gezuiverd werd, waardoor do
macht van de Halve Maan over west Euro
pa eindelijk gebroken werd. Doch de her
innering aan Isabella is vooral levendig
gebleven, omdat zij de beschermvrouwe is
geweest van Columbus. Aan hare sympa
thieke medewerking en financieele steun
is het te danken, dat de groote ontdek
kingsreizigers in staat was zijn geweldige
reis te ondernemen. Later heeft de ko-
ningon ontzaggelijk veel gedaan voor de
bekeering der Indianen; geen rnoeite of
geldelijke offers werden gespaard om het
uitzenden van missionarissen mogelijk tc
maken. Zij stond midden in het publieke
even bij alle voorname' staatsaange'egen-
heden was zij tegenwoordig en bij de on-
derieekening van ieder gewichtig stuk zet
te zij hare handteckening naast dien van
haar echtgenoot. Bovendien wist zij, on
danks haar drukke bezigheden, nog tijd
re vinden voor het verrichten van veelvul
dige werken van godsvrucht en barmhar
tigheid. Het kerke!ijk-getijden-boek, waar
uit zij iederen dag gewoon was te bidden,
behoort thans tot een van de kostbaarste
bezittingen van het Britsch museum to
Londen.
AMERIKA
De katholieke pers in de Ver. Staten.
Het bekende blad de „Universe" heeft
een geweldige actie ondernomen om den
invloed van de katholieke pers te verster
ken. Zij stelt zich daarbij ten doel om in
ieder katholiek gezin een katholieke krant
,to brengen. Daar de gewone propaganda
middelen niet geschikt zijn om meer be
kendheid te geven aan een godsdienstig
blad, heeft dc redactie het volgende mid
del te baat genomen, om de katholieke
ezers belang te doen stellen in de katho
lieke pers.
Voor de lezers, die de meeste nieuwe
al mnementen aanbrengen, worden tot
el ,lo Mei 1830 drie prijzen beschikbaar
gesteld: de eerste prijs bedraagt 250 gul
den, de tweede prijs 125 gulden en de der
de prijs 60 gulden. Bo-, mdien worden er
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De rr.oties van wantrouwen in het nieu
we Duitsche kabinet verworpen.
Verscherpte toestand in Britsch-Indië.
Ontploffingen in Philadelphia en New
York. Verscheidene doovlen. (Buitenl. Be
richten, 2e blad).
BINNENLAND.
De zeventigste verjaardag van Frederik
van Eedan (L. en K., 3de blad).
in iedere parochie nog prijzen van 125 gul
den, van 60 gulden en van 25 gulden be
schikbaar gesteld.
Het Episcopaat en de katholieke pers.
Vier leden van het Amorikaansch Epis
copaat zijn dezer dagen toegetreden tot
cle katholieke verocniging voor Pers en
Lectuur nl. de aartsbisschop Dowling van
Sint Paul uit Minnesota, de Bisschop van
Fort /ayne, de Bisschop van Manchester
(N.-H.). en do Bisschop van La Crossc.
De katholieke vcreeniging voor Pers en
Lectuur stelt zich ten doel om 500 men-
schen m lc werven, die toetreden tot de
vereeniging als „lid voor het leven".
De renten van deze bijdragen zullen wor
den besteed om een jaarhjKsche prijsvraag
te bekronen, die onder katholieke schrij
vers zal worden gehouden. In het afgeloo-
pen jaar werd doze prijs toegekend voor
de beste novelle.
In 1930 wordt een bedrag van 500 dollar
beschikbaar gesteld voor het beste essay,
Ook Kardinaal Hayes, Kardinaal Mundc-
lein en de meest bekonde aartsbisschop-
reu en Bisschoppen van Amerika zijn
reeds lid van do kalholieko vereeniging
voor Pers cn Lectuur.
BRITSCH-INDIE
VERSCHERPTE TOESTAND.
Zaterdag arrestatie van Gandhi?
Volgens berichten uit alle dcelen van
Britsch-Indië is dc toestand in het geheele
land aanzienlijk verscherpt.
De arrestatie van Gandhi, waarover
reeds geruimen tijd gesproken wordt, zou
volgens de mededeeliug van een specialen
verslaggever van dc „Daily Telegraph" to
Bombay'Zaterdag a.s., wanneer hij bij de
kust aankomt, plaats vinden.
De politie te Socrat, waar Gandhi gis
teren aankwam, is gemachtigd, om Gandhi
bij overtreding van het zout-monopolie in
hechtenis tc nemen.
Dc provinciale commissie te Bombay
van het Indisch Congres heeft besloten,
om 7 April a.s. het zout-monopolic le bre
ken.
Aan dc kust, waar Gandhi waarschijn
lijk Zaterdag zal aankomen, treffen zijn
aanhangers, die ten getale van ongeveer
10.000 man in het betrokken gebied zijn
aangekomen, voorbereidingen voor een
grootsche ontvangst.
CHINA
DE HERNIEUWDE BURGERSTRIJD.
De vertegenwoordiger van Yen Hsi Sjan,
den zoogenaamden model-gouverneur van
Sjansi, wiens invloed in Peking en Noord-
China ovcrheerschend is, heeft den buiten-
landschen legaties medegedeeld, dat Yen
het opperbevel van leger, marine en lucht
vaart in de republiek op zich heeft geno
men. Do expeditie, welke hij ging onder
nemen, was tegen Tsjang Kai Sjek, den
chef der Nanking-regeering, gericht.
Het Agence Indo-Pacifique rae'dt uit
Peking, dat de regecringstroepen over het
geheelo front terugtrekken, terwijl de troe
pen van Feng Joe Sjiang oprukken. Dc
autoriteiten te Hankau hebben reeds sche
pen beschikbaar gesteld voor het ontrui
men der stad.
Tsjang Kai Sjek heeft verklaard, den
strijd tot het uiterste te willen voortzet
ten. Hij is voornemens, zijn troepen bij het
spoorwegkruispunt Soesjoebce ten Zuiden
van dc Gele Rivier op te stellen cn daar
den bes'.issenden slag te leveren.
Weer een geestelijke vermoord.
Uit Tientsin wordt gemeld, dat een En-
gelsch geestelijke van het Engelsch-Chi-
neesch college te Tientsin door bandieten
in Peiteiho is vermoord.
