21ste Jaargang
ZATERDAG 29 MAART 1930
No. 6446
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
k,
3)c SloXdóohz Goi vtanl
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Yooruitbet&ling
Voor Leiden 19 oent per week f 2.50 per kw&rtaaJ
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Bet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de AbonnA's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Pit blad verachijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen U
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
Dit nummer bestaat uit vijf bladen,
waaronder geïllustreerd Zondags-
blad.
DUITSCHLAND
DE DUITSCHE CRISIS.
De pogingen van den nienwen
formateur.
Aan den pas 45-jarigen Centrumsaf
gevaardigde dr. Brüning werd door
rijkspresident Hindenburg de eervolle
opdracht gegeven, na de demissie van
het kabinet-Müller een nieuwe rijks-
regeering te vormen.
De centrumafgev. Brüning heeft het
in enkele jaren van eenvoudig afge
vaardigde gebracht tot leider der frac
tie Toen von Guerard minister van ju
stitie werd, aanvaardde Brüning tac
tisch en even later ook formeel het
voorzitterschap.
Bij de opdracht heeft de Rijkspresi
dent aangedrongen op den grootsten
mogelijken spoed, mede in verband
met den economischen en politieken
toestand. Brüning is niet gebonden aan
een bepaalde groepeering, waardoor
hij dus van de basis eener coalitie niet
weer afhankelijk is.
Onder de gegeven omstandigheden
zullen de soc.-democraten aan het
nieuwe bewind niet kunnen deelnemen
Evenmin echter zal het mogelijk zijn
om een kabinet te vormen, dat een uit
gesproken anti-socialistisch karakter
draagt.
Naast het centrum zullen hoogst
waarschijnlijk leden van de Duitsche
Volkspartij, Economische partij, Beier-
schc Volkspartij en Democraten van
dit kabinet deel uitmaken.
Dr. Brüning hoopte Zaterdagochtend
het kabinet gereed te hebben. Het zaf
Dinsdag of uiterlijk Woensdatf aan - u
Rijksdag worden voorgesteld. Het nieu
we Kabinet zal geen motie van vertrou
wen verlangen.
Het doel der pogingen van afg. Brü
ning is, naar de „Germania" verklaart,
de opbouwende krachten in den Staat
tot samenwerking te brengen, waar
die ook te vinden mogen zijn. De par
tijen zullen moeten begrijpen, dat de
wil tot deze samenwerking bij het volk
is ontwaakt, en dat de moeilijkheid
van den toestand deze eenheid gebie
dend noodzakelijk maakt. De partijen
moeten den ernst van .den toestand er
kennen en zich duidelijk bewust zijn,
dat haar eeuwige discussies een hoogen
graad van politieke moeheid in het
land tevoorschijn geroepen hebben.
Of de groote poging gelukt, hangt niet
alleen van den moed en de zelfverloo
chening af, waarmede een jonge en lei
dende kracht der Centrumspartij deze
taak op zich genomen heeft. Het yl
wellicht in nog grootere mate afhangen,
of hij het begrijpen en den steun zal
vinden, dien hij noodig heeft.
ENGELAND
OOK EEN CRISIS IN IERLAND.
De regeering-Cosgrave afgetreden.
De Iersche regeering heeft Donder
dagavond in het Parlement een neder
laag geleden, tengevolge van de aan
neming met 66 tegen 64 stemmen van
een voorstel der oppositie, waarbij de
ouderdomspensioenen verhoogd wor
den.
Ten gevolge van deze nederlaag is
de regeering-Cosgrave afgetreden.
Toen Cosgrave gisteren in den Dail
mededeelde.dat de regeering zou aftre
den, werd op zijn voorstel de Dail tot
Woensdag a s. verdaagd. O'Kelly, die
bij afwezigheid van De Valera, welke
op de terugreis van .Amerika is, als
leider der Fianna Fail optreedt, zeidc.
dat zijn partiigenooten bereid zijn, De
Valera tot premier te benoemen. Alge
meen gelooft men echter te Dublin, dat
De Valera zal worden verslagen en
Cosgrave door den Dail als premier
en president zal worden herkozen.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeehngen wordt
het dubbele ven bet tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogete 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of govraagd, huur en
verbuur, koop en verkoop f0.50
FRANKRIJK.
Mevrouw Hanau.
De verdediger van mevrouw Hanau
heeft gisterenavond bekend gemaakt,
dat de geneeskundigen bij mevrouw
Hanau een toestand van toenemende
verzwakking constateeren, waarin de
patiënte veelal sluimert. In verband
met toenemende kans op storingen
als uremie, zijn zij van meening, dat
kunstmatige voeding of invrijheidstel
ling is geboden.
RUSLAND
KOETJEPOF UIT MOSKOU
VERWIJDERD?
Generaal Koetjepof, zoo melden de
Duitsche bladen, moet zich op het
oogenblik in gevangenschap te Soesdal
in de provincie Kladimir op ongeveer
200 K.M.'ten Noordoosten van Moskou
bevinden. Een der bladen, dat zijn in
lichtingen van zeer betrouwbare zijde
zegt te hebben ontvangen, verklaart,
dat het bericht der Fransche bladen,
volgens hetwelk de generaal zich in
de Loebjanka-gevangenis te Moskou
zou bevinden, reeds lang door de feiten
achterhaald is.
De ingewijden, aldus dit blad, weten
reeds lang, dat Koetjepof aan boord
van het Sovjet-stoomschip „Spartak"
is gebracht, dat toen voor de reedc
van Trouville lag. Het schip lichtte op
25 Januari het anker te Havre en kw&o.
op den ochtend na de ontvoering, den
27sten Januari, te Antwerpen aan. Met
de „Spartak" werd Koetjepof overge
bracht naar Leningrad en vandaar naar
Moskou vervoerd, waar hij in de be
ruchte Loebjanka-gevangenis werd op
gesloten. Zijn verblijfplaats werd ech
ter ontdekt door „zekere organisatie in
het buitenland", en, door toedoen van
die organisaties, werden ook de buiten-
landsche persvertegiiiwcordigers te
Moskou ingelicht. De Sovjetrejleering
durfde de geruchten omtrent Koetje
pof, die steeds stelliger vorm aanna
men, niet tegenspreken.
Op 16 Februari werd echter een bij
eenkomst van het Politiek Bureau ge
houden, waar besloten werd om, wan
neer dat noodzakelijk mocht blijken,
den buit^nlandschen journalisten toe te
staan, een onderzoek in de Loebjanka-
gevangenis in te stellen. Reeds den
volgenden morgen vroeg werd Koetje
pof van den gevangenis met een bran
card naar een gesloten goederenwagen
vervoerd en, onder geleide van eeni-
ge betrouwbare manschappen, werd
hij per trein naar Soesdal overgebracht.
Hier moet hij zijn opgesloten in een
oud klooster, dat thans gebruikt wordt
als „concentratiekamp" voor politieke
veroordeelden in Rusland.
CHINA.
Tsjentau door Feng Joe-Sjiang bezet.
De Times meldt, dat de troepen van
het Kwomintsuun Tsjengtau hebben be
zet. De regeeringstroepen hebben blijk
baar geen tegenstand geboden. Feng
schijnt weer het actieve opperbevel
over de Kwomintsuun op zich te heb
ben genomen.
R. K. KAMER-CENTRALE LEIDEN.
Nieuw Reglement
Ingevolge den wensch van de laatste al-
gerncene vergadering is door het bestuur
van bovengenoemde Centrale een nieuw
reglement ontworpen, dat gisteren aan de
locale Kiesver. is toegezonden.
Eventuce'.e wijzigingen, aanvullingen
enz.. di>- men gewenscht acht, kunnen
schriftelijk ter konnis worden gebracht
aan het Secretariaat te Gouda (Karne-
melksloot 56) en dan vóór 26 April a.s.
Het reglement en de daarop ingediende
amendementen zullen worden behandeld
in de op 3 Mei as., te honden jaarvergade
ring. D- agenda voor deze vergadering
wordt binnenkort toegezonden.
DE KWESTIE-FRUYTIER
De kwestie-Fruytiei heeft twee kanten.
Eersten het optreden van den heer
Fruytier, als gouverneur van Curasao. Met
hartstochtelijkheid wordt de ex-gouverneur
hierover in dc liberale pers aangevallen.
En toch, eerlijkheid cisrht hier ecnigc re-
verve bij de beoordeeling. Zoo schrijft
het Huisgezin terecht:
Heeft de heer Fruytier in het voor
jaar van 1929 aan do Regeering ver
zocht om een oor' schip naar Cu
rasao te zenden met het oog op ver
wachte avonturen tijdens de verkie
zingen in Venezuela?
Dat is door don heer Febor in do
Tweede Kamer gevraagd en daarop is
geen antwoord van regeeringswege
gekomen.
Wij hadden gehoopt, dat deze vraag
in de Eerste Kamer zou worden her
haald, doch de Begrooting van Kolo
niën is voorbijgegaan, zonder dat op
dit punt cenig licht is opgegaan.
Hoe komt dat locht
Waarom is er in dc Tweede Kamer
op deze vraag niet geantwoord en
waarom is ze in de Eerste Kamer niet
gesteld?
De Gouverneur zat op Curasao zon
der wapent er waren 90 man politie
on niet meer hij vreesde avonturen
in Mei of Juni, wat heeft hij toen ge
daan?
De handen in den schoot gelegd of
om een schip gevraagd?
Vóór dat er antwoord komt op deze
vraag, lijkt ons een beoordeeling van
de houding des heeren Fruytier niet
wel mogelijk.
InpiaatH van allerlei geruchten te
verspreiden over hetgeen er met den
lieer Fruytier al dan niet gebeurd zou
zijn. deed men o-L beter algemeen aan
tc dringen op beantwoording van deze
vraag.
Heeft de heer Fruytier tijdig om
oen schip gevraagd?
En is hem dit geweigerd?
Over deze vraag moet zeker eerst het
volle licht worden geworpen, alvorens ccn
veroordeeliug van den heer Fruytier, zoo
als in dc liberale pers, geoorloofd is!
Dan is er of w a s or, na de verkla
ring van Minister Verschuur gisteren in
de Eerste Kamer, de kwestie van de be
noeming van den heer Fruytier in diens
vroegere positie van hoofdinspecteur bij
de Arbeidsinspectie, en wel tc ,'s-Graven-
hagc.
Of niet om de bcnooming van den hc<u>
Fruytier, maar om de wijzn waarop.
Dat was de kern van de grieven: er is 'n
plaats gemaakt voor den heer Fruy
tier.
Wat deze niet verdiend heeft.
En wat een ander den hoofdinspec
teur Huygcns tot een verhuizing naar
Maastricht heeft genoodzaakt.
Daarbij zou dan nog komen de verzwa
rende omstandigheid, dat. oen en ander is
geschied op instigatie van den heer Fruy
tier zelf, die plaatsing in Den Haag zou
hebben gcoischt,
Naar aanleiding daarvan schreef giste
ren do Gelderlander:
Nu heeft de Minister zich op het
hoofdpunt schitterend kunnen verde
digen. De plaats is niet opgemaakt
voor den heer Fruytier. Met de stuk
ken in de hand bewees dc Minister,
dat hij op 9 Sept. al met den Direc
teur-Generaal had overlegd en beslo
ten aan de Directie van Arbeid een
tweeden hoofdinspecteuf toe te voe.
gen. Het hoofd dor inspectie te Dor
drecht was daarvoor bestemd en die
van Maastricht zou naar Dordrecht
gaan.
Er was dus een vacature, die van
Maastricht.
Er is dus voor den heer Fruytier
geen vacature geschapen, en hier
mee is de grondslag van den aanval
op den Minister weggenomen.
Blijft de vraag, of d<- Minister heeft
toegegeven aan den drang des hee
ren Fruytier om den heer Huygcns
naar Maastricht te zenden en den heer
Fruytier te plaatsen in Den Haag.
Wij kunnen uit do beste bron ver
zekeren, dat de heer Fruytier op deze
beslissing niet den minsten invloed
heeft uitgeoefend.
AU de Minister hem in Maastricht
had benoemd, zou hij zonder het min-*
ste ongenoegen nagr Maastricht zijn
gegaan.
Wij leggen hierop dei. nadruk ter
versterking van de eerlijke en open
hartige verklaring van den Minister,
dat hij uitsluitend in het belang van
den dienst den heer Fruytier heeft
benoemd in Den Haag en den heer
Huygens overgeplaatst naar Maas
tricht.
De laatste phase van de kwestie-Fruy-
tier is zooals men weet, in de Eerst'- Ka
mer besproken geworden in verband
gebracht met de eerste.
En, laten we onmiddellijk er aan toe
voegen, de heeren Senatoren hebben de
kwestie bar opgeblazen!
Verondersteld, dat de overplaatsing van
den betrokken hoofdinspecteur te 's-Gra-
venhage inderdaad niet billijk zou zijn
geweest, zou dit feit dan nog zoo ver
schrikkelijk zijn geweest, dat de heer Fock,
do Vrijheidsbonder, er een ministercrisis
voor had mogen uitlokken If ij toch ver
klaarde, namens zijn fractie, tegen de be
grooting te zullen stemmen; en, als ando
ren dat voorbeeld hadden gevolgd (natuur
lijk, zou de meerderheid het niet hebben
gedaan, zou er aan het departement van
Arbeid een... vacature zijn ontstaan!
Intusschen heeft Minister Verschuur,
zooals men weet, aau de oppositie toege
geven en aan de Eerste Katner medege
deeld, dat hij de verplaatsing van ir. Huy
gens van Den Haag naar Maastricht zal
intrekken.
De Minister deed zulks in de volgende
korte woorden:
..Mijn rede van gisteren heeft ge
diend om mijn beleid inzake de kwes-
tie-Fruytier w- verduidelijken. Daarna
is de motie-Slingenbcrg en Oudegeest
ingediend, waarbij de heer Slingen-
berg een verklaring gaf welke ik zeer
heb gewaardeerd. Do inhoud van deze
motte heeft dc strekking mij op mijn
voornemen te doen terugkomen.
Bij hel beraad, dat mij sindsdien is
vergund, heb ik de thans geschapen
situaties nog een» ernstig overzien. D«
overplaatsing vatt den heer Huygens
naar Maastricht is niet het. minst in
deze Kamer in nauw verband gebracht
mot de Curagaosche kwestie. Mijns in
ziens ia dit verband ten onrechte ge
legd, maar ik heb dit als feit te aan
vaarden.
Waar 't gegeven den omstandighe
den voor oen goeden gang van zaken
niet wenschelijk is den heer Huygens
over tc plaatsen, heb ik besloten hem
te 'a-Gravenhage te houden".
Wij laten hier volgen ecnigc commenta
ren van dé pers op dezo houding van Mi
nister Verschuur.
liet Handelsblad (lib.) is in de
wolken over de door Minister Verschuur
gisteren aangenomen houding tegenover
de oppositie in de Tweede Kamer. Het
blad schreef gisteravond:
..Minister Verschuur is zoo verstandig
geweest om, na den eersten stap dien hij
gisteren al deed, door zijn tegemoetko
mende gezindheid aan te kondigen, van
daag er nog oen tweeden te doen. En een
flinkcn! Onmiddellijk nadat dc vergade
ring was begonnen, stond de minister op
om tc verklaren, dat cr voor hem wel geen
verhand was tusachen Curasao en de over
plaatsing van den heer Huygens. inaur
<iat dit toch vvas gelegd en dat hij
daarmee rekening moest houden. Wes
halve de heer Huygens niet uit Den
Haag zal worden verplaatst.
Hiermee was alles meteen uit* want
wat er na met den zieligen heer'Fruytier
zal gebeuren, kon niemand meer schelen.
Hfct om zijnentwille begane onrecht wordt
weggevaagd. Dat was het voornaamste
doel van het verzet.
En dc heeren Fock, Lobman en Van
Cittera kwamen dan ook achtereenvol
gens mededcelen, dat cr nu geen reden
meer waa out tegen de Begrooting Ui
stemmen, en dc heer Slingenberg trok zijn
motie in.
Wij gelooven, zooals wij reeds zeiden,
dat «ie minister, al was dit bakzeilhalen
natuurlijk niet aangenaam voor hem, zoo
verstandig mogelijk heeft gehandeld. Hij
kon toch onmogelijk zijn ministeriee'c
loopbaan beginnen met een votum van af
keuring (al zou het dan ook maar een
minderheid»votum zijn geweest), waaraan
twee van de reehtsche fracties in de Eer
ste Kamer zouden hebben deelgenomen.
Na heeft .hij, materieel, een veer moe
ten laten, doch moreel gewonnen: zijn
prestige ia stellig in deze Kamer én in den
lande nog heel wat gestegen.
Kr was. voor deze beslissing, een groote
belangstelling op de zeer volle tribunes
en op het Binnenhof, waar degenen ston
den, die geen toegang meer konden krij
gen. En nogmaals is on» volk niet teleur
gesteld in zijn vertrouwen op de Eerste
Kamer, die niet naar leuzen luistert, maar
wat er werkelijk leeft in het volk, op 't
stuk vari het nationaal belang. En van
het Recht".
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De pogingen van den nieuwan kabinets
formateur in Duitirhlanri.
Ook in Ierland is een crisis uitgebroken.
Waar is Koatjepof?
Een groote brand in Noord-West Japan
(Buitenl. Berichten, 9de blad).
BINNENLAND.
De beteekenis van de kwestie-Fruytier
(lete blad).
Inbraak in een juwelierswinkel te 's-Gra-
venhage (Gem. Berichten, 4de blad).
MINISTER VERSCHUUR
Het Vaderland is ook erg blij
tnet de beslissing, maai meent in te
genstelling met het „Hbld.", dat hot pre*.
tig<« van den Minister n i e t is gestegen:
„Na 's Ministers verklaring wn» de lucut
natuurlijk opgeklnard. Geen vuiltje meer
aau de lucht. De heeren Slingenberg, Fock,
de Havornin Lohinan en Brie! kwamen
achtereenvolgens hun erkentelijkheid uit
spreken en hun stem nan s*Ministers be
groeting toezeggen. Het was alles even
correct nl* charmant.
Even later was dc Arbcidabcgrooting,
mèt de 8000 voor den heer Fruytier,
aangenomen. Zonder stemming
Vch* opposanten \rn. f/nt' n u. ook d<
President, gingen Zijne Excellentie de
band drukken. De zelfoverwinning was een
gelukwcnsch waard. En constateeren wij
ten slotte, dat «Ie Eerste Kamer weer goed
werk li«»cft gedaan. AHmb btfl pVVfÉifl
der Hcgcering en van den Minister van
Arbeid in liet bijzonder is door de affaire
Fruytier niet versterkt".
De N. 11 o 11. C r t. schrijft o.ni.;
„Do minister horiep zich, Ier motivce
ring van dezen terugkeer op zijn weg, op
het verband, dat ook in dc Kamer wa
gelegd tusschcn de overplaatsing van dcu
heer Huygens en de gebourtenisscn op
Curagao «-en verband, dat hij uog stocd*
niet erkende, maar dat hem, nu het een
maal was gelegd, cr toe noopte, op de
overplaatsing van don heer Huygcns te
rug te komen in het belang van een goe
den gang van zaken bij de arbcidsinspec
tin in Den Haag. Naar wat de mioistci
hieronder verstond, is alleen t« gissen-
Wellicht heeft hij bpdoold, dat het pn
tigc van den ua. hoofdinspecteur rruy.
tier bij de Haiigsclin arbeidsinspectie ui
verband met do ongerechtvaardigde over
plaatsing van den heer Huygcns niet groot
zou zijn. Maar dan is het verband met de
gebeurtenissen op Curagao nog nis-1 ge
legd, want een zoodanig verband zou hem
voor elk district onmogelijk maken. Het
komt ons dus voorloopig voor, dat het
door den minister aangcvoerde geen sterk
motief voor zijn rwenkiug oplevert, oen
beslissing, die overigens in de Kamer mei
erkentelijkheid en groote w aandeerinv
werd begroet".
Uit het Kameroverzicht van «Ie Man -
bode:
„Natuurlijk had dr Minister deze iuo<i''
(de motie-Slingenberg, waarin de Eerste
Kamer afkeuring uitsprak over het over
plaatsen van ir. Huygens), waaraan geen
politieke gevolgen verbonden waren, naast
zich neer kunnen leggen. Zijn begrooting
zou toch zijn aangenomen. Maar mr. Ver
schuur heeft zijn kracht niet in bravour
gezocht.
En dc Kamer was zichtbaar ingenomen
