21ste Jaargang WOENSDAG 15 JANUARI 1930 No. 6383 VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN BUITENLAND ZONDAGSBLAD Ste £eictoe4ve (Bou/tomt DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bi] onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per postf2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50. Dit nummer bestaat uit twee bladen „Het Volk" over 's Pausen jongste encycliek. „Het Volk*' becritiseert de Jongste ency cliek van Z.H. den Paus. Becritiseert beter gezegd: het Wad tracht wat te knab belen aan dat granieten monument van le venswijsheid Wij citeeren uit een „Volf'-artikel: De Paus keert zich tegen het opvoe dingsstelsel van Sovjet-Rusland, te gen de neutrale school, en in het bij zonder tegen „het paedagogisch natu ralisme", tegen „de zoogenaamde sexueele opvoeding), met haar licht vaardige nieuwigheden". En, het erg ste gevaar van al: de koëdukatie der geslachten. Wij zien hier opnieuw, wat wij zoo dikwijls moeten constateeren, dat de kerk, als zij zich met maatschappe lijke vraagstukken bemoeit, eenigo tientallen jaren ten achter is, en dan nog maar moeilijk mee komt. De kwestie van de koëdukatie der go- slachten is immers geen reëele kwes tie, zoo lang ten minste de helft van de kinderen ten gevolge van de wo ningtoestanden de koëduoatie in de meest ongunstige omstandigheden on dergaat. Dat er nog veel wan-toestanden bestaan op woninggebiedwij zijn er minsters zoo diep van ove'rtuigd als „Het Volk". En, als de Katholieken er naar streven, om in die wan-toestanden verbetering te bren gen, dan zijn zij er over verheugd, als de socialisten naast hen staan. Er zijn nog veel zulke wan-toestanden, die, ook en vooral uit zedelijk oogpunt beschouwd, in-droevig moeten worden ge noemd. Maar nu overdrijve men toch weer niet, door te beweren, dat daardoor „de helft van de kinderen", „de koëducatie in de meest ongunstige omstandigheden ondergaat." Dkt is overdreven! Maar rechtvaardigen nu de bedoelde toestanden in tè kleine woningen het stelsel van de coëducatie?.... Aanvaard „Het Volk" die wan-toestan den als een onafwijsbaar feit, waar tegen niets is te doen, en.... waarnaar zich verder héél de samenleving maar moet richten? Dan kan van het socialis tisch orgaan worden verklaard wat het, onbewezen en onbewijsbaar, van de Kerk beweert dat het „eenige tientallen jaren ten achter is, en dan nog maar moeilijk mee komt"! Wij kunnen echter beter aannemen, dat „Het Volk", niets willende weten van cte Christelijke moraal, in het stelsel der coëducatie heelemaal niets verkeerds ziet (wat ook kan worden geconstateerd uit onder de socialistische hier te lande heer- schende practijken), doch dat het blad net tactisch vindt, daar hier nu maar niet rond voor uit te komen! Aansluitend aan het bovenstaande laten wij hier nog een ander citaat uit het be doelde „Volk"-artikel volgen:. Rome keert zich tegen de staats idee. Het kind behoort aan de Kerk, niet aan den Staat. Kiezen wij den kant van Mussolini? Neen; maar wij vervallen ook niet in de fout van den Paus. Was de heele mensckheid ka tholiek, dan zou er over de stelling van den Paus zijn te praten. Nu dat niet het geval is, brengen wij een derden factor in het geding: de ge meenschap. Het kind behoort aan de gemeenschapdaarnaar dient ook de Kerk zich te schikken. En als wij deze Stelling verkondigen, dan vatten wij haar zoo op, dat de eerste plicht van de gemeenschap is, zich te richten op de toekomst. Zij heeft tegenover het kind den plicht, het op te voeden tot drager van de toekomst. Is volkomen juist, dab onderscheid wordt gemaakt tusschen Staat en Ge meenschap. Wij hebben dit onderscheid den socialisten vaak moeten voorhouden! Als de socialisten beweren, dat hulp-bc- hoevenden aanspraak maken op steun van de Gemeenschap, dan staan zij aan onze zijde. Maar, als zij dan verder als het eenige adres van de Gemeenschap op geven een adres van Staat of Gemeente, dan hebben wij hun vaak er aan moeten herinneren, dat het begrip Gemeenschap wijder is dan het begrip Staat (Gemeente) Doch dit terloops. Eigenlijk komen de stellingen: het kind behoort aan den Staat, en: het kind behoort aan de Ge meenschap practisch op hetzelfde neer: beide ontnemen het kind aan het gezin. Socialisme en Fascisme ontmoeten hier el kaar, zooals deze twee schijnbaar-uitersten elkaar in meer dingen treffen I Wij zouden naar aanleiding van het „Volk"-arlikel over 's Pausen encycliek meer kunnen zeggen. Maar 't bovenstaande schijnt ons genoeg Genoeg ook, cwh weer 'ns te doen zien, dat een Katholiek heel goed socialist kan zijn en als socialist dan geregeld „Het Volk" kan lezen zonder ook maar in 't minst in zijn heiligste ge voelens en diepste overtuiging te worden gekrenkt en gegriefd De Schoonen van Italië trekken voorbij. (Van onzen medewerker te Rome). Ik heb een Italiaanscho vriend; niet zoo maar een, met wien ik af en toe Ita- liaansch praat, maar zoo'n echten vriend, die teikens aan mij denkt, mijn wenschen raadt en voorkomt. Als Italiaan is hij toch al vol van attenties en door de vriend schapsband worden die zoo vermenigvul digd, dat ik al de. dankregisters van mijn Italiaansche taalkennis afziek en dan tel kens bemerk dat ik het ware accoord niet vind. Hij ziet echter mijn goeden wil, lacht en zegt dan „sensa complimenti" „zonder oomplimenten." Vanmiddag stond hij me natuurlijk weer op te wachten om me een goede plaats te bezorgen, vanwaar wij den op tocht der Italiaansche kleederdrachten het beste konden zien. Bij gelegenheid van het huwelijk van den kroonprins zouden n.l. alle provincies, streken en dorpen in hun nationale costumes defileeren voor de koninklijke gasten. Mijn vriend staat klaar met z'n Alpenmutsje op, vlug, lenig maar klein, dan kijkt hij guitig heel hoog muir mij op, begint te lachen en zegt dan een echte Italiaansche geestigheid: „tu cam panile", „jij klokkentoren". Dan gaan wij langs de kortste straten, hij weet als Ro mein, de snelste wegen, en komen op een prachtige plaats, waar wij alles schitte rend zien kunnen. Toen de optocht begon dacht ik aan onze Hollandsche kleecier- drachten, en wist hoe deze bij ons m«er en meer in onbruik geraken. Ik ken n.l. een Hollands ch-en plattelands pastoor, die zich alle moeite had gegeven om zijn parochianen toch aan het verstand te brengen, dat de vrouwen met gouden ijzer, kanten muts, veelkleurigen omslag doek en breedvallend zijden kleed, er veel mooier uitzagen, dan in de moderne korte rokjes en jurkjes. Maar het hielp niet veel, ook de jongere meisjes van het platteland zien te veel van de stad, laten het monis thuis in de kast en gaan in de winkels de moderne prullen koopen, die niet mooi en telkens weer anders zijn. Alleen als er groote feesten zijn, dan worden de oude kleederdrachten voor den dag gehaald, en dikwijls aangetrokken, niet door de menschen van de landstreek, maar door stads-nufjes, die voor deze keer weer het middelpunt der belangstelling willen zijn. Het is belachelijk, dat wij Hollanders zelf het mooie onzer kleederdrachten niet meer zien, en de bewondering er van over laten aan vreemdelingen, die zich de oogen stuk staren op ons Hollandsch kleeder- schoon. Hoe zou het hier in Italië zijn? Natuurlijk, ook hier is „de moderne be schaving" ook wel doorgedrongen in enkeje streken, maar als men diep het land in gaat, langs de bergen, dan vindt men nog dorpen onberoerd van het moderne gedoe, die nog gekleed gaan zooals men er voor 200—300 jaar geleden nog gekleed ging. En zoo kwamen deze mensohen hier in Rome. Er waren 4000 personen. Ze kwa men met hun wagens, karren, paarden en ossen. Anderen te voet, met zich dragend de vruchten van hun land. Toen deze stoet voorbij trok, hebben de Romeinen hun bewondering op hun manier geuit. Zoo geheel-open en ridderlijk. Ze klappen in de handen, vragen als bedelaars of ze nog eens willen om draaien zeggen tegen de een of andere buitengewoon schoone vrouw, of ze nog eens naar hen wil kijken, en roepen dan: ma chè, che lei bel la, mijn hemel, wat mooi. De schoone Eva's hebben zelf ook gewe ten, dat ze het waren, maar zoo heel lief, niet trotsch, kijken ze alle menschen af, laten hun oogen vliegen langs alle ven sters, laten zich bewonderen, geven kus handjes en werpen hier of daar een bloem. Mijn Italiaan is in de wolken. Hij kent ze allen bijna, hij noemt mij de namen, Vicenza, Piacenza, Palermo, Catania, Sar dinia, Tirol, Abruzzen, Dalmatiëdan ook de bruine figuren uit Tripoli en Marokko op hun vurige paardjes of zacht-wiegende kameelen. En als hij een of andere groep niet kan thuis brengen, vraagt hij aan de een of a-ndero voorbijtrekkende ,.di dovo sono loro", waar komen jullie vandaan". Dan lachen ze tegelijk heel de witte weelde hunner tanden bloot en in een koor zingen ze de namen, Rirenza, Napoli, Ma rino Brindisi, Yenezia enz. Mijn vriend vraagt me, of ik nu hier of daar niet een of andere Madonna-Sop van Raffael heb teruggezien. En werkelijk, ze liepen er onder, die heele teere kopjes uit Umbrië, waar Ra fael vandaan kwam. Ik had vroeger bij bezoeken van musea, wel eens gedacht dat deze typen niet meer bestonden, en dat bijvoorbeeld de heerlijke klassieke modellen uit de Grick- sche en Romeinsche kunst niet meer in werkelijkheid te vinden waren. Maar vandaag heb ik ze teruggezien. Heerlijk De groote Duitsclie schilder Feuerbach, die beroemd is om het ontwerpen van echt klassieke figuren, heeft dit bereikt-, door in het Italiaansche berglandschap de personen maar aan te zien en te co- pieeren. Zijn beroemde Iphigenie, en de vóór studies er van, bestaan nog in werkelijk heid. Ik heb ze in den optocht gezien. Als de stoet voorbij is, trekt alles van zelf naar het Quiri. 'al-paleis wacht en roept zoolang totdat de kroonprins met Marie José verschijnen. De Italianen zijn taai; als het konink lijke paar weer weg is, begint men op nieuw te roepen; ze komen weer terut>, en dat herhaalt zich zoo driemaal. De stad is druk; maar na een half uur is de rust ingetreden; dan ga ik naar het Forum, dat met schijnwerpers belicht, een onvergetelijk beeld geeft van mooie ruïnen en een vergane heerlijkheid. DE HAAGSCHE CONFERENTIE DE BESPREKINGEN SCHIETEN OP. Het incident-Schacht. Ter Haagsche conferentie schijnen de besprekingen een steeds gunstiger verloop te nemen, zoodat de oplossing der Duit- sche herstelkwestie nabij mag worden ge acht. Ook de behandeling der overige kwesties schijnt te vlotten. In een Duitsche persconferentie is gis teravond meegedeeld, dat de zes uitnoodi- gende mogendheden hedenochtend te 11.45 de Duitsche kerstelkweslies zouden bespre ken, in het bijzonder betreffende de moTjï- lisatio der Duitsche schulden. Gisteravond reeds hebben Chéron en Moldenhauer ge sproken. Waarschijnlijk zal een gentle man's agreement worden gesloten voor kor ten tijd. Men gelooft, dat hedenavond alles geregeld zal zijnDonderdag zal het den kleinen Staten worden voorgelegd en Za terdag kan waarschijnlijk de slotzitting plaats hebben. Inzake de Oostelijke vraagstukken schiet men niet slecht op. Het is nog een vraag of de onderteekening van het proto col afhankelijk zal zijn van de oplossKjg van al deze vraagstukken. De sanctiekwestie is geregeld. Heden avond zal waarschijnlijk de tekst bekend gemaakt kunnen worden. Inzake de kwestie-Schacht werd mee gedeeld, dat de directeuren der Reichs- kreditgesellschaft en der Pruisische Staats bank n. Den Haag zijn geroepen, toen dr. Schacht de mogelijkheid uitsprak, dat de Rijksbank niet in dc Internationale Bank deel zou nemen. Intusschen heeft de Duit sche delegatie nog eens overwogen of het niet mogelijk was de Rijksbank door «en wet tot deelneming te dwingen en zij heeft dr. Schacht gevraagd wat hij in dat geval doen zou. Deze heeft daarop geant woord, dat hij de wet loyaal zou naleveu. Heden zou' de Duitsche delegatie voor stellen deze verplichting der Rijksbank in het elotprotocol op te nemen. Bij aan neming van het plan-Young door den Duitsche Rijksdag wordt zij dan zonder PROF. DR. H. J. BOEKE die hedenmiddag het 'hoogleeraarschap 'an de Rijks-Universiteit te Leiden heeft aanvaard met een rede, getiteld „dualisti sche economie". Weekabonné's worden er aan herinnerd, dat vanaf heden het abonnement op het Zondagsblad over het 1e kwartaal ad 50 ent. moet worden betaald. DE ADMINISTRATIE. meer wet. Het desbetreffende stuk zou reeds gisteravond aan den voorzitter, den heer Jaspar, worden toegezonden. De onderhandelingen met do beide ban ken, die de Rijksbank zouden vervangen, zijn hierdoor voorloopig overbodig ge worden. Men laat echter de beide directeu ren toch overkomen, om hen als deskun digen te raadplegen en ook om, wanneer nieuwe moeilijkheden mochten rijzen, on middellijk met hen te kunnen spreken. Schacht rechtvaardigt zijn houding. Wij vernemen, dat aan een aantal ver tegenwoordigers van buitenlandsche bla den in het hoofdkwartier van den president der Duitsche Rijksbank gisteravond het volgende werd medegedeeld. Toen dr. Schacht constateerde, dat re aan Duitschland nieuwe lasten werden op gelegd, die boven het plan-Young uit gaan en daarin geen reohtvaardiging vin den, schreef hij zijn memorandum, dat be toogt, dat men niet mag overgaan tot een vervalsching - van het plan-Young, terwijl het memorandum er voorts op wijst, dat de geest van heb plan-Young er een van wederzijdschc samenwerking en dat ei niet van cenigen, hetzij politieken, 't zij economischen druk op Duitschland sprake was. Men gaf te verstaan, dat als de Rijks bank, zooals in het plan-Young voorzien is, in de internationale herstelbank zal moeten deelnemen en als de president van do Rijksbank lid zou moeten worden van het directorium, de Rijksbank en de presi- den, als beide de overtuigng hadden, dat de den, als beide overtuiging liadedn, dat de internationale herstelbank op een gezonde basis gegrondvest zou zijn. Er viel niet te denken aan eenige deelneming van de Rijksbank in de herstelbank en aan eenig partnership en het innemen van een lei dende positie door haar president in het bestuur van de herstelbank, indien Duitsch land de Rijksbank en haar president niet als vrije partners en op voet van volkomen gelijkheid zouden ontvangen. Van een vrijwillig aangaan van zulk een partnership kon geen sprake wezen, tenzij men de overtuiging kon hebben, dat het te sluiten contract inderdaad uil een moreel oogpunt in orde was en de herstelbank op een gezond en zedelijk beginsel ge grondvest was. Hieraan voldoet niet, wat de politici thans wilden doen. Men wees er op, hoe tien jaren na den oorlog Duitsche particuliere eigendommen den eigenaars waren ontkomen, terwijl dezen die eigen dommen volgens de woorden en meer nog volgens den geest van het plan-Young hadden moeten terugkrijgen. Het standpunt van den president der Rijksbank moet, aldus worden samengevat dat hij nooit bereid is een overeenkomst met iemand aan te gaan als de andere denkt, dat hij de overeenkomst wellicht zal schenden. Hij verlangt vertrouwen van den ander en geen bedreigingen. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De besprekingen op de Haagsche con ferentie schijnen thans op te schieten. Het fascistisch „complot" te Brussel een mystificatie? BINNENLAND. Installatie van de commissie-Borel be treffende het vooroefeningsbesluit (L. en V., 2de blad). Een aanranding nabij Voorst (Gem. Be richten, 2de blad). BELGIE HET FASCISTISCH „COMPLOT" TE BRUSSEL. De Brusselsche correspondent van de „Msbd." meldt: Men zal zich, uit onze telegrammen om trent de aanhouding te Brussel van prof. Bernert en Rusconi, herinneren, dat wij als onzen indruk te kennen hebben gege ven, dat het Belgische parket, dat deze zaak tot iets sensationeels wilde opdrijven, zich aan het vergaloppeeren was. Eindelijk is ook het parket zelf dat gaan inzien en het twijfelt er thans niet meer aan, dat de Belgische politie zich heeft laten beetnemen door Menapace, naar men zegt, een agent provocateur van Mus solini, die geheel de mise-en-scène van dit en andere „complotten" op touw zou heb ben gezet, om den duce een motief te be zorgen om een uitgebreide amnestie voor politieke gevangenen le kunnen weigeren, die verwacht werd naar aanleiding van het vorstelijk huwelijk, dat vorige week te Rome werd ingezegend. Het is vrij waarschijnlijk, dat het parket van Brussel haar vergissing openlijk zal er kennen, door de vermelding der artikelen 105 en 111 van het strafwetboek, die han delen over samenzwering tegen den koning, en de beschuldiging tegen Berneri en Rus coni te laten vervallen en Berneri, die nog steeds gevangen is, alleen verantwoorde lijk te stellen voor het dragen van een val- schen naam en het in zijn bezit hebben van een valsch paspoort. Rusconi, die reeds een paar dagen na zijn arrestatie in vrijheid werd gesteld, zou dan geheel buiten beschuldiging worden gesteld. Inmiddels is de massa dor bevolking verontwaardigd tegen de procédés, welke door Mussolini zouden worden gebruikt, om zijn dictatuur te handhaven en is zij ook niet goed te spreken over de lichtzin nigheid, waarmede het Belgisch gerecht zich door een agent provocateur heeft la ten op sleeptouw nemen. Men herinnert in dit verband aan de inmenging van een Italiaansch magistraat- in de zaak de Rosa. Niet zoodra was de Rosa, die bij de congreskolom te Brussel een schot had gelost op prins Umberto in een politiebureau door een dozijn Brusseï- sche politie-agenten binnen gesleept, of daar bevond zich, in dat gebouw, een lid van het Italiaansch gerecht, die de eerste ondervraging bijwoonde, hoewel hij daar heelemaal niets te maken had De politie heeft deze aanwezigheid wel willen loochenen evenals zij ontkende den weerloozen de Rosa mishandeld te hebbendoch de verklaringen door den Italiaanschen gerechtelijken agent over die ondervraging aan den reporter van een Antwerpsch blad afgelegd, hebben het ic- gendeel bewezen. De mishandeling van de Rosa en de aanwezigheid bij diens ondervraging van den Italiaan in kwest'e, zullen trouwens eerstdaags in de kamer het onderwerp zijn van een interpellatie en het publiek ver wacht, dat de autoriteiten in kwestie open lijk hun afkeuring zullen uitspreken. Wij' persoonlijk zijn echter van oordeel, dat van die verwachte offlcieele „oprechr- heid" niet veel zal terecht komen. De zaak Frank-Heine ligt in dit ver band nog te versch in ons geheugen. ITALIË ITALIË EN DE VLOOTCONFERENTIE. Uit Rome wordt gemeld, dat het hoofd orgaan der fascistische partij een artikel over de politiek van Italië op de a.s. vloot- conferentie bevat-, waarin o.a. wordt ver klaard, dat Italië onvoorwaardelijk zal vasthouden aan den eisch, om een vloot van dezelfde sterkte als Frankrijk heeft te bezitten. Theoretisch verdedigt Italië zelfs het

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1930 | | pagina 1