21ste Jaargang
WOENSDAG 15 JANUARI 1930
No. 6383
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
ZONDAGSBLAD
Ste £eictoe4ve (Bou/tomt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bi] onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
„Het Volk" over 's Pausen
jongste encycliek.
„Het Volk*' becritiseert de Jongste ency
cliek van Z.H. den Paus. Becritiseert
beter gezegd: het Wad tracht wat te knab
belen aan dat granieten monument van le
venswijsheid
Wij citeeren uit een „Volf'-artikel:
De Paus keert zich tegen het opvoe
dingsstelsel van Sovjet-Rusland, te
gen de neutrale school, en in het bij
zonder tegen „het paedagogisch natu
ralisme", tegen „de zoogenaamde
sexueele opvoeding), met haar licht
vaardige nieuwigheden". En, het erg
ste gevaar van al: de koëdukatie der
geslachten.
Wij zien hier opnieuw, wat wij zoo
dikwijls moeten constateeren, dat de
kerk, als zij zich met maatschappe
lijke vraagstukken bemoeit, eenigo
tientallen jaren ten achter is, en dan
nog maar moeilijk mee komt. De
kwestie van de koëdukatie der go-
slachten is immers geen reëele kwes
tie, zoo lang ten minste de helft van
de kinderen ten gevolge van de wo
ningtoestanden de koëduoatie in de
meest ongunstige omstandigheden on
dergaat.
Dat er nog veel wan-toestanden bestaan
op woninggebiedwij zijn er minsters zoo
diep van ove'rtuigd als „Het Volk". En,
als de Katholieken er naar streven, om in
die wan-toestanden verbetering te bren
gen, dan zijn zij er over verheugd, als de
socialisten naast hen staan.
Er zijn nog veel zulke wan-toestanden,
die, ook en vooral uit zedelijk oogpunt
beschouwd, in-droevig moeten worden ge
noemd. Maar nu overdrijve men toch
weer niet, door te beweren, dat daardoor
„de helft van de kinderen", „de koëducatie
in de meest ongunstige omstandigheden
ondergaat." Dkt is overdreven!
Maar rechtvaardigen nu de bedoelde
toestanden in tè kleine woningen het
stelsel van de coëducatie?....
Aanvaard „Het Volk" die wan-toestan
den als een onafwijsbaar feit, waar
tegen niets is te doen, en.... waarnaar
zich verder héél de samenleving maar
moet richten? Dan kan van het socialis
tisch orgaan worden verklaard wat het,
onbewezen en onbewijsbaar, van de Kerk
beweert dat het „eenige tientallen jaren
ten achter is, en dan nog maar moeilijk
mee komt"!
Wij kunnen echter beter aannemen, dat
„Het Volk", niets willende weten van cte
Christelijke moraal, in het stelsel der
coëducatie heelemaal niets verkeerds ziet
(wat ook kan worden geconstateerd uit
onder de socialistische hier te lande heer-
schende practijken), doch dat het blad net
tactisch vindt, daar hier nu maar niet
rond voor uit te komen!
Aansluitend aan het bovenstaande laten
wij hier nog een ander citaat uit het be
doelde „Volk"-artikel volgen:.
Rome keert zich tegen de staats
idee. Het kind behoort aan de Kerk,
niet aan den Staat. Kiezen wij den
kant van Mussolini? Neen; maar wij
vervallen ook niet in de fout van den
Paus. Was de heele mensckheid ka
tholiek, dan zou er over de stelling
van den Paus zijn te praten. Nu dat
niet het geval is, brengen wij een
derden factor in het geding: de ge
meenschap. Het kind behoort aan de
gemeenschapdaarnaar dient ook de
Kerk zich te schikken. En als wij deze
Stelling verkondigen, dan vatten wij
haar zoo op, dat de eerste plicht van
de gemeenschap is, zich te richten op
de toekomst. Zij heeft tegenover het
kind den plicht, het op te voeden tot
drager van de toekomst.
Is volkomen juist, dab onderscheid
wordt gemaakt tusschen Staat en Ge
meenschap. Wij hebben dit onderscheid
den socialisten vaak moeten voorhouden!
Als de socialisten beweren, dat hulp-bc-
hoevenden aanspraak maken op steun van
de Gemeenschap, dan staan zij aan onze
zijde. Maar, als zij dan verder als het
eenige adres van de Gemeenschap op
geven een adres van Staat of Gemeente,
dan hebben wij hun vaak er aan moeten
herinneren, dat het begrip Gemeenschap
wijder is dan het begrip Staat (Gemeente)
Doch dit terloops. Eigenlijk komen de
stellingen: het kind behoort aan den
Staat, en: het kind behoort aan de Ge
meenschap practisch op hetzelfde neer:
beide ontnemen het kind aan het gezin.
Socialisme en Fascisme ontmoeten hier el
kaar, zooals deze twee schijnbaar-uitersten
elkaar in meer dingen treffen I
Wij zouden naar aanleiding van het
„Volk"-arlikel over 's Pausen encycliek
meer kunnen zeggen. Maar 't bovenstaande
schijnt ons genoeg Genoeg ook, cwh
weer 'ns te doen zien, dat een Katholiek
heel goed socialist kan zijn en als socialist
dan geregeld „Het Volk" kan lezen zonder
ook maar in 't minst in zijn heiligste ge
voelens en diepste overtuiging te worden
gekrenkt en gegriefd
De Schoonen van Italië
trekken voorbij.
(Van onzen medewerker te Rome).
Ik heb een Italiaanscho vriend; niet
zoo maar een, met wien ik af en toe Ita-
liaansch praat, maar zoo'n echten vriend,
die teikens aan mij denkt, mijn wenschen
raadt en voorkomt. Als Italiaan is hij toch
al vol van attenties en door de vriend
schapsband worden die zoo vermenigvul
digd, dat ik al de. dankregisters van mijn
Italiaansche taalkennis afziek en dan tel
kens bemerk dat ik het ware accoord niet
vind. Hij ziet echter mijn goeden wil, lacht
en zegt dan „sensa complimenti" „zonder
oomplimenten."
Vanmiddag stond hij me natuurlijk
weer op te wachten om me een goede
plaats te bezorgen, vanwaar wij den op
tocht der Italiaansche kleederdrachten het
beste konden zien. Bij gelegenheid van
het huwelijk van den kroonprins zouden
n.l. alle provincies, streken en dorpen in
hun nationale costumes defileeren voor de
koninklijke gasten. Mijn vriend staat klaar
met z'n Alpenmutsje op, vlug, lenig maar
klein, dan kijkt hij guitig heel hoog muir
mij op, begint te lachen en zegt dan een
echte Italiaansche geestigheid: „tu cam
panile", „jij klokkentoren". Dan gaan wij
langs de kortste straten, hij weet als Ro
mein, de snelste wegen, en komen op een
prachtige plaats, waar wij alles schitte
rend zien kunnen. Toen de optocht begon
dacht ik aan onze Hollandsche kleecier-
drachten, en wist hoe deze bij ons m«er
en meer in onbruik geraken.
Ik ken n.l. een Hollands ch-en plattelands
pastoor, die zich alle moeite had gegeven
om zijn parochianen toch aan het verstand
te brengen, dat de vrouwen met gouden
ijzer, kanten muts, veelkleurigen omslag
doek en breedvallend zijden kleed, er veel
mooier uitzagen, dan in de moderne korte
rokjes en jurkjes.
Maar het hielp niet veel, ook de jongere
meisjes van het platteland zien te veel
van de stad, laten het monis thuis in de
kast en gaan in de winkels de moderne
prullen koopen, die niet mooi en telkens
weer anders zijn.
Alleen als er groote feesten zijn, dan
worden de oude kleederdrachten voor den
dag gehaald, en dikwijls aangetrokken,
niet door de menschen van de landstreek,
maar door stads-nufjes, die voor deze keer
weer het middelpunt der belangstelling
willen zijn.
Het is belachelijk, dat wij Hollanders
zelf het mooie onzer kleederdrachten niet
meer zien, en de bewondering er van over
laten aan vreemdelingen, die zich de oogen
stuk staren op ons Hollandsch kleeder-
schoon.
Hoe zou het hier in Italië zijn?
Natuurlijk, ook hier is „de moderne be
schaving" ook wel doorgedrongen in enkeje
streken, maar als men diep het land in
gaat, langs de bergen, dan vindt men nog
dorpen onberoerd van het moderne gedoe,
die nog gekleed gaan zooals men er voor
200—300 jaar geleden nog gekleed ging.
En zoo kwamen deze mensohen hier in
Rome. Er waren 4000 personen. Ze kwa
men met hun wagens, karren, paarden en
ossen.
Anderen te voet, met zich dragend de
vruchten van hun land.
Toen deze stoet voorbij trok, hebben de
Romeinen hun bewondering op hun manier
geuit. Zoo geheel-open en ridderlijk.
Ze klappen in de handen, vragen als
bedelaars of ze nog eens willen om
draaien zeggen tegen de een of andere
buitengewoon schoone vrouw, of ze nog
eens naar hen wil kijken, en roepen dan:
ma chè, che lei bel la, mijn hemel, wat
mooi.
De schoone Eva's hebben zelf ook gewe
ten, dat ze het waren, maar zoo heel lief,
niet trotsch, kijken ze alle menschen af,
laten hun oogen vliegen langs alle ven
sters, laten zich bewonderen, geven kus
handjes en werpen hier of daar een bloem.
Mijn Italiaan is in de wolken. Hij kent
ze allen bijna, hij noemt mij de namen,
Vicenza, Piacenza, Palermo, Catania, Sar
dinia, Tirol, Abruzzen, Dalmatiëdan ook
de bruine figuren uit Tripoli en Marokko
op hun vurige paardjes of zacht-wiegende
kameelen.
En als hij een of andere groep niet kan
thuis brengen, vraagt hij aan de een of
a-ndero voorbijtrekkende ,.di dovo sono
loro", waar komen jullie vandaan".
Dan lachen ze tegelijk heel de witte
weelde hunner tanden bloot en in een koor
zingen ze de namen, Rirenza, Napoli, Ma
rino Brindisi, Yenezia enz.
Mijn vriend vraagt me, of ik nu hier
of daar niet een of andere Madonna-Sop
van Raffael heb teruggezien.
En werkelijk, ze liepen er onder, die
heele teere kopjes uit Umbrië, waar Ra
fael vandaan kwam.
Ik had vroeger bij bezoeken van musea,
wel eens gedacht dat deze typen niet
meer bestonden, en dat bijvoorbeeld de
heerlijke klassieke modellen uit de Grick-
sche en Romeinsche kunst niet meer in
werkelijkheid te vinden waren.
Maar vandaag heb ik ze teruggezien.
Heerlijk
De groote Duitsclie schilder Feuerbach,
die beroemd is om het ontwerpen van
echt klassieke figuren, heeft dit bereikt-,
door in het Italiaansche berglandschap
de personen maar aan te zien en te co-
pieeren.
Zijn beroemde Iphigenie, en de vóór
studies er van, bestaan nog in werkelijk
heid. Ik heb ze in den optocht gezien.
Als de stoet voorbij is, trekt alles van
zelf naar het Quiri. 'al-paleis wacht
en roept zoolang totdat de kroonprins met
Marie José verschijnen.
De Italianen zijn taai; als het konink
lijke paar weer weg is, begint men op
nieuw te roepen; ze komen weer terut>,
en dat herhaalt zich zoo driemaal.
De stad is druk; maar na een half uur
is de rust ingetreden; dan ga ik naar het
Forum, dat met schijnwerpers belicht, een
onvergetelijk beeld geeft van mooie ruïnen
en een vergane heerlijkheid.
DE HAAGSCHE CONFERENTIE
DE BESPREKINGEN SCHIETEN OP.
Het incident-Schacht.
Ter Haagsche conferentie schijnen de
besprekingen een steeds gunstiger verloop
te nemen, zoodat de oplossing der Duit-
sche herstelkwestie nabij mag worden ge
acht. Ook de behandeling der overige
kwesties schijnt te vlotten.
In een Duitsche persconferentie is gis
teravond meegedeeld, dat de zes uitnoodi-
gende mogendheden hedenochtend te 11.45
de Duitsche kerstelkweslies zouden bespre
ken, in het bijzonder betreffende de moTjï-
lisatio der Duitsche schulden. Gisteravond
reeds hebben Chéron en Moldenhauer ge
sproken. Waarschijnlijk zal een gentle
man's agreement worden gesloten voor kor
ten tijd. Men gelooft, dat hedenavond alles
geregeld zal zijnDonderdag zal het den
kleinen Staten worden voorgelegd en Za
terdag kan waarschijnlijk de slotzitting
plaats hebben.
Inzake de Oostelijke vraagstukken
schiet men niet slecht op. Het is nog een
vraag of de onderteekening van het proto
col afhankelijk zal zijn van de oplossKjg
van al deze vraagstukken.
De sanctiekwestie is geregeld. Heden
avond zal waarschijnlijk de tekst bekend
gemaakt kunnen worden.
Inzake de kwestie-Schacht werd mee
gedeeld, dat de directeuren der Reichs-
kreditgesellschaft en der Pruisische Staats
bank n. Den Haag zijn geroepen, toen dr.
Schacht de mogelijkheid uitsprak, dat de
Rijksbank niet in dc Internationale Bank
deel zou nemen. Intusschen heeft de Duit
sche delegatie nog eens overwogen of het
niet mogelijk was de Rijksbank door «en
wet tot deelneming te dwingen en zij
heeft dr. Schacht gevraagd wat hij in dat
geval doen zou. Deze heeft daarop geant
woord, dat hij de wet loyaal zou naleveu.
Heden zou' de Duitsche delegatie voor
stellen deze verplichting der Rijksbank
in het elotprotocol op te nemen. Bij aan
neming van het plan-Young door den
Duitsche Rijksdag wordt zij dan zonder
PROF. DR. H. J. BOEKE
die hedenmiddag het 'hoogleeraarschap
'an de Rijks-Universiteit te Leiden heeft
aanvaard met een rede, getiteld „dualisti
sche economie".
Weekabonné's worden er aan herinnerd,
dat vanaf heden het abonnement op het
Zondagsblad over het 1e kwartaal ad 50
ent. moet worden betaald.
DE ADMINISTRATIE.
meer wet. Het desbetreffende stuk zou
reeds gisteravond aan den voorzitter, den
heer Jaspar, worden toegezonden.
De onderhandelingen met do beide ban
ken, die de Rijksbank zouden vervangen,
zijn hierdoor voorloopig overbodig ge
worden. Men laat echter de beide directeu
ren toch overkomen, om hen als deskun
digen te raadplegen en ook om, wanneer
nieuwe moeilijkheden mochten rijzen, on
middellijk met hen te kunnen spreken.
Schacht rechtvaardigt zijn houding.
Wij vernemen, dat aan een aantal ver
tegenwoordigers van buitenlandsche bla
den in het hoofdkwartier van den president
der Duitsche Rijksbank gisteravond het
volgende werd medegedeeld.
Toen dr. Schacht constateerde, dat re
aan Duitschland nieuwe lasten werden op
gelegd, die boven het plan-Young uit
gaan en daarin geen reohtvaardiging vin
den, schreef hij zijn memorandum, dat be
toogt, dat men niet mag overgaan tot een
vervalsching - van het plan-Young, terwijl
het memorandum er voorts op wijst, dat
de geest van heb plan-Young er een
van wederzijdschc samenwerking en dat ei
niet van cenigen, hetzij politieken, 't zij
economischen druk op Duitschland sprake
was.
Men gaf te verstaan, dat als de Rijks
bank, zooals in het plan-Young voorzien
is, in de internationale herstelbank zal
moeten deelnemen en als de president van
do Rijksbank lid zou moeten worden van
het directorium, de Rijksbank en de presi-
den, als beide de overtuigng hadden, dat de
den, als beide overtuiging liadedn, dat de
internationale herstelbank op een gezonde
basis gegrondvest zou zijn. Er viel niet te
denken aan eenige deelneming van de
Rijksbank in de herstelbank en aan eenig
partnership en het innemen van een lei
dende positie door haar president in het
bestuur van de herstelbank, indien Duitsch
land de Rijksbank en haar president niet
als vrije partners en op voet van volkomen
gelijkheid zouden ontvangen.
Van een vrijwillig aangaan van zulk een
partnership kon geen sprake wezen, tenzij
men de overtuiging kon hebben, dat het te
sluiten contract inderdaad uil een moreel
oogpunt in orde was en de herstelbank
op een gezond en zedelijk beginsel ge
grondvest was. Hieraan voldoet niet, wat
de politici thans wilden doen. Men wees er
op, hoe tien jaren na den oorlog Duitsche
particuliere eigendommen den eigenaars
waren ontkomen, terwijl dezen die eigen
dommen volgens de woorden en meer nog
volgens den geest van het plan-Young
hadden moeten terugkrijgen.
Het standpunt van den president der
Rijksbank moet, aldus worden samengevat
dat hij nooit bereid is een overeenkomst
met iemand aan te gaan als de andere
denkt, dat hij de overeenkomst wellicht
zal schenden. Hij verlangt vertrouwen van
den ander en geen bedreigingen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De besprekingen op de Haagsche con
ferentie schijnen thans op te schieten.
Het fascistisch „complot" te Brussel een
mystificatie?
BINNENLAND.
Installatie van de commissie-Borel be
treffende het vooroefeningsbesluit (L. en
V., 2de blad).
Een aanranding nabij Voorst (Gem. Be
richten, 2de blad).
BELGIE
HET FASCISTISCH „COMPLOT"
TE BRUSSEL.
De Brusselsche correspondent van de
„Msbd." meldt:
Men zal zich, uit onze telegrammen om
trent de aanhouding te Brussel van prof.
Bernert en Rusconi, herinneren, dat wij
als onzen indruk te kennen hebben gege
ven, dat het Belgische parket, dat deze
zaak tot iets sensationeels wilde opdrijven,
zich aan het vergaloppeeren was.
Eindelijk is ook het parket zelf dat gaan
inzien en het twijfelt er thans niet meer
aan, dat de Belgische politie zich heeft
laten beetnemen door Menapace, naar
men zegt, een agent provocateur van Mus
solini, die geheel de mise-en-scène van dit
en andere „complotten" op touw zou heb
ben gezet, om den duce een motief te be
zorgen om een uitgebreide amnestie voor
politieke gevangenen le kunnen weigeren,
die verwacht werd naar aanleiding van
het vorstelijk huwelijk, dat vorige week
te Rome werd ingezegend.
Het is vrij waarschijnlijk, dat het parket
van Brussel haar vergissing openlijk zal er
kennen, door de vermelding der artikelen
105 en 111 van het strafwetboek, die han
delen over samenzwering tegen den koning,
en de beschuldiging tegen Berneri en Rus
coni te laten vervallen en Berneri, die nog
steeds gevangen is, alleen verantwoorde
lijk te stellen voor het dragen van een val-
schen naam en het in zijn bezit hebben van
een valsch paspoort.
Rusconi, die reeds een paar dagen na
zijn arrestatie in vrijheid werd gesteld, zou
dan geheel buiten beschuldiging worden
gesteld.
Inmiddels is de massa dor bevolking
verontwaardigd tegen de procédés, welke
door Mussolini zouden worden gebruikt,
om zijn dictatuur te handhaven en is zij
ook niet goed te spreken over de lichtzin
nigheid, waarmede het Belgisch gerecht
zich door een agent provocateur heeft la
ten op sleeptouw nemen.
Men herinnert in dit verband aan de
inmenging van een Italiaansch magistraat-
in de zaak de Rosa. Niet zoodra was de
Rosa, die bij de congreskolom te Brussel
een schot had gelost op prins Umberto in
een politiebureau door een dozijn Brusseï-
sche politie-agenten binnen gesleept, of
daar bevond zich, in dat gebouw, een lid
van het Italiaansch gerecht, die de eerste
ondervraging bijwoonde, hoewel hij daar
heelemaal niets te maken had
De politie heeft deze aanwezigheid wel
willen loochenen evenals zij ontkende
den weerloozen de Rosa mishandeld te
hebbendoch de verklaringen door den
Italiaanschen gerechtelijken agent over
die ondervraging aan den reporter van een
Antwerpsch blad afgelegd, hebben het ic-
gendeel bewezen.
De mishandeling van de Rosa en de
aanwezigheid bij diens ondervraging van
den Italiaan in kwest'e, zullen trouwens
eerstdaags in de kamer het onderwerp zijn
van een interpellatie en het publiek ver
wacht, dat de autoriteiten in kwestie open
lijk hun afkeuring zullen uitspreken.
Wij' persoonlijk zijn echter van oordeel,
dat van die verwachte offlcieele „oprechr-
heid" niet veel zal terecht komen.
De zaak Frank-Heine ligt in dit ver
band nog te versch in ons geheugen.
ITALIË
ITALIË EN DE VLOOTCONFERENTIE.
Uit Rome wordt gemeld, dat het hoofd
orgaan der fascistische partij een artikel
over de politiek van Italië op de a.s. vloot-
conferentie bevat-, waarin o.a. wordt ver
klaard, dat Italië onvoorwaardelijk zal
vasthouden aan den eisch, om een vloot
van dezelfde sterkte als Frankrijk heeft te
bezitten.
Theoretisch verdedigt Italië zelfs het