Het nieuwe raadhuis te Sassenheim
RECHTZAKEN
DE AFGELOOPEN WEEK IN HET
BUITENLAND
ZATERDAG 11 JANUARI 1930
DE LEIDSCHE COURANT
DERDE BLAD PAG. 9
HEI SASSENHEIMSCHE EAADHÜIS,
De bekende populaire geschiedschrijver
Joh. Been heeft eens een verhaal gefanta
seerd van een edelen ridder uit ons Gou
den Tijdperk, die door een onbegrijpelijke
vergissing in de 20ste eeuw vanuit de he
mel weer op aarde verzeild raakte. De
edele ridder herkende niet meer het goeie,
oude Nederland van drie eeuwen terug.
Maar even ongeveinsd zou de verbazing
zijn van een Sassemer, die slechts 40 of
50 jaar geleden het tijdelijke met het
Eeuwige verwisselde, en thans in de gele
genheid was een wandeling door zijn dorp
te maken. Hij zou het goeie, oude Sassem
niet meer herkennen.
Sassenheim heeft in de laatste kwart
eeuw een geheel nieuw kleed aangetroK-
ken. Zoowel de woonhuizen als de open
bare gebouwen kerken, scholen, zijn
modern en grooter opgebouwd en als be
kroning van deze metamorphose is thans
het nieuwe Raadhuis gekomen statig,
ruim, bijna grootsch berekend op een
gestagen bloei der gemeente ook in de
toekomst.
Midden in het tegenwoordige dorp -
(vroeger zou het buiten de kom gelegen
hebben!) verheft zich het nieuwe Huis der
Gemeente, tegenover de prachtige St. Pan-
cratiuskerk en in den rug gesteund door
de Geref. kerk een samenvoeging dus
van Kerkelijk en Wereldlijk leven in net
centrum van het dorp. 1
Langs de Hoofdstraat is het massale,
vierkante, in gele Friesche baksteen op
getrokken hoofdgebouw gelegen met den
door dreigende leeuwen bekroonden ingang
en de rij van groote gebrandschilderde
ramen. Het hooge, roode dak dekt het ge
bouw af als met een hoed, waarboven
de klokketoren als een sierlijke pluim
uitsteekt, Achter het hoofdgebouw, langs
de Wilhelminalaan, sluit zich aan dé se
cretarie en verdere dienstgebouwen.
De burgemeester van Sassénhèim, de
heer J. P. Gouverneur, was zoo welwillend
om Donderdagmorgen het „heiligdom"
voor de pers ter bezichtiging open te stel
len, waarbij de burgemeester zelf „tekst en
uitleg" gaf. Het kon den burgemeester
echter niet van 't hart om, vóór de rond
wandeling begon, eerst zijn ontstemming
te uiten over enkele bladen, die, met voor
bijgaan van de officieele uitnoodiging,
reeds een en ander over het Raadhuis pu
bliceerden.
De heer Gouverneur begon met te ver
tellen, wat de meeste lezers uit Leidens
omgeving reeds weten, dat Sassenheim een
bloeiende gemeente is en de nijvere inge
zetenen, dank zij den Gever van alle
Goeds, gunstige jaren hebben mogen mee
maken. Door den groei der bevolking en
het hooger aanzien der gemeente was een
ruimer en waardiger residentie noodzake
lijk geworden. De gemeenteraad nam een
parig daartoe het besluit.
Alles te samen worden de kosten op
200.000 geraamd, (de aanbestedingssom
was 99.995), wat voor een gemeente als
Sassenheim, die juist het zielental van
5000 is gepasseerd, een heel bedrag is
een bedrag, dat echter, gezien de finan
ciën, niet buitensporig hoog genoemd kan
worden.
De burgemeester was natuurlijk best te
spreken over het nieuwe Raadhuis en ver
klaarde iets wat niemand zal tegen
spreken al z'n haren verloren te hebben
in den gemeentelijken dienst en al heel
GEZIEN VANAF DE HOOFDSTRAAT.
wat gemeentehuizen te hebben afgewerkt,
zoodat dit Raadhuis geheel op de practljk
was ingedeeld en opgebouwd.
Men kan het gebouw binnentreden langs
twee' ingangen de eene, de „koninklijke"
ingang bewaakt door de schilddragende
leeuwen (gebeeldhouwd door den kunste,
naar L. Bolle) en de andere ingang, welke
bestemd is voor het „gepeupel" en welke
de gewone deur is voor ieder, die iets op
de secretarie te bestellen heeft. Door de
hoofddeur komt men eerst in een kleine
vestibule, waarop uitmonden de loge van
den bode met telefoon-centrale en het porr-
tie-bureau beide zijn geriefelijk inge
richt.
Boven de tochtdeur tusschen vestibule
en hal] zal de zinspreuk geschreven wor
den: Pro, rege, lege et crege. Voor
Koning, wet en volk.
De groote hall is heel eenvoudig. Van-
daaruit kan men in verschillende richtin
gen het gebouw doorkruisen.
Rechts komt men terecht in de hall
voor het publick cn evenwijdig daarmede
de secretarie. Hoe grootscheeps alles is
opgezet, blijkt uit deze wijdsche wacht
zaal, die over brëede marmeren balies uit
zicht geeft in de even ruime secretarie.
Deze laatste is voorzien van 6 bureaux,
een groote boekenkast, opbergkasten enz.
Ook „de bedrijven" hebben een loket en
een deur in de bal en een ruim bureau
daarachter. Hier wordt het beheer i«-
voerd van het woning- en grondbedrijf,
gas- en waterleidingbedrijf en van het jon.gr
ste kind, bet badbedrijf. Ónze burgemets-
ferltjke gids kon "niét nalaten even te
vertellen; dat de nieuwe zwéminrichting
30.000 zal kosten en een model-inrich
ting zal zijn.
De secretaris werkt inderdaad in een
„glazenhuisje", niet alleen figuurlijk (zoo
als dé burgemeester bij de installatie van
den nieuwen functionaris aanstipte) maar
ook letterlijk. Aan drie zijden is zijn.ruime,
mooi-ingerichte werkkamer door glas om
geven, zoodat hij, levend in de drukte, toch
in stilte werken kan.
Voorts bevindt zich in dit complex een
brandvrije archiefkamer, voorzien van sta
len boekenkasten, een registratuur-kast
voor de nog in behandeling zijnde ge-
me ent es tukken, de kluis en daarin een
kluisje met drie sloten, die alleen geopend
kunnen worden door den burgemeester,
den wethouder en den secretaris te zamen.
De secretarie-hall doorloopend komen
we in een soort vertrekken, die gastvrij
voor "ieder die maar wil, openstaan, drie
cellen stevig gegrendeld en voorzien van
glazen-ruiten, waarop men in een woeden
de bui eens flink kan roffelen zonder eeni-
ge kans ze te breken.
De bode-woning heeft hier ook 'n achter in
gang, eveneens de kelder voor de cen
trale verwarming.
Over een binnenplaatsje komt men in de
garage voor de motorspunit. Langs de
hooge schoorsteen is een practische in
richting gemaakt voor het drogen der
slangen. Een ruime fietsënbergplaats is
aanwezig.
Terugkeerend naar de groote hall, waar
bij opvalt, dat door het geheele gebouw
electrische klokken hangen, draaien wij nu
links af in de Burger- of Trouw-zaal,
waarin de oude hoefijzer-tafel van het vo
rige raadhuis is geplaatst, en welke met
schilderstukken van het park „Rusthoff"
door Casper Verlint is versierd. In de
aangrenzende wachtkamer is een gebrana-
schilderd raam, voorstellend het oude raad
huis en aan de wand een geschilderd
portret van burgemeester Gouverneur.
Weer daarachter bevindt ziéh de kamer
van den burgemeester, rijk en met fijnen
smaak gemeubileerd en gestoffeerd, voor
zien van een marmeren schouw en langs
de wanden schilderijen en platen op het
dorp en de bloembollencultuur betrekking
hebbend.
Langs de hoofdtrap van rose Afrikaansch
marmer stijgen we nu naar de eerste ver-
rieping; het eigenlijke Raadhuis.
In de hall een schilderij van Rusthoff
door den heer Verlint. Een breede, dub
bele eikendeur opent op de prachtige Raads
zaal. Boven de deur staat een vergoelij
king van de Raadsleden en hun besluiten!
Ne Jupiter quid-em omnibus. Zelfs Jupi
ter kan 't niet iedereen naar den zin mei
ken. En aan de binnenzijde de speuk:
Pax Veritas et Justitia. Vrede, Waarheiden
Gerechtigheid.
De Raadszaal neemt de geheele lengte
van de voorgevel in, en wordt evenals Ge
leeskamer en dc kamer van B. en W., ver
licht door magnifieke gebrandschilderde
raaien, waarin de wapens zijn aange
bracht van de 24 verschillende landen,
waarop de Sassenheimscke bollenkweekers
handel drijven.
De zaal maakt een schoonen indruk,
met haar gewelfd plafond en de in vlecht^
werk van zac'htgekleurden Frieschen
steen uitgevoerde wanden, afgezet niet mal
gouden steentjes en met een eikenhouten
lambrizeering.
Boven de voorzitterszetel verheft zich
een baldakijn, waarop het wapen der ge
meente is geborduurd door de eerw. Zus
ters van het St. Anna-gesticht. Dit balda
kijn werd door de architecten uit kunst
zinnig oogpunt noodig geacht om de vlak
heid der muren te breken.
Tegenover de voorzitterszetel hangt ccn
schilderij van H. M. de Koningin. Aan bei
de zijden van de tafel van B. en W. zijn
kleine tafeltjes, één voor den secretaris en
één voor den stenograaf, welke laatste een
practische, opvouwbare lessenaar tot zijn
besehikking heeft.
De verlichting van de zaal is indirect.
Er zijn dus geen luchters doch 't licht straalt
uit voor 't oog verborgen lampen en worar
door het witte gewelf in de zaal gekaatst.
Zeer mooi zijn ook de aangrenzende
leeskamer en de kamer van B. en W., de
laatste gesierd met een mooi tapijt, een
rijke albasten lichtkroon en een portret
van oud-burgemeester v. Heemstra. De
zoldering in dit vertrek beslaat uit vlak-
kc-caissons in eikenhout.
Zoowel de Raadszaal als de leeskamer,
de kamer van B. en W, en de burgemees
ters-kamer zijn voorzien van parketvloe
ren.
Een groote ruimte op deze ver --;) ing
olijft gereserveerd voor latere uitbreidin
gen. Voorts bevindt zich hier nog het bu
reau van Gemeentewerken met een over
vloed van kasten ep laden voor het opber
gen van teekeningen.
Boven deze verdieping verrijst het spit
se dak, geheel op ijzeren binten ruslena,
met in top het torentje met uurwerk (des
avonds verlicht) en carillon van vijf En-
gelsche klokjes.
Hiermede is het nieuwe Raadhuis van
onder tot boven beschreven. Degenen, che
dit prachtige werk uitvoerden mogen niet
in vergetelheid blijven. Architecten wa
ren do heeren Meischke en Schmidt, Rot
terdam opzichter' de heer J. Pootaan
nemer de heer C. J. Kiebert te Sassen
heim centrale verwarming, Dorrepaal en
Vreeswijk,, Rotterdam; klokkenspel Eys-
bouts, Asten; betimmeringen, Mak en van
Engers te Rotterdam; mcubilcering,
Jansen en Zonen, Amsterdamglas in
lood, Gidding, Rotterdam, electr. installa
tie Electriciteitsbedrijf Lisse.
De opening van het gebouw zal plaats
hebben Vrijdagmiddag te 2.15 uur dooi
den Commissaris der Koningin in deze
Provincie. Gcnoodigd zijn de Raadsleden
en hun echtgenoot-en, de plaatselijke gees
telijk, de burgemeesters dei" aangrenzende
gemeenten, de voorzitters der plaatselijke
vereenigingen van maatschappelijken aard,
de gevers van geschenken (twee dozijn)
enz.
Na afloop van den rondgang voor de
pers noodigde de burgemeester zijn gasten
in de Burgerzaal, waar verfrisschingen
werden aangeboden en nog een en ander
over hel gebouw werd medegedeeld. Na
mens de journalisten werd door een van
hen den burgemeester dank gebracht voor
de vriendelijke ontvangst en gelukge-
wenscht met het mooie, nieuwe Raadhuis.
De Leidsche wonderdokter.
Hij handelde in het belang
der menschheid.
Voor het kantongerecht te Middelburg
hoeft terecht gestaan X. K., handelsagent,
kruidkundige en chemicus te Den Haag,
bekend als de Leidsche wonderdokter, die
in November en December te Middelburg
en Vlissingen zitdagen hield en menschen
behandelde, althans hen geneesmiddelen
aanprees en verkocht. Tegen hem werd
veroordeeling gcë:scht tot twee geldboeten
van 300, of tweemaal zestig dagen hech
tenis. Verdachte erkende geen geneeskun
dige bevoegdheid te bezitten, doch tc han
delen in het belang der menschheid bij de
Gratie Gods. Uitspraak 15 Januari.
Een pseudo dokter.
Hotelknecht en oogspecialist.
Voor het kantongerecht te Bergen op
Zoom had zich to verantwoorden C. A. C.,
hotelknecht te Roosendaal, die zonder
daartoe bevoegd te zijn, geneeskundige
dat hoofdzakelijk is voor massage. Hij
heeft getuige en anderen ook alleen be
handeld in de meening een massage te ver
richten.
De ambtenaar van het O. M., die aan
nam dat verdachte zijn patiënten niet wil
lens en wetens had willen bedriegen, wat
hij ook afléidde uit de geringe prijs die
door hem werd berekend, meende toch ten
strengste tegen deze practijken te moeten
opkomen, daar ze bijzonder gevaarlijk zijn.
Hij eischte een boete van 30 subs. 20
dagen hechtenis.
Do kantonrechter direct uitspraak doen
de veroordeelde den pseudo dokter tot
40 boete subs, veertig dagen hechtenis,
ger te zijn voor een electrisch apparaat
practijk had uitgeoefend. Verdachte was
Bruiloft. Wij kijken allemaal liever
naar een bruiloftstoet dan naar een begra
fenis. En ofschoon degene die met z'n
beentjes vooruit langzaam in zijn zwavto
equipage rijdt, zich nimmer over gebrek
aan belangstelling beeft te beklagen,
schijnt het ons toch prettiger toe de be
langstelling te ondervinden der menigte,
als men zoo pas „levenslang" heeft gekre
gen. Die belangstelling wordt ook altijd
in ruime mate getoond. Op bepaalde dagen
is het voor het bureau van derr Burger!ij
ken Stand altijd een gewaardeerd schouw
spel voor hen, die niets beters te doen heb
ben. En zijn de sprookjes van den prins
en de prinses, die samen trouwden en nog
lang en gelukkig leefden, niet de meest ge
liefkoosde verhaaltjes?
Waarom zouden die verhalen sprookjes
zijn. Zoo pas nog deze week is zulk
een sprookje werkelijkheid geworden en
de geheele wereld heeft met verteederde
belangstelling het oog gericht naar do
Eeuwige Stad, waar een koningszoon
trouwde met een koningsdochter en waar
tientallen vorsten en prinsen, vorstinnen en
prinsessen het jonge paar omringden, kar
dinalen luister bij zetten aan de plechtig
heid en ten slotte de Paus zelf zijn rijken
zegen gaf.
Het jonge paar is met kostbare geschon
ken overladen en groote feesten zijn er
gegeven. Als het leven van het kroonprin
selijk echtpaar zoo glorieus verloopt als
deze feestdagen, dan wacht hun als Ie
latere souvereinen over het schoone Italië
een heerlijke toekomst.
Mussolini staat even wei zwijgend op den
achtergrond en langs do lijn van den trein,
waarmede prinses Maria José naar Italië
reisde, stonden militairen en politie, uit
vrees voor aanslagen. De tijden zijn niet
gunstig voor koningskinderen.
Ook uit Engeland was een prinselijke af
gevaardigde tegenwoordig, doch dat was
niet de prins van Wales. Die zat eenzaam
op een boot naar Zuid-Afrika. Hij gaat ja
gen in de bosschen.
Verscheidene ItaUaansche paartjes .schij
nen een bijzonder verlangen te hebben ge
had om tc trouwen op denzelfden dag als
de kroonprins. Te Venei ië althans zijn on
geveer zestig huwelijken ingezegend, alle
maal van paartjes, die uitdrukkelijk dea
wensch te kennen hadden gegeven op den-
zelfden dag in den echt te worden verbon
den als prins Umberto en prinses Marie.
Incident. Het „sprookje1' van de
Haagsche conferentie trekt minder de be
langstelling; het is een bqitcngewoon be
langrijk verhaal en geweldig leerzaam,
maar ietwat taai.
De journalisten, die gedwongen zijn, het
taaie verhaal te vertellen, zien daarom
gretig uit naar alles wat er een beetje
leven in kan brengen, maar de gedelegeer
den praten al maar door in een vrede
lievende stemming en laten weinig los.
Woensdag was er een buitenkansje. Het
gebruikelijke „incident" was er en alles
wat journalist heette, sprong op, wreef
zich de handen en snelde naar de telefoon.
Het had niet veel om het lijf.
Dinsdag hadden n.l. de besprekingen in
de commissie voor de Duitsche betalingen
een normaal verloop en Tardieu, de mi
nister-president, moet zoo iets gezegd heb
ben als: hoe wilt u, dat wij vertrouwen m
u hebben, als u niet eens vertrouwen in
u-zelf hebt.
Niemand der aanwezige Duitschers had
zich beleedigd gevoeld.
Maar 's avonds zat Tardieu aan tafel
met eenige Fransche journalisten en hij
vertelde daar in kleuren en geuren, wat
hij gezegd had. De journalisten kleurden
dat nog een beetje bij en schreven, dat
Tardieu de Duitsche delegatie „incapable"
had genoemd.
Toen de Duitschers dit Woensdagmorgen
lazen, meenden zij, dat zij toch eigenlijk
als oogspecialist opgetreden en had enkele
patiënten behandeld. O.m. had hij behan
deld D. V., een man die bijna geheel blind
is. Deze werd als getuige gehoord als hoe
danig deze mededeelde, dat verdachte
eerst zijn oogen had belicht en bij een
tweede behandeling een aparaat er op had
geplaatst dat een kleine prikkeling teweeg
bracht.
Hoewel getuige nog geen enkele beta
ling had gedaan, was toch overeengekomen,
dat vijftig cent per keer betaald zou wor
den.
Verdachte deelde mee, vertegenwoordi-
boos moesten zijn en zij vroegen nu ophel
dering.
Direct seinden de Duitsche journalisten
de ongelooflijkste verhalen over dit „inci
dent". Do. Duitscho gedelegeerden zouden
woedend zijn en dreigen de conferentie te
verlaten enz. enz.
Niets was minder waar, want Tardieu
zei direct, dat hij dal zóó niet bedoeld
had en niet gesproken had van de onge
schiktheid tot onderhandelen van de Duit
schers, maar slechts over de mogelijke on
geschiktheid der Duitschers om het plan-
Young te doen bekrachtigen cn uit te voe-
De Duitsche gedelegeerden namen daar
mede onmiddellijk genoegen en de pret
was uit. Jammer. Want het relaas van de
onderhandelingen tusschen de geallieer
den en de Duitschers, de Oostenrijkers,
de Bulgaren en Hongaren leest niemand.
Het verst gevorderd is de regeling met
Bulgarije. Aan dit land is beduid, dat hot
geen moratorium kan krijgen en toen heeft
het zich bereid verklaard een kleine 5
millioen gulden in het jaar te betalen.
De schuldeischors willen echter 7 mil
lioen hebben. Hongarije vecht speciaal mot
Roemenië om zooveel mogelijk te kunnen
afpingelen, terwijl Oostenrijk bij hoog en
bij laag zweert, dat het heelemaal niets
kan betalen. Oostenrijk is momenteel niets
anders dan Weenen met omgeving en heeft
zoodoende niets om „bij te zetten".
De toestand zou veranderen als Oosten
rijk zich later bij Duitschland kon aanslui
ten en dit laatste dan zijn herstelbetalin
gen met het Oostenrijkscho percentage ver
hoogde, maar aan geallieerde kant heerscht
begrijpelijke tegenzin om op zulk een mo
gelijkheid te zinspelen. Zij hebben immers
indertijd zeiven verboden, dat het ont
wrichte staatje zichzelf met den naam van
„Duitsch-Oostenrijk" betitelde en tegen het
streven naar aansluiting zijn in het andere
kamp nog altijd sterke krachten aan het
werk.
Veel heil en zegen. De koning
van Engeland en de president der Ver-
eenigdo Staten hebben aan het begin van
het jaar hartelijke telegrammen gewisseld,
waarin sprake is van de beloften die 1930
voor de bevordering van den wereldvrede
door ontwapening ter zee bevat. President
Hoover zegt te hopen, dat het groote doel
van een beperking der krijgstoerustingen
ter zee dit jaar bereikt zal worden. Als
men in beider hart kon zien, zou men ver
moedelijk gewaarworden dat er naast de
hoop nog voor den twijfel plaats is, want
het zal een lieel probleem zijn, om vijf zie
len tot één gedichte te brengen.
Amerika en Engeland hebben veel groo
te oorlogsbodems en willen derhalve de
kleine gevaarlijke duikbooten afschaffen.
Frankrijk heeft echter ccn bijzondere voor
liefde voor duikbooten, o.a. omdat Duitsch
land eenige kleinere kruisers heeft met
groote gevechtswaardo, waartegen de
Fransche kruisers niet op kunnen, maar
die met succes bestreden kunnen worden
door duikbooten, welke Duitschland niet
mag fabriceeren volgens het verdrag van
Versailles. Ook Japan heeft zich tegen de
afschaffing van duikbooten verklaard. D.t
pimt kan dus voorloopig wol geschrapt
worden van de agenda; daar komt niets
van.
Daar het nut der groote linie-schepen
hoe langer hoe meer problematiek wordt
ook al omdat zij een te groot doelwit voor
luchtaanvallen zijn terwijl de bouwkos
ten ontzettend hoog zijn, kan men wel eenig
succes verwachten, als voorgesteld wordt
het maken van deze nuttelooze en dure
oorlogsbodems to beperken.
Vermindering der „bewapening" zou dal
evenwel niet beteekenen.
Velen verwachten van de a.s. vlootcoa-
ferentie althans djt voordeel, dat er een
groote toenadering zal worden bereikt tuv-
I schen Amerika en Engeland.
