9
Het. oude jaar in het buiten Sand
DINSDAG 31 DECEMBER 1929
DE LEIDSCHE COURANT
VIERDE BLAD PAG. 13
Een bonte mengeling van goed en kwaad
Weer staan wij op den drempel van een
nieuw jaar en kijken om naar wat het af-
geloopen jaar ons heeft gebracht.
Het zijn goede dingen en het zijn min
der goede dingen, welke 1929 ons heeft
geschonken, maar als wij kijken naar de
gebeurtenissen, welke zich in dat jaar over
do gehéele wereld hebben afgespeeld, wan
neer wij in gedachten de oude krantenbe
richten nog eens doorbladeren, dan slaat
de balans door naar den kant van de
minder goede dingen. Dat is niet zoozeer
te wijten aan het ongunstige jaar, maar
vooral hieraan, dat de ongunstige gebeur
tenissen ons het meest treffen en de krant
daarom van deze gebeurlijkheden bij voor
keur melding maakt.
Als wij dit in het oog houden is het oude
jaar nog niet zoo'ii kwaad jaar geweest,
althans niet voor ons Westelijk halfrond.
Dat wij er veel mee opgeschoten zijn, kun
nen wij ook niet zeggen, maar het heeft
ons toch niet achteruit gebracht.
INTERNATIONALE HERINNERINGEN.
In sommige opzichten zijn wij terugge
keerd naar de ouderwetsehe toestanden en
dat was o.a. in het begin van het jaar, toen
het zóó ellendig koud was, dat zelfs de
befaamde winter van 1890 z'n ijzigen roem
verloor. In Leiden weten wij dat nog heel
goed de stadhuisbrand, niet waar
en wie verder z'n oude rekeningen nog
eens nakijkt vindt daaronder zeker een of
meer loodgieters-rekeningen wegens gere
pareerde waterleidingen. Reeds in Januari
kwamen uit heel Europa berichten binnen
van een felle koude, welke z,g. koude golf
zich herhaalde in Februari. Men kon toen
vanaf het vasteland per auto over de
Waddenzee de eilanden bereiken, welke
tocht echter wel eens verkeerd afliep. Tem
peraturen van 30 graden onder nul waren
in Duitschland geen zeldzaamheid en ook
wij kwamen hier dicht bij de 20 onder nul.
Het wa-s in één woord een echte 'ouder
wetsehe winter.
Het Binnenhof herleefd.
Verder schenen ook in Augustus de oude
glorie-dagen van het Haagsche Binnen
hof herleefd te zijn, toen de internationale
diplomatie en ministers van allerlei lan
den zich verzamelden binnen deze oude
muren en den Haag weer een centrum was
van het Europeesche staatsleven, zooals
in de dagen van Jan de Wit.
Het ging om het geld, zooals men zich
nog herinneren zal, om het Duitsche geld,
waarvan de hongerige overwinnaars zoo
veel mogelijk wilden binnen slokken, ter
wijl het aan den anderen kant duidelijk
was, dat de Dawes-regeling te zwaar was,
en men moest oppassen, het Duitsche volk
niet al te sterk te knijpen.
Men heeft daarover heel wat gepraat.
Het begon al in Februari, toen de deskun
digen van de verschillende landen te Pa
rijs bijeenkwamen ter bespreking van wat
thans officieel het plan-Young heet. Vijf
tien weken heeft deze experten-commiesic
te Parijs gepraat en nog eens gepraat, oot
zij het in Mei eindelijk so wie so eens was.
Het heeft er meermalen gespannen en
eens heeft zelfs lord Revelstoke te juister
tijd de conferentie gered door precies op
tijd dood te gaan. Door dit plotseling
sterven n.l. van een der voornaamste En-
gelsohe deskundigen werd de conferentie
eenige dagen uitgesteld, juist toen zij op
het punt stond te worden afgebroken. Dat
uitstel bracht de gemoederen eveü tot be
daring, er werd wat gepraat achter de
schermen en de corrferentie was gered.
De deskundigen, die het plan-Young ten
slotte in Mei hadden aanvaard, konden
hun regeeringen niet binden, en daarom
was de Haagsche conferentie bijeengeko
men om het na eindeloos wikken en wegen
vastgelegde plan te aanvaarden. Aldus
dacht men algemeen. Maar het bleek, dat
de Engelscken dat heelemaal niet van zias
waren en de taaie vasthoudendheid van
Snowden, die het betalingsschema ten
voordeele van Engeland wilde zien gewij
zigd, is hier haast spreekwoordelijk gewor
den. Snowden kreeg z'n zin grootendeols
en de Duitsche gedelegeerden werden,
toen zij begrijpelijkerwijze bezwaar maak
ten tegen deze nieuwe verzwaring van las
ten, in het riet gestuurd met een paar be
loften, welke niet gehouden werden,
om te waarschuwen tegen de jongste finan-
cieele plannen der rijksregeering, welke
waarschuwing op haar beurt weer aan-
Dat was voor dr. Schacht, den president
van de Duitsche rijksbank en de voor
naamste Duitschë deskundige, aanleiding
leiding gaf tot het aftreden van den Duit,-
schen minister van financiën Hilferding.
Hoewel dit plan-Young in ieder geval be
ter is dan de Dawes-regeling, beteekent
de aanvaarding ervan toch een geducht
zware last) welke jaren lang zal blijven
drukken op de schouders van het Duitsche
volk. De tegenstanders van de vervullings-
politiek van Stresemann in Duitschland,
de aanhangers van Hugenberg (Duitsch-
nationaal), hebben zelfs na de aanneming
van dit plan in don Rijksdag nog getracht,
het land van dit juk te „bevrijden" door
aan te sturen op een referendum. Dat re
ferendum, in December gehouden, heeft'
uitgewezen, dat do groote meerderheid
van het volk achter de regeering staat en
het eens is met de tot nu toe gevoerde po
litiek van verzoening. In zooverre heeft
het referendum succes gehad, echter totaal
tegenovergesteld aan de bedoelingen van
hen, die het doorgedreven hebben. De Duit
sche regeering kan straks met den steun
van een volksuitspraak in den rug zich
naar de tweede Haagsche conferentie be
geven, welke op 3 Januari a^s. bijeen zal
komen. Maar dat is stpf voor het volgende
jaar.
STRESEMANN
Ontwapening.
Toen wij boven zeiden, dat het jaar 1929
ons weinig vooruitgebracht heeft, dachten
wij hoofdzakelijk aan de weinige vorde
ringen op dit gebied.
Half April is de z.g. ontwapenings
commissie' onder voorzitterschap van on
zen landgenoot jhr. Loudon bijeengekomen.
Meende men aanvankelijk, dat er nu wel
eens een klein beetje schot in de zaak zou
komen, die hoop bleek al spoedig ijdel,
toen jhr. Louden bij de opening mede
deelde, dat hij eigenlijk niet wist, wat de
commissie hier bijeen moest doen, maar
dat hij gedwongen was geweest haar bijeen
te roepen door een besluit van de Volken-
bonds-vergadering van het vorige jaar. Er
waren wel verschillende voorstellen, zoo
als Duitsche, Russische, Turksche en Chi-
neesohe voorstellen, die alle nogal vrij ver
gingen, maar deze landen konden gemak
kelijk mooie plannen voorleggen, de groote
machten waren het niet eens en zijn het
thans nog niet eens. En dan gebeurt er
niets.
Het Russische voorstel, dat in vier
jaar niets meer of minder dan volledige
ontwapening eischte, werd maar meteen
verworpen en de andere gingen ook de
doofpot m. „De commissie is een begraaf
plaats van nuttige voorstellen", hoonde de
Rus Litwinoff en in zeker opzicht had hij
gelijk. De commissie kon daar evenwel
niets aan doen.
Het eenige lichtpunt was toen de ver
klaring van Gibson, dat Amerika toeschie
telijk zou zijn inzake de ontwapening ter
zee. Of liever: van 'ontwapening is geen
sprake, hoogstens kan gesproken worden
over „beperking" der bewapening. Deze
toezeggingen van Amerika, gevolgd later
door de reis van MacDonald naar de
Vereen. Staten, deden het verbleekte vre-
deszonnetje weer wat blozen, maar in het
.afgeloopen jaar is er toch van een vloot-
conferentie niets meer gekomen. Deze zal
echter binnen kort gehouden worden tus-
schen Amerika, Engeland, Japan, Frank
rijk en Italië en wel te Londen. De voor
uitzichten zijn niet bepaald gunstig, daar
Frankrijks eischen den boel in de war drei
gen te sturen; doch ook dit is een kwestie
voor het volgende jaar.
EUROPA.
België.
Waarneer wij thans de internationale
sfeer vaarwel zeggen en terugkeeren tot ons
knusse Europa, kijken wij eerst naar ónze
Zuiderburen en zien dat zij een veelbewo
gen jaar achter den rug hebben. De voor
naamste kwestie, dio hun gemoederen in
heftige beroering heeft gehouden was de
Vlaamsche kwestie, welke nog niet lang
geleden bijna een minister-crisis veroor
zaakte en slechts zeer langzaam stukje voor
stukje haar oplossing nadert. Hier en daar
hebben de Vlamingen genoegdoening ge
kregen. Zoo is omstreeks half Januari dr.
Borms vrij gelaten, de „martelaar van Leu
ven", die II jaar lang in de gevangenis
heeft doorgebracht, omdat hij de Vlaam
sche kwestie wilde oplossen op een wijze,
welke niet naar den zin was der regoe-
ring. Hij had getracht, recht te krijgen
van den vijand (tijdens de Duitsche bezet
ting) wat hij niet krijgen kon van zijn
„vrienden". Men wees er terecht op, dat
dr. Benesj in Tsjecho-Slowakije iets
dergelijks gedaan had, en dat deze thans
aan het hoofd staat van zijn land. Maar
wat Benesj deed gelukte en wat Borms
deed mislukte. Dat is het verschil.
Verder bracht 1929 de vervlaamsching
der Gentsche Hoogeschool mee, ook een
belangrijk succes voor de Vlamingen, al
zijn hun wenschen nog lang niet allé ver
vuld. In 1930 zullen wij daar nog genoeg
van te hooren krijgen. Een zeer onaange
name sensatie maakten de Belgen mee met
de publicatie in het Utrechtsch Dagblad
van het z.g. geheime Fransch-Belgische mi
litaire verdrag in Februari. Nederland en
België stonden op stelten en men sprak
zelfs van oorlog. Gelukkig werd in den
nacht van 3 Maart de falsaris, een zekere
Frank (zich noemende Frank Heine) ge
arresteerd, die bekende het document ver-
valscht' te hebben. Drie dagen later werd
hij weer vrijgelaten. Het was een gekke
historie, welke eindigde in het labyrinth
der ondergrondsche geheime spionnage-
diensten.
Een blijder gebeurtenis was de verloving
van prinses Marie José met den Italiaan-
schen kroonprins Umberto, welke gebeur-
tenis niet overschaduwd kon worden door
den aanslag welke op 25 October te Brus
sel gepleegd is op den jongen prins. Zoo
als men weet, mislukte de aanslag.
Duitschland.
Het groote pak, dat Duitschland van
1929 heeft meegekregen, is de nieuwe re
geling der herstelbetalingen, waarover wij
reeds geschreven hebben. Een van de aan
genaamste vruchten, welke Duitschland
van de totstandkoming daarvan heeft mo
gen plukken, is de ontruiming van de
tweede zóne van het Rijnland, welke op
10 Sept. begon en thans geëindigd is.
Te betreuren is, dat Stresemann, asn
wiens politiek dit succes te danken is, do
volledige ontruiming en de bevrijdings
feesten niet meer beeft mogen meemaken.
Hij stierf plotseling op 3 October en word
met groote praal ten grave gedragen. Bij
zijn dood bleek, welk een groot staatsman
hij geweest is en in alle landen ook de
vroeger vijandelijke werd zijn heengaan
oprecht betreurd. Zijn politiek, welke pas
weer een steun gekregen heeft door het
mislukken van het referendum tegen heb
Young-plan, zal worden voortgezet door
zijn opvolger dr. Curtius.
Een andere vrucht van een andere po
litiek heeft de stad Berlijn geplukt op 1
Mei en volgende dagen, toen de roode
feestdag ontaardde in een bloedbad. In
de stadsgedeelten Neukölln en Wedding
woedden hevige straatgevechten, waarbij
zelfs barricades werden opgericht. Het
werd een complete oorlog; een doellooze
en zinnelooze schietpartij, welke het ge
volg had, dat 30 personen werden gedood.
De viering van 1 Mei is voor het volgend
jaar verboden, maar waar na de jongste
verkiezingen in den Berlijnschen gemeen
teraad niet minder dan 60 communisten
zifting hebben, daar kan het niet anders of
het ergste is te vreezen voor het volgend
jaar.
Een tweede minder aangename sensatie
voor de stad Berlijn is de bekende Skla-
rek-affaire, een enorme zwendelzaak, wel
ke nog niet geheol is afgewikkeld. Ver
schillende Berlijnsche magistraten zitton
er leelijk mee in de nesten.
Tenslotte memoreeren wij nog het fail
lissement (half Maart) en later in Novem
ber de dood van mevr. Zoebkoff, vroeger
prinses Viktoria van Pruisen een tra
gische historie en denDiisseldorf-
schen massa-moordenaar, die vooral in No
vember half Duitschland in rep en roer
bracht, die tot nog toe niet gepakt is!
Frankrijk.
In Frankrijk is het er kalmer naar toe
gegaan. In Maart zijn daar de Missie-con
gregaties weer toegelaten, na langdurige
oppositie van radicalen en socialisten, wel
ke oppositie tenslotte ontaardde in een
zielige obstructie, waarmede zij niets ge-
wonnen hebben.
j Poincaré die later, in Augustus, om
gezondheidsredenen moest aftreden en
thans weer hersteld is heeft doorgezet
en den strijd gewonnen. Het motief, om Je
missioneer end e orden weer te vergunnen
i huizen te stichten in Frankrijk, was de
j groote propagandistische kracht, welke
men van de missionarissen verwachtte in
j de koloniën en mandaatgebieden.
Met Poincaré zag vooral Briand het nut
in van dezen maatregel. Men zal zioh her-
inneren, dat hij in Augustus Poincaré als
premier opvolgde, doch in November weer
het veld moest ruimen voor Tardieu. In-
tusschen blééf Briand minister van buiten-
landsche zaken. Toen hij nog premier was.
hield hij in de tiende Volkenbondsverga
dering te Genève zijn groote redevoering
over de z.g. „Vereenigde Staten van Euro
pa". Toekomstmuziek.
Dit jaar had Frankrijk twee groote öoc-
den te betreuren, n.l. maarschalk Fóch, die
I 20 Maart stierf en een nationale begrafe-
l nis kreeg, en Georges Clemenceau, de „tij
ger", die in November stierf en vam geen
nationale begrafenis wilde weten.
Als wij Monaco tot Frankrijk rekenen,
kunnen wij hier tevens de „revolutie" in
dat vorstendommetje in herinnering bren
gen, waardoor de wereld echter niet be
paald hevig geschokt is.
Italië.
Grootere dingen zijn geschied in -de
Eeuwige Stad, in het jaar, dat Paus Pins
XI zijn gouden, priesterfeest vierde ('20
Dec.) en voor het eerst het Vatdcaan ver
liet. Dat de Paus thans na 60 jaar zijn
gevangenschap zag opgeheven, is te dan
ken aan do tot standkoming van het ac-
coord tusschen het Vaticaan en het Quiri
naal, waardoor de Romeinsche kwescae
werd opgelost.
KARDINAAL-STAATSSECRETARIS
GASPARRI.
Op 11 Februari werd het accoord onder
teekend door den kardinaal-staatssecrel a-
ris Gasparri (die binnenkort za-1 aftreden
en vervangen zal worden door kardinaal
Pacelli) en den minister-president Musso
lini in het Lateraansch paleis. In Juni had
de ratificatie plaats en in December be
zegelde de koning van Italië het accoord
m&t een bezoek bij den Paus. Eenige da
gen later volgde de kroonprins.
Dat het, verdrag van Lateranen en het
daarmee verband houdende concordaat
niet alle geschillen tusschen den Paus en
den Duce had opgelost, bleek al spoedig,
toen in Mei Mussolini een groote rede
hield, waarin hij de vorming van de jeugd
voor het fascisme opeisohto. Hij vond ech
ter in Pius- XI een niet te onderschatten
tegenstander, die onmiddellijk en met
klem protest aanteekende. Ook later heb
ben deze twee nog meermalen tegenover
elkander gestaan en in de toekomst zal
do Paus nog menigmaal zijn stom moeten
verheffen tegen de aanmatiging van het
fascisme. Doch deze roem moet Mussolini
worden nagegeven, dat hij de man geweest
is, wien het gelukt is, do Romeinsche
kwestie op te lossen, een der neteligste
problemen, welke de wereldgeschiedenis
ooit heeft gekend.
MUSSOLINI
De Pauselijke staat is thans hersteld, al
is het dan ook slechts, een minimale staat.
De Vaticaanstad is een compleet inge
richt en volkomen onafhankelijk stuk grond
gebied, met eigen station, post- en tele
graafkantoor, zelfs met eigen munten,
't Is klein, zeer klein, niet de moeite
waard, maar het ging ook slechts om het
spel en niet om de knikkers.
Engeland.
In Engeland is MacDonald w.eer aan het
roer gekomen met zijn staf van Labour-
minasters. Zij traden in Juli op met een
klinkend programma. Zij zouden de diplo
matieke betrekkingen met Rusland herstel
len, wat zij ook gedaan hebben. Zij zouden
de Engelsche bezetting in het Rijnland
doen eindigen, wat zij ook gedaan hebben.
Zij zouden het werkloosheidsvraagstuk op
lossen, wat zij niet gedaan hebben. Zij zou
den do steenkolenindustric reorganise eren,
wart zij evenmin gedaan hebben. Men her
innert zich nog, dat de regeering zoo pas
oen kolënwet er door heeft gekregen met
n.b. 8 stemmen meerderheidDeze wet
doet weinig meer dan den arbeidsdag in
vele mijndistricten met een half uur ver
minderen. Met dit resultaat is niemand
tevreden.
In den zomer,van dit jaar is MacDonald
persoonlijk naar Amerika getogen om de
vlootoonferentie voor te bereiden. Dc Amc-
rikaanscke president en de Engel sche pre
mier bleken uitermate goede vrienden te
zijn en als het succes op de a.s. conferentie
te Londen evenredig is aan do hartelijk
heid, waarmede MacDonald in Amerika is
ontvangen, dan zal het nog wel losloopon.
In Britsch-Inddc gaat het intusschen niet
erg naar wensch. De nationalisten daar,
onder leiding van Ghandi, eischen volle
dige onafhankelijkheid en laten zich niet
meer paaien met de belofte, dat zij den
status van dominion (autonomie en zelfbe
stuur) zullen krijgen. Hun strijdmiddelen
zullen bestaan in oen boycot van allo ver
tegenwoordigende lichamen, lijdelijk verzet
en weigering, om belasting te betalen. Dat
ziet er fraai uit.
Overig Europa.
De rest van Europa zullen we maar ón
der één hoedje vangen.
Spanje laat ons ook dit jaar weer een
opstandje zien en wel in hot officieren
corps te Cdudad Real, onder leiding van
den oud-premier Sanchez Guerra (eind Ja
nuari). De opstaoid, die voortsproot uit on
tevredenheid over promotie, was spoedig
onderdrukt. De aanvoerder werdvrij
gesproken, wat men niet beschouwde als
blijk van sympathie voor Primo dc Rivera,
den dicta/tor, tegen wien de opstand was
gericht. Ook doken dit jaar weer geruch
ten op, dat Primo zou aftreden, maar nog
steeds zdt hij in het zadel. Verder valt nog
uit Spanje te vormeiden dat er twee groo
te tentoonstellingen zijn gehouden, en dat
de Raad v. d. Volkenbond zoo vricndelij'k
is geweest, ter meerdere eer en glorie van
Primo om in de heetste zomermaanden te
Madrid to vergaderen.
Om in het gezelschap van dictators te
blijven, zien wij thans naar Joeg o-S 1 a-
vïë, waar koning Alexander in Januari
een proclamatie uitvaardigde, waarin hij
de grondwet der Serviërs, Kroaten on Slo-
venen buiten werking stelde en zichzelf tot
dictator uitriep. Hij is het nog steeds.
In het naburige R oemenië had in
Juli eveneens een staatsgreep plaats, wel
ke echter mislukte. Wat er precies aan de
hand geweest is, is niet bekend.
Oostenrijk heeft zich dit jaar ge
kenmerkt door een paar crisissen. Mgr.
Seipel is afgetreden in April, omdat hij
de voortdurende hetze der socialisten moe
was, waarna Strceruwitz hem opvolgde.
Deze kon de soci's ook niet verzoenen, en
toen werd de politic-prefect Schober aan
gesteld om do wankele orde te herstellen,
waarin hij wonderwel schijnt to zijn ge
slaagd. Een botsing met Heimwehrmannen
is echter nog allerminst een zeldzaamheid.
In Rusland is het bolsjewismo thans
op z'n hoogtepunt. Het wordt met alle
strengheid toegepast op de boeren, die in
de voorafgaande jaren (de periode van de
N. E. P.) nog wat gespaard zijn en vooral
de z.g. koelalri, de rijke boeren, werden
onbarmhartig vervolgd. Bij duizenden zijn
de Mennonietischo Duitsche kolonisten en
de Grieksche boeren uitgeweken.
Ook de strijd tegen den godsdienst is
met vernieuwde kracht voortgezet. In Mei
is o.a. een decreet uitgevaardigd, waarbij
aan kerkgenootschappen verboden wordt:
onroerende goederen to koopen of te hu
ren, godsdienstig 'onderricht op scholen te
geven, belasting te heffen of fondsen ie
vormen uit giften, ondersteuningskassen te
vormen voor liefdadige doeleinden enz. enz.
Het is thans Stalin, die de oppermachti
ge heerscner is in Rusland en geen oppo
sitie tegenover zich duldt. Do bekende
roode leider Trotski is door hem hot land
uitgezet en bevindt zich vanaf Februari
in T u r k ij e.
Van dit laatste land is weinig meer te
vertellen, dan dat in Juli Trebizonde aan
de Zwarte Zee door een groote overstroo-
De grootste passagiers-vliegboot van Amerika
De Franschen trekken uit Cobïenz
