21ste Jaargang
ZATERDAG 21 DECEMBER 1929
No. 6365
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Het Philosophicum te Warmond
BUITENLAND
3)e
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f 2,95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
De eerste steen gelegd door Z. D. H. den Bisschop.
Vandaa-g is het een belangrijke dag in
de geschiedenis van ons Bisdom Haarlem.
Belangrijk voor allen, die, in eenheid
geschaard om don Bisschop, de belangen
der Kerk in ops diocees begrijpen en aan
voelen als hun belangen.
Vandaag is de eeiste steen gelegd vjfcn
het nieuwe studiehuis voor de aanstaande
geestelijkheid in het Bisdom Haarlem, voor
het Philosophicum te Warmond.
En vandaag is zooals de hoogeerw.
heer mgr. Taskin vanmorgen zeide in zijn
toespraak een breede horizon van blijde
verwachtingen voor onze oogen openge
gaan. Nog méér zorg, dan reeds op heden
geschonken wordt, zal in de toekomst wor
den gewijd aan de vorming der toekomsti
ge priesters. Zooals men weet, zullen deze
in den vervolge tusschen huh verblijf in
het klein-seminarie en hun studie aan het
groot-seminarie gedurende twee jaar wor
den onderwezen en opgeleid in het Philoso
phicum. De studie-lijd is met één jaar ver
lengd de studie-vakken, met name dat
der Philosophic, zijn uitgebreid.
Voor de vorming van den toekomstigen
priester is het hoogste zelfs nog niet te
veel, het allerbeste zelfs nog niet goed ge
noeg aldus vanmorgen de hoogeerw.
President van het groot-seminarie, die
zelf zijn ruim 41 priester-jaren bijna ge
heel heeft gegeven aan de vorming van de
toekomstige priesters.
En wij, leeken, wij zijn verheugd en
dankbaar, dat, op initiatief van onzen
Bisschop, weer vervolmaakt i», weer meer
aangepast is aan de eischen en nooden van
dezen tijd, de opleiding van de priesters
van onze leiders in het nastreven van
het gemeenschappelijk schoon levensdoel!
Van morgen heeft Z. D. H. Mgr. Aen-
genent in de kapel van het groot-seminarie
te Warmond de heilige Priesterwijding toe
gediend aan de eerw. heeren H. Remmer
en A. v. <L Togt, studenten van het groot
seminarie, en aan den eefw. pater J. Vol-
laerbs S.J.
Eenigen tijd daarna, te 12 uur, had do
plechtigheid plaats der eerste-steenlegging
van het Philosophicum op het terrein
naast het groot-seminarie.
Bij de plechtigheid, die Z. D. H. de Bis
schop zelf zou verrichten, waren behalve de
hoogeerw. heer mgr. H. J. M. Taskin, presi
dent van het groot-seminarie, en de zeer-
eerw. heeren professoren tegenwoordig de
hoogeerw. provisoren, de kanunniken Th. F.
Ebbinkhuyzen en dr. Th. M. Vlaming, de
regent van „Hageveld", de hoogeerw. heer
Kanunnik M. W. A. Wijtenburg, de archi
tect de heer Jan Stuyt, de burgemeester
van Warmond, de heer A. J. Schölvinck, Je
wethouders de heeren W. H. Heemskerk
en A. Oudshoorn, de gemeente-secretaris,
de heer H. L. v. Delft, de gemeen te-opzicn-
ter de heer C. O. de Vroomen, de opzich
ters, de aannemer de heerJ. P. de Vreede.
Ook woonden al de eerw. heeren theolo
ganten de plechtigheid bij.
Onder de aanwezigen bemerkten wij ook
de zeereerw. pater mr. dr. A. Borret, S. J.,
de zeereew. pater J. de Louw, van de Witte
Paters, de weleerw. heer Th. Lampe, kape
laan te Warmond (de zeereerw. heer pas-
fcfcor was door ongesteldheid verhinderd).
Toen Z. D. H. de Bisschop die verge
zeld was van zijn secretaris den zeeree-w.
heer Th. W. Pichot op het terrein was
aangekomen, hield de hoogeerw. president
mgr. Taskin, proost van het Kathedraal Ka
pittel, protonatariue a.i.p., de volgende
rede.
Rede van Mgr. Taskin.
Monseigneur. U zult mij wel willen toe
staan voor den aanvang van deze plech
tigheid een enkel woord t>ot de aanwezigen
te richten.
Ik roep dan een hartelijk welkom toe aan
Uwe Doorluchtige Hoogwaardigheid; ook
aan het Edelachtbaar Dagelijksch Bestuur
dezer Gemeente, Burgemeester en Wet
houders van Warmond; ook aan de Hoog
waardige Provisoren van het Seminarie;
[verder aan den Z.E. HooggeL heeren Pro
Laat ons bidden. God, aan Wien alle
goed zijn ontstaan dankt en ook bij den
verderen voortgang immer zijn wasdom
ontleent: geef, bidden wij U, op onze
sincekboden, dat het werk hetwelk wij rot
lof van Uw Naam beginnen uit te voeren
door het duurzaam geschenk Uwer Vader
lijke Wijsheid zijn voltooiing moge berei
ken. Door Christus, onzen Heer. Antw. Zoo
zij het.
fessoren, aan de studenten en aan alle ver
dere belangstellenden.
Deze plechtigheid heeft het spreekt
van zelf een inleidend en voorbereidend
karakter; wel is hier reeds veel arbeids
verricht, de fundeering is voor het groot
ste gedeelte gelegd; aan een hoek beginnen
de muren al omhoog te gaanmaar ue
eigenlijke opbouw van het geheel moet nog
beginnen.
Het inleidend en voorbereidend karakter
dezer plechtigheid sluit echter niet uit, d^-fc
zij dezen dag maakt tot een dag van vreug
de en blijde verwachtingen.
Monseigneur, nog kort geleden heeft u
uwe vreugde en uw voldoening uitgedrukt,
omdat wij een zoo grootschen tijd beleven;
een tijd, waarin ons katholieke leven op
allerlei gebied en in allerlei nieuwe vormen
zich zoo rijk en vruchtbaar in eigen kring
en naar buiten ontplooit. Was de aanlei
ding tot uiting van deze uwe vreugde het
feit, dat onze katholieke dagbladpers een
nieuwe vlucht had genomen, vandaag
wordt hier op het terrein van onderwijs en
wetenschap een groote schrede voorwaarts
gezet, daar deze eersten-steenlegging het
symbool is van de stichting van dit Philo
sophicum. Voorwaar ook een nieuwe, groot-
sche, en daarom verblijdende uiting van
katholiek leven, die voor de toekomst de
schoonste verwachtingen wekt. Van hier
zaj wetenschap én cultuur worden uitge
dragen in het openbare leven, ten bate van
allen, die in kennis en beschaving belang
stellen.
De vreugde van dezen dag wordt niet
weinig hierdoor verhoogd, dat uw besluit
om deze leerschool van wijsbegeerte te
slichten een uwer eerste daden was onmid
dellijk na de aanvaarding van uw bisschop
pelijk bestuur.
Het is hier niet de plaats om de ver
schillende beweegredenen na te gaan, die u
tot dit besluit hebben gebracht. Deze zijn
u ongetwijfeld ingegeven door de volrijpo
ervaring, opgedaan in de bijna 25 jaren,
gedurende weLke u zelf hier de wijsbegeerte
hebt onderwezen. Genoeg zij het te consfca-
teeren, dat de stichting van dit gebouw
een krachtdadige uiting is van uw hooge
ideeën over de godsdienstige en weten
schappelijke opleiding van uwe toekomsti
ge medehelpers; welke ideeën ik meen te
mogen samenvatten in deze formule, dat
voor de vorming van den toekomstigen
priester het hoogste zelfs nog niet te veel,
het allerbeste nog niet goed genoeg is.
Welk een breede horizon van blijde ver
wachtingen gaat dan heden voor onze
oogen o|>en! Nog beter geschoold, nog za
kelijker met wetenschap toegerust, nog rij
ker aan kennis en inzicht, dog breeder ont
wikkeld in alle vermogens van geest en
hart zullen, zoo hopen wij allen, uwe toe
komstige priesters uit dit Seminarie te
voorschijn komen, den menschen tegemoet
tredende om hun te brengen de ware wijs
heid, die gelegen is in het erkennen van
de hoogste Oorzaak van al het bestaande,
en in het nastreven van het hoogste Eind
doel van al het geschapene.
Monseigneur, uw voorlaatste Doorluchti
ge Voorganger Mgr. Bofctemanne, heeft
den eersten steen van het nieuwe voorge
bouw van dit seminarie gezegend, op den
voor u onvergetelijken dag, waarop u door
zijn handoplegging tot het H. priesterschap
waart verheven. Dezen morgen heeft u op
uw beurt aan twee ik mag zelfs zeggen
drie kweekelingen van dit seminarie de
Heilige Gave van het priesterschap mede
gedeeld. Thans verzoek ik u eerbiedig
evenzoo den eersten steen van dit gebouw
te willen zegenen en plaatsen. Mogen uwe
hoogepriesterlijke gebeden en zegeningen
even heilzame en vruchtbare gevolgen
hebben voor dit nieuwe huis, als de wij
ding op den 3den April 1897 van den eer
sben st-een door Mgr. Bottemanne verricht,
aan het oude seminarie heeft geschonken.
De wijding van den eersten
steen.
Daarna verrichte Z. D. H. de Bisschop,
die geassisteerd werd door de beide pas-
gewijde priesters, de 'weleerw. heeren H.
Remmer en A. v. d. Togt, de wijding van
den eersben steen, met. het uitspreken van
heb volgende gebed:
Vers. Onze hulp is in den Naam de-5
Heeren.
Antw. Die hemel en aarde gemaakt
heeft.
Vers. De Heer zij met u.
Antw. En met uwen geest,
De oorkonde.
De zeereerw. hooggeï. heer prof. J. H.
Niekel benoemd directeur van het Philo
sophicum las daarna de volgende oor
konde voor:
In den naam der Vaders en des Zoons en
des Heiligen Geestes. Amen.
Op heden den feestdag va-n den H. Apos
tel Thomas, quatertemper-Zaterdag van
den Advent van het jaar Onzes Heeren
1929, toen Z. H. Paus Pius XI de Kerk
Gods bestierde, Hare Majesteit Wilhelmina
Koningin der Nederlanden was en Z. D.
H. Mgr. Joannes Dominicue Joseph Aen-
genent den zetel van Haarlem bokleedde,
is van dit Philosophicum den eersten
steen gelegd door Z. D. H. Mgr. Aenge-
nent, Bisschop van Haarlem in tegenwoor
digheid van den Hoogeerwaarden heer
Mgr. Henricus Maria Taskin, Protonotarius
Apostolicus a.i.p. en President van het
Groot>Seminaric, den Zeereerw. heer J. H.'
Niekel, benoemd Directeur van het Philo
sophicum, de Zeereerw. Professoren van
het Groot Seminarie, de Architect, Opzich
ters en Aannemer en vele belangstellenden
ten blijbe waarvan deze oorkonde is on
derteekend.
Vervolgens werd de oorkonde gesloten
in een loden bus en in den steen gemet
seld.
■1 •T"
Z. D. H. de Bisschop het woord.
Mgr. wees er op, dat hij den zegen van
God heeft afgesmeekt, opdat Hij, Die ons
heeft geleid tot het begin van den bouw,
ons ook moge voeren bot een gelukkige vol
tooiing. Als de Heer het huis niet bouwt,
bouwen de bouwlieden tevergeefs. Innige
dankbaarheid brengt mgr. aan God, omdat
Hij ons heeft gebracht de noodzakelijkheid
van dezen bouw; Hij, Die in Zijn onbegrij
pelijke Goedheid in ons vaderland, èn
't bijzonder in ons diocees, het aantal
priesters op merkwaardige wijze doet toe
nemen.
Wij beleven aldus de Bisschop een
heerlijke opleving van Katholiciteit op al
lerlei gebied; wij leveq, werkelijk in een
mooien tijd; wij hebben reden voor vreug
de, blijdschap, optimisme.
Over een feit is mgr. ten zeerste ver
heugd en dat is de noodzakelijkheid van
een derde seminarie.
Mgr., zich aansluitend bij wat de hoog
eerw. president zeide, herinnert aan het
feit, dat hij vóór 32 jaar (3 April 1897)
heilige priesterwijding ontving in de kapel
van het groot-seminarie en daarna een
zelfde plechtigheid meemaakte, de eerste
steenlegging voor de uitbreiding van het
groot-seminarie door den Bisschop. En in
de 24 jaar, dat mgr. hier als professor heeft
gearbeid, heeft hij onder leiding van mgr.
Taskin verschillende vernieuwingen
uitbreidingen zien tot stand komen.
Innig dankbaar is mgr. voor dien heerlij
ken zegen van God.
Maar openlijk wil Z. D. H. ook hartelij
ken dank brongen aan de zeereerw. heeren
pastoors in het Bisdom, die door hun be
reidvaardigheid en medewerking mgr. in
staat hebben gesteld, om dit seminarie te
kunnen bouwen; zij hebben de kerkbestu
ren opgewekt om jaarlijksche donaties voor
het Philosophicum toe te zeggen.
Hartelijk dank brengt mgr. vervolgens
aan alle aanwezigen, aan het bestuur der
gemeente, aan de provisoren van het
groot-seminarie, aan den president en pro
fessoren, die in onderling overleg de stu
die-richting van het nieuwe seminarie heb
ben voorbereid, aan de studenten, die met
hun Bisschop dank brengen aan God,
den architect, den aannemer, de opzich
ters.
Mpt een herhaling van zijn dank aan
God, besloot Z. D. H. zijn toespraak.
Hiermede was de plechtigheid geëindigd.
VAN HET VAT1CAAN
DE PAUS BUITFN HET
VATICAAN
DE JUBILEUMSMIS IN DE
LATERAANSCHE BASILIEK.
VIJFTIG JAAK GELEDEN EN THANS.
Zooals gisteren reeds onder Telegram
men vermeld, heeft Z. H. de Paus gister
morgen in het geheim 'en onopgemerkt het
Vaticaan verlaten en zich begeven naar de
basiliek van St. Jan van Lateranen om in
dezelfde kerk, waar hij 50 jaar geleden de
priesterwijding ontving, thans zijn gouden
feest te vieren.
Voor de eerste maal na zestig volle ja
ren kon als gevolg van het nieuwe Verdrag
en Concordaat het Opperhoofd der Kerk
uit de eindelijk opgeheven gevangenschap
treden en zich als vrije souverein bewegen
de eertijds pauselijke residentie. Het ge
schiedkundige feit kreeg nog een bijzonder
relief in het licht van het bezoek, pas door
den Koning van Italië ten Vaticane ge
bracht en die de verzoening bevestigde van
de Savoysche dynastie met den Paus-Ko
ning, schrijft „De Tijd".
Daar de H. Vader in den vroegen mor
gen en in allen eenvoud op het meest on
verwachte oogenblik was uitgereden, kon
den uit den aard der zaak niet de eerbe-
ijzen plaats hebben, welke de Italiaan-
sche Staat anders ongetwijfeld aan den
Verheven Souverein had gebracht. Maar
al stond diLmaal geen eere-compagnie Ita-
Iiaansche voetvolk in het gelid geschaard,
om een soldateskcn eeregroet te brengen
gelijk in Juli jL bij het Sint Pietersplein,
het geval was, de rit door Rome bleek er
niet minder indrukwekkend om. Betrekke
lijk weinig der naar hun arbeid trekkende
werklieden of vroeger burgers in de straten
van Rome hadden eenig besef van de groo
te gebeur', enis. En zoo hier of daar bij het
voorbijrijden van den stoet de een of ander
eenig vermoeden had gekregen door het
pauselijk wapen, was de file van auto's al
weggestorven en stierf het „Evviva" op de
lippen. Het was de uitdrukkelijke wil van
Z. H. den Paus, dat hij zonder uiterlijk
eerbetoon van militaire cordons of toejui
chingen van 'n geestdriftige menigte zich
naar San Giovanni in Laterano zou bege
ven. Alleen zijn priesterhart werd door een
vrome ingeving derwaarts getrokken, en in
dankbaarheid en deemoed tredend voor
den Goddelijken Souverein, wilde hij alle
eerbewijs aan zijn aardsche souvereiniteit
achterwege zien gelaten.
Slechts bij de liturgische plechtigheid
in den Sint Jan van Lateranen werd het
ceremonieel gevolgd, bij de Stille Pausmis
gebruikelijk.
De Paus werd ontvangen door den kar
dinaal-vicaris en door de kanunniken van
de Lateraansche basiliek. De kerk was
schitterend verlicht en behangen met roo-
de tapijten.
In het transept en in de absides waren
de seminaristen verzameld van het Late-
raan en de leerlingen van 't Lombardische
college, die pas 's morgens om vijf uur met
's Pausens komst waren in kennis gesteld.
De Italiaansche regeering was gedurende
den nacht verwittigd geworden. De H. Va-
Dit nummer bestaat uit vijf bladen,
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Nadere bijzonderheden omtrent het ver
laten van het Vaticaan door Z. H. den
Paus.
Toenemende ontevredenheid in Italië.
Onlusten in Nieuw Zuid Wales.
Een paniek in een ondergrondsche spoor
te New York (Buitenl. Berichten, 2e blad).
BINNENLAND.
Nadere bijzonderheden over de ramp te
Groningen (Gem. Ber., 4de blad).
der ging neerknielen in de H. Sacraments
kapel en vervolgens in de kapel der Con
fessie om vorvolgens plaats te nemen op
den troon in de absis, waarop sinds 70 jaar
geen Paus meer gezeten had. Hier ver
richtte hij de voorbereidingsgebeden, ter
wijl de SchoLa Cantorum van Mgr. Casimiri
het „Ecce sacerdos magnus" deed hooren.
Z. H. de Paus celebreerde de H. Mis op
het pauselijk altaar, geassisteerd door Z.
Em. Kardinaal Pojnpili, Mgr. Giardini en
de geestelijke leden der pauselijke hofhou
ding. Onder de H. Mis werden door semi
naristen Gregoriaansche en Palestrijnsche
zangen uitgevoerd.
Aan de priesters en geloovigen, die het
voorrecht hadden deze H. Mis bij te wo
nen, Ontging de ontroering niet, welke
don H. Vader beving, teen hij het H. Offer
van dankbaarheid ging opdragen voor het
altaar, waar den 20en December .1879 kelk
en pateen aan zijn gezalfde handen wer
den overgereikt, toen hij hier als discipel
de innige, priesterlijke samenleving begon
met den Heiland, die hem had bestemd, om
eenmaal Zijn schapen en lammeren to wij
den. Zijn 6tom beefde een weinig bij het
voorgebed van den Introïtus: „Ik zal op
gaan tot het altaar Gods, tot God, die mijn
jeugd verblijdt"....
Na de H. Mis nam Z. H. wederom plaats
op den troon, waarin hij do gebruikelijke
„obedientia" in ontvangst nam van het ka
pittel van St. Jan van Lateranen, van de
Seminaristen en de penitenciers van de
basiliek.
Z. H. de Paus voltooide op deze wijze de
in bezitneming van de eerste Kerk der
christelijke wereld, waarvan de kardinaal
vicaris Z. H. de sleutels overhandigde.
Daarna werd het ,,Te Deum" gezongen.
Z. H. begaf zich vervolgens met het go-
volg naar het aangrenzende paleis van La-
teranen, waar hij het ontbijt gebruikte in
de eerste zaal van het profaan Museum.
Vervolgens bezocht Z. H. ondor leiding
van Mgr. M'archetti, secretaris-genera-al
van de Congregatie der Propaganda-Fide
en van Mgr. Ercole het museum voor de
Missies, aldus zijn eersten tocht buiten het
Vaticaan wijdende aan het heil der ge-
heelo Katholieke wereld.
Te 9 uur 20 was Z. H. incognito op het
Vaticaan teruggekeerd. Toen pas ver
spreidde zich het nieuws door Rome en
veroorzaakte daar levendige ontroering.
SENATOR EDGE, de nieuwe ambassadeur der Vereenigde Staten te Parijs,
beeft zijn geloofsbrieven aan president Doumergue overhandigd. Edge bij het
verlaten van het Elysé.