21ste Jaargang
DONDERDAG 28 NOVEMBER 1929
No. 6345
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Labour en Socialisme
BUITENLAND
BINNENLAND
e £cid4cHe(Bou/ïatit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelkigen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur on
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
IU
Tegen den Klassenstrijd.
Bij de redevoeringen in tweede instantie
ter recente algemeene beschouwingen heeft
j.l. Woensdag dc woordvoerder der S.D.A.
P., de heer Vliegen, met grooten nadruk
beklemtoond, dat de labourpartij ook in
zooverre „zuiver socialistisch" is, dat zij
„in den klassestrijd het middel tot emanci
patie van de arbeidersklasse ziet".
Hier komen wij dus wel op zeer con
creet terrein. Want in al de beschouwingen
welke Kerkelijke Hoogwaardigheidsbeklee-
der§ ooit wijdden aan dc labourpartij is
het steeds met den meesten nadruk verze
kerd dat dc Kerk hoogste draagster der
Goddelijke roeping tot binnen- en buiten-
la-ndschen vrede nooit en onder geen en
kele denkbare omstandigheid klassestrijd
cn klass-ehaat kan toelaten, laat staan aan
moedigen. De verklaringen van kardinaal
Bourne of van de Aartsbisschop Keating
en Downey laten daaromtrent niet het ge
ringste misverstand open.
De heer Vliegen is het dus met de hier-
boven gemaakte uitlating ten cene male
mis.
In zijn eigen lijfblad heeft hij dat overi
gens meer dan eens kunnen lezen. Ik haal
alleen maar aan ..Het Volk" van 3 Novem
ber 1927, waarin o.m. geschreven wordt:
„De doorsnee labcurman wijst klassestrijd
met verontwaardiging af". En wil men
deugdelijker materiaal dan de doorsnee
Volk-bewijsvoering, dan wijs ik op Henri
Polak die in „Het Volle" van 13 December
1925 den arbeidersleider .T. H Thomas (de
huidige minister van werkverschaffing en
Lord Privy Seal) citeert, waar deze in
plaats van do puur socialistische Class
War h la Vliegen, „Klasseverbroedering
zoowel op politiek als op coonomisch ge
bied betoogt". M.a.w. een stelsel van soli
dariteit-, dat alles met onze katholieke of
christelijke vakbeweging gemeen heeft en
niets met de roode!
actieve ingrijpen van den bestuurder werd
Het kardinale verschil tusschen ons so
cialisme en het Engelsche vindt zijn diep
ste oorzaak in een volstrekt andere menta
liteit. De Engelschman is nooit docteri-
nair geweest. Vroeger reeds waren er tus
schen de al- en oude rivalen, de Whigs en
de Torries, geen diepgaande principieel e
verschillen, wèl een onderling verschillend
standpunt. De partij der liberalen dekt in
Engeland het begrip „radicaal" in plaats
van het begrip „conservatief" dat wij er
in Holland aan verbinden. En de grappen
maker die eens zeide: „Dc huidige labouv-
leider MacDonald is essentieel conserva
tief; dc huidige conservatieve leider Bald
win is essentieel liberaal cn de- huidige
liberale leider Lloyd George is essentieel
socialist", had het in wezen dichter bij het
rechte eind dan hij wellicht zelf in bijn ba
dinage ooit vermoedde!
Ik heb reed® eerder in deze artikelen
gewezen op het feit, dat door historischen
groei de Engelsche werker zich nooit als
proletariër heeft willen zien hetwelk toe
te schrijven is èn aan het veel grooter zelf
bewustzijn dat hem zoo gunstig van dcu
doorsnee Europeesche arbeider onder
scheidt, èn aan zijn diepgewortelde gods
dienstige overtuigingen, waar vooral het
non-conformisme de tendenz had hem tot
een tevreden burger te maken èn vooral
door het idealisme van zijn leiders.
Wie de geschiedenis van Engeland met
die van andere landen vergelijkt, wordt
dan ook spoedig getroffen d jor het ontbre
ken van bloedige revoluties, zelfs van veel
relletjes of opstootjes. Het is merkwaardig,
I dat ondanks het verlies •..cr algemeene stu
king van 1926 en van de langdurige uitslui
ting in de mijnindustrie, ondanks gerecht
vaardigde verbittering geen guerilla-oorlog
yolgde, doch werknemers en werkgevers
in tegendeel tezamen kwamen in de beken
de Mond-Turner-conferenties,, welke to oh
wel de uiterste tegenpool vormen, vergele
ken met Vliegen's beweerden klassestrijd!
Merkwaardig is in dit verband de suc
cesvolle uitbanning van het communistische
element. De communisten hebben steeds
zekere rechten gehad tot aan het jaar 1924,
toen het congres besloot: dat geen lid dir
communistische partij lid der labourpartij
kon zijn (met 1.804.000 tegen 1.540.000 stem
den) dat geen lid der communistische par
tij candidaat der labourpartij kan zijn (m ":t
2456.000 tegen 650.000 stemmen); terwijl
Partij-affilatie ten slotte met 3.185.000 tc-
193.000 stemmen geweigerd werd. Dat
®cn in die houding volhardde, wijzen de
cijfers op het volgende (Liverpoolsche) con
gres wel uit: 2.962.000 tegen 4S.000 stem
den! Het is trouwens opmerkelijk, dat de
communistische* partij, die in 1929 nog nia.ir
barre 3000 leden telde, dit jaar bij de
tigemeene verkiezingen haar eenigste zetel
in het Lagerhuis verloor. Indien men de
zware bezoekingen in oogenschouw neemt-,
waarmede millioenen door slechte economi
sche tijdsomstandigheden en de daaruit
voortvloeiende groote werkeloosheid te
kampen hebben, dan ligt hierin een eer<i-
tribuut aan het politieke evenwicht van
den Britschen werkman, waarbij geen en
kele Europeesche mentaliteit het halen
kan.
Ongetwijfeld is er oppositie in -de partij
zelve: („Gelukkig", pleegt Snowden altijd
te zeggen!) Zooa-ls Kardinaal Bourne het
destijds zeido: „Er zijn wel eenige extre
misten, doch de partij als zoodanig is- het
zeker niet". Die opmerking is volkomen
juist. De „Indepedent labourparty" heeft
op haar hoogtepunt nooit meer dan 50.090
leden geteld. De politiek heef* ze nooit bc-
heerscht, die werd bepaald door de stem
men vaii hun S millioen kiezers. De Brit-
sche arbeider heeft altijd een zeker zwak
gehad voor de extremisten in zijn midden,
wier peroratie hij .nthousiast pleegt te
applaudisseeren, cm dan even zeker hun
eigenlijke voorstellen in oen liopenlooze
minderheid te stemmen.
Heb jongste bewijs is het manifest, dat
in „New Leader" van Juni 1928 verscheen
en waarin Max bon en Cook zich beklaag
den, dat „dertig jaren werk in de arbei
dersbeweging verraden was door vrede te
sluiten met het kapitalisme, waardoor zij
hun politieke philosophic gecompromiteerd
hadden". Do kruistocht van Maxton en
Cook werd met luid applaus ingehaald,
doch noch de vakbeweging noch de politie
ke lichamen waren er verder van gedienl
en verschaften integendeel aan de Mond-
Turner (werkgevers-werknemers-conferen
ties) een geweldige meerderheid.
Dit is weer een dier vele staaltjes, waar
door de vastelandsche socialist nooit vat
krijgt in zijn bewijszoekerij. Het is die ty
pische nationa-le karakteristiek van den
Brit, die in het bereiken van compromis
sen alle records weet te slaan, zooals b.v.
de gemeenteraad der Londensche arbei-
dersvoorstad Stepney, die eenige jaren ge
leden de raads vlag adopteerde, doch
versierd met do beeltenissen van de H.
Maagd, de H. Anna en St. George!
Begrijpt uit zoo'n staaltje de Holland-
sche socialist hoe gevaarlijk het is zich met
de Engelsche toestanden en godachten te
vereenzelvigen
pa en in deli Balkan. Daar kan do vrede
niet terugkeeren, voordat deze kwestie
opgelost is. Duitschland wenscht een har
telijke verzoening mot Frankrijk cn goede
betrekkingen zonder bondgenootschap.
Want een bondgenootschap brengt steeds
noodzakelijkerwijze vijanden mede en
Duiischland wcnscht eeen oorlog meer te
RUSLAND
DE MACHT VAN STALIN.
Naar de „B. Z om Mittag.' mededeelt,
zal dc onderwerping van dc groep Boe-
charin-Rykof binnenkort de lang ver
wachte veranderingen in de regeering
brengen.
Het hoogste regeeringsambt in de Sov
jet-Unie, het presidium van den raad van
volkscommissaris;.cn, zal door Rykof neer
gelegd worden en weer nauw met de lei
dende groep van Stalin verbonden wor
den.
Het blad meent te mogen betwijfelen,
dat Stalin zelf hot opperste regeerïngs-
ambt op zich zou nemen, waardoor hij zijn
alles beheerschen.lo machtspositie ook
naar buiten openlijk zou doen zijn. Het
acht het 't waarschijnlijkst, dat Molotof,
Stalins rechterhand in het par tij-secreta
riaat, het voorzitterschap van den raad
van volkscommissarissen op zich zal ne-
In goed onderrichte kringen wordt ook
Andrejef, de voorzitter van den nationali
teitenraad, die tot- nu toe politiek weinig
op den voorgrond is getreden, genoemd.
Aan Molotof zon dan het presidium van
dc derde Internationale kunnen worden
overgelaten. Rykof zou op een post in de
buitenlandsche politiek geplaatst wor
den.
Tc Berlijn acht men het in verband met
dc besprekingen van Karachan aldaar rao-
pelïjfc, dat Rrcstinsïn, de gezant te Ber
lijn, in de Moskousche centrale organisa
ties teruggeroepen zou worden.
INTERNAT. CONFERENTIES
DE VL0 0TC0NFERENTIE.
Dat ziet er fraai uit.
Volgens een bericht uit Washington
spreken alle aanwijzingen er voor, dat dc
Amerikaanschc regeering geen belangrijke
vermindering van de vloot op de a.s. con
ferentie te Londen verwacht.
Het departement van marine heeft reeds
de voorbereidende stappen gedaan om den
kiel te laten leggen voor vijf kruisers van
10.000 ton binnen het kader van .de door
het congres toegestande credielen.
Deze stappen trekken thans te meer de
aandacht, aangezien zij terstond na het
bezoek van MacDonaid aan Washington
geschieden cn men aangenomen had, dat
dc regeering den bouw op grond van de
verklaring van Hoover nog zou uitstellen.
KOCH BEPLEIT DE VER. STATEN
VAN EUROPA.
De vroegere Duitschc rijksminister Koch
heeft in een interview met een vertegen
woordiger van de Parijsche „Excelsior"
verklaardEuropa is verloren als de vol
ken het niet eens worden, in het bijzon
der wanneer Duitschland en Frankrijk
niet tot overeenstemming geraken. Koch
verklaarde verder voorstander te zijg van
een Europecsch economisch verbond, zoo
als Briancl en Stresemann dit reeds ont
worpen hebben, niet alleen omdat een
dergelijk verbond de grootste op het
NDOgenblik bestaande moeilijkheden zou uit
den weg ruimen, doch ook omdat het een
strijd met gelijke wapens met Amerika
mogelijk zou maken. Natuurlijk sluit een
dergelijk verbond nooit dc zorg voor van
dc nationale beschaving der afzonderlijke
landen uit, zoomin de aansluiting tusschen
Duitschland en Oostenrijk, dat zou doen.
Bovendien zou de verwezenlijking van
een dergelijke gedachte geen bezwaren
van welke natie ook kunnen ontmoeten,
omdat men er toch op uit is den oorlog
geheel onmogelijk te maken. Met betrek
king tot de Verccnigde Staten van Euro
pa zeide Koch van meening te zijn, dat
men beginnen moet met de vereeniging
van twee of drie staten, die dezelfde be
langen hebben. Later kan deze vereeni
ging uitgebreid worden. Nauw verbonden
met deze vraag is die der bescherming
van de minderheden, vooral in West-Euro
BRITSCH-INDIE
DE MAHARADJA VAN NEPAL
GESTORVEN.
Naar uit Bangalore gemeld wordt, is
dc Maharadja van Nepal in den ouderdom
van 67 jaar overleden. De Maharadja bezat
den rang van generaal in het Britsche le
ger en is in het bijzonder door de vrijma
king van alle slaven in zijn land bekend
geworden.
AFGHANISTAN.
HET EINDE VAN HABIB 0ELLAH.
Schrikkelijke bijzonderheden verneemt
dc „Daily Mail" uit Pesjawar (Britsch-In-
dië) over de wijze, waarop Ilabib Oellah,
de zoon van den waterdrager, en negen
maanden lang Emir van Afghanistan, werd
terechtgesteld, nadat zijn hoofdstad Ka
boel door de troepen van Nadir Klian cn
zijn broeders was bezet.
Habib en zijn ministers worden, na het
proces, aan hun haren uit de citadel ge-
s'curd. Als zij ook maar even stilstonden,
dienden gescherpte bajonetten als sporen,
en bovendien worden de ongelukkigen door
de bevolking niet vuil en steenen ge
gooid. Op het vliegveld, dat tijdens Ha-
bib's regime ook heel wat terechtstellin
gen had gezien, stond een rij galgen op
gesteld. Habib moest naar de eerste loo-
pen; zijn armen waren stijf vastgebonden
op zijn rug en zijn enkels waren zwaar
geboeid, maar hij had speelruimte genoeg
om naar dc galg te wankelen. Zijn vijf mi
nisters volgden hem.
Om de vijf minuten werd een der zes
mannen opgehangen. Habib was de laat-
ste. De louwen waren zoo bevestigd, dat
dc dood de gehangenen niet onmiddellijk
verlcste.Eenige minuten duurde eerst de
m-rte'ing, en pas als het einde nadcr-
kwam, naderde een vuurpeloton om het
slachtoffer het genade-salvo te geven.
Habib moest derhalve eerst het lijden
van zijn vijf metgezellen aanzien. Einde
lijk was het zijn beurt. Stellig was de ban
diet een wreed heerscher, maar zelfs zijn
vijanden moesten erkennen, dat hij zich
Japper gedroeg. Hij wachtte zijn lot glim
lachend af, en toen hij hing, schold hij nog
zoo hard als hij kon op de beulen. Ook na
zijn dood vertoonde zijn gelaat nog een
hoonenden trek.
De lijken bleven op het vliegveld lig
gen, waar roofvogels zich er yeldra op
stortten.
Het was wel de ontzettendsto executie,
welke in Afghanistan ooit is verricht, zoo
besluit het verslag.
CHINA
HET CONFLICT MET RUSLAND.
China's beroep op den V. B.
Gistermiddag oni vier uur heeft de Chi-
nccschc permanente vertegenwoordiger bij
den Volkenbond. Woo Kai Seng een be
langrijk onderhoud met den secretaris-ge
neraal van den Volkenbond gehad naar
aanleiding van het steeds dieper indringen
der Russische troepen in Mantsjoorijo.
De Chineeschc vertegenwoordiger v*r,.
klaarde nog geen instructies van zijn re
geering te hebben ontvangen over do wij
ze, waarop zij het Ohincesch-'-Russisch
conflict bij den Volkenbond aanhangig wil
maken. De besprekingen met den secreta
ris-generaal hebben alleen ten doel eenige
opheldering in deze kwestie te brengen.
De Ghinceschc gedelegeerde sprak van
twee mogelijkheden n.l. op do eerste
plaats zou de Chineeschc regeering zich
kunnen bercepen op artikel 11 van het
Volkcnbondsverdrag, dat op dit conflict
van toepassing zou kunnen zijn, aange
zien daarin sprake is van het geval dat
een der statenleden van den Volkenbond
hetzij direct of indirect bij een oorlog be
trokken is of door oorlog wordt bedreigd
hetgeen volgens artikel 11 par. 1 alle. 1c-
deh van den bond interesseert en in welk
geval de secretaris generaal den raad in
buitengewone zitting moet bijeenroepen.
Par. 2 van dit artikel geeft echter het
recht aan ieder, lid van den bond om de
aandacht van den raad op een conflict,
dat nadeelig kan zijn voor dc internatio
nale betrekkingen te Vestigen zonder dus
dat er een buitengewone zitting van den
raad noodzakelijk is.
De tweede mogelijkheid zou zijn dat de
Chineeschc regeering een klacht bij den
Volkenbond indient cn het aan den Vol
ken bondsraad overlaat de verdere maatre
gelen tc nemen, een methode, die verleden
jaar bij het conflict tusschen Paraguay en
Uruguay gevolgd is.
De Chineeschc regeering zou dan in een
memorandum den raad op dc hoogte moe
ten brengen van alle omstandigheden.
liet ziet cr wel naar uit, dat de laatste
methode door den secretaris-generaal zal
worden aanbevolen, daar een buitenge
wone raadszitting met het oog op Rusland
bijna zeker tot een echec van den raad zou
leiden.
De raad zal n.l. Rusland nooit kunnen
dwingen om een vertegenwoordiger naar
Genèvc te zenden.
De Chineesche vertegenwoordiger ver
klaarde dat, nadat hij den Chineeschen
gezant te Berlijn, die op het oogcnblik in
Zwitserland vertoeft en dc kwestie, in
handen heeft, over zijn onderhandelingen
met den secretaris-generaal zal hebben in
gelicht, dc Chineeschc regeering waar
schijnlijk binnen een dag of drie officieel
dc aandacht van den Volkenbond op het
conflict zal hebben gevestigd.
Einde reeds in 't zicht?
Het officieelc Russische persagentschap
deelt mede, dat dc gouverneur van Manbs-
joerije een regeling van de Russisch-Ohi-
neeschc kwestie heeft voorgesteld, op ba
sis van de voorwaarden, die- oorspronkelijk
door Moskou waren gesteld. Litwinof heeft
dit voorstel aanvaard en gevraagd, een
Chincesch afgevaardigde naar Chabarofsk
te zenden, om daar niet een vertegenwoor
diger van het volkscommissariaat van Bui
tenlandsche Zaken de. technische bijzonder
heden te bespreken cn voorts tii:l en plaats
vast te stellen voor een Russisch-C'hinee-
sche conferentie.
TWEEDE KAMER.
Bcgrooting van Bir.neniandsche Zaken.
Gisteren is in dc Tweede Kamer een
zeer geslaagde proef genomen met geluid
versterkers.
Maandag jl. waren reeds in de zaal voor-
loopigc proefnemingen gedaan. Do bezwa
ren, die zich toen nog voordeden, zijn
sindsdien overwonnen. Gisteren werkten
microphoon en de geheele verdere instal
latie prachtig. Voor het spreekgestoelte
was op eenigen afstand dc microphoon op^
gesteld en 10 loudspeakers op dc boven
elkaar gelegen pers- en publieke tribune
ieder 8, op dc gereserveerde en kleine
perstribune 4 deden het overige. Als dc
installatie compleet is, zullen ook het bu
reau van den Voorzitter en dc ministers-
tafel van een microphoon worden voorzien.
Do. vergadering begon met de aanne
ming, met 53 stemmen tegen 23, van den
post voor de vrijwillige, burgerwachten. Bij
de rood-rose phalanx voegde zich alleen
dc heer Flo ris Vos. Op dezelfde wijze ging
het bij de stemming over den bijzonderen
vrijwilligen landstorm, terwijl de vrijzinuig-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Terwijl China een beroep op den V. B.
doet, zouden ïntussc'nen de .onderhandciin-
gen tusschen China en Rusland weer wor-
den aangeknoopt.
Nog steeds de Dusseldorfsche moorde
naar. (Buitenl. Berichten, 2e blad).
Een beschouwing over het voorstel van
B. en W. inzake stadhuis-bouw (3de blad).
democraten bleven zitten, toen de roorh-
hecren en dc heer Floris Vos zich van hun
zetels verhieven als tegenstanders van do
poli tie troepen.
Er is vervolgens gedebatteerd over dc
vraag, of zal worden overgegaan tot invoe
ring van het door de Commissie voor 'de
Bevolkingsboekhouding aanbevolen pcr-
soonskaartenstelsel, in verband waarmee,
tevens voor vergoeding aan de Gemeenten
bij invoering van dit stelsel, aanvankelijk
3.5 ton op de begroeting was uitgetrokken.
De heeren Oud, Kampschoër, Dc. Wilde,
Bierema en Rutgers van Rozenburg oiVfc-
wikkelden vele bezwaren, waarbij vooral
meetelde, dat een deel der lasten bp tie
Gemeenten zou drukken. Als verdedigers
traden op de heeren Hiemstra en Aalber-
se. Laatstgenoemde ried den Minister aan,
thans een beginseluil spraak tc vermijden
cn later de Kamer, beter voorbereid, een
beslissing le doen nemen. Welke reddings
plank de Minister gaarne aangreep. Waar
mee de kwestie voorloopig van de baan
was.
Daarna is eenigen lijd besteed aan een
bioscoop-debat.
M r. Eutgens vat 'Roze n burg
(Chr. H.) heeft trachten aannemelijk te
maken, dat een nakeuring, die 'voor oen
groote groep gemeenten louler en alleen
te Amsterdam plaats heeft, zich evengoed
niet den geest der Bioscoopwet verdraagt
als dc centrale rijkskeuring, die immers
ook alleen te 's-Gravenhagc plaats hoeft.
De heer W ij n k o o p (C. P.) klaagde
over de filmcensuur, die de cultuur len na-
deele zou komen, maar ds. v a n d e. r
Heide (S.D.), zelf een der „censoren",
heeft het. ten stelligste ontkend. Geen en
kele cultuurfilm is afgekeurd en van ruim
8000 films zijn cr (h e 1 a a s slechts
afgekeurd.
Het krankzinnigcnwezeii werd slechts
vluchtig besproken.
Een gedachtenwisseling ovor werkver
schaffing cn steunverleening nam het
laatste deel van den middag in beslag.
Hierover komt vandaag dc Minister aan
hei woord.
B. TH. DE WOLF t
Vrij plotseling overleden.
Zijn gaven als propagandist.
Gisterenmiddag is te Amsterdam na
nog voorzien te zijn van de H.H. Sacra
menten der Stervenden, na een kortston
dige ongesteldheid, in den ouderdom van
53 jaar, overleden, de heer B. Th. de
Welf, oud-raadslid en bekend Katholiek-
propagandist.
De Wolf komt! Wie herinnert zich niet,
aldus de „Msbd." den rijd, niet zoo heel
lang geleden nog, dat in periodes van ver
kiezingsstrijd of van Katholieke actie op
apologetisch en sociaal terrein in ver
schillende plaatsen van on& land affiches
met de hiervoor genoemde aankondiging
te lezen waren. De Wolf komt'b Was oen
gebeurtenis wanneer het een debatverga
dering gold, want als debater had „B. Th.",
zooals zijn vele kennissen hém ook ten on
derscheid van zijn broers noemden een ge
heel eigen vaardigheid, die insloeg bij zijn
geloofsgcnooten en die hem geducht maak
te bij zijn tegenstanders.
Er zullen niet vele plaatsen van ook
maar eenige bcteeken-s in Nederland zijn,
waaraan de Wolf in zijn kwaliteit van pro
pagandist niet een bezoek heeft gebracht
en cr zullen weinig door Katholieken ge
huurde zalen zijn, waar .zijn forsch geluid
niet heeft weerklonken.
Al kon men het misschien niet altijd
heelemaal eens zijn met zijn methode, al
had men, om 't maar ronduit tc zeg n,
hem tegenover sommige dingen en voor
al tegenover sommige personen wat ..fij
ner" gcwenscht, hij deed 't in volks ve- •-
deringen, waar hij het meest- en het Jieist
optrad.
Als jongeling al openbaarde zich de
strijdlust van Bernard do Wolf. toen hij in
verkiezingsdagen, die toen spannender en
zeker voor een natuur als de zijne \eo|
aantrekkelijker waren, een 'groep om zich
heen verzamelde, die kiezers opriep, op
trommelde, dc algemeene R. IC. Propagan-
daclub oprichtte en haar de eerste jaren
leidde.
