\J
21ste Jaargang
DINSDAG 26 NOVEMBER 1929
No. 6343
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Ned. Oosl-Indië
BINNENLAND
BUITENLAND
DE ABONNEMENTSPRIJS «bedraagt bii vooruitbetaling
Voor Leiden 19 oent per week 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor do Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeel ingen. wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waxrin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop on verkoop f 0.50.
FRANKRIJK
HET OVERLIJDEN VAN CLEMENCEAU
Een korte begrafenis-plechtigheid.
Dc begrafenisplechtigheid van Clemeu-
ceau is van zeer korten duur geweest. De
ordedienst, was zoo streng, dat, behalve
de familieleden en de genoodigden, in het
geheel een groep van 20-personen, niemand
bij hot neerlaten van het lijk in de groeve
tegenwoordig was.
De kist werd in hun bijzijn met aarde
gedekt. Binnen het kwartier zag men hen.
die het stoffelijk overschot naar dc laat
ste rustplaats luidden geleid, terugko
men.
Dc plechtigheid in de Kamer maakte
geen bijzonderen indruk, doordat zoowel do
tribune als de kamerbanken zelf slecht
bezet waren.
Zulks vond z'n oorzaak in heb snelle
verloop der jongste gebeurtenissen. Daar
door waren dc meeste afgevaardigden, die
zich Zondag in hun arrondissementen be
vinden, niet in staal geweest, tijdig terug
te kceren.
Zoowel de heer Buisson, de kamervoor
zitter, als de heer Tardieu, dc minister
president, spraken een woord, dat door
zijn beknoptheid diepen indruk maakte.
In heb bijzonder de voorlezing van dc
wet van 11 November 1918, waarbij de ka
mer verklaart, dat het leger, maarschalk
Foch en burger Clem-enceau zich voor im
mer verdienstelijk hebben gemaakt voor
liet vaderland, deed de figuur van den
staatsman van toen weder oprijzen.
Er waren center afgevaardigden, wier
afwezigheid niet viel toe te schrijven aan
de materieelc onmogelijkheid om tegen
woordig te zijn.
Het waren zij, die in 191S zooals Maivy,
de klauwen van den „tijger" hadden ge
voeld in het vleesqb van het defaitisme.
Verwondering •wc");'6 het echter, dat
Briand zich niet tusschen de ministers
bevond.
De zitting duurde maar zeer kort, daar
zi, ten teeken van rouw werd opgeheven-
Doch in de wandelgangen onderhield
men zich lang over de nationale huldiging
op a.s. Zondag, die door het publick drin
gend wordt verlangd.
De regeering wil een grootsche hulde
van de oudstrijders bij den Are de Triom-
phe. Maar oolc tal van andere voorstellen
worden overwogen en het is te voorzien,
dat de huldiging een groote uitbreiding
zal nemen.
Ook de gemeenteraad van Parijs heeft
reeds Clemenceau herdacht.
Het voornemen is, van dc nieuwe cen
trale verkeerswegen, die doorgetrokken
zijn van de Porte St. Martin naar het
stadhuis, de Rue do Baubourg en de Ruc
du Renard, die thans een breode avenue
zijn geworden, naar Clemenceau te noe
men.
dient bob andersluidende bericht, uit wel
ingelichte bron, gehandhaafd
Clemenceau was reeds buiten kennis.
Mgr. do la Valei-te heeft, zooals bericht,
de hand zegenend naar hem uitgestrekt en
de Katholieken hopen, dat die zegening
niet vergeefsch zij geweest.
In elk geval is de daad het bewijs, dat-
de kerk weet te vergeven.
Mgr. werd binnengeleid door zuster
Tkeomnestc van de Zusters van Liefde
uit de Rue Bizet.
Men weet, hoe Cleiticneau, kort- vóór
dat hij het bewustzijn verloor, nog tegen
dc zuster had gezegd:
.,Ik verhinder u niet, voor mij te bidden''.
Was het voor Clemenceau zelf le laat?
Het is niet aan den sterveling het oor
dcel uit te spreken.
De herinnering dringt zich op aan Olc-
menceau's laatste werk, zijn philantropisch
testament, verleden jaar verschenen: Au
soir de la pensee, waarin hij nog steeds,
als toen hij jong student was, God ont
kent en waarin elke pagina getuigt, dat
terwijl hij zelf dc Gods-gedachte van zich
afwerpt, zij zelf hom vasthoudt en geen
rust laat.
Moge een laatste sprank van zijn onstui
mig zoekenden geest aan God en Zijn Kerk
nog iets meer gevraagd hebben, «dan een
liefdezuster om hom dc oogen te sluiten.
VRIJ-L00PENDE KRANKZINNIGEN.
Aneta seint- uit Soerabaja: Er bcer-scht
oen ernstig gebrek aan plaats in het
Lands-kra-nkzinnigengcsticht- Por rong La-
wang, waardoor vele vrij rondloopcnde
Inhecmschc krankzinnigen een gevaar op-
lovcren voor de gemeenschap. Dit wordt
gedemonstreerd door het geval, dab zich
heeft voorgedaan in de dossa Bantoer bij
Malang. Daar heeft dc iniandsche vrouw
Bok Paimoer, die moeder is van cenige
kinderen en die reeds gcruimen tijd gees
telijk aberraties vertoonde, doch door hare
omgeving gevaarloos werd geacht, plotse
ling haar vierjarig zoontje met een kap
mes een vrceselijkcn houw in den hals
toegebracht. Het jongetje zakte zonder een
geluid te slaken ineen de moedor liep
'zingend en schreeuwend en het bebloede
kapmes boven haar hoofd zwaaiend het
huis uit. Buiten werd zij door de buren
ontwapend maar niet naar het krankzin
nigengesticht gezonden. Zij moet nu voor-
ioopig in hare eigen woning blijven, waar
dc dessalioden rillend van afgrijzen
langs gaan. Men koestert de hoop het
kind in leven te kunnen houden.
Dit nummer bestaat uit vier bladen
V De militaire kwestie.
Naar aanleiding van do j.l. Zaterdag ge
houden vergadering van den Partijraad
over het lege-r-vraagstuk schrijft „Dc Tijd":
„De vergadering heeft, zooa-ls te ver
wachten was, niet over de conclusies der
prae-adviseurs gestemd. In dit stadium
heeft, de behandeling alleen een voorlich
tend karakter. Straks, vóór de verkiezingen
iu 1933, za-1 de Partijraad bij dc vaststel
ling van het program, met dc gevoerde ge-
da chtenwisseling zijn voordcel doen.
Volledigo eensgezindheid was er nog
niet. Maar dc bespreking heeft wel ver
heldering gebracht. Tegenover de zooge
naamd ethische actie voor nationale ont
wapening staat onze partij niet langer zon
der gezaghebbende voorlichting. "Wij heb
ben nu in dc prae-adviezen en in het ge
voerde debat oen leidraad voor de actie
in de komendo jaren.
Dat resultaat stemt tot voldoening".
Wij hebben in de prae-adviezen ctyi
leiddraad<en dat stemt tot voldoening.
Ongetwijfeld waar.
Maar veel meer dan een leiddraad heb
ben we toch niet- Wij hebben geen conclu
sies. De conclusies van do prac-adviseurs
/,ijn ter vergadering besproken en bestre
den en verdedigd en onderling door de
prac-adviseurs tegengesproken, en hot zijn
niets meer gebleven dan conclusies, gedekt
door de autoriteit van alle prae-adviseurs
althansimin of meor gedekt.
Dc vergadering zelf van Zaterdag heeft
daarom velen aanwezigen niet zoo héél
erg tot voldoening gestemd.
Wij hadden zoo graag een klaar-gear-
gum-enteerd antwoord gehad op de belang
rijke vraag: Is afschaffing van den dienst
plicht, m. a. w.: is een vrijwilligersleger in
ons land mogelijk. En, als het mogelijk is,
is het dan niet gewenscht of zelfs krachtens
do katholieke beginselen noodzakelijk?
Een alleszins bevredigend antwoord is op
deze, en andere belangrijke vragen, o.i. ter
vergadering niet gegeven.
Wij hebben „gezaghebbende voorlich
ting"', maan* daaruit zullen nu, door de ge
organiseerde kiezers, conclusies moeten
worden getrokken.
BELGIE
DE BELGISCHE REGEERING
AFGETREDEN.
De liberale Belgische ministers hebben
Maandagvoormiddag een privé vergade
ring gehouden, om officeus het regeerings-
ontwerp inzake de vervlaamsching der
loogeschool van Gent te onderzoeken en
zich verder te vergewissen, of wel vol
doende rekening werd gehouden met dc de
siderata der liberale parlementsleden in
zake dé gevraagde garanties betreffende
facultatieve leergangen in de Fransche taal
en de minoriteitsrechten in het lager en
het middelbaar onderwijs.
Ka afloop van deze vergadering werd
Sesn communiqué aan do pers verstrekt en
hebben de ministers alleen aan de wach
tende journalisten gezegd, dat de aangele
genheid verder in den gisternamiddag tc
houden ministerraad zou besproken wor
den.
Ka afloop van den ministeraad van gis
teravond verklaarde een Katholiek minis
ter aan den correspondent van dc „Msbd.",
dat dc liberale ministers in den minister-
zaad er op hadden aangedrongen om de
zaak nog gedurende een week in beraad te
houden, daar zij voelden, ciat zij niet door
hun liberale collega's in het parlement
*crden gevolgd. En ook, omdat zij opza-
Sou tegen de vergadering der liberale par-
l,ii die, zooals bekend, 1 December a.s.
ffioest gehouden worden, met- als voor
naamste punt op dc agenda de vervlaam-
diing der Geutsche hoogeschool.
Minister-president Jaspar en met hem
a]dc katholieke ministers, de liberale ma-
teer van doen moede, waren eensgezind
meenilig, dat men niet op dit verzoek
hor liberalen kon ingaan, daar de regee-
'lag niet opnieuw met ledige handen in
het parlement kon komen.
Jaspar deed dan nog 'een beroep op de
^tterlandslievende gevoelens der liberale
i ^sters, doch dit bleef zonder resultaat
aiar deze hceren gebonden zijn aan hun
Hierop heeft dan gisteravond de rogee-
ring-Jaspar collectief ontslag genomen en
dit ontslag in een brief aan den koning
kenbaar gemaakt.
DUITSCHLAND
NIEUWE CULTUURSTRIJD IN HET
ZICHT?
Zaterdagmiddag is tc Munch en dc par
tijdag der Beiersche volkspartij geopend
met een toespraak van den Beierschen
minister van financiën Schmelzle, die er
op wees, dat in Duitschland een nieuwo
cultuurstrijd voor de deur staat, waarbij
het gaat om de oude zcclen en gewoonten
van Duitschland en om dc oude discipline.
Het is noodig, aldus zcide hij, dat cp
deze vergadering wordt verklaard, dat het
federalisme en de grout-Duitscho gedachte
een zijn en het rijk opgebouwd moet wor
den op de vrije bondstaten. Daarvoor zal
de strijd tot het uiterste worden gevoerd.
Vervolgens spraken de voorziiter der
partij, dr. Schaffer, eu later opnieuw dr.
Schmelzle over het onderwerp, de groot-
Duitsche gedachte en het federalisme. Dc
vergadering werd ook bijgewoond door
vertegenwoordigers van de christelijk so
ciale partij in Oostenrijk en van bet
Duitsch centrum.
De vertegenwoordiger van het centrum,
de afgevaardigde dr. Hepp besprak het
vraagstuk der vereenigilig van de Beier
sche volkspartij met het centrum, waarbij
hij deed uitkomen, dat beide partijen bij
elkaar behóoren. Een belangrijke voor
waarde voor de aaneensluiting .is dat het
centrum ten opzichte van liet vraagstuk
„rijk en landen'', een standpunt inneemt,
dat zoowel door Beieren als door dc Beiei-
schc volkspartij kan worden aanvaard.
RUSLAND.
Een succes voor Stalin.
Naar de Times uit Riga meldt, hebben
Rykof, Boeeharin en Tomski zich formeel
aan Stalin onderwerpen door hem en de
centrale commissie der communistische
partij de verlangde verklaring toe te zen
den. Daarin zeggen zij dat zij volkomen
ongelijk hebben gehad en dc meerderheid
der commissie op het juiste standpunt
stond tijdens de controverse der laatste
zes weken. Zij beloven, van nu af aan hun
uiterste best te zullen doen om dc meer
derheid te helpen bij de bestrijding van de
rochtsche tendenzen in de partij.
PALESTINA
Elf dorpen beboet.
Uit Jeruzalem wordt gemeld: Uit hoof
de van de verordening waavbij in verband
met de onlusten in Palestina, collectieve
straffen werden ingesteld, zijn opnieuw elt
dorpen tot een gezamenlijke boete van
11.000 pond sterling veroordeeld.
CHINA
RUSSEN-INVASIE IN MANDSJOERIJE.
De houding der mogendheden.
De Amerikaansche Minister Stimson
verklaarde, dat de Amerikaansche regee
ring den toestand in het Verre Oosten dien
zij als ernstig beschouwt, nauwlettend ga
deslaat. Hij voegde eraan toe, dat de re
geering, wanneer zij in staat is voorstellen
te doen, welke den toestand zouden kun
nen verduidelijken, daartoe zal overgaan.
Het Japansche kabinet heeft Zondag in
verband met den opmarsch van het roodo
leger aan den Chineeschen Oosterspoor-
weg, een zitting gehouden.
Verklaard wordt, dat de Japansche re
geering nog geen mogelijkheid ziet, in het
Russisch-Chineesche conflict in te grijpen.
Besloten werd echter, dc Japansche be
scherming aan. den spoorweg in Zuid-Manfe-
sjoerije te versterken. Twee bataljons Ja
pansche infanterie hebben bevel gekregen
Dairen te verlaten en zich onmiddellijk
naar Moekden tc begeven.
In het Engelsche Lagerhuis zijn aan
Henderson verschillende vragen gesteld
met betrekking tot het bombardeeren va-n
Ohineesche steden in Mantsjoerije door
sovjetvliegers en de bezetting van verschil
lende plaatsen in Mantsjoerije door sovjet
troepen. De vragenstellers wezen er op,
dat dit optreden een duidelijke schennis
van het Kelloggpact is en verlangden in
lichtingen, of Henderson den raad van den
volkenbond op deze feiten opmerkzaam wil
maken en of hij nog steeds besloten is, de
sovjetregeering officieel te erkennen.
Henderson antwoordde, dat hij nog
geen tijd heeft gehad om te bestudeeren,
welke beslissing hij zal nemen.
Clemenceau en de kerk.
Wanneer men een terugblik slaat op dit
leven, dan is het voor den katholiek smar
telijk te constateeren, hoe dit leven zon
der godsdienst begonnen en steeds door
een geest van ontkenning behecrscht, niet
alleen een leidende plaats heeft ingeno
men in het Fransche radicalisme, doch ook
in den anti-clericalen strijd.
Wij hebben een enkel punt niet onder dc
feiLenrceks willen doen verbleeken.
In theorie was hij vóór de gewetens
vrijheid maar practisch liet hij zich mee-
sleepen door de politiek van het oogen-
blik en zoo was het Clemenceau, die te
La Roche-sur-Yon, de vermaarde rede
hield over de gewetensvrijheid en dc schei-
dingswet doch tevens fel het Pausschap
aanviel en kort daarna tot de meest be
treurenswaardige daden overging.
Clemenceau was het, die weldra de uit
zetting van den Nuntius mgr. Montagnunu
beval en do in beslagneming van do dos
siers van dc nuntiatuur. Dar was tijdens
zijn minister-presidentschap in 1906, vrij
wel aan het einde van zijn parlementaire
loopbaan.
Hij viel kort daarna en verdween in den
senaat.
Do Fransche Katholieken kunnen zeker
niet de vervolging vergeten, waaraan hij
de Kerk blootstelde. Maar Clemenceau
heeft hun de gelegenheid gegoven hem
van een beteren kant te leercn kennen.
In dc balans, waarin de daden van dit
woelige leven gewogen moeten worden,
is de Clemenceau van tijdens den oorlog,
een groot gewicht.
Mgr. de la Valette de Montbrun, die
met Clemenceau deel uitmaakt, vau de
„vrienden van Pascal", heeft. Zaterdagmid
dag, gelijk reeds gemeld, den stervende
nog bezocht.
(Men (de loge? de entourage van den
stervende?) heeft, aan Havas verzocht, de
wereld rond te seinen, dat géén priester
in de kamer \an den stervende is toege
laten, aan welk verzoek het agentschap
gedwee gevolg gaf.
Tegenover het officieuze agentschap
De Arbeidswet en de slagerijen.
Commissie uit. den Hoogen
Raad van Arbeid.
Dc voorzitter van den Hoogen Raad
van Arbeid, heeft benoemd tot voorzitter
en leden van de Commissie, welke aan
den Raad praeadvies zal uitbrengen om
trent het voorontwerp van een algemeenen
maatregel van bestuur als bedoeld in ar
tikel 7, eerste lid, der Arbeidswet 1919
voor zoover betreft slagerijen tevens sla
gerswinkels: lid en voorzitter: C. J. Ph.
Zaalberg; leden: L. Attema- (Chr. Mddd.b.);
J. G. van Eedcn (R.K. Midd.b.): inr. A.
M. Engels, J. Z. Kannegieier (C.N.V.);
P. M. van Noorden (N.Y.V.): J. H. F.
Scharff (R.K.W.V.); O. Vega (Ned. Midd.
bond); prof. dr. J. A. Veraart.
De bij ziekenkassen verzekerden.
De geneeskundige controle.
De Minister van Arbeid, Handel on
Nijverheid heeft aan de Commissie tot
het- instellen van een onderzoek naar de
wijze waarop in Duitschland de genees
kundige controle op dc bij de ziekenkas
sen verzekerden geschiedt, toegevoegd dr.
II. J. W. Droogleovcr Fortuyn, secretaris
van de Nederlandschc Maatschappij tot.
Bevordering der Geneeskunst.
Huldiging van dr. H. W. E. Molier
te Tilburg.
Gisteren is te Tilburg dr. H. W. E. Mo:
Ier, lid der Tweede Kamer on wethouder
van Tilburg, ter gelegenheid van zijn GOcr.
verjaardag gehuldigd voor zijn arbeid voor
hei R.-K. onderwijs, in 't bijzonder voor de
stichting der R.-K. Leergangen en voor dc»
organisatie van dc Vcreeniging „Ons Mid
delbaar Onderwijs in N.-Brabant'
Dr. H. H. Knippenberg, directeur der
R.-K. H.B.8. te Helmond, bood namens
het huldigngscomité geschenken aan, be
staande in gebeeldhouwde boekenkasten en
een eikenhouten wandbetimmermg.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Belgische regeering afgetreden.
De begrafenisplechtigheid van Clemen
ceau.
Welke houding zullen de mogendheden
aannemen tegenover de invasie der Rus
sen in Mand^joerije? j
Een aanslag op mgr. Smit in de St. Pi«j
ter te Rome. (Buitenl. Berichten, 2de blad.i
Vorstelijke bezoekers bij
Z. H. den Paus.
Het (reeds meermalen aangekondigde
bezoek van den ïtaliaanschcn Koning bij
Z. H. den Paus zal waarschijnlijk plaa'.s
hebben in December.
Daar bij zulk een bezoek speciale eti
quette in acht wordt gcnomcD, is het goe 1
de verschillende ceremoniën te kennen, 1 i
tot nu toe in zwang waren.
Tot aam den z.g. modernen tijd, hecvseh-
tc het istrenge protocol, dat dc Paus de
versten zittend ontving. Nadat dc souvo-
iroin 's Pausen voet had gekust, zette hij
zich neer op oen zetel, die lager was- dan'
die des Pausen, en die tevens buiten het
baldakijn stond, waaronder dc Paus was
gezeten. Het wue ook niet geoorloofd b:j
den Paus tc verschijnen met zwaard, hoed
en handschoenen.
Later werd heb echter den Vorsten toe
gestaan dcu Paus te bezoeken mot het
zwaard aan de. zijde, en de handschoenen
in dc hand.
Ook tegenbezoeken, die dc Paus aa i
vorstelijke personen bracht, stonden onder
do sLreugsle etiquette.
Als Paus Clemens XI in 1701 een bezoek
bracht aan Koningin Maria van Polen, ont
ving de vorstin hem in den voorhof, open
de het portier van het rijtuig en kuste den
voet des Pausen. Nadat de Paus hot pa-'
leis was binnengegaan, zette hij zich op
den troon in dc ontvangzaal, liet haar we
derom toe tot hand-en voetkus en liet toen
ook voor de Koningin een zetel aanbren
gen.
In dc laatste tijden is de etiquette
•oeriigsrzins gewijzigd. Bij den aankomst
van vorstelijke personen ontvangt de opper-
cerinioiiiemccster hen met de voornaamste
'h oog waard i gheid sbekl cede rs
Prinsen en princes son gaan de Paus i e
geinoet tot aan den drempel zijner parti
culiere vertrekken.
Koningen en Koninginnen tol de helft
der voorzaal, Keizers tot den drempel daar
van.
Katholieke vorsten naderen don Paus
en brengen he.ni den voetkus, terwijl nie'.-
katholieko vorsten zich bepalen t.ot d n
handkus. Daarna zet zich de Paus- op zijn
troon onder het baldakijn, waarna do
vorsten, ook onder het baldakijn, gezeten
zijn op vergulde leunstoelen, overtrokken
met zijde of da-mast..Bij het vertrek, ge
leidt» de Paus de vorstelijke personen I it
aan de plaats, waar hij hen ontving.
In 't algemeen gesproken brengt de Paus
geen tegenbezoeken aan do vorstelijke per
sonen, die in Rome wonen.
Doet hij het toch, dan schrijft, de eti
quette een fictie voor, die daarin bestaa
dat dc Paus, bij gelegenheid van e.-n of
ander bezoek in de naaste omgeving vau
hot koninklijk paleis, tevens daar zijn op
wachting maakt.
Sinds 1870 hebben vorstelijke personen
geen bezoek gebracht bij den Paus, totdat
in 1922 dc Souvereinen. van België, en Ju
1923 de Koning en de Koningin van Spanje
Paus Pius XI bezochten.
Deze laatsten werden ontvangen in dc
zaal van het Consistorie, kusten "s Pauken
voet en zetten zich daarna op een zetel
■naast den Paus. Na hot bezoek begeleidde
de Paus licn tot aan dc klein" "iiz-i.il.
Hoe de etiquette zijn zal, bij het bezoek
van den Koning van Italië, iv nog onbe
kend.
Dc lialiaansehe pers vermeldt echter
dat een nieuw protocol daarvoor reeds A
opgesteld.
Roina, 21 Nov. :29.