DONDERDAG 21 NOVEMBER 1929
No, 6339
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BUITENLAND
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BINNENLAND
21ste Jaargang
e &tidóoh&(2oiiïa/r\t
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 oent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f 2.60 per kwartaal
l'ranco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
i.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
EELGIE
DE CRISIS VERDWIJNT.
Een gunstige liberale beslissing.
De liberale parlementsleden bebben in
hun vergadering van gisteren, die tot on-
;eveer 2 uur beeft geduurd, met 31 tegen
li stemmen het principe der vervlaam-
schinb van de Hoogeschool van Gent met
bet daarin opnemen van enkele facultatie
ve leergangen in het Fransch, goodeekeurd.
Parallel met deze concessie vroegen zij,
dat zoowel in Vlaanderen als in Wallonië
de taal der minderheden, in het hooger,
too wel als in het middelbaar ouderwijs,
geëerbiedigd worden en dat de r tanier,
waarop dit geschieden moet, in één wet
zal worden vastgelegd.
Een katholiek Vlaamsch leider, wiens
opvatting wij in verband met dezen eisch
gevraagd hebben, antwoordde, dat z.i. de
Vlamingen dit verzoek wel kunnen aan
vaarden.
In verband met dit besduit der liberale
kamerfractie is de kabinetscrisis vermeden
of ten minste voor eenige maanden uit
gesteld.
Hoewel er in liberale kringen veel ver
zet tegen de voorstellen der regoering be
llend, achtte men hot toch noodzakel-jk,
dat dit kabinet aan het bewind zal blij
ven, ten einde de verlaging der belastin
gen met handhaving van het evenwicht in
do begrooting tot stand te brengen.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen 11
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Modedeclingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Chineesche gezant te Brussel
mishandeld.
Gisterenmorgen is een aanslag gepleegd
op den Chiineeschen gezant te Brussel. Zes
studenten vroegen den gezant te spreken
en verlangden van hem de invrijheidstel
ling van den student, die eenige dagen
geleden is gearresteerd, omdat hij ont
plofbare stoffen in de>n salon der legatie
tad geworpen. De gezant antwoordde, dat
de Belgische Justitie zich met de zaak .be
zighoudt en dat hij dus niet kon interve-
nieeren. Hierop wierpen de studenten zich
den gezant, dien zij schromelijk mishan
delden. De gezant werd door het legatie-
personeel bevrijd en de zes studenten wer
den gearresteerd.
DUITSCHLAND
BEVRIJDINGSFEESTEN TE KOBLENZ
EN TE AKEN.
Nadat op 30 November a.s. de Fransche
tricolore van de vesting Ehrenbreitstein
zal zijn ingehaald, zal door het gemeente
bestuur van Coblenz te middernacht een
bevrijdingsfeest aan het „Deutsche Eek'',
aan de samenvloeiing van Rijn en Moezel,
worden georganiseerd. In den schouwburg
der stad zal ter gelegenheid vian de ont
mijning op 1 December een opvoering van
ïWilhelm Teil" plaats vinden.
Ook te Aken zal in den nacht van 30
November op 1 December de bevrijding
worden gevierd en wel met een groot feest
voor het stadhuis,
hl fakkeloptochten zal de menigte uit
i verschillende deelen van de stad naar
3t stadhuis en andere centrale punten
hekken. Om middernacht zullen alle klok-
der stad beginnen te luiden, waarna
opperburgemeester het woord tot de
menigte zad richten.
Op Zondag 1 December zullen 's ochtends
°P tal van pleinen concerten werden gege
ven, terwijl voor 's middags een optocht
schoolkinderen wordt aangekondigd
Zondagavond zal de stad feestelijk verlacht
zijn.
RUSLAND
Einde September kreeg ingenieur
Boejnewitsj, de chef van de afdeeling „im
port van machines", bevel naar Moskou t©
gaan. Boejnewitsj vroeg, waarom de volks
commissaris van handel hean naar Moskou
riep, en kreeg het volgende anbwoord: „De
volkscommissaris van handel vindt, dat u
te lang in het buitenland bent. U hoeft
echter niets te vreezen, u krijgt te Moskou
promotie en een veel betere betrekking".
Boejnewitsj, een in Rusland zeer bekend
ingenieur, gewezen eigenaar van mijnen in
het Oeral-gebied, was ja-ren lang een der
belangrijkste ambtenaren van de handels
vertegenwoordiging te Berlijn en genoot
tot nu toe het volkomen vertrouwen van
zijn bolsjewistische chefs. Hij weigerde ech
ter naar Moskou te gaan en verklaarde:
„Hier wil ik blijven werken, maar naar
Moskou keer ik voor geen geld ter wereld
terug!" Zijn chef, de handels vertegenwoor
diger Begge, trachtte den „spets" over te
halen aan het bevel van Moskou te ge
hoorzamen, maar Boejnewitsj weigerde en
verliet zijn betrekking.
Tegelijkertijd kreeg ook een andere in
genieur, de chef van de afdeeling „scheep
vaart", Naglowsky, bevel naar Moskou te
gaan. Naglowsky was een der belangjijksle
„spetsen" van de sovjet-regeering en een
deskundige van den eersten rang. In te
genstelling met Boejnewitsj was Naglows
ky bovendien bolsjewiek en wel nog vóór
lf05. Hij genoot het volledige vertrtouwen
van de partijleiding. Hij werd samen met
Worowsky (den sovjet-diplomaat, die later
te Lausanne werd doodgeschoten) naar Ita
lië gezonden en vervulde daar de betrek
king van handelsvertegenwoordiger. In
1923 werd hij benoemd tot directeur van
de Russisoh-Noorsche Scheepvaartmaat
schappij, die Krassin te Londen had ge
sticht; deze functie vervulde hij tot 1927,
toen de inval bij de Arcos een einde maak
te aan de sovjct-handelsvertegenwoordi-
gimg te Londen. De scheepvaartmaatschap
pij werd geliquideerd en Naglowsky ging
naar Berlijn, waar hij tot nu do afdeeling
„scheepvaart" van de handelsvertegen
woordiging leidde. Naglowsky weigerde
eveneens naar Moskou te gaan en wordt
dus ook émigré.
Do angst van de ambtenaren voor „een
reis naar Moskou" is natuurlijk niet onge
grond. In September werd een zekere Le-
win, die te Berlijn aan het hoofd van een
afdeeling van de handelsvertegen-.voordi
gi ng stond, eveneens uitgenoodigd naar
Moskou te gaan. Hij deed dat en sindsdien
heeft niemand iets van hem vernomen. Of
schoon de reis van tijdelijken aard heette
te zijn, is reeds een opvolger benoemd en
alle moeite van zijn vrienden te weten ce
komen, wat er met den ongelukkige is
gebeurd, bleek vergeefs te zijn. Alleen de
G. P. Oe. zou kunnen vertellen, waar I.e-
win nu is, maar de G. P. Oe. spreekt
natuurlijk niet.
De Duitsche kolonisten.
De „Lokal Anzeiger" meldt, dat de Duit
sche consul-generaal Schlesinger te Mos
kou is aangekomen met een machtiging
voor de Duitsche ambassade te Moskou
van het Duitsche departement van buiten-
landsche zaken tot het verleenen van een
visum voor Duitschland aan duizènd kolo
nisten. De Sovjehregeering heeft zich be
reid verklaard zooveel emigratie-paspoor
ten nit te reiken.
PALESTINA
DE ONRUST IN PALESTINA.
In antwoord op een vraag in het Engel-
sche Lagerhuis deelde de onder-staatoso-
crebaris van koloniën mede, dat het aan
bal slachtoffers bij de onlusten in Palestina
op 2-1 September jJ. bedraagt 207 dooden
en 379 gewonden, althans voor zoover zo
in de hospitalen werden opgenomen.
Naar voorts uit Jaffa wordt gemeld, is
een jood, die berecht stond wegens moord
op twee Arabieren bij de jongste onlusten,
ter dood veroordeeld.
AFGHANISTAN.
AFRIKA.
DE GISTING TE DURBAN.
Aan het slot van zijn rede over de gisting
>nder de inlanders zeide de minister van
'ustitie, Pirow, dat men algemeen van mce-
ting is, dat de gisting in een gevaarlijke
fa je is gekomen en dat de politie over
tuigd is, dat het thans zoover is gekomen,
Jat, tenzij er radicale maatregelen geno
men worden, binnen een jaar of anderhalf
jaar inlanders-opstanden zullen uitbreken
op groote schaal met als gevolg repressail-
les van de blanke bevolking en invoering
van de lynchwet. De organisaties, die de
gisting aanwakkeren, zeggen, dat haar
loeleinden op industrieel gebied liggen,
maar zij voeren een propaganda bestemd
om gewelddaden nit te lokken.
KONING NADIR KHAN
VERMOORD?
Naar uit Pes ja war wordt bericht, doen
aldaar hardnekkige geruchten de ronde
volgens welke Nadir Kham, de koning van
Afghanistan, door leden van den Ghildzai-
of Waziri-stam is vermoord.
CHINA.
STRIJD IN MANDSJ0ERIJE
WEDER GEËINDIGD.
Groote verwoestingen door de Sovjet
troepen aangericht.
Uit Hailar wordt gemeld, dat de gevech
ten in de streek van Mandsjoeli en Dalai-
nor van Zondag tot Dinsdag met tusschen-
poozen hebben voortgeduurd. De artillerie
der Sovjets verwoesttte de Chineesche
loopgraven, waarbij 300 personen gedood
of gewond werden. Russische vliegtuigen
hebben voorts de stations Dalainor en Tsa-
kaing verwoest, terwijl zij een hevigen
brand veroorzaakten in een kolenmijn bij
Dalainor.
TWEEDE KAMER.
Begrooting van Justitie.
Het ontwerp tot instelling van een af
zonderlijken luchtvaartdienst werd aange
nomen met 50 tegen 24 stemmen.
Daarna werd voortgezet de behandeling
over de begrooting van Justitie.
Minister Donner vervolgt zijn
rede. Tegen opruiing zal zoo krachtig mo
gelijk worden gewaakt. Den heer v. d.
He'de antwoordt spr., dat bedelaars en
landloopers, ook al hebben zij psychopathi
sche neigingen, heel goed naar Veenhui-
zen kunnen worden gezonden. Hij zou het
verkeerd vinden als al deze menschen naar
een psychopathen-inrichting moesten wor
den gezonden. Wat de opsporing van straf
bare feiten aangaat, gelooft spr. dat de
heer Duys wel wat overdreven heeft. In de
Rotterdamsche moordzaak-Lans is inder
daad de instructie we'.nig bevredigend, het
geen echter niet ligt aan gebrek aan be
kwaamheid, maar aan verschillende andere
omstandigheden. Ook inzake de preven
tieve rechtenis overdreef de heer Duys,
hetgeen spr. met cijfers aantoonde. De
vreemdelingenwet wordt niet verkeerd en
ben nadeele van de vreemdelingen toege
past. Trotski had gevraagd om toelat'ng
om zijn gezondheid en veiligheid te verze
keren. De minister was van meening, dat
beide ook buiten ons land verzekerd kon
den worden. Dit geval moet men niet ver
gelijken met dat van den Duitschen kei
zer. Terugwijz'ng van hem had voor den
keizer de meest ernstige gevolgen kunnen
hebben.
Persoonlijk is spr. een voorstander van
de doodstraf, maar een voorstel dienaan
gaande zou practische beteekenis missen.
Wat de kwestie van de echtscheiding
betreft, is de toestand zeer onbevredigend.
Vele huwelijken worden ontbonden, die
eerst eenige maanden bestaan hebben. Het
doet spr. genoegen dat ook van de zijde
van den heer Marchant dit onbevredigen
de wordt erkend. Het is echter de vraag
of men de scheiding van tafel en bed niet
eenigszins kan vergemakkelijken door b.v.
den termijn van 5 jaar op 3 jaar te bren-
gen.
In zake de onzedelijkheid houdt spr. vol
tegenover den heer Vliegen, dat er reden
tot ongerustheid bestaat. De prikkels, ge
schapen in dancings enz. bevredigen geen
behoeften, maar scheppen ze. Dit betee-
kent echter nog n et, dat er hier een taak
is voor den rijkswetgever. Een groot be
zwaar is, dat men in bepaalde kringen in
handhaving der zedelijkheid een daad van
puritein isme ziet. De strijd tegen bladen
als de Zwarte Kat en Pan wordt daardoor
zeer bemoeilijkt.
De minister eindigt met de verklaring,
dat er nog meer onderwerpen zijn bespro
ken, doch dat hij niet alles ineens kan
aanvatten.
De motie-Wijnkoop wordt verworpen
met 52 tegen 19 stemmen.
Aan de orde is de afdeeling burgerlijke
rechtspraak.
De heer Knottenbelt (Lib.) be
spreekt een adres van de classikalc ver
gadering te 's-Hertogenbosch, volgens het
welk door dc rechtbank aldaar de eer
bied voor de wet wordt achtergesteld bij
Roomsche opvattingen. Spr. wijst op het
hier bedoelde gevaL De rechtbank heeft
een verzoek tot herstel in de voogdij^ af
gewezen op grond dat de vrouw gescheiden
en daarna weliswaar wettig gehuwd, was,
doch dat dit volgens Katholieke opvat
ting gelijk staat met in concubinaat leven
en dat een Katholieke opvoeding dienten
gevolge niet mogelijk was. Spr. wijst er
op, dat de wet pertinent verbiedt dat een
rechter de wet ondergeschikt maakt aan
zijn innerlijke geloofsovertuiging. De mi
nister kan wellicht voorvallen als dit voor
komen als er voor gezorgd wordt, dat rech
terlijke colleges niet uitsluitend nit Ka
tholieken bestaan.
De heer Lingbeek (H.G.) wijst op
het vervangen van Protestanten door Ka-
thol'eken in onderscheiden colleges. Zoo
is in de rechtbank te Breda in een Pro-
testantsche vacature een R. K. benoemd.
In. het Protestantsche gedeelte van het
land zijn herhaaldelijk Roomsche burge
meesters benoemd. Over het geval, dat de
heer Knottenbelt noemde, heeft spr. vele
brieven gekregen uit Brabant.
De moordzaak Giessen-Nieuwkerk.
De heer Floris Vos (M. P.) bespreekt
dc zaak Giessen-Nieuwkerk. Ernstig acht
spr. het feit, dat de minister zijn grief van
onevenwichtigheid in de behandel'ng door
het Amsterdamsche Hof openlijk heeft
uitgesproken. Het Hof staat toch niet on
der disciplinair toezicht van den minister.
Mej. M o ij e r (R. K.) vraagt specialisee
ring van den kinderrechter en continuïteit
in dat ambt, ook bij kleine rechtbanken.
De onder toozichtstelling heeft niet vol
doende toepassing gevonden in vele arron
dissementen. Spr. dringt aan op de aan
stelling van vrouwelijke ambtenaren van
den kinderrechter en betreurt het voorts,
dat geen gelden zijn uitgetrokken voor een
ambtenaar van den kinderrechter te Maas
tricht.
De heer Duys (S. D. A. P.) meent, dat
de minister in de Giessen-Nieuwkerkzaak
niet optreedt met de kracht, die van hem
verwacht mocht worden. Het erge is in
deze zaak geweest, dat er geen rechter
lijke dwaling had behoeven te hebben
plaats gehad als er niet met afpersing en
oneerlijkheid was gewerkt.
De heer Kortenhorst (R. K.): Er
is meineed gepleegd.
De heer Duys: Volkomen juist, maar
volkomen begrijpelijk als men nagaat,
welk psychisch leed daaraan is voorafge
gaan. De Kamer kan niet nagaan hoeveel
rechercheurs de Jong er rond loopen en
hun werk doen, maar zij kan krachtige
maatregelen nemen. De minister heeft nog
geen oordeel over den rechercheur de
Jong, maar de pol'tie zelf heeft dat oor
deel wel. De Politiebode spreekt van
„weerzinwekkend bedrijf". De Magistra
tuur, orgaan van den Bond van burgemees
ters en secretarissen „Groen v. Prinsterer"
spreekt van „ongure praktijken". Er zijn
in ons land heel wat ambtenaartjes de
laan uitgestuurd voor heel wat minder.
Het verwondert spr„ dat de minister hier
niet krachtig ingrij.pt. Vast staat, dat de
president van de rechtbank te Dordrecht
verzocht heeft om het geheime dossier
en dat president en rechters het niet aan
de verdediging hebben gegeven. Parlemen
tair is dit niet te qualificeeren. Voorts
vraagt spr. o.a. of de minister niet van
oordeel is, dat de Jong onmiddellijk uit
's rijks dienst moet worden ontslagen.
Acht de minister den oficier van justitie
rar. Kronenberg nog voor zijn taak bere
kend? En acht hij den rechter-commissaris
te Dordrecht voor zijn ambt berekend?
Misschien is langs den weg van de bepa
ling betreffende wangedrag iets togen
dezen ambtenaar te doen.
Spr. betreurt dat de minister nog een
opstopper heeft toegediend aan den presi
dent van het Amsterdamsche hof. In elk
geval is 't gebrek aan stijl, aan kennis van
verhoudingen, om in deze zaak daarover
te vallen. Spr. betwist dat door de houding
van den president een schok is gegeven
aan het vertrouwen in de justitie. Dde
schok is door anderen gegeven.
De heer Boon (Lib.) brengt hulde aan
allen die voor de onschuld van de veroor
deelden gewerkt hebben; de sensatie, door
de bladen gewekt, speciaal door Het Volk
en De Telegraaf keurt spr. af.
De beer Kortenhorst (R.K.) zeide,
dat de minister geen critiek had moeten
uitoefenen op de hooding van den pre
sident van het Amsterdamsche Hof. Dit
heeft spr. in hooge mate pijnlijk aange
daan; omtrent alle andere personen had
de minister geen gevestigde meening; al
leen omtrent dezen president wel. De mi
nister kón daarover ook geen meening
uitspreken, omdat hij de zittingen niet
heeft bijgewoond en het „hoor en weder
hoor" niet heeft kunnen toepassen. Zeker
had de minister deze opmerking niet in
den aanvang van zl.n betoog moeten ma
ken.
Spr. hoopt van harte, dat het geen ge
bruik wordt hier concrete strafzaken ter
sprake tc brengen, waardoor men den
indruk krijgt alsof de Kamer een opperste
Hof van cassatie is. Intussohen, in deze
zaak moest zeker ook het Parlement zich
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De crisis in België verdwenen als ge
volg van een toegeven der liberalen.
Het gerucht gaat, dat Nadir Khan ver
moord zou zijn.
BINNENLAND.
In de gisteren gehouden zitting, van de
Tweede Kamer is de Giessen-Nieuwkerk
zaak bij de Justitie-begrooting ter sprake
gekomen. (Tweede Kamer lste blad).
Treinongevallen bij Amsterdam en
Zaandam. (Gem. Ber. 2de blad).
Voorstellen van B. en W. inzake bouw
van een nieuw stadhuis. (3de blad).
Den hcogeerw. heer Deken Dessens is
op diens verzoek eervol ontslag verleend,
als zoodanig. (1ste blad).
Plannen tot oprichting van een Leidsche
melkveiling. (3de blad).
uitspreken. Spr. meent dat de volksver
tegenwoordiging den minister niet moet
stimuleeren maatregelen te nemen tegen
bepaaldo personen. Wel moeten wij trach
ten de begane fouten door dc wetgeving
te herstellen.
Het gevoel „er moet iets gebeuren'' mag
ons niefc verleiden tol maatregelen die in
gaan tegen de beginselen onzer strafrecht
spraak.
Dat do beteekenis van den eed bij de
volksovertuiging is achteruitgegaan, is een
der ontaardingsverschijnselcn van onzen
tijd. Dit disculpeert De Jong natuurlijk
niet, die de Kroons tot meineed bracht
door geestelijken dwang. Maar aperte
meinecden moeten worden vervolgd. Dat
men dit niet doet, is oen bedenkelijk ver
schijnsel. Wc moeten dus niet de schuld
op Do Jong werpen, die meineeden heeft
uitgelokt. Maar ook zij die deze hebben
gepleegd, behoorden te worden vervolgd.
Spr. komt tot de positie van den rechter
commissaris; men beschouwt dit ambt
veel als een hondenbaantje; wie er niet
om vraagt, wordt niet herbenoemd. Spr.
zou willen dat de rangorde van benoe
ming der reChlcr-commissarissen begint
met den oudsten en niet met den jongsten
rechter.
Voor rechters en aHvocalen is uit het
gebeurde te Giessen-Nieuwkerk een les te
trekken, o.a. dat do advocaten zich niet
moeten laten huldigen voor hetgeen zij
voor hun cliënten doen. Ook de pers moet
uit het gebeurde do les trekken dat het
hier in Nederland langzamerhand den ver
keerden kant uitgaat; de pers raaa!;. van
rechtszaken gemengd nieuws en bevordert
de sensatie.
De heer Van W ij n'bergen (R. K.)
bespreekt het geval te 's-Hertoger.bosch,
door den heer Knottenbelt ter sprake ge
bracht. Diens rede was niet zonder be
denking. Hij heeft de zaak waarom het
hier gaat misverstaan. Het liep hier niet
over huwelijkswetgeving maar over kin
derwetgeving.
Het ging uitsluitend om do vraag of
do vrouw voor do opvoeding, die zij den
kinderen zeide to zullen geven, voldoende
waarborgen kon geven. Dit was do eenige
vraag, die Rechtbank en Hof hadden tc
beantwoorden. Terecht werd liet verzoek
afgewezen, gelijk olko rechtbank, ook sa
mengesteld door ni et-Ka Oh ol reken, zou
hebben gedaan. Immers, do vrouw, die
de kinderen een Katholieke opvoeding
wilde geven, bleek niet in staat volgens
do katholieke leer deze kinderen, op te
voeden, terwijl haar man nict-katholiek
was. In het arrest van den Hoogen Raad
wordt dit uitdrukkelijk uitgewerkt.
Wanneer het zoo gebeurt is als mr.
Van Leeuwen dit releveert, dan keurt
spr. het af, met den heer Knottenbelt.
Spr. vraagt den Minister: is het den
advocaat geoorloofd om datgene wat hij
in raadkamer in kinderzaken verneemt of
in strafzaken in het kabinet van den
rechter-commissaris, alles openbaar te ma
ken? Zoo ja, moet er dan geen regeling
worden getroffen om te voorkomen, dat
de meest delicate zaken worden gepu
bliceerd? Spr. vindt het prettig, dat de
heer Knottenbelt ten slotte over dc benoe
mingen van rechters sprak. Dit geeft spr.
gelegenheid om te wijzen op de achter
stelling. De heer Knottenbelt wil le .uren
eenzijdige aamenstelling der rechtbanken.
Over Breda wil spr. het niet hebben, hij
wil niet het, voorbeeld volgen van dc
„Nieuwe Rotterdamsche Courant", die ten
deze op den Minister een terreur tracht
te oefenen. Maar spr. wijst erop, dat er
in de Rotterdamsche rechtbank geen ka
tholiek rechter ia en evenmin in de recht-
