lste Jaargang VRIJDAG 8 NOVEMBER 1929 No. 6328 VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN FEUILLETON BUITENLAND BINNENLAND S)e£cidich^(Boii/wmt ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling _r Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal inco per postf 2.95 per kwartaal Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver- fgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij inribbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mcdodeclingcn wordt bet dubbele van het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50. t nummer bestaat uit vier bladen xrgera beginnen wij met een zeer eiende feuilleton. BELGIE JRISIS-GERUCHTEN IN BELGIë. De taalkwestie. )e nieuwe regeering Jaspar is nog niet het parlement verschenen, en men jekfc al o-ver een nieuwe wijziging, zelfs crisis van deze regeering. [oewel zij er maandenlang tijd voor ge- heeft, heeft de regeering nog geen taa'l- •aru en zij wordt gemanoeuvreerd de liberale ministers, die, met uit- si'ing dan van Vauthier, den schijn nemen de Vlaamsche kwestie alvast ge- iclijk op te lossen, doch wier bedoe- het eigenlijk is tijd te winnen om het net-Jaspa r gelegenheid te geven de uwe belasting-ontwerpen die nogal in liberale vaarwater zijn tc doen dkcuren. Je kwestie is thans zoo acuut geworden, Katholieken en Liberalen gisteren op- uw zijn bijeengekomen om over den toe- id te beraadslagen. 5r zijn kranten, die den toestand zoo ster inzien, dat zij reeds in onbedekte nen' over de mogelijkheid van een re- ringscrisis spreken. DUITSCHLAND DE RIJNLAND-ONTRUIMING. 'ertrekorders plotseling ingetrokken. de sociaal-democratische persdienst dt, is liet bevel tot afmarchecren aan Kreuznach liggende Fransehe regi- it, welk bevel reeds sedert weken ge lag, plotseling ingetrokken, en Fransehe compagnie, die op het sta te Mainz reeds gereed stond, om te :rekken, ontving 'bevel zich naar de oude jrfcieren terug te begeven. Ook Mainz t voorloopig bezet. ainz en Kreuzna-ch behooren tot de :o zóne van het bezette gebied, met ;or ontruiming eerst na de ratificatie het Young-plan zou worden begonnen. Fransehe regeering had echter in de 'achting, dat Duitschland dc getroffen •raken zou uitvoeren, reeds weken ge- n ook de ontruiming van een deel der lc zóne aangekondigd, c .Vonvarts" merkt hierbij op, dat dit sclinge tegenbevel klaarblijkelijk ver- i houdt met de kabinetswisseling in ïkrijk en de benoeming van Maginot tminister van oorlog, aginot heeft evenwel verklaard dat bericht omtrent een stopzetting van de uirning van het Rijnland door de Fran- troepen onjuist is, daar de ontruiming de derde zóne afhangt van de goedkeu van het plan-Young door het parle- 'en aanzien van de tweede zóne ver fde hij, dat de militaire chefs bezig een wijziging va-n de legering der DE SKLAREK-AFFAIRE. Een verheffende raadszitting. e mefc groote spanning verwachte zit- va-n den Berlijnschen gemeenteraad gisteren uitgewezen, dat dc meerdcr- hereid was, te stemmen voor de motie wantrouwen tegen den eersten burge ster Dr. Böss, doch tot een feitelijk be- is het niet gekomen. De zitting vond een voorbarig einde doordat de woord eer der communisten, Lange, do so l-democraten voor „oplichters van het f° so°rb" uitmaakte. Bij dc sociaal- -ocratcn ontstond dientengevolge een e hge opwinding en een 70-jarige afge tuigde liet zich zelfs zoo zeer door zijn meeslepen, dat hij Lange twee slagen gezicht toediende. Dc communisti- gemeenteraadsleden snelden toen r de sprekerstribune en tusschen hen nun sociaal-democratische collega's ond een hevige vechtpartij, zoodat de puber zich genoodzaakt zag de zitting k heffen. kt seniorenconvent dat onmiddellijk n 'wam, trachtte Lange tc bewegen L° Gechgi|igen in te trekken. Daar.dczc e echter niet bereid was, kon de zit- L^.f'Pflnd worden. Aanvankelijk de -6 00^ daar reeds op 17 de nk zingen voor den gemeenteraad -inden dat de motie van wantrou wen in, liet geheel niet meer in den huidï- gen raad in stemming zou komen. Later evenwel gaven dc fracties der Duitsch-FTa- tionalen, Duitscho Volkspartij, Economische partij en van het Centrum te kennen, dat zij in elk geval nog voor 17 November den raad een zitting wenschten tc doen hou den. Daar de raad moet worden bijeenge roepen indien een deel van zijn leden dit verlangt, -zal de eerstvolgende zitting waar schijnlijk Dinsdag a-s. plaats vinden. Ver moedelijk zal dan de motie van wantrou wen tegen Böss worden aangenomen. „Tel." FRANKRIJK. TARDIEU HEEFT SUCCES. De heer Tardieu heeft met zijn regee- ringsverklaring een zeer ongedacht suc ces geoogst, schrijft de correspondent van dc „Msbd.". Deze rede stak daardoor tegenover vroe gere regeerings-verldarin-gen af, doordat zij riet in abstracte de lijnen van bcwiud weergaf, maar practische verwezenlijking voorstelde. Ook de, Katholieken hebben een nieuw geluid 'kunnen vernemen. De tot dusverre nimmer ontbrekende tirade, over de laïciteitswetten werd dit maal vervangen door de verzekering van „gewetensvrijheid binnen dc grenzen van de wetten der republiek'', formule, die niet hatelijk is en een uitgangspunt voor dc pa cificatie kan worden. Tardieu heeft de regeeringsverklaring voorgedragen met een stem vol energie en de -linksche partijen zijn da-nig uit het veld geslagen. Er bestaat geen twijfel aan, of de jonge minister-president krijgt de publieke opinie op zijn band. ITALIË HET HUWELIJK VAN DEN KROONPRINS. Geen geschenken. Verschillende vereenigingen hadden het initiatief genomen om aan den kroonsprins ter gelegenheid van zijn huwelijk met prin ses Maric José, geschenken aan te bieden. De adjudant van den prins heeft evenwel doen weten dat het den prins aange naam zou zijn wanneer deze geschenken in den vorm van sommen gelds aan zieken huizen en liefdadige instellingen werden gezonden. In verband met het steeds grooter wor dend aantal geschenken, die Mussolini van zijn vereerders krijgt, heeft ook de min .-president laten 1 verklaren, dat hij geen geschenken meer zou aannemen en verzocht de daarvoor bestemde bedragen te besteden voor weldadige doeleinden. Dc secretaris-generaal van den Fas oio voor het buitenland heeft in aansluiting daarop aan de secretarissen der buiten- landsche fascisten de opdracht gegeven de bij hem inkomende, voor Mussolini be stemde geschonken, terug te zenden. RUSLAND. HET BOLSJEWISTISCH HOOGFEEST. Woensdag is in de Groote Opera te Moskou het feit herdacht, dat twaalf jaar geleden de sovjet-macht werd gegrond vest. Aanwezig waren oa. •Stalin, bevel hebbers van leger en vloot, enz. Bykoff en Mulotoff spraken over don internatio nalen toestand. Bykoff verklaarde, dat de hervatting der diplomatieke betrekkingen tusschen Moskou en Londen een belang rijke verbetering beteekent. voor dc inter nationale positie der sovjet-unie. SYRIË. EEN CONGRES IN DE WOESTIJN. Nieuwe vrijheidsstrijd der Arabieren. De Ax-abische pers te Jeruzalem maakt volgens den correspondent aldaar van het „Bert Tageblatt" uitvoerig melding van een congres der Syrische Arabieren, dat dc door Frankrijk vervolgde leider der Droesen Sultan El Atrasj ergens in de woestijn had belegd en waarop alle be kende Syrische leiders en de leiders van de z.g. „revolutionnaire strijders" aanwe zig waren. Het congi'es, dat bedoeld was als een betooging voor dc zelfstandigheid van Syrië, werd met een zwijgen van vijf mi nuten ter eero der gevallen rcvolution- nairen ingeleid.-El Atra-sj lr'old daarop de openingsrede, waarin hij an de man- daatmogendheid Frankrijk imperialisme verweet; het wil de nationale rechten der Arabieren met voeten, blijven treden. Dit historische woestijncongres, aldus El Atrasj, is voor de wereld het bewijs dat dc Syrische Arabieren besloten zijn. voor menschenwaarde on voor de bevrijding der zwakke volleen tc strijden. Hij prak cr zijn erkentelijkheid over uit, dat de En- gelschc arbea'deTsregeering in Egypte en Irak aan dc weiischen der bevolking wilde tegemoet komen. Ilqt congres nam vervolgens moties aan tegen dc ..onverstandige en gewelddadige" Fransehe mandaatpolitiek. Frankrijk moest aansprakelijk worden gesteld voor dc gevolgen van ccn nieuwen onafhanke lijkheidsoorlog, dien hei Syrische volk vastbesloten was te voeren om zijn natio nale bevrijding te verwerven. Het congres protesteerde ook tegen dc willekeurige schorsing der wetgevende vergadering. Van Engeland werd opheffing van de ■verklaring van. Balfour geëiseht, die vol gens het congres in strijd was met do natuurlijke rechten der Paiestijnschc Ara bieren en met dc beloften door Enge land aan de Arabieren gedaan. Dc tl eel nemers aan liet congres legden ten slotte een eed af dat. zij mot alle middelen de den Syriërs ontroofde vrijheid terug zouden winnen. TWEEDE KAMER. Rijksbegrooting 1930.Algemeene beschouwingen. Gisteren heeft de leider der Katholieke Kaïncrfi-actie een duidelijke en frissche rede gehouden, waarin hij o.m. eenigc harde noten heeft te kjteken gegeven aan dc Ghr.-Historischen. T De heer X o 1 e n s (R.K.) zegt, dat velen het evenmin als hij zullen, betreuren, dat in het V.V. en de M.v.A. breedvoerige be schouwingen zijn gewijd aan de verkiezin gen. Thans wordt er niet veel over gezegd, alleen dat er een verschuiving is in demo cratische richting. De katholieke fractie wordt in het ver slag in haar geheel bij de democratische groep ingedeeld in tegenstelling met vroe- ger, toen slechts een enkele daarbij werd ingedeeld. Spr. zal niet uiteen zetten hoe liij daarover denkt. De democratie van den heer Marchant is niet dezelfde als die van den heer Vlie gen en voor beiden haalt de heer de Visser zijn schouders op. De katholieke, partij heeft veel maatre gelen bepleit, die ah democratisch kunnen worden aangemerkt. Als wij aan de groene tafel zaten niet eigfcn ministers, dan zijn ook vele sociale maatregelen tot stand ge komen. Komen deze ministers er moe, dan hoopt hij, dat de andere democraten ook steunen. De eerste poging tot vorming van een parlementair kabinet was gerechtvaardigd Als men zegt, dat <je verkiezingen anders zouden zijn uitgevallen wanneer een rechts kabinet in uitzicht zou zijn gesteld, dan betwist spr. dij. Applaus kreeg hij slechts als hij zoq'ii kabinet in uitzicht stelde. Gegegeven de verhoudingen in ons land, kan men hier echter niet gauw komen tot een parlementair kabinet. In 1925 dacht de heer Marchant ep al zoo over en wierp zijn program als cci cheque op tafel. Een program is noodig (mi een dergelijk kabi net te krijgen. EenJ parlementair kabinet, waaraan dc Chr. Hist, zouden deelnemen, is zoo niet onmogcljk dan toch uiterst las tig. Dit blijkt vjel uit do gewisselde schrifturen. Dc Chr. Hist, hepben geen bezwaar om nu hot een dan hel ander het zwaarst tc laten wegen. Zoo staat het met het Ge zantschap. In 1915 i; men over heb beginsel heengestapt, in 1922 vormde het een belet sel. In 1925 vormde het een bezwaar een uitvoerig regcering?program to onderzoe ken; thans haddeij zo wel bezwaar. Op deze wijze is heb nooilijk een vaste ge dragslijn aan tc nonen. Een andere combinatie is nog moeilijker. Men kan het zoeten in een burgerlijk of een democratisch labinet. Dc Katholieken schijnen overal aaij mee te kunnen werken zeker dank zij onzf plooibaarheid. Met "al of niet beproeven heeft spreker thans niet het minste te doen gehad, maar spr. kan zich niet roorstellen, dat het thans niet beproefd is. De moest gewcnschte vorm zou wel de ilomocratischp zijn, maar dan moet men willen. '^zen, Hoe het ook zj, cr is nu een kabinet. Vroeger hadden vc meestal een strijd over het karakter vanjeen kabinet. Voor spr. bestial er geen twijfel of dit kabinet is extraparlementair, maar togen r echts-oxfcra-p arl mientai r heeft hij geen bezwaar. Dc vraag, of de hier zittende mi nisters machtigirg hebbon om minister tc worden, komt vah. een partij, waar dab ge woonte schijnt. Bij de Katholieken is dat niet zoo. Vroeger werd er wel eens overleg gepleegd. Wij zijn. gebonden aan heb beginsel maar niet aan het kabinet en zijn leden. Overigens: dc formateur en zijn katho lieke collega's keimien het katholieke pro gram en hebben heb als Kamerleden aan vaard, zij zijn er als ministers niet aan gebonden, doch zullen cr rekening mee houden. Het kabinet kan op onzen 1 ovalen steun rekenen, zelfs als mocht blijken, dat er geen prijs op werd gesteld. Spr. maakt eenigc opmerkingen over de welvaa-rbs-politiek. Bij dc bevordering van de welvaart moet gelet worden op het juiste verband tusschen dc onderdoelerf. Waar geschat moot worden, moet ge waakt worden tegen overs chatting en on derschatting. In ruimen zin behoorI, de be hartiging van dc godsdienstige, zedelijke en geestelijke volksbelangen tot cle wel- vaartspolibiek te worden gerekend. De taak der regeering in don strijd te gen de onzedelijkheid bespi'ekend. betoogt spr., dat de zedelijkheids wetten, die da teeren van vóór 18 jaar, dringend herzien moeten worden. De minister van justitie moge daaraan zijn aandacht wijden. In dc tweede plaats bespreekt spr, dc groote gezinnen. Met hun belangen kan. rekening worden gehóuden, b.v. bij de be lastingwetgeving, bij de onderwijspolitiek, met name wat betreft het nijverheidson derwijs en voorts bij de bedrijven. Spr. noemt 'hot mijnbedrijf, de zuidelijke textiel industrie en andere, waar kinderbijslag wordt gegeven. Ook is het belang van hol land. dat in de salarisregeling de.r ambte naren rust wordt verkregen. Voorts is de zorg voor het classieke onderwijs in het belang van de welvaart; en verder noemt spr. de rationalisatie van de indeeling der departementen. Wat de staatscommissie voor het vraag stuk der doelmatige overheidsbemoeiing betreft, spr. verwacht daarvan niet veel. Hij zou, in afwachting van de resultaten van dezen arbeid, de re gee ring in overwe ging willen geven haar aandacht te schen ken aan heb concentre eren van bepaalde takken va-n staatszorg en aan de .samen werking der departementen. Spr. komt daarna tot het vraagstuk van heb onderhandelingstarief. Er is een com missie ingesteld, die genoemd is naar haar voorzitter, do commissie-Bodenhausen. Is spr. wel ingelicht, dan bevat heb vooront werp dezer commissie minder een onder- handelings- dan wel een retorsie-tarief. Aangaande do welvaartspoldtiek in en- geren zin constateert spr., dat dc. werke loosheid thans gering is, doch na dc finan- cieelc déb&cles is een ongunstige reactie op de arbeidsmarkt te verwachten. Noodig blijven voorziening in. werkgelegenheid en aanpassing van hot technisch onderwijs aan de behoeften van de nijverheid. Spre ker vraagt dc regeering om het lot stand komen van de wet op heb aanvullend on- dci-wijs te bevorderen. Dit alles kost gold, en zoo komt spr. lot den minister van financiën omtrent wien hij dc opmerking maalet, dat hij in dit ka binet en onder deze- financieclc omstan digheden een ander is dan onder het vo rige kabinet. (Spreker is ervan overtuigd, dat deze minister, die niet alleen een voorzichtig, maar ook een wijs man is, zal doen wat in dc periode waarin hij leeft zijn. taak is. Sprekende over het gezantschap bij het Vaticaun, betoogt spr., dat thans alle be zwaren van godsdienstigen aard, zelfs bij do heercri Korsten en Lingbeek, moeten zijn vervallen. Wat do betrekking tot België betreft meent spr. te mogen aannemen, dat reke ning zal worden gehoudexx xuct dc behoef ten van onze Zuidelijke buren en dat onze rogeering niet zich op het zuivere rechts- standpunt zal plaatsen. Als het eenigszins mogelijk is, moet men zich niet beperken tot een lange, zorgvul dig overdachte en op schrift gestelde ge dachten wisseling, waarin naar argumen ten wordt gezocht, of tot het instellen van een ooraniissio en subsommissie-s. Van Ne- derlandvche zijde vooral moet ernaar ge streefd worden een spoedige oplossing tc bereiken. Tot de weJvaartspolitick behoort ook het bevorderen van den bedrijfsvrede. Er is 'in de verhouding van werkgevers en werk nemers ook in juridischen zin hoel wat veranderd. Wij zijn ongemerkt van het individualis tische Romeinscho recht overgegaan op het, meer collectivisme gerichte, zoo men wil, Germaanscho recht. Spr. wijst op een aantal wetten en maatregelen uit dc .laat ste jaren, die in dezo richting wijzen. De organisatie van. werknemers en werkgevers, aanvankelijk strijd-organisa ties, zijn meer en meer organen van over leg geworden. Iten gevolg daarvan r dat de overheid gebruik heeft gemaakt van haar bevoegdheid tot wettelijke regeling. Dc wetgever moet zich aan den nieuwen toestand aanpassen. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Gevechten in den Berlijnschen gemeente raad in verband met de Sklarek-affaire. Prins vori Schaumburg-Lippe aan zijn verwondingen overleden. Het zevende slachtoffer van den vliegramp in Kent. (Luchtv., 2de blad). BINNENLAND. De zaak van kien Rcirterdamschen brand stichter voor de Rotterdamsche Rechtbank. Eisch: 8 jaar gevangenisstraf, door te bren gen in een bijzondere gevangenis, gevolgd door ter beschikking-stelling van de regee ring. (Reehtz., 3de blad). Behandeling voor de Amsterdamschc rechtbank van de zaak van iclen moord op een oude vrouw te Amstelveen. Tegen de beide verdachten is levenslange gevange nisstraf geëischt. (Recht/,.. 3do bladf. LEIDEN. De Arna-kliniek aan de Lijsterstraat. (3de blad). Hij moet. er zich welbewust reken schap van geven wat hem te 'doen staat. Hij doet dit reeds o.a. zeer concreet, door van dc organisaties gebruik te maken bij dc so ciale verzekering. Het katholieke program 'wensobl de in stelling va.ii organen uit heb bedrijfsleven, die advies zullen geven inzake de sociale wetgeving en daaruit ontstane geschillen zullen berechten. Spr. hoopt, dat dit ka binet aan georganiseerde werkgevers cn werknemers de plaats zal geven die hun .toekomt en van hun organisaties gebruik ■zal maken. Dit zou cr toe bijdragen, don arbeider stand te verheffen tot hoogcr plan. Spr. wenscht voorts, dat de uitwassen van het kapitalisme, mot name het overwicht van den een over den ander, meer en meer zul len worden uitgeroeid. Dc arbeider moot doelen. in dc winst, kleine aandeden, kun nen krijgen cn invloed hebben op den gang van zaken in het bedrijf. Hot kabinet kan 'op do loyale medewer king van spr.'s fractie rekenen en spr. hoopt, dat het zal handelen in overleg mcl de Kamer. Dc heer Schok king (Clir.-II.) acht het twijfelachtig of dc bewering, dat dc verkiezingen een verhuizing naar links beteekencn, juist is. De eenzijdige ontwa pening cn. dc. «Laatspeusionncoring zijn factoren geweest, die invloed hébben ge had op den uitslag en al'hans <V laai si e kan bezwaarlijk als democratisch worden aangemerkt. Wel wordt het voortdurend voorgesteld, alsof in ccn democrat ischo groepcering dc oplossing der moeilijkhe den. van een .kabinetsformatie •gelegen is, maar de praktijk zou wol anders leeren. Spreker wil. cr trouwens de aandacht op vestigen, dat dit niet dc inzet der verkie zingen is geweest. Dc toespitsing van drn strijd bij dc verkiezingen heeft dc tegen stellingen tusschen rechts en links nog verscherpt. De linkerzijde heeft zelf een belemmering gelegd op den weg naar cm andere i^artijgrocpcering. Dc meerderheid der rechterzijde bij de verkiezingen was een. aanwijzing in welke richting de k i- binetsfoi-matic gezocht moest worden. Er is den chr.-historischen een grief van ge maakt, dat zij van tevoren uitdrukkelijk hebben gezegd, dab zij een kabinet uit de •rechterzijde begeerden. Die grief is on juist. Bij de verkiezingen gaat het niet om de samenstelling van oen kabijiel, maar om. een zoo goed mogelijke samenstelling van dc volksvertegenwoordiging. Er is door dc chri-hist. niets verzwegen of verborgen. •Mconnalen is liet, openlijk uitgesproken, dat, wanneer na de verkie zingen ccn beroep gedaan, zou worden op de chr.-historischen om in cc te werken, aan dc formatie van een kabinet, /.ij daarvan niet .aanstonds afkeerig zouden zijn. -doch doch zouden overwegen in hoever dit Ho gelijk zou zijn. Toen dc formateur zijn schriftelijk program toezond kon men niét anders dan daarop schriftelijk anwoorden en daarbij onmiddellijk doen uitkomen, dat men zich niet vooraf kon binden aan een gedetailleerd program. Dit is- dc slcen der aanstoots. Het gaat om de vraag of e-en parlementair kabinet allcm mogelijk is als dc partijen gebonden zijn. Spr. her innert er den heer Nolens aan, dat dc ehr.- hist. in. 1915 slechts berust hebben bh een tijdelijk gezante cl ïap bij den Paus. l)e chr.- historischen stellen, niel minder dan do heer Nolcns prijs op principes. Spr. erkent rondweg, dat de christclijk- liistorisohen vroeger wel door overleg over een regoeringsprogram tot overeenstem ming zijn gekomen over een parlementair kabinet. Maar vroeger is het zich verbin- den door de cbristelijk-historischen nooit

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1929 | | pagina 1