ZATERDAG 26 OCTOBER 1929
No. 6318
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
ACADEMIENÏEUWS
Iste Jaargang
3)e Êcicbclve0ou^omt
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voornitbetaling
en ior Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
•oc onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
l mco per post- f2.95 per kwartaal
t Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
tegen betaling van 50 ck per kwartaal, bij
>ruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 10300%, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS DEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededoelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoo; f 0.50
Socialisme en Christendom.
jftj wezen er laatst in een driestar op,
socialist, die zich in zijn gedragin-
levenshouding een goed mensch
ut, ni©t sociaal-democratische, maar
M ir'istel ij k© beginselen beleeft.
faar aanleiding daarvan schrijft het
ropaganda-blad" van de afd. Leiden der
r6i*P. A. P- oun. het volgende:
Een socialistische maatschappij
steunt op de menschenliefde, kame
raadschap, verdraagzaamheid, be
trouwbaarheid, werklust, ontwikke
lingszin der menschen, die haar sa
menstellen. Een socialist weet echter
ook, dat de ontwikkeling dier deug
den reeds onder het kapitalisme,
voorzoover dat mogelijk is, de ge
boorte van een socialistische maat
schappij nader brengt. Want de
mogelijkheid van een socialistische
maatschappij wordt niet alleen be
paald door de rijpheid der maat
schappelijke bedrijfsverhoudingen,
dooh ook door de rijpheid van den
mensch.
Maakt nu „De Leidsche Courant"
de opmerking, dat de bovengenoemde
deugden niet bepaald door de socia
listen zijn uitgevonden, doch dab de
Christelijke geloofsgemeenschappen
ook steeds getracht hebben de ont
wikkeling daarvan te bevorderen, dan
ontkennen wij zulks niet. Wij vragen
echter: indien de socialistische bewe
ging haar aanhangers opwekt om die
^Christelijke" deugden zooveel moge
lijk in praktijk te brengen, bevat die
beweging dan in haar wezen niet veel
meer goeds, dan de kerken van ver
schillende richting gemeenlijk plegen
be erkennen?
De schrijver heeft goed onze meening
grepen, dat er socialisten zijn, die
'iz' listig trachten deugden te beleven, wel
ij beleving de christen zich tot
'a! plicht moet rekenen.
ATaar.... hij haalt veel te veel naar
toe en hij miskent absoluut de wer-
slijkheid, als hij van die deugden zegt,
t „de christelijke geloof-sgemeenschap-
n ook (wij spatieeren. Red. L. Crt.)
eeds getracht Rebben de ontwikkeling
a? larvan (van die deugden n.l.) te bevor-
Neen, waarheid is, dat het Chrïs-
idom die deugden a 11 ij d voorhoudt
predikt als een wezenlijk element
haar leer, als Jn plicht, zonder welken
vervullen men niet als Christen kan
ven.
En waarheid is ook, dat het Socia-
me, dat de S. D. A. P., die deugden
fc schrijft in haar beginsel-program.
En daarom behooren zij ook zeker niet
8. b het „wezen" van de socialistisohe
weging.
En daarom kan een Christen geen vol
ling zijn van een stelsel, dat de nood-
ielijkheid der door het Christendom
rcischte deugden minstens niet posi-
sf erkent wij mogen wel zeggen:
iskenfc.
En nu spreken wij vaag over, ook
>r socialisten beleefde, deugden. En de
:iteerde schrijver noemt eenige goede
•evingen in den mensch, die ook wel
>rden aangeduid met „maatschappelijke
ragden".
Maar, als wij de deugd meer beschouwen
I het persoonlijke, en in het gezinsleven,
tn is het toch o.L zonneklaar, dat het
cialisme, als zoodanig, deze belo
ng niet propageert of aanmoedigt, maar
raleer tegenhoudt en bestrijdt.
En wij willen hier herhalen, wat wij
eds in de bedoelde driestar schreven:
_»Wij hebben respect voor een sociaal-
«nocraat, die eerlijk er naar streeft, zijn
eginsclen in de maatschappij te doen
bleven, en die tegelijkertijd in het eigen
ewone dagelijtsche leven een goed
pnsoh blijkt te zijn, b.v. een voorbeeldig
ihtgenoot en vader, die leeft en zorgt
et toewijdende liefde voor zijn gezin,
voor zich en de zijnen de gewenschte
itwikkeling en ontspanning zoekt op 'n
jenschwaardige en veredelende wijze;
b.v. een welgesteld „burger" (hoewel
eciaal-democraat), die, matig levend, met
at hij overhoudt goed doet aan anderen
meelevende liefde.
Maar beleven dezulken nu in hun „ge-
igingen en levenshouding" sociaal-demo-
itische ofC h r i s t e 1 ij k e begin-
en? Wij zouden wel 'ns willen weten,
'elk sociaal-democratisch beginsel in zul-
6 <J,erSe,ïjke „gedragingen en levens
houding", als waarop wij hier wezen,
Schtsnoer en leiddraad zou kunnen
Wal...."
Als socialisten Christelijke beginselen
"oor zich aanvaarden, dan kan dit wor-
en aangevoerd voor de stelling, dat de
^-nr-ch van nature christelijk is, maar
1 voor de stelling, dat het socialisme,
L~~ zooa'ls wij dat op hoden en onder ons
n?6n 6n Christendom vereenigbaar
il ^eze> laatste stelling is
DELGIE
DE KROONPRINSELIJKE
VERLOVING.
Prins Umberto op de terugreis.
Vrijdagmiddag heeft in het gebouw van
de Italiaansche ambassade de lunch plaats
gehad, door prins Umberto aan de konink
lijke familie van België aangeboden.
Hierbij waren o.m. tegenwoordig: de
koning, de koningin, prins Leopold, prinses
Astrid, prins Karei, prinses Marie José,
kardinaal van D'oey, de Pauselijke nuntius
mgr. Micara, de ministers Jaspar en Hij
mans, do presidenten van kamer en senaat
en verder dignitarissen van het Hof van
België en leden uit de suite van den prins.
In den loop van den namiddag werd een
bezoek gebracht aan het stadhuis van
Brussel.
De koninklijke stoet vertrok uit hot pa
leis van Brussel om 3.15 uur. Hij werd ge
ëscorteerd door een escadron gidsen met
blanke sabel en bereikte de Groote Markt
langs de Koninklijke straat, de Koloniën-
straat en de Kardinaal Marcierstraa't.
Een talrijke volksmenigte juichte geest
driftig.
In het stadhuis werden de koninklijke
familie en prins Umberto begroet door B.
en W. van Brussel, door de burgemeesters
van de voorsteden en door den burgemees
ter van Ostende, de geboortestad van prin
ses Marie José.
De koninklijke familie en de prins wer
den naar het kabinet van burgemeester
Max geleid, waar deze den verloofden de
gelukwenschen van de inwoners van Groot-
Brussel aanbood.
Ka hun handteelcening te hebben gezet
in het Gulden boek, verscheen de prins
met zijn verloofde op het middenbalcon
van het stadhuis, waar zij werden toege
juicht door de kinderen der Brusselsche
scholen, die daar met vlaggetjes .tonden
opgesteld.
Daarna sneetde zich een feest af op de
Groote Markt, met de medewerking van de
schoolkinderen en van vier militaire ka
pellen.
De koninklijke stoet reed vervolgens
naar het paleis van Brussel terug, a*eeds
geestdriftig toegejuicht, overal waar de
rijtuigen langs kwamen.
Een uur na aankomst in het paleis, rec-d
de prins met zijn suite naar het Noord
station.
Voor het afscheid nen waren daar,
benevens leden van de koninklijke familie,
aanwezig verschillende ministers, alsmede
de militaire bevelhebber van Brussel.
Om 18.35 uur vertrok prins Umberto,
onder gejuich, via Bazel naar Rome.
De pleger van den aanslag.
De Brusselsche correspondent van de
„Msb." meldt:
Een man van de Italiaansche veiligheids
diensten, quaestor Mazza, die prins Um
berto vergezelde, om diens persoon' te
gen eventueele aanslagen to beschermen,
was tegenwoordig bij de ondervraging "an
de Rosa door het Brusselsche parket. Hij
verklaarde, dat de chef van politie van
Rome zelf naar Brussel komt, om de Rosa
te ondervragen.
Men mag hier wel even de vraag stel
len, in hoeverre 'n dergelijke démarche lo
gisch zou kunnen plaats hebben, daar de
Italiaansche justitie met dezen aanslag
die op Belgischen bodem werd gepleegd,
door een Italiaan, die zijn land had verla
ten eigenlijk niets te maken heeft. Men
vindt het zelfs al vreemd, dat een Ita-
liaansch agent van de veiligheidsdiensten
bij de ondervragingen van gisteren 13 te
genwoordig geweest.
Men beweert, dat de Rosa in de lucht
heeft- geschoten, dus niet op den prins zou
hebben gemikt. Dit is wel regelrecht in
.strijd met den opzet van de Rosa, die ver
klaarde gekomen te zijn om den prins te
dooden en daartoe was aangewezen door
het Matteoti-comité, waarvan hij secreta
ris is.
De Rosa schijnt in laatste instantie
werkzaam te zijn geweest als typograaf te
Parijs.
Men legt prins Umberto een zin m den
mond, dien hij na den aanslag in het ge
bouw van de Italiaansche ambassade zou
hebben uitgesproken en die nu juist niet
geheel nieuw meer is. De prins zou nl. ge
zegd hebben, dat dergelijke aanslagen het
risico zijn van zijn positie.
Volgens de bestaande Belgische wetten
kan de Rosa, die een politiek misdrijf
pleegde, niet aan Italië worden uitgeleverd
en dat is voor hem maar goed ook, want
ginds zou hij het er niet levend afbrengen,
vermits volgens de nieuwe wetgeving al
daar, een aanslag als deze gestraft wordt
met de fusillade in den rug.
Later heeft de Rosa nog verklaard, dat
hij gezworen had koning Victor Emma
nuel of Mussolini of Umberto te dooden,
omdat zij verraad hebben gepleegd ten
opzichte van de Italipansche grondwet.
Aanvankelijk was hij van plan ge woest
zijn aanslag te voltrekken bij aankomst
van den prins, Woensdagochtend, aan het
Noordstation, doch hij vreesde dat hij mo
gelijk een lid van de Belgische familie zou
treffen, waartegen hij niet den minsten
wrok koestert.
Ondanks de mishandelmgen welke 'hij,
reeds weerloos gemaakt, neg heeft onder
vonden van de Brusselsche politie, terwijl
hij door tien agenten tegelijk naar het bu
reau werd ges'eept, is hij tevreden, dat
rij hem niet nog erger hebben toegetakeld.
In Italië, beweerde hij, zou de politie hem
beslist op straat hebben doodgeschoten.
Anderhalf jaar geleden werd hij te Mi
laan door de politie aldaar vreeselijk mis
handeld, omdat hij geroepen had „Leve dc
vrijheid".
De Bosa was zoo van het gewicht on
den ernst van de daad, welke hij wilde ple
gen overtuigd, dat. hij verklaard had wel
te weten dat hij, thans 25-jarige man, grijs
zcu zijn geworden als de gevangenispoorten
ooit voor hem zouden geopend worden.
Hij zei aan de politie, dat hij een von
deling was, die nooit ouders heeft gelcen-l.
Ook verklaarde hij, geen spijt te hebben
over zijn daad.
Het is niet de eerste maal, dat te Brus
sel een aanslag op een persoon van ko
ninklijken bloede wordt gepleegd.
Jaren geleden loste een Italiaan, zekere
Gennaro Rubino, een revolverschot 3p
Leopold II. op het oogenblik, dat deze de
slechts 500 meter van de congreskolom ge
legen hoofdkerk verliet, waar hij een plech
tig le Deum had bijgewoond. Rubino werd
veroordeeld tot den doodstraf. Hij is 'hanfe
zestig jaar oud en verblijft nog altijd in de
gevangenis te Leuven.
Daar voor was deer- een 15-jarigon jongen
Sipido genaamd, in hut Noord-station een
aanslag gepleegd op den prins van Wales,
den lateren Eduard VII, Sipido, Belg van
nationaliteit, doch van Italiaansche origine.
Hij motiveerde zijn daad als 'n teeken van
protest tegen den oorlog, welken de Engel-
schen tegen de Be'gen voerden. Hij werd
vrijgesproken, gezien zijn jeugdigen leef
tijd, doch later tot aan zijn meerderjarig
heid, in een z.g. verbeteringskolonie ge
ïnterneerd.
DUITSCHLAND
Het Saargebied.
De onderhandelingen
'tr;
d.
In verband met den onzekeren toestand
te Parijs heeft de Duitsche delegatie voor
de onderhandelingen over het Saargebied
haar op Zaterdagavond vastgesteld ver
trek naar Parijs uitgesteld.
De Rijnlandontruirr.ing»
De stad Aken zal 13 November door de
bezettingstroepen geheel ontruimd zijn.
Als laatste Belgische soldaat zal de com-
mandeerendo Belgische generaal de stad
verlaten. Een gedeelte der officierskwar
tieren is reeds vrij gegeven.
FRANKRIJK.
De kabinetscrisis.
Weigert Brïand?
Naar Havas meldt heeft Daladier, die
momenteel belast is met de vorming van
een nieuw kabinet. Briand bezocht en hem
gevraagd of hij eventueel bij de samen
stelling van een Kabinet op hem kan re
kenen. Briand moet zich een antwoord
hierop hebben voorbehouden, maar toch
hebben laten doorschemeren, dat het, met
het oog op de te vormen coalitie, wensche-
lijker zou zijn een ander politicus met de
portefeuille van Buitenla-ndsche Zaken te
belasten.
Poincaré en Clemenceau.
In het gisteravond om acht uur uitge
geven bulletin betreffende den gezond
heidstoestand van Poincaré wordt gezegd,
dat deze voortgaat zoo gced te zijn als
maar mogelijk is. Clemenceau heeft giste
ren ook een rustigen nacht gehad.
LITAUEN.
Een aanklacht tegen Woldemaras.
De „Yoss, Ztg." verneemt uit Kowno,
dat de regeering Tubelis van plan is een
justitioneel onderzoek tegen den vroege-
ren minister-president Woldemaras to
openen, omdat deze kort voor zijn val
een belangrijk bedrag uit het geheime
fonds van twee millioen heeft genomen
zonder verantwoording hiervoor af te leg
gen.
RUSLAND.
Weer een monarchistisch complot.
Het sovjet-telegraafagentschap meldt,
dat in den Noord-Kaukausus een groote
monarchistische organisatie is ontdekt,
welke haar werkelijke bedoelingen onder
het masker van een religieuse secte veF-
borgen hield.
De organisatie bereidde een gewapenden
opstand tegen het sovjetgezag voor en
werkte de maatregelen van de regeering,
waar zij maar kon, tegen.
Resten van wit-gardistische benden wa
ren met de organisatie vereenigd, welke
een hoofdbureau in een eenzaam dorp
in het district Sotsji. waar de raad van
twaalf zetelde, terwijl tal van cellen in
het Noord-Kaukasische gebied waren ge
vestigd.
De leiders van de organisatie, de ge
broeders Grigorowitsj, die in het leger
van den tsaar den rang van overste en
ritmeester hadden, alsmede de leden van
den raad van twaalf zijn ter dood verooi
deeld. De overige leden zijn veroordeeld
tot interneering in een concentratiekamp
gedurende 5 a 10 jaar.
De doodvonnisen zijn reeds voltrokken.
Atheïstisch Rusland.
Propaganda tegen het
Kerstfeest.
Volgens berichten uit Moskou zal in
Rusland een omvangrijke propaganda te
gen de viering van het Kerstfeest worden
gevoerd.
Er worden optochten en vergaderirtgen
georganiseerd om de bevolking aan re
sporen uit de kerken te blijven.
De communistische vereenigingen eischon
verder een nieuwe wet, waarbij het bou
wen van nieuwe kerken wordt verboden.
PALESTINA
Een Arabisch sjeik in Palestina
veroordeeld wegens de onlusten te Hebron.
Sjeik Talèb Markah is veroordeeld tot
twee jaar gevangenisstraf en het betalen
van een boete van 50 pand sterling in
verband met de tegen hem ingebrachte
beschuldiging van het hebben aangespoord
tot de aanvallen der Arabieren tegen He-
bron. Gedurende de jongste onlusten in
Palestina heeft namelijk een troep Ara
bieren een inval gedaan in Hebron, waar
bij een aantal Joden werd gedood. Bij dc
onlusten in Palestina zijn te Hebron de
meeste slachtoffers gevallen. 45 Joden en
acht Arabieren werden hier gedood.
AFGHANISTAN.
Nieuwe verwikkelingen.
Een actie voor den terugkeer
van Aman Oellah.
Volgens de laatste te Allahabad ontvan
gen berichten uit Afghanistan zijn er be
trouwbare aanwijzingen, dat zich een be
weging voor Aman Oellah en tegen Nadir
Khan in Afghanistan ontwikkelt.
De aanhangers voor Aman Oellah te
Kaboel hebben zich van Nadir Khan afge
scheiden en verzetten zich tegen de troons
bestijging van laatstgenoemde.
Ook de Wazari-stammen zouden zich
met nadruk tegen het bestijgen van den
troon door Nadir Khan hebben uitgespro
ken. Zij verklaren, dat Nadir Khan be
loofd heeft, wanneer zijn strijd tegen Ha-
bib Oellah succes heeft, den troon voor
Aman Oellah vrij te houden.
TWEEDE KAMER.
Regeling van werkzaamheden.
Een interpellatie.
De vergadering van gisteren was vrijwel
geheel gewijd aan de interpellatie van
mevrouw De Vries-Bruins, waarbij minis
ter Verschuur voor het eerst in de Kamer
is opgetreden zóó, dat zijn debuut in .le
pers als heel goed wordt aangeduid.
Voordat de interpellatie aan de or ,1e
was, gaf de regeling van werkzaamheden
eenig rumoer in de Kamer. Op 5 Nov. be
ginnen de algemoene beschouwingen over
de Staatsbegrooting. Daarbij wilde de
voorz. wederom den spreektijd gerantsoe
neerd zien; bezwaren tegen de omstan
digheid, dat daardoor de eenmanspartijen
er wel heel goed afkwamen waren er niet
Maar, als de beide communisten de Ka
mer niet overtuigden, dat zij waarlijk af
zonderlijke politieke richtingen vertegen
woordigen, dan zou de heer Marchant zich
een volgende maal wel verzetten Dat ont
ketende bij de mannen van Moskou een
geweldige toorn, waarvan het resultaat
was, dat aan den beer Wijnkoop het woord
werd ontnomen. De regeling werd aange-
Dit nummer bestaat uit vijf bladen,
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Kroonprins Umberto op de terugreis
naar Italië.
Een aanklacht tegen Woldemaras?
BINNENLAND.
De moordzaak op den Gostzeedijk te
Rotterdam. Het requisitoir. (Rechtzaken,
lste blad).
De nieuwe wet regelende de financieele
betrekking tusschen rijk en genheenten.
Een onderhouil met den burgemeester van
Wassenaar. (3de blad).
nomen zooals door den voorzitter voorge
steld.
Mevr. De Vries-Bruins betoogde, dat de
regeering niet krachtig genoeg tegen het
alastrim-gevaar was opgetreden; van den
aanvang af had de ziekte als pokken be
schouwd moeten worden. En, ondanks de
verdediging van minister Verschuur, dien
de zij een motie in, om bij de regcering
aan te dringen op volledige uitvoering van
art. 3 van de nieuwe wet op dc besmette
lijke ziekten. De motie werd verworpen
met rechts tegen links! Ze werd be
schouwd als een kwestie van vertrouwen
in het regeeringsbeleid in deze.
Koninklijke besluiten.
Notariaat.
Bij Kon. besluit is benoemd tot notaris
binnen het arrondissement Middelburg,
ter standplaats de gemeente Koudekerks,
mr. P. Loeff, candidaat-notaris te Koudo-
kerke.
Belooning voor onderwijs aan
kweekelingen.
De Minister van Onderwijs heeft mede
gedeeld, dat hij vaststelling van regelen
voor de belooningen aan onderwijzers we
gens de practische oefening van leerlin
gen van kweekscholen voor onderwijzer
(essen) spoedig zal bevorderen.
Polderbestuur Nootdorp.
Beschikkende op een desbetreffend in
gesteld beroep, hebben Ged. Staten van
Zuid-Holland alsnog toegelaten de heeren
C. G. Jansen als Dijkgraaf, J. Steencveld
als Heemraad on Jhr. mr. H. J. M. Stoop,
J. A. van Dijk en N. W. Mooyman als go-
committeerde Ingelanden van den polder
Nootdorp.
Het Carltonhotel te Amsterdam.
De rechtbank to Amsterdam heeft op
de surseance-aanvrage van dc N.V. Noreï-
de (Oarlton hotel) afwijzend beschikt. Na
korte beraadslaging in raadkamer heeft do
rechtbank vervolgens het faillissement uit
gesproken.
LETTEREN EN KUNST
Helène Swarth.
Dë dichteres Helcne Swarth heeft gister
in een beperkten kring van genoodigden
ten huize van den heer en mevrouw mr.
D. Spanjaard, Wagcnaarwcg 10 te VGra-
venhage, haar zeventigsten verjaardag ge
vierd.
Mr. Patijn, burgemeester van 's-Gravon-
hage heeft namens do koningin de jarige
mededeeling gedaan van de benoeming
van mevr. Swarth tot officier in de orde
van Oranje Nassau.
Dr. Willem Mengelberg naar Londen.
Wij vernemen, dat dr. Willem Mengel
berg binnenkort een paar concerten te Lon
den zal dirigeeren. Hedenmorgen is de heer
Mengelberg naar Londen vertrokken.
LEIDEN. Geslaagd:
doctoraal-examen klass. letteren mei.
J. M. Donkersloot (Overscbie)
PropaeiSeut isch-examen godgeleerdheid
de heeren H. van Ewijk (Leiden) on
K. P. do Graaf (Rotterdam);
doctoraal-examen wis- en natuurkunde
hoofdvak pharmacic de heer J. C. de Keu-
ning (Rotterdam);
doctoraal-examen rechtsgeleerdheid de
heeren F. J. W. Rooker (Den Haag) en A.
A. Deenik (Haarlem).
Geslaagd voor het examen van apothe
kersassistent mej. M. M. Waterreus (Den
Haag).
