21ste Jaargang VRIJDAG 4 OCTOBER 1929 No. 6299 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN RIJKSMINISTER STRESEMANN OVERLEDEN BUITENLAND BINNENLAND 2)e£eidóclve0ou^cmt DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per postf 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogsto 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50 PLOTSELINGE DOOD TE MIDDEN VAN ZIJN WERK GROOTE ONTROERING IN ALLE LANDEN De doodsoorzaak. Gistermorgen te 5.25 uur is dT. Strese mann de Duitsche rijksminister van bui- tenlandsche zaken, in zijn woning te Ber lijn overleden. Nadat hij zich Woensdag den geheelen dag had bezig gehouden met het in orde brengen van een dreigende binnenlandsche crisis, werd de minister even over 10 uur, toen hij zich ter ruste wilde begeven door een beroerte getroffen, waardoor de lin kerzijde geheel verlamd, werd. Ofschoon de doktoren van meening wa ren, dat er geen onmiddellijk levensgevaar bestond, bereidden zij er toch de familie op voor, dat de minister niet meer kon herstellen en dat zijn leven hoogstens nog ©enigen tijd gerekt zou kunnen worden. Tegen, half zes den volgenden morgen maakte een tweede beroerte evenwel een eind, aan Stresemann's leven. De als doodsoorzaak vastgestelde be roerte is waarschijnlijk het gevolg van een verstopping in de bloedaderen, waaraan dr. Stresemann reeds geruimen tijd lijdende was en waardoor hij zeer veel leed. Dr. Stresemann is nooit bijzonder sterk geweest. Hij heeft zijn hèele leven aan Ba- sedowsche ziekte geleden, waarbij verleden jaar nog een ernstige nierziekte was geko men. Kerstmis 1927 kreeg hij longontste king, die bijna den dood ten gevolge had. Gelijk reeds gezegd, kreeg Stresemann op zijn vijf tigs ten verjaardag, op 10 Mei 1928, een eersten aanval van de nieren. In Den Haag, tijdens de conferentie, leed hij ook zeer 6terk aan hartzwakte. Rouw in het land. Het bekend worden van Stresemann's overlijden maakte in geheel Duitschland een verpletterenden indruk. Zelfs onder de Duitsch-nationalen, de felste tegenstanders van de politiek van den overleden minis ter. was de verslagenheid groot. Men overziet natuurlijk de situatie op 't oogenblik nog niet. Dat het stérfgeval echter tevens de dood van de Duitsche Volkspartij beteekent, daarover was men het gisteren in den Rijksdag algemeen eens. De Bijksdag en de regeeringsgebouwen vlaggen halfstok. Rijkspresident von Hin denburg heeft onmiddellijk nadat, hij het bericht van den dood van Stresemann had ontvangen, zijn verlof in de Schornheide on derbroken en is naar Berlijn teruggekeerd. Hij heeft aan mevrouw Stresemann een telegram van hartelijke deelneming gezon den en zijn staatssecretaris dr. Mieissner opgedragen, de beide zoons van Strese mann persoonlijk te condoleéren en hun mede te deelen, hoe diep hij is getroffen door de bijzonder tragische omstandighe den van dit sterfgevaL De Rijksminister van binnenland sche za ken heeft bepaald, dat in verband met het overlijden van den Rijksminister van bui- tenlandsche zaken, dr. Stresemann, van alle officieel© gebouwen tot en met Zon dag half stok gevlagd moet worden. In verband met het overlijden van Stre semann hebben de rijksregeering, de Prui sische staatsregeering en de rijkshoofdstad Berlijn de ontvangst van het. luchtschip „Graf Zeppelin" op 5 en 6 October afge zegd. Zondag begrafenis op staatskosten. Het rijkskabinet is gistermiddag onder voorzitterschap van den rijkskanselier bij eengekomen voor een rouwzitting. De rijkskanselier herdacht in warme be woordingen den overledene en bracht hulde aan het werk. dat hij voor het Duitsche rijk en het Duitsche volk heeft verricht. Staatssecretaris von Schubert gaf uit drukking aan den diepen rouw van het de partement van buitenlandsche zaken en van de ambtenaren, die 'n pnvergetelijken chef hebben verloren. Vervolgens besloot het kabinet op voor stel van den minister van binnenlandsche zaken, dat in overleg met de familie de begrafenis op staatskosten Zondagmorgen zal plaats hebben. Nadere bijzonderheden zullen nog wor den bekend gemaakt. Diepe indruk in het buitenland. Het sterven van Stresemann heeft, ook in het buitenland een diepn indruk ge maakt. Ook in Parijs had Stresemann de algemeene achting en sympathie. Briand, zijn Fransche collega, .met wicn Strese mann zoo vaak heeft geconfereerd, toonde zich zeer getroffen. In Volkenbondskringen werd het over lijdensbericht met groote ontsteltenis ont vangen. Stresemann had in de drie jaren dat hij Duitschland in den volkenbondsraad ver tegenwoordigde, zich in volkenbondskrin gen een groote mate van populariteit en achting verworven. Hij was de man van den vrede en van de vervullingspolitiek, de man wiens groo te verdiensten in dit opzicht geëerd werden door het toekennen van den Nobel-prijs voor den vrede in 1925 tegelijk met Briand en Chamberlain. STRESEMANNS LEVEN. De thaus overleden rijksminister Strese mann, de man, die meer bereikt heeft in Duitschland dan iemand anders, de man, die de geheele Duitsche buitenlandsche po litiek in goede banen wist te leiden tegen het drijven van een zeer krachtige oppo sitie in, was in zijn jeugd een bedeesde jongen. Hij werd geboren den lOden Mei 1878 te Berlijn, studeerde, na het Andreas-gym nasium bezocht te hebben, te Berlijn en te Leipzig in de rechts- en staatswetenschap pen. Van 1901 tot 1903 was hij assistent van het verbond van Duitsche chocolade fabrikanten; in 1903 werd hij rechtskundig adviseur van het verbond van de Saksi sche, later van de Duitsche industrieelen. In deze positie schiep hij zich het terrein voor zijn politieke activiteit, als lid der na- tionaal-liberale partij. In 1907 werd hij voor de eerste maal in den Rijksdag gekozen. Zijn redenaarstalent deed hem spoedig op den voorgrond treden en weldra, werd hij in het. bestuur van zijn partij gekozen. Zijn eerste groote werk was de stichting der Dnitsch© volkspartij, welke in de natio nale vergadering van Weimar met 23 afge vaardigden vertegenwoordigd was. De nieuwe partij was aanvankelijk mo- narchistisch-getint, en eerst tijdens de Roercrisis werd het stuur omgeworpen in het republikein sche vaarwater. Hij werd toen ook voorstander van een groote coali tie: van socialisten tot Duitsche volks- partij. Tweemaal is Stresemann rijkskanselier geweest, doch zijn grootste activiteit, zou hij ontplooien als minister van buitenland sche zaken, welke functie hij bekleedde sinds het eerste kabineUMarx. In die kwaliteit heeft hij er naar ge streefd om het vertrouwen te winnen van de vroegere vijanden van Duitschland en dat is hem gelukt. Wie den vrede wil, moet vertrouwen zien te wekken tusschen de volkeren en de vrede van Europa is voor een groot deel gebaseerd op vertrouwen tusschen Duitschland en Frankrijk. En langzaam, geleidelijk wist dr. Stre semann het vertrouwen te winnen van Frankrijk, ©en politiek, welke hem werd kwalijk genomen door de lieden van het oude regiem, die nog altijd blijven droo- men van een revanche. Schijnbaar legde Stresemann zich neder bij de voorwaarden van het verdrag van Versailles, doch in stilte werkte hij om mildere bepalingen in het leven te roepen. Toen heb Kellogg-pact te Parijs werd ge- teekend, werd Stresemann, die voor Duitschland dit verdrag zou onderschrij ven, aan het. station te Parijs luide toege juicht. Het „Vive Stresemann" was een bewijs, dat de stemming, dank zij zijn optreden, zich had gewijzigd. Sinds de omwenteling in Duitsohland in 1918 heeft, het Duitsche departement van buitenl. zaken nooit zulk een groote poli tieke rol gespeeld als onder den thans overleden minister. Volkerenbond, ontwa- penings nota's het Kellogg-pact. de Ver- eenigde Staten van Europa, ziedaar de onderwerpen, waarmede de minister zich had. bezig te houden, zonder te rekenen de aanvallen, welke hij voortdurend had te verduren van de zijde van zijn vijanden, die hem wel eens met. landverrader heb ben bestempeld. Doch aan hem en zijn politiek is het toch maar te danken, dat na de Haagsc-he conferentie het bezette gebied wordt ont ruimd. Dit groote succes van zijn levens werk heeft Stresemann nog mogen aan schouwen hoewel hij de voltooiing niet meer heeft kunnen zien. Tijdens de jongste Volkenbondsverga- dering te Genève sprak hij nog met enthou siasme over het denkbeeld van de Ver- eenigde Staten van Europa. Hij zou ware hij in leven gebleven een der grootste promotors van dit denkbeeld ge weest zijn. Een „groote Europeaan" zooals hij zich gaarne hoorde noemen is van ons heengegaan. Niet alleen Duitschland, doch geheel Europa lijdt een zwaar verlies. DUITSCHLAND De Sklarek-affaire. Geheime kluizen geopend. Het onderzoek tegen Gebr. Sklarek heeft zooveel nieuw materiaal opgeleverd, dat de politie, naar het „Acht Uhr Abendblatt," meldt, besloot, een omvangrijke huiszoe king in de Kommandantenstrasse te doen. De mededeeling was ontvangen, dat zich in het bureau eenige geheime kluizen be vonden, waarvan blijkbaar geen sleutel voorhanden was. In deze geheime kluizen zouden zich zeer belangrijke boeken bevinden, die in ver schillende opzichten uitsluitsel over de za ken der Gebrs. Sklarek zouden kunnen ge- De politie deed dus huiszoeking en liet de geheime kluizen openen. Over het resultaat hiervan is nog niets bekend. ITALIË De wet op de vereenigingen in Italië. De „Osservatore Romano" schrijft onder het hoofd „De vereenigingen en de wet op de openbare veiligheid" heb volgende: Gemeld wordt, dat in den ministerraad van 23 September op voorstel van den mi nister van binnenlandsche zaken artikel 218 van de wet op de openbare veiligheid is afgeschaft. Dit artikel, het laatste van hoofdstuk S en het eenige dat vereenigingen en bon den betrof, stelde vast, dat onder den naain vereenigingen alle partijen, groepen en po litieke vereenigingen moetenbeschouwd worden, ook die, welke slechts korten tijd bestaan. Zoo heeft dan ae ministerraad den Gor- diaanschen knoop doorgehakt. Artikel 218, dat. reeds lang op - -.Killende wijze werd geïnterpreteerd ga? aaiJeïding om, volgens de normen van hoofdst.uk 8, partijen, bon den en vereenigingen als politieke vereeni gingen te beschouwen, dus een onderscheid, dat volstrekt niet op de Katholieke ver eenigingen kan worden toegepast, noch we gens haar aard en natuur, noch wegens de bijzondere bepalingen der kerkelijke auto riteiten, want het doel der Katholieke ver eenigingen is uitsluitend van godsdienstigen en moreelen aard. Wij hebben destijds zeer duidelijk ver klaard, welk doel de Katholieke vereeni gingen hebben en dat wij volstrekt niet be oogden haar aan de rechtvaardige wetten van den staat te onttrekken. Wij hebben echter ook gezegd, dat wij den nadruk leggen op haar zuiver godsdienstig en mo reel karakter, dat niets met de politiek te maken heeft. Nu artikel 218 opgeruimd is, blijft thans alleen artikel 214 in werking, dat zonder eenige uitzondering verklaart: „Alle in het koninkrijk en in de koloniën bestaande ver eenigingen, bonden en partijen hebben den plicht zich zoo snel als volgens hun statu ten mogelijk is bij de autoriteiten der open bare veiligheid aan te melden, waarbij zij hun statuten en bepalingen moeten over leggen. Verder moeten zij de volledige le denlijst overleggen en de namen der' lei ders, en het door de vereeniging nage streefde doel noemen. Zoo vaak genoemde autoriteiten het noodig achten moeten over alles wat de vereeniging betreft duidelijke inlichtingen worden gegeven, met het oog op de openbare orde en veiligheid. De op richting van een vereeniging moet binnen twee dagen plaats hebben". Voor allen, die zich aan deze bepaling onttrekken, zijn strenge straffen, zoowel gevangenisstraf als boete, bepaald, terwijl ook de prefecten elk van die vereenigingen bij decreet kan opheffen. LITAUEN. De nieuwe regeering. Wordt Woldemaras uitgewezen? De „Express-Poranny" laat zich uit Knowno melden, dat de nieuwe Litauschc regeering besloten zou hebben Woldema ras uit het land te wijzen. Uit Kowno is echter geen bevestiging van het bericht ontvangen. AFGHANISTAN. Slag bij Kanldahar. De vlag van Aman Oellah weer geheschen. De troepen van Nadir Khan hebben den strijdkrachten van Habib Oellah in de na bijheid van Kandahar een tamelijk ern stige nederlaag toegebracht. Te Kandahar is na deze overwinning weer de vlag va® Aman Oellah geheschen. Habib Oellah wordt nog steeds door de Mohman-stam bedreigd, die van het Oos ten uit naar Kaboel marcheert. De Kohs-stammen ondersteunen Nadir Khan met. troepen en hebben groote hoe veelheden wapens en munitie te zijner be schikking gesteld. CHINA Het Chineesch—Russisch conflict Een treffen te Mantsjoeli. Een officieel Chineesch communiqué meldt, dat de sovjettroepen een hevige® aanval hebben gedaan op de Chineesche stellingen te Mantsjoeli. Een gedeelte van de Chineesche linie werd door de Russen bezet, echter weer in een charge met de bajonet door de Chi neesche troepen heroverd. De verliezen worden officieel geschat op 300 Russen en 50 Ohineezen. Het bestuur van den ChTneeschen spoorweg. Maarschalk Tsjang Kai Sjek heeft een bevel onderteekend. waarbij het militair bestuur van den Chineesehen Oosterspoor weg wordt opgeheven. Van nu af aan zal de spoorweg bestuurd worden door het Chineesche oppercomman do in Noord-Mandsjoerije. Als reden voor dezen maatregel wordt, genoemd, dat de spoorweg door de Sovjet-Russische troe pen bedreigd wordt. De burgeroorlog in China. Ook de provincie Kweitschou in opstand. Volgens een verklaring der Chineesche regeering, is ook de provincie Kweitschou in opstand gekomen. De opstandelingen hebben de stad Szet- schou bezet. De aanvoerder der rebellen verklaarde, dab hij zich bij de groep opstandelingen onder Tsjang Fat Kwei zou aansluiten en probeeren Nanking té bezetten. Weer zendelingen ontvoerd in China. Wederom zijn twee Britsche zendelingen door roovers ontvoerd in het Zuid-We6ten der provincie Keiohow. Dit nummer bestaat uit vier bladen VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De Duitsche rijksminister van buiten landsche zaken dr. Stresemann is gister ochtend overleden. Nieuwe gevechten in China. Het derde postvliegtuig naar Indië is gisteren vertrokken. (Luchtvaart). De nieuwe Besmettelijke Ziektenwet is gisteren in werking getreden. (1ste blad). Ingediend is een wetsontwerp om den termijn genoemd in art. 88a der Tabakswet opnieuw met 1 jaar te verlengen (1ste blad) Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland hebben in beginsel besloten, medewerking te verleenen in zake de vereeniging van Rijswijk en Voorburg met Den Haag. (1ste blad). Een moord met zelfmoord te Rotterdam. (Gem. Berichten, 3de blad). Ernstig motorongeluk te Kruisland; een dokter het slachtoffer. (Gem. Berichten, 3de blad). Te Eindhoven is gisteravond de sigaren- kistenfabriek Juliana afgebrand. (Gem Be richten, 3de blad). De 3-0ctoberfeesten. (2de blad en photo> 2d© blad). DE HOOFDREDACTIE VAN „HET SCHILD". In de October-aflevering van „Hét. Schild" lezen wij „een persoonlijk woord" van den hoofdredacteur, den Warmond- schen hoogleeraar, prof. J. P. Verhaar. Wij laten dit hier volgen: Nu ik, dank zij Gods eindelooze goedheid, in zooverre hersteld ben, dat mij wordt toegestaan, om zij het ook in een gematigd tempo mijn redactioneelc werkzaamheden te her vatten, past het mij een woord van dank te riohten tot collega Niekel, die met groote welwillendheid gedu rende de weken mijner ziekt© de hoofdredactie van dit tijdschrift heeft willen waarnemen. Het zij mij tevens toegestaan, om van deze gelegenheid gebruik te ma ken. teneinde mijn hartgrondigen dank uit te spreken voor de buitenge wone belangstelling en sympathie, welke ik gedurende mijn ziekte van zoo ontelbaar velen mocht ondervin den. Heb is mij werkelijk onmogelijk om ieder afzonderlijk te bedanken; ik moet mij helaas tot deze sobere me dedeeling bepalen. Maar diep hebben mij ontroerd de hartelijke sympathie uitingen en toegezegde gebeden van zoo talloos velen ook van meerdere andersdenkende vrienden cn kennis sen die in die dagen van druk en droefenis met mij hebben meegeleefd en meegebeden in een en dezelfde aangrijpende gemeenschap der heili gen. Dat deze ziekte mij ten zegen werd en dat heb herstelproces bijzon der gunstig verloopen is, beschouw ik voor 'n groot deel als het tastbaar resultaat van de ontelbare gebeden mijner vele vrienden. Op den vreug dedag, toen ik weder voor de eerste maal aan het altaar mocht staan, om het H. Misoffer op te dragen, heb ik het als een plicht beschouwd, om Gods zegen af te smeeken over al degenen, die voor mij gebeden had den. Moge dio goddelijke zegen in rijksten overvloed over allen nedor- komen. Warmond. J. P. VERHAAR. v Wij hebben bij een bespreking van eon der laatste nummers van „Het Schild" den wensch uitgesproken, dat de hoofdredac teur van zijn ernstige ziekte geheel zou herstellen. Alle lezers van „Het Schild" hebben, ongetwijfeld, dezen zelfden wensch hartelijk gekoesterd. En zij zullen zich met ons oprecht verheugen, dat dit verlangen in vervulling is gagaan reeds voor 'n zeer groot gedeelte. Laten wij bidden, dat het spoedig geheel verwezen lijkt zij! En dat prof- Verhaar zich zal kunnen blijven geven, met de volle kracht van een herstelde gezondheid, aan de hoofdredactie van het. apolegetisch tijd schrift, dat door hem np zulk een bewon derenswaardig hoog peil is gebracht, velen tot zegen in verkregen of vermeerderde keifnis der Waarheid! EINDE VAN DEN ZOMERTIJD. Er wordt aan herinnerd, dat. de zomer tijd eindigt den 6en October te 3 uur voor middag, zoodat in den nacht van Zaterdag 5 op Zondag 6 October de klokken een uur moeten worden achteruitgezet. UITVOERJNG TABAKSWET. Tegemoetkoming aan kleine be- drijven. Verlenging van den termijn genoemd in art. 88a. Een wetsontwerp is ingediend tot ver lenging van der termijn, genoemd in art. 88a der Tabakswet. 1921. laatstelijk gewij zigd bij het. eenig artikel der wet van 29 December 1928. De toelichting zegt, dat aan bestendi ging van de bepalingen van art. 89a der tabakswet 1921 nog steeds behoefte be staat. Wol is bij onderzoek aan het licht gekomen, dat van een'aantal op grond van dat artikel verleende onthef fingen, die bij het Dept. van Financiën nog als geldend geboekt, stonden, geen gebruik meer werd gemaakt, zoodat er op 1 Juli 1929 van het oorspronkelijk aantal van 2262 metterdaad nog slechts 436 waren waaraan nog be hoefte. bestond, dóch tevens is gebleken, dat voor de houders dier laatste ontheffin gen de moeilijkheden verbonden aan het verkrijgen van een volledig aan do eischen der wet voldoende werkplaats, nog in ern stige mate hestonden. Lettende op het feit, dat het toezicht op deze kleine fabriekjes tegenwoordig min der moeilijkheden oplevert dan vroeger, meent do minister van financiën, dat de in art. 88a der Tabakswet 1921 gendemde tejr- mijn zonder groot bezwaar opnieuw met een jaar kan "worden verlengd. ANNEXATIE VAN RIJSW)JK EN VOORBURG. Uit een door het gemeentebestuur van Rijswijk ontvangen brief van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland blijkt, dat dit college in beginsel besloten heeft, mede werking te verleenen betreffende de ver eeniging van Rijswijk cn Voorburg met 's-Gravenhage. BESMETTELIJKE "ZIEKTENWET. De minister van arbeid, handel en nij verheid heeft het in artikel 3, vierde lid, van de Besmettelijke-Ziektewet bedoelde kenmerk als volgt, vastgesteld: Op het kenmerk zullen bovenaan gedrukt worden met letters van 5 m.M. hoogte en 3 m.M. breedte de woorden: „Keniueik, be doeld in artikel 3, vierde lid, der wet van

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1929 | | pagina 1