21ste Jaargang WOENSDAG 2 OCTOBER 1929 No. 6298 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN BUITENLAND BINNENLAND STADSNIEUWS 3)e DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voomtbetaling Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per postf 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50 Dit nummer bestaat uit vier bladen Morgen, 3 October een Leidsche feestdag zal „De Leidsche Cou rant" NIET verschijnen. KARDINAAL DUBOIS. Het zal wel zeer zelden geschied zijn, I dat zoo unaniem, zonder onderscheid van I religieuze of politieke overtuiging, hulde I wordt gebracht aan de nagedachtenis van I oen Katholiek bisschop als nu na den dood I van Kardinaal Dubois, aartsbisschop van I Parijs. Geboren in 1856 in een dorpje van de B Anjou in een boerenwoning, gelegen tus- I s-chen een adellijk kasteel en een eeuwen- I oude abdij, voelde hij van jongsaf aan de I priesterlijke roeping. En priester, zielen- I herder, is hij voor alles gebleven, meer i dan vorst der Kerk. Eenvoudig, goed, voor I iedereen toegankelijk bezat hij die cigen- I schappen, die van het hoofd yan een dio- I cees maken den vader van een geestelijke familie. Toch sloot die eenvoud grootheid niet I uit; doch zij was alleen gebaseerd op de I belangrijkheid van zijn verplichtingen en I op de noodzakelijkheid zich die waardig I te betoonen. Maar zijn eenvoud had den I grondslag in zijn persoonlijkheid; het. was I zijn natuur, zijn innerlijk wezen. In 1921 tot opvolger benoemd van Kar- I dinaal Amette op den aartsbisschoppelijken I zetel van Parijs, werd hij niet alleen hoofd I van het Parijsche diocees, doch ook feite- I lijk hoofd van de Kerk in Frankrijk. En I verre van zijn zorg te beperken tot Parijs f alleen, strekte hij zijn aandacht uit over geheel Frankrijk, tot ver over de grenzen I zelfs, zoodat zijn naam bekend werd de I wereld over. Hij werd een pelgrimvaarder voor zijn 1 vaderland, verbindend met elkaar het f apostolaat van Frankrijk en de Kerk. Hij ging naar de landen van het Nabije Oos ten, om de bevolking, zoo gevoelig voor dc oude Fransche beschaving, te overtui- gen, dat niettegenstaande een vijandi ge propaganda Frankrijk niets verloren had van zijn oude deugden, dat het steeds bewaard had zijn geloof en zijn trouw aan h de Kerk. Die actie, die hij uitoefende in lande u, waar de naam en de macht van Frankrijk nauw verbonden zijn niet de Katholieke li idee, was geen oppervlakkig opportunisme, doch de uitdrukking van een diepgewortel- I de overtuiging, die hem steeds bezig hield. Kardinaal Dubois weigerde altijd te schei- 1 den die twee essentieele gevoelens: geloof en vaderlandsliefde, nooit gaf hij toe, dat 1 er tusschen die- beiden eenige tegenstel- ling kon bestaan. Het was een gedachte, geboren uit diepe overtuiging en zijn hcl- S der verstand had dit accoord als vaststaand j aangenomen. Grooto apostel van den gods- dienstvrede in Frankrijk, komt het er wei- l" nig op aan, dat sommigen zijn actie afge- keurd hebben: zijn verstandig en vredelie- e vend geloof heeft meer gedaan, dan hem c de instemming van allen te bezorgen: het I" heeft vrucht gedragen en daar komt het op neer. Luidop heeft hij het immer verkondigd, ;T dat de Kerk, boven de partijen verheven, "'f de plichten jegens het vaderland insluit i' bij de verplichtingen van de katholieke mo- i'i raai en dat de staatsvorm van minder be- )f lang is: omdat de staat of hij het erkent e' of niet naar goddelijk recht is gesticht en onderworpen aan Gods wetten. Her- haaldelijk heeft men hem zijn houding ver- J weten tegelijk zoo standvastig op geloofs gebied en zoo verzoeningsgezind voor an dersdenkenden. Kardinaal Dubois heeft zijn liefde van zielenherder niet alleen bewaard voor hen, die zijn geestelijk gezag erkenden. Hij was c het die te Parijs een aparten bisschop aan- 111 stelde voor de vreemdelingen, opdat zij *v tenminste een geestelijk vaderland zouden s' terugvinden; over de roode omstreken van ;n Parijs heeft hij een zegenrijk apostolaat 5' ingesteld, moeilijker dan dat der vreemde U missiën; geestelijke roepingen trachtte hij t aan te kweeken en dezelfde droom die steeds Pius XI en Benedictus XV voor den geest hadden, was ook zijn ideaal: de ver- ►I eeniging der kerken. Werkelijk, wel heeft 'f hij verdiend die eenstemmige lof, die uit- e' gaande van het presidentieel paleis aan I het Elysée, opstijgt tob uit de krotwonin- 6| gen van Malakoff. 1 Bij gelegenheid van zijn onlangs gevierd i« priesterlijk jubileum schreef de Paus aan el Kardinaal Dubois een brief, waarin hij vol ti lof besprak het werk en de moeite van het BI hoofd van het Parijsche diocees. Door oen e tragische omstandigheid wordt deze brief een lijkrede, waarin welsprekend de droefe- U nis van den grooten kerkvorst beschreven 1' "°rdt. Hoe hard is immers niet voor Kar- I naai Dubois geweest de hardnekkige te- r. stand van de Action Fran^aisevader lijk heeft hij getracht ze tot onderwerping te brengen! Nooit zullen we vergeten het plechtige oogenblik verleden jaar in de Nötre-Dame na een vastenmeditatie van Mgr. Baudrillart, toen de Kardinaal in zijn rooden mantel omgeven door zijn wijbis schoppen en het geheele kapittel een laat ste treffende vermaning richtte tol. zijn weerbarstige kinderen, smeekend zich te onderwerpen aan het vaderlijk gezag. Doch met droefheid in het hart heeft hij de ver oordeeling moeten uitspreken. Een der Fransche politici, die door zijn overtuiging diametraal tegenover den Kar dinaal stond en door zijn positie van mi nister-president en minister herhaaldelijk met hom in aanraking kwam, de radicaal Herriot, brengt in de „Journal'' onvoor waardelijk hulde aan den grooten afgestor vene. We besluiten met zijn getuigenis: „Het zou een beleediging voor Jf» zijn eraan te herinneren, dat hij een goed Franschman was gedurende den oorlog, een tijd, waarin naar het schijnt, alle Fran- schen vrienden waren, zijn werken in Bour- ges en Rouan, zijn toewijding aan de Bel gen spreken voor zichzelf. Dat hij een goed Franschman was in vredestijd, bewijzen zijn missies in Canada, in Polen, en wel bekend sectaris als ik ben, heb ik niet ge aarzeld hem toe te kennen de middelen van prestige, die een regeering geven kan om waardig in die verre en bevriende lan den te kunnen verschijnenNiettegen staande alle passie, zal niets een vrij man kunnen beletten zich te buigen voor een prelaat, die door de omstandigheden soms tegenover hem gesteld werd". J. W. Kolkman. Parijs, September 1929. DUITSCHLAND De affaire-Sklarek. De Berlijnsehe gemeenteraad heeft zich .gisteren bezig gehouden met de behande ling van het geval-Sklarek Uit naam van het gemeente-bestuur verklaarde burgemeester Schoïtz, dat de controle op de transacties ran de ge broeders Sklarek niet scherp genoeg is geweest, zoodat dit heeft kunnen passee- ren. Bovendien hielden de gebr. Sklarek er voor de stad Berlijn een bijzondere boekhouding op na, waarbij vervalschingen werden gepleegd. Zoo kwam een schuld van 7000 mark in de boeken met 700.000 mark voor. Het gemeentebestuur heeft daarop be sloten de hulp van de justitie in te roe pen om de bedriegers te laten arrestee ren, terwijl op hun vermogen beslag is ge legd. FRANKRIJK. PLECHTIGE UITVAART KARDINAAL DUBOIS. Gisterenochtend heeft te Parijs de plechtige uitvaart plaats gehad van den vorige week aldaar overleden kardinaal Dubois, aartsbisschop van Parijs. Aan de „Msb." ontleenen wij het vol gende: Overbrenging en uitvaart hadden plaats onder een ontzaglijken toevloed van Pa- rij zenaars, die zich zoowel langs den weg dien de stoet nam als in de zijbeuken der kathedraal hadden opgehoopt. Heel het stadsgedeelte tusschen de „Invalides" en de „Citó" was in rouw. Tal van jnagazij- nen waren gesloten en ook van de meeste vensters waren de stores neergelaten. Alle balcons waren echter dicht bezet. Precies kwart voor negen begonnen alle Parijsche kerkklokken te luiden en kwa men aan het aartsbisschoppelijk paleis drie rouwkoetsen aan met de acht. ka nunniken, die het stoffelijk overschot kwa men afhalen. In de cour van het bisschoppelijk palqjs bevonden zich de hulp-bisschoppen van Parijs en een dertigtal leden van het episcopaat, terwijl de geestelijkheid van het bisdom zioh verzamelde in de Rue Barbet de Jouy en de officieele vertegen^ woordigers der xegeering, van het leger en de geconstitueerde corpsen in de nieu we annexe van heb paleis hun rouwbeklag hernieuwden. Zoodra de acht kanunniken de „chapelle ardentc" betraden, werden de De Profundis en de ritueele .gebeden aangeheven, waar na de uitdraging plaats had. De zware eiken lijkkist bleef door de cappa magna gedekt, waarop de barette was gehecht, en werd in een lijkwagen tweede klasse geplaatst als om opnieuw den grooten eenvoud van den kardinaal te doen uit komen. De lijkwagen werd omgeven door zes slippendragers, mgr. Le Hunsec, superior- generaal van de Congregatie van den H. Geest, de Verges, president-generaal van de conferentie van den H. Vinoentius van Paulo, generaal de Castelneau, president van de Katholieke liga, Duval Arnold, de- puté van Parijs mgr. Yerdier, superieur van St. Sulpice, le vice-president van den Parijschen ge me*-n te raad en mgr. Bau drillart, rector -an het Katholiek Insti tuut, en onmiddellijk gevolgd door den trouwen kamerdienaar van den kardinaal, die den kardinaal .hoed droeg, waarvan de eikels werden vastgehouden door twee gen- tilhommes. Daarop volgden vier seminaris ten in superpli, die den myter, den krom staf, de barette en den kandelaar, dus de waardigheidsteekenen van den kerk vorst, droegen. De lijkwagen v v» in een groot kader van religieusen niet de groote cornets van de „Filles de ia Charitc" van Auteuil, aan wie de zorg voor heb bisschoppelijk hotel is ogpedragen, geplaatst. Precies om negen uur had het vertrek plaats en werd de lijkwagen in den stoet opgenomen, waan an het begin reeds den boulevard St. Germain geruimen tijd had bereikt. In den stoet gingen mede: meer dan»hon derd prelaten, was ronder een dertigtal bisschoppen, alsmede archimandrieten [Oostersche ritus), en de kajdmalen Main rin en Binet, allen in koorkleed. In het geheel was het een stoet, van meer dan tweeduizend personen, welke naar de Notre Dame voortschreed. Langs heel den langen voorgevel, waar langs enorme banea rouwfloers afhingen, vormden de prelaten een witten en purpe ren zoom. Juist voor de middenportiek bevonden zich de .Kardinalen en de bis schoppen, die ongeveer vijftig in getal, aanwezig waren, en de proost van het kapittel met de leden van 'het kapittel, die niet in den stoet hadden plaats ge nomen. Op het oogenb'de lijkwagen het parvis bereikte, begon ook de groote bour don van de Notre Dame haar diep door klinkend rouwgedreun te mengen in het rouwgebeier der overige Parijsche klokken. Evenals bij de uitvaart van kardinaal Amette, het eeuwgetijde voor Napoleon, d^-uitvaart van Maarschalk Foch, was ook nii weer liet groote priesterkoor in een majestueuze „chapelle ardente" herscha pen. Alle doorgangen waren door breed- neer-plooiende rouwdraperieën afgesloten en langs het triforium was een zilveren labyrinth aangebracht. Aohter het hoog- a-ltaar was de geheele boog, gevuld door een zilver gelameerde rouwdraperie, waar op een ontzaglijk wit kruis. Van den sluitsteen van het transept hing een groot baldalrijn, in den vorm eener bijzantijnsche kroon, vanwaar rouw draperieën in zware banen afhingen naar de pilaren van heb transept. Midden daaronder bevond zich de hooge katafalk, gevormd door een hoog platform, dat een troonhemel draagt, op vier ge beeldhouwde en verzilverde kolommen. Het baldakijn heeft eveneens een zilveren kroonlijst, waarover op de vier hoeken de breede panaches golven. De geheele cata- falk is gevat in een fontein van licht. Zes tien candelabres zijn rondom geplaatst, die ioder op 12 tot 25 armen het licht dra gen, dat 'bijna verblindend is. De zetel van den ontslapen kardinaal is ook geheel in rouw en licht gevat. Voor den officiant, Z. Em. Kardinaal Charost, is aan de epistelzijde een troon aange bracht. In den ambon aan de evangelie zijde bevond zich Mgr. Maglione, de Pau selijke nuntius te Parijs. Bij den ingang van het koor zijn de zetels voor de officieele personen geplaatst. Ter rechterzijde de zetel voor den vicaris- capitularis, mgr. Crepin, ter linkerzijde voor den vertegenwoordiger van den pre sident van de republiek, van de ministers of hun vertegenwoordigers. Daarop volgden de plaatsen van het diplomatieke corps, de leden van het parlement, enz. Onder de aanwezige wereldlijke autori teiten moet in de eerste plaats genoemd worden generaal Lasson, als vertegen woordiger van president Doumergue, de chef van het Protocol als vertegenwoor diger van minister Briand, generaal Gour- raud als vertegenwoordiger van den mi nister van oorlog. Voorts waren persoonlijk aanwezig de ministers Tardieu, binnenlandsohe zaken en Ponset, kunsten en wetenschappen, de president van de Seine, de voorzitter van den Parijschen "Raad, de ridders van Malta en die van heb H. Graf. Het indragen had plaats, terwijl het koor van seminaristen, ongeveer 250 man in getal, het „Requieum" aanhief. Zoo spoedig de zware lijkkist in de katafalk was geplaatst ving het H. Misoffer aan. Met de leden van het episcopaat, die wegens hun ouderdom of om gezond heidsredenen niet aan den stoet hadden kunnen deelnemen, waren thans ruim 60 kardinalen, aartsbisschoppen en bissohop- pen aanwezig. Het H. Misoffer werd opgedragen door kardiaal Oharost, aartsbisschop van Ren- nes. Onnoodig te zeggen dat de liturgische gezangen zuiver Gregoriaansch werden uit gevoerd, waarvan de ontslapen kardinaal een zoo groot bevorderaar is geweest. De aanblik der plechtigheid was onbe schrijfelijk schoon. De stemming in het grootsohe monument was overweldigend. Op het oogenblik van de absoutes werden de vijf prelaten naar 'het transsept geleid. Op den zetel, aan den ingang van het priesterkoor recht tegenover de catafalk, nam Kardinaal CharoBt plaats. Op de zetels tegenover de vier hoeken de Kardinalen Maurin en Binet, Hlond, primaat van Polen en de opvolger van Kardinaal Dubois op den zetel van Rou- aan, mgr. Du Bois de la Villerabel. De plechtigheid werd besloten met do vijf absoutes door too juist genoemde kerkvorsten gegeven. Aan het eind nam de vicaris capitu- laris, mgr. Crépin, omgeven van mgr. Ohaptel en Baudrillart, plaats in de Noor delijke dwarsbeuk, om opnieuw het rouw beklag in ontvangst te nemen. Clemenceau ernstig ziek? Naar gemeld wordt, is Clemenceau ern stig ziek geworden. Daar de doctoren zijn onmiddellijke overbrenging naar Parijs noodig achtten, verscheen gisterenmorgen om 8 uur een ziekenauto bij het landhuis van Clemenceau, waarmede de zieke ver voerd werd. Daar de auto wegens den toestand van den patiënt 6lechts lang zaam reist, zou hij eerst gisterenavond laat te Parijs aankomen. Na zijn aankomst zou Clemenoeau door dr. Jelles onderzocht worden. Een Havas-telegram meldt alleen dat Clemenceau uit de Vendee per auto naar zijn woning te Parijs is teruggekeerd. ENGELAND Engeland en Sovjet-Rusland. Voorloopige overeenstem ming bereikt. De besprekingen tusschen Henderson en Dowgalewski zijn gisterenmorgen voortge zet, De beide staatslieden begaven zioh in den auto van den Russisohen gezant naar Lebes, waar zij lunchten en tot laat in den middag bijoen waren. In het. officieele communiqué, dat over do besprekingen werd uitgegeven, wordt meegedeeld, dat. overeenstemming is be reikt ten opzichte van de methode, die voor de algeheele hervatting der diploma tieke betrekkingen met inbegrip van de benoeming van wederzijdsche gezanten tot regeling van de nog onopgeloste vraag stukken, o.a. dat van een overeenkomst voor de propaganda, gevolgd zal worden. Hiermede is formeel een einde gekomen aan de tusschen Engeland en Rusland bestaande breuk. PALESTINA Staking in Palestina uitgesteld. De protest-staking, welke de Arabieren hebben aangekondigd in verband met de aan Arabieren opgelegde straffen, is uit gesteld. Er zal eerst een bespreking plaats hebben tusschen een delegatie en den hoo- gen commissaris. Te Jaffa en Jeruzalem blijft de toestand zeer 'gespannen, doch te Haifa is de situatie meer bevredigend. CHINA. Stad door de Russen gebombardeerd. Een officieel communiqué zegt, dat op 20 September de stad Soeijoean aan de Amoer door de Russisohe vloot is gebom bardeerd. JUBILEUM J. B. VESTERS. Het 40-jarig journalistiek jubileum van den heer J. B. Vesters, hoofdredacteur van „Huisgezin" en „Volkskrant", is gisteren on der groote en hartelijke belangstelling ge vierd. Op den vooravond van het feest is de heer Vesters gehuldigd door de directie dezer N.V., de directies en redacties, ad ministratief en technisch personeel van go- noemde bladen. De feestdag werd gisteren ingezet roet oen H. Mis, in de parochiekerk te Vught opgedragen door Pastoor-Deken Mgr. M. van Oss. Tallooze gelukwenschen in onderschei dene vormen kwamen in den loop van den dag binnen voor den jubilaris, die in de privé-kantoren der N.V. Teulings' Kon. Drukkerijen om 2 uur receptie hield. Vele palmen en een weelde van bloemen waren den jubilaris op dozen dag als geu rende huldebetuigingen aangeboden. On der die schoone geschenken waren o.m. kostelijke bloemstukken van de R. K. Jour- nalistenvereeniging, den Ned. Journalisten kring, de R. K. Kiesvereeniging te Vught, de Mij. De Katholieke Illustratie, verschei dene instellingen van het R. K. Werklieden verbond, om er maar enkele te noemen. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De plechtige uitvaart van kardinaal Dubois. Overeenstemming bereikt tusschen En geland en Sovjet-Ruslandover het herstel der diplomatieke betrekkingen. Talrijke deputaties en officieele perso nen kwamen den jubilaris complimenteeren, o.a. do Commissaris der Koningin in N.-Br., mr. dr. v. Rijckevorsel, de Eerste Kamer leden v. Lanschot. en Sasse van Ysselt, de wethouder v. Meerwijk en de gemeente secretaris, afgev. van standsorganisatios, enz. Als woordvoerder ran de R. K. Vereeni- ging van directeuren van Dagbladen voer de de heer H. Knijpers, directeur van „De Maasbode" het woord. Namens zijn vereen:- ging bood spr. een fraai schilderstuk aan. In zijn antwoord betoogde dc heer Ves ters, dat er samenwerking en goede ver standhouding moet bestaan tusschen re dacties en directies. Spr. was gevoelig voor de hem toegesproken woorden en het aan geboden geschenk en, herinnerend aan het door den hoer Kuijpers gevierd jubilé, merkte hij op, dat toch wel gebleken is, wat een directeur voor 'n krant, beteekent. Hij stelt er prijs op, als voorzitter der R. K. Journalistenvereen., in dezelfde aangename verstandhouding te mogen blijven samen werken met dc directcursvereeniging. Het voltallige bestuur van de R. K. Journalistenvereeniging kwam zijn voorzit ter huldigen bij monde van den heer Steen- hoff uit Utrecht. (Zooals reeds gemeld, zul len de Katholieke journalisten a.s. Zaterdag hun voorzitter huldigen). Den heer Vosters deed het vooral genoegen, dat het de heer Steenhoff was, die hem had toegesproken, omdat hij onbetwist de rector der Katho lieke journalisten mag hceten. Na de receptie werd de heer Vesters *p zeer hartelijke wijze gehuldigd door het R. K. Werkliedenverbond in Nederland, waarvan de bestuurdcren in grooten getalp naar 's Bosch waren gekomen. DRIE OCTOBER-VIERING. Kunstavond Gehoorzaal. De 3 October-feestviering is gisteren avond ingeluid of liever ingezongon met een feestavond in de Groote Stads- zaal, dat door een zeer talrijk en aandach tig luisterend publiek werd bijgewoond. De jaarlijks terugkeerende feestviering houd' de belangstelling van het publick steeds levendig gaande en dat demonstreert zich in sterke mate in den ijver waarmede mcj1. opgaat naar wat het bestuur van de 3 Oc tober-Verceniging biedt. Was het wonder, dat, waar een zoo schoono muziekavond werd aangeboden, de trek naar dc Stadszaal grandioos war. „Snrsum Corda" toch heeft in Leiden een goeden naam, die voor een overgroot deel mode is te danken aan de eminente leiding van Hub. Cuypers, den zoo knappen vader- landschen componist en dirigent. Bovendien was Maartje Offers daar. om haar talenten als concertzangeres te ontplooien in een keur van nummers, in vaderlandschen trant en een tweetal aria's. En dat is een zange res, die beschikt over een prachtstem, krachtig en van eminente scholing. Har.r zang is vol ziel en kleur, met oen enorme dictie en kunstvolle klaarheid. Zij vermocht het auditorium te boeien en volop muzikaal genot te verschaffen. Aan het eind van elk lied klonk een warm applaus op, wat haar noopte tot een toetje. Bloemen, haar ge schonken, waren de tolken van dank en waardeering voor haar heerlijke kunst. Het koor is in Leiden van een goede bekendheid en de roem is dezen avond weer steviger gefundeerd. In oen aantal bekende vaderlandscho liederen gaf „Sur- sum Corda" het beste en in een tweetal oompositiën van Hub. Cuypers werden wij vergast, op dio echte frissche zangkunsl, die in de keurige artistieke leiding van den directeur haar hoogste uiting vond. Wat, kerngezond klonk alles en wat droeg deze uitvoering bij tot de waardeering van het. schoone, dat in onze literatuur toch zoo rijk aan eigen kunst opbloeit. Dit te demon- streeren is zeker een groote verdienste ge weest. Den directeur werd door de 3 Oc tober-Vereen iging een mooie krans geof freerd. De voorzitter, de heer v. d. Laan, gaf een historisch overzicht van den oorsprong van de 3 October-viering, die in vader landsliefde haar bestaan ontleent. De ge schiedenis van de vereeniging werd vei- kiaard en een overzicht van de feestvie ring van dit jaar gegeven. Resumeerende kunnen wij getuigen van een mooien en welgeslaagden avond, die,

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1929 | | pagina 1