20ste Jaargang
MAANDAG 23 SEPTEMBER 1929
No. 6290
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32
LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
BERICHT
KERKNIEUWS
e£eidielie6ou/fccmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voorafbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen I
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat tlit twee bladen
Een beschouwing over de troon
rede.
Uit een artikel in „De Maasbode" van 17
September onder den titel een „Kloek pro
gram"
,,'t I? een kloek program, dat het
nieuwe Kabinet heden bij monde van
Hare Majesteit, onze geëerbiedigde
Koningin, aan de volksvertegenwoordi
ging heeft voorgelegd.
Het draagt het kenmerk van hem,
die zoo moedig al wederom de leiding
van Harer Majesteits regeering in han
den nam.
Kloek en in haar deemoed fier-
Ohristelijk is al aanstonds de uiting
van ootmoedige erkentelijkheid voor
den onmisbaren zegen van den Al
machtige, en de aansporing om in dien
zegen een spoorslag te vinden tot ver
dubbelden ijver in dienst van „de
vreedzame ontwikkeling van het hech
te geheel van Moederland en Over-
zeesche Gewesten", zooals het geluk
kig en veelbeteekenend wordt uitge
drukt.
En do regeering zelve zal op de
eerste plaats aan Gods zegen behoef
te hebben.
Want kloek is haar program vooral
in dit opzicht, dat het niets, wat op
de eerste plaats haar taak moet zijn,
uit den weg gaat".
Uit een artikel in „De Maasbode" van 22
September onder den titel „Teleurstelling".
Dit artikel is niet van de redactie, maar van
mr. A. baron van Wijnbergen. Het handelt
ook over de Troonrede
En we citeeren er uit:
„Stellig hadden we verwaóht, dat
het Kabinet zich aanstonds als oen
Christelijk Kabinet zou hebben aange
diend. In die verwachting zijn we pijn
lijk teleurgesteld".
En verder constateert de heer Van Wijn
bergen: „Kog in een ander opzicht heeft
de Troonrede ons teleurgesteld". En hij
noemt de bestrijding der onzedelijkheid.
„Zoo ergens, dan heeft juist hier
ons volk bescherming ook van Over
heidswege noodig.
Maar juist daarom hadden we te
dezen opzichte zoo gaarne een kloek
en duidelijk woord in de Troonrede
vernomen, ook tot steun van de velen,
die zioh met groote moeite, toewijding
en opoffering wijden aan de stuiting
van het ons volk, onze gansche maat
schappij ondermijnend kwaad.
Ook dit mocht niet zoo zijn".
Vermelden wij ten slotte, dat de schrij
ver nog niet zonder hoop is omtrent het
Christelija karakter, hetwelk dit Kabinet
in zijn politiek zal leggen:
„Toch behooren we niet tot
voor wie, naar de meening der „Nieuw e
Rotterdamsche Courant", thans de
hoop is vervlogen. Neen, we hopen en
verwachten en we meenen goeden
grond voor die verwachting te heb
ben, dat straks in de Memorie van
Antwoord de Begeering zich nader zal
verklaren, en het ons dan duidelijk zal
blijken, dat het Kabinet is een Chris
telijk Kabinet, dat het voornemens is
te voeren Christelijke politiek, en dab
voldoende aanwijzingen zullen ver
strekt worden, waaruit valt te beslui
ten, dat het voornemen ook zal wor
den ten uitvoer gelegd".
Wel 'n verschil tusschen die twee arti
kelen in „De Maasbode"! Is nu die Troon
rede „kloek" („Msbd." 17 September) of
niet „ldoek" („Msbd." 22 September)?
Wij hebben al geschreven, dat, naar onze
bescheiden meening, vele Katholieke bla
den o.i.in-eens wat erg geestdriftig ge
stemd bieken, toen zij de Troonrede had
den gelezen! Zoo zien wij b.v. heusch niet
in, dat het zoo bijzonder „Hoek" is, gelijk
„De Maasbode" warm toejuichend, neer
schrijft, als een ministerie, bestaande uit
Christelijke mannen, openlijk zioh erkente
lijk toont voor Gods onmisbaren zegen al
doet dat ons ook, natuurlijk, weldadig aan.
Of wij nu, daartegenover, de teleurstel
ling deelen van den heer Van Wijnbergen?
Ook niet geheel en al. Dat de heer Van
Wijnbergen in de Troonrede mededeelingen
en aankondigingen mist, welke hij daarin
graag had gezien 't zou méér treffen,
als de Troonrede wat de andere punten
laten we zeggen: de neutrale zakenbe
treft aan klaarheid niets te wenschen had
overgelaten. Maar het geheel (zeker als
wij de sociale paragraaf uitzonderen) is zoo,
dat wij gelijk wij in ons nummer van 17
September schreven „in een goede maar
vage verwachting" worden gelaten. Deze
overweging kan de inderdaad gegron
de teleurstelling van den heer Van Wijn
bergen temperen en zijn toch nog hoop
volle verwachting sterken
VOLKENBOND
DE V. B. VERGADERING.
Jhr. Louo'on aan het woord.
In de derde commissie (ontwapening)
van den Volkenbond heeft Zaterdag jhr.
Loudon heb woord gevoerd.
Hij deed uitdrukkelijk uitkomen, dat hij
Donderdag uitsluitend als voorzitter van
de voorbereidende ontwapeningscommissie—
had gesproken, maar thans het standpunt
van de Nederlandsche regeering zou uit
eenzetten. Loudon sloot zich aan bij het
voorstel van Politis, met de toelichting, die
deze gedelegeerde daarbij had gegeven.
Volgens Loudon is dit voorstel de vrucht
van de discussies, die over het voorstel van
Cecil hebben plaats gehad. Die discussies
zijn volgens hem hoogst nuttig geweest,
en de commissie moet Cecil dankbaar zijn
voor den impuls, dien hij aan de besprekin
gen heeft gegeven.
Herinnerend aan hetgeen Politis gezegd
heeft over de noodzakelijkheid van wedor-
zijdsche concessies, merkt Loudon op, dat
deze niet al te negatief behooren te zijn.
Hij herinnert hierbij aan het Fransch-Ame-
rikaansche compromis inzake het oorlogs-
materieel, waarbij de Nederlandsche dele
gatie in de voorbereidende commissie zich
heeft aangesloten, hoewel hij van meening
was, dut het oorlogsmaterieel beperkt
moest worden.
De Nederlandsche regeering erkent, dat
op heb oogenblik geen andere oplossing
mogelijk is, dan dit compromis, dat zij aan
vaardt in de hoop, dat het later mogelijk
zal zijn een betere mebhode voor de beper-
Hng te vinden. In de huidige omstandig
heden is de Nederlandsche regeering van
meening, dat het voorstel van Cècil de ont
wapening niet verder zal brengen en de
werkzaamheden der voorbereidende com
missie niet zal bespoedigen.
Jhr. Loudon wees er nog eens uitdruk
kelijk op, dat het standpunt van de Neder
landsche regeering inzake de geoefende
reserves en het oorlogsmaterieel niet ge
wijzigd is, ondanks de aanvaarding van bo
vengenoemd compromis inzake hèt mate
rieel. De Nederlandsche regeering is van
meening, dat de voorbereidende commis
sie zoo spoedig mogelijk haar werkzaam
heden zal moeten besluiten nadat de zee
mogendheden tot overeenstemming zullen
zijn gekomen. De Raad moet de ontwape
ningsconferentie bijeenroepen, zelfs wan
neer de voorbereidende werkzaamheden
niet zoo bevredigend zijn als men wel zou
wenschen.
Jhr.-Loudon deelde tenslotte nog mede,
dat het denkbeeld van controle op de na
leving van de ontwapeningsconventie de
volle sympathie der Nederlandsche regeo-
ring heeft. Een eerste étappe in de ontwa
pening wordt met den dag dringender
noodzakelijk. Daarom is onlangs in de Ne
derlandsche troonrede nog gewezen op de
noodzakelijkheid van de totstandkoming
van een internationale ontwapeningscon
ventie.
Éord Robert Cecil betuigde Loudon zijn
sympathie met de moeilijke positie, waarin
hij verkeert, doordat hij tevens als voor
zitter van de voorbereidende ontwape
ningscommissie en in zijn kwaliteit van Ne
derlandsche gedelegeerde moet spreken.
Hij onderstreepte het ernstige karakter
der besprekingen, waarvoor hij de commis
sie erkentelijk is. Hoopvol is, dat de tegen
standers' meer bezwaren van opportuniteit
en hoffelijkheid naar voren hebben ge
bracht, dan wel principieele bedenHngen.
Cecil is van meening, dat de resolutie van
Politis voor ©en groot deel aan zijn be
zwaren tegemoet komt.
De resolutie van Politis welke wij
Zaterdag publiceerden en welke ©en be
middelend karakter draagt werd ten
slotte zonder stemming aangenomen.
DUITSCHLAND
Een onrustige Zondag te Berlijn.
Politieke botsingen en
talrijke arrestaties.
Bij een propaganda-tocht, die gistermid
dag door nationaal-sociali&ten te Berlijn
werd gehouden, kwam het tot een treffen
tusschen de deelnemers en anders politiek
denkenden. De politie moest ingrijpen en
arresteerde zeven personen. Bij een van
hen werd een Map-pistool gevonden, waar
uit twee schoten waren gelost.
Op de Spreewald-Platz bij het Görlitzer-
station werd een auto, waarin de Rijksdag
afgevaardigden dr. Göbels en vier andere
nationaal-socialisten zaten aangehouden.
Er werden aan beide zijden schoten gelost.
De politie arresteerde dr. Göbels en de
andere afgevaardigden en bracht hen voor
den politi e-oom m i ssaris
In de auto vond men een revolver en
hulzen. De chauffeur had. een sohotwond
aan de hals.
In andere deelen van de stad kwam het
eveneens tot een treffen tusschen aanhan
gers van verschillende politieke partijen.
Gisteravond werden 80 communisten in
Schoneberg, die verboden liederen zongen,
gearresteerd.
Buiten de communisten werden nog 21
rustverstoorders voor den commissaris van
politie gevoerd.
Des avonds werden dr. Göbels en zijn
vier metgezellen weer vrijgelaten.
De vijf inzittenden van de auto waren
door politioke tegenstanders ernstig be
dreigd, waarop een der inzittenden met een
klap-pistool had geschoten.
Op het station van de ondergrondsche
spoorweg Friedrichsthdt werd de journa-
list Ulrioh Salingré door nationaal-socia
listen aangevallen; hij kreeg lichte ver
wondingen aan het hoofd. De twee voor
naamste aanvallers werden gearresteerd.
FRANKRIJK.
Kardinaal Dubois ernstig ziek.
Vrijdag jX geopereerd.
De aartsbisschop van Parijs, kardinaal
Dubois, is Zaterdagmiddag om half twee
voorzien van de heilige sacramenten der
stervenden.
De kardinaal had Vrijdagochtend een
operatie ondergaan. Zijn toestand was na
afloop van het operatief ingrijpen bevre
digend, nadien schijnen complicaties te zijn
ineetreden.
ARABIE
De opstand der Wahabieten.
Volgens berichten uit Kairo moet de
opstand der Arabieren tegen Ibn Saoed,
den koning der Wahabieten een grooten
omvang hebben aangenomen. Ook een
stam, die tot nu too tot de trouwste aan
hangers zelf behoorde, heeft zich bij den
opstand aay:, .ioi'-n.
Het moet Ibn Saoed echter zijn gelukt
den sjeik van dezen stam gevangen te
nemen.
Door den opstand van dezen stam is ko
ning Ibn Saoed afgesneden van Djeddah,
zijn voornaamste haven aan de Roode Zee,
terwijl hij ook gedwongen is een oorlog op
twee fronten te voeren. Het aantal strijd
krachten van Ibn Saoed wordt op 30.000
man geraamd, terwijl zijn vijanden over
het dubbele aantal moeten beschikken.
CHINA.
Weder burgeroorlog in China?
Gevechten in Wes t-H o e p e h.
Naar uit Sjanghai wordt gemeld, is de
burgeroorlog opnieuw uitgebroken. De
vierde divisie onder Tsjang Fat-kwoe is in
West-Hoepeh met de nationalisten slaags
geraakt. Deze 'botsing volgde op een de
creet der nationalistische regeering, waar»
bij Tsjang werd afgezet. Naar verluidt,
hebben van Itsjang naar de Peking-Han-
kauspoorweg troepenbewegingen plaats,
waartoe de regeering geen bevel heeft ge
geven. Het schijnt, dat het de bedoeling
is, zich aan te sluiten bij den opstand, dien
Feng Joe-sjiang tegen Nanking heeft ont
ketend. Volgens de jongste berichten heeft
Feng Joe-sjiang geweigerd, zijn belofte om
het land te verlaten ten uitvoer te brengen.
AMERIKA
De sabotage der ontwapening.
Uit Washington wordt gemeld), dat bij
het onderzoek van de senaatscommissie
gebleken is, dat Shearer 50.000 dollar van
de Amerikaansche scheepswerven heeft
ontvangen voor zijn werkzaamheden te
Genève.
De presidenten der scheepswerven, dis
door de commissie zijn gehoord beweren,
dat Shearer nooit een politieke opdracht
van hen heeft, ontvangen.
Overigens is nog gebleken dat de Ame
rikaansche scheepswerven in 1927 143.000
dollar hebben uitgegeven voor propaganda
tegen de ontwapening en om invloed te
oefenen op de wetgeving betreffende de
Amerikaansche handelsvloot.
Politieke vechtpartij in Mexico.
Tusschen aanhangers van de beide ean-
didaten voor het Mexicaansohe president
schap, Vasconcelos en Ortiz Rubio, heeft,
een hevig gevecht plaats gevonden, waarbij
één persoon werd gedood, één zwaar en
drie anderen licht werden gewond. Met
groote moeite slaagde de politie er in de
orde te herstellen.
Koninklijke Besluiten.
Radioraad.
Bij K. B. is eervol ontslagen met dank
Mr. T. J. Verschuur als lid van den Radio-
raad en is als zoodanig benoemd Mr. B.
M. Berger, Burgemeester van Venlo.
R. K. STAATSPARTIJ.
Voorzitterschap Partijbestuur.
Zooals men weet, is de voorzitter van de
Katholieke Kamerolub (dr. Nolens) als zoo
danig ook voorzitter van den Partijraad der
R. K. Staatspartij.
Naast den voorzitter van den Partij
raad kent de R. K. Staatspartij een voor
zitter van het Partijbestuur die met de
leiding van den dagelijksohen gang van za
ken en de verMezingsaangelegenheden is
belast. Nu mr. Ruys de Beerenbrouck ah
zoodanig is afgetreden, is deze functie va
cant. Hiervoor worden in do pers al eenige
candidaten genoemd. Men heeft mr. Aal-
berse en mr. v. Schaik als candidaten aan
gewezen. Anderen willen echter liever gaan
buiten de Kamerleden en genoemd worden
prof. dr. Barge te Leiden en mr. C. Romme,
Raadslid te Amsterdam.
UIT HET ZAANSCHE HOUTBEDRIJF.
Wat er nu is overeengekomen.
Het collectieve contract tusschen de
werkgevers en werknemers in het Zaan-
sche houtbedrijf, dat tot dusverre eindig
de op 1 April, zal na opheffing van het
geschil in het vervolg eindigen op 15 Febr.
De voornaamste bepalingen van het
nieuwe arbeidscontract zijnde volgende
Het contractloon van de drie laagst be
taalde categorieën arbeiders worden met
50 cent verhoogd. Het loon van de schui
tenvoerders wordt van 26.25 gebracht op
26.75; dat der werfknechts en schavot-
sjouwers van 27.25 op 27.75. De overi
ge contractloonen worden verhoogd met
25 cent per week.
De uurloonen. van de losse arbeiders
worden met 11/2 cent verhoogd en van
66 cent gebracht op 67 1/2 cent en va.n 68
cent op 69 1/2.
De tarieven worden verhoogd met 11/2
pet.
De schippers, die des middags onder
schafttijd doorvaren, krijgen daarvoor 50
cent vergoeding, terwijl zij het reoht op
schafttijd behouden.
Per jaar zullen de arbeiders 6 vacantie-
dagen genieten.
In den z.g. suikerpot wordt 4 dagen
loon gestort. Uit dezen pot wordt 30 pet.
ziekengeld betaald, welke met de con-
tractueele 70 pet. het loon vol maken. Ook
wordt uit dezen pot eenige vacantiebijslag
gegeven. Bij het in werHng treden van de
Ziektewet behoeft uit dezen pot slechts
20 pet. bijslag ziekengeld betaald te wor
den, zoodat dan het aandeel voor vacan
tiebijslag grooter wordt. Dit zal op dat
tijdstip nader worden geregeld.
Voor de in het voorjaar aanhangig ge
maakte regeling voor herziening van 1 de
diverse technische aangelegenheden zal
een commissie uit beide partijen worden
benoemd tot verdere regeling.
R. K. LEERGANGEN TE TILBURG.
Het studiejaar 1928—1929. Een
record aantal cursisten.
Zaterdagochtend 11 uur heeft de rector
van de R. K. Leergangen te Tilburg, mgr.
prof. dr. Th. Goossens, verslag uitgebracht
over het studiejaar 19281929, waarin niet
minder dan 812 leerlingen stonden inge
schreven, tegenover 723 in het voorafgaan
de cursusjaar. Het aantal cursisten was
over de vijf faculteiten als volgt verdeeld:
alg. wetenschappen 494, handelsweten
schappen 26, academie beeldende en bou
wende kunsten 137, muziekconservatorium
139 en lichamelijke opvoeding 16.
Spreker memoreerde de uitbreiding met
twee leergangen voor opleiding van onder
wijzend personeel aan de scholen voor
buitengewoon onderwijs: een in Den Bosoh
met 29 deelnemers en een te 's-Gravenha-
ge met 37 deelnemers. In den loop van het
jaar werden voorts cursussen in gemeen-
tefinanciën opgericht te Eindhoven en in
Den Bosch. Te Roermond zal wederom
een cursus paedagogiek worden inge
richt, en ook te Utrecht zal dit jaar we
derom daarvoor gelegenheid worden gege
ven. Binnen enkele weken kan tegemoet
worden gezien de stichting te Arnhem van
een leergang Nederlandsoh middelbaar
onderwijs.
Verscheidene cursisten slaagden voor
een examen.
De bijeenkomst werd besloten met een
openbare les van den heer H. Bonsel, di
recteur der Academie voor Bouwende en
Beeldende Kunsten, over: Het wezen der
bouwkunst en de uitingen van de heden-
daagsche architectuur.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Jhr. Loudon weer aan het woord te
Genève.
Een onrustige Zondag te Berlijn.
Het eerste postvliegtuig is in Irdië aan
gekomen. (Luchtvaart en Laatste Berich
ten).
BINNENLAND.
De stranding van een Italiaansch stoom
schip aan den Hoek van Holland (Gem.
Boriohten, 2de blad).
Zij, die zich met 1 Oct. op „De
Leidsche Courant" wenschen te
abonneeren, ontvangen de voor
dien datum verschijnende num
mers gratis.
DE ADMINISTRATIE
Vrijdagavond is te Maastricht overle
den M r. J. L e o s b e r g, rechter in de Ar
rondissementsrechtbank aldaar. Hij was
juist teruggekeerd van een reis uit Afrika.
In de Zaterdagmiddag te Amsterdam
gehouden bijeenkomst van de R.K. Staten
fractie van Noord-Holland werd besloten,
voor de verHezing van een lid van Gede
puteerde Staten in de vacature J.
N. Hendrix op 15 October a.s. den heer P.
J. M. Verschure te Amsterdam candidaat
te stellen.
DE HAMAT.
Zaterdagmorgen is in de zalon van het
Kurhaus te Soheveningen de Haagschc R.
K. Missie-Actie Tentoonstelling geopend.
Onder de talrijke autoriteiten, die bij deze
officieele plechtigheid aanwezig waren, be
vonden zich de minister van Koloniën, de
heer S. de Graaff.
De hoogeerw. heer Deken Kanunnik H.
A. Th. van Dam heette in het Fransch mgr.
Schioppa, pauselijk internuntius te Den
Haag, welkom. In de Nederlandsche taal
verder gaande, bracht hij dank aan allen,
die hun medeweriring hadden verleend.
Zijne Excellentie Mgr. Sohioppa heeft
vervolgens met het uitspreken van een
welsprekende, schoone rede in de Franschc
taal do belangwekkende tentoonstelling
officieel voor geopend verklaard.
Zaterdagmiddag hebben ongeveer 7000
jongens en meisjes van de Katholieke scho
len in Den Haag op het Hontrustterrein
een grootsche, massale hulde gebracht aan
de missionarissen.
Om half 3 begon de hulde. In de konink
lijke loge hadden plaats genomen Zijne Ex
cellentie Mgr. L. Sohioppa, Pauselijk In
ternuntius; de hoogeerw. Deken Kanunn/k
H. A. Th. v. Dam, Mgr. Th. M. P. Bekkers,
de bestuursleden van den Missionarisbond,
do Z.Eerw. Paters Desiderius O.Cap. en
Keller S.J., verschillende pators-missiona-
risen en de leden van het hoofdcomité en
uitvoerend comité van do Haraat. De tri
bunes waren met duizenden belangstellen
den dicht bezet.
't Is een overweldigende ovatie gewor
den aan de missionarissen.
Het woord is gevoerd door den weleerw.
pater van Voorst tot Voorst S.J., namens
den voorzitter van het Jeugdcomité den
weleerw. pater v. d. Tempel O.P., en door
den weleerw. pater Desiderius O.Cap.
Tot slot defileerden de 6000 kinderen
met hun missievlaggen veor de autoritei
ten en missionarissen.
Dit défilé, dat in de beste orde verliep,
maakte ook een overweldigenden indruk.
Benoeming.
De weleerwaarde heer J. G. VV. Rutten,
neomyst, te Alphen a. d. Rijn is be
noemd tot kapelaan te Zwaag (dekenaat
Hoorn).
Broeders van Liefde.
Tot Overste van het Hooster der Broe
ders van Liefde „Eikenburg", is benoemd
vader Nathanaël, voor dien overste te
Noordwijkerhout. Vader Designatus is als
overste naar Tilburg verplaatst.
