DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
BERICHT
BI! ,1 ENLAND
BINNENLAND
28ste Jaargang
WOENSDAG 18 SEPTEMBER 1929
No. 6286
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 93S - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone ad vertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Zij, die zicb met 1 Oct. op „De
Leidsche Courant" wenschen te
abonneeren, ontvangen de voor
dien datum verschijnende num
mers gratis.
DE ADMINISTRATIE
Twee eenvoudige waarbeden.
De openingrede, welke prof. dr. A. J.
Barge hield op de feestvergadering
van de Vereen, toto het bevorderen
van de beoefening der wetenschap on
der de Katholieken van Nederland wel
ke, zooals men weet, dezer dagen haar "25-
jarig bestaan herdacht besloot hij aldus:
„In het besef van het onnoemelijk vele,
dat er in het organisatorisch verband on
zer Vereeniging bereikbaar is, kunnen wij
geloof ik, bij het voltooien der periode,
die achter ons ligt, met open oog en fris-
schen moed de toekomst ingaan.
Althans, als wij ééne zaak bij voortdu
ring indachtig zijn. Wij moeten werken in
organisatorisch verband, maar wat zal deze
arbeid baten, als wij niet tevens, ieder voor
zich, werken in ons persoonlijk leven. Het
individu is en blijft nu eenmaal de onher
leidbare eenheid in onze samenleving, van
waar alle activiteit uitgaat; en voor welke
activiteit geldt dit meer dan voor de stu
die, voor het wetenschappelijk werk. Ver
geten wij toch nooit, dat het tekort, uit
de erkenning waarvan onze Vereeniging is
voortgekomen, voor een zeer groot deel het
tekort is van ieder van ons persoonlijk.
Vragen wij daarom, eiken dag opnieuw,
aan den Heer der Wetenschappen, dat hij
ons toch het licht schenkt en de kracht en
de volharding, door onzen arbeid Hem te
rug te geven met rente, wat Hij ons onver
diend en om niet heeft geschonken, want
zóó en zoo alléén kan ooit de dag aanbre
ken, die de grootste triumf zal zijn voor
onze geliefde Vereeniging, de dag, dat zij
zich zelf zal hebtfên overbodig gemaakt".
't Zijn eenvoudige waarheden, waaraan
hier wordt herinnerd.
Maar deze eenvoudige waarheden zijn
van zoo gróóte beteekenis niet alleen voor
de leden van genoemde jubileerende ver
eeniging als zoodanig, maar voor iederen
Katholiek!
Ten slotte doet geen enkele orga
nisatie iets, als er geen actieve individueele
leden zijn. Van het individu gaat alle ac
tiviteit uitMisschien kan het nuttig
zijn, ook onszelf 'ns aan deze simpele waar
heid te herinneren, als wij een zoo groole
neiging gevoelen tot critiek op de activi
teit eener organisatie, waarvan wij zelf lid
of zelfs bestuurslid zijn.
Een andere eenvoudige waarheid van
zeer groote beteekenis, waaraan prof. Barge
ons herinnerde, is deze, dat alles, wat wij
bezitten, ons is geschonken onverdiend en
om niet en dat wij verplicht zijn dat alles
met rente aan God en om God aan on
zen evenaaste terug te geven; alles
voordeelen van maatschappelijke posi
tie en stand, geld-bezit, geestes-gaven, ge
leerdheid en wetenschap, enz.
Wanneer wij deze, ook zoo simpeie waar
heid, allen beleefden, dan zou de sociale
kwestie een heel eind zijn opgelost.
't Is daarom aoo goed, onszelf nu en dan
'ns aan zulke eenvoudige waarheden te her
inneren, diö in de practiseering van het
leven een grootsche, heerlijke werkelijkheid
kunnen scheppen.
VOLKENBOND
DE V. B. VERGADERING.
Hulp aan aangevallen staten.
De derde commissie ging gisteren voort
met de eerste lezing van de ontwerp-con-
ventie voor financieele assistentie aan aan
gevallen staten. Verschillende amendemen
ten werden besproken. Jhr. Loudon stelde
een amendement voor, dat ten doel heeft
een internationale controle in te stellen
voor den dienst en de aflossing der lee
ning, naar het voorbeeld van de Oosten-
rijksche reconstructie-leening.
Politis wilde ook het gebruik der lee
ning controleeren, terwijl de Italiaan sche
gedelegeerde voorstelde zekere waarborgen
te eischen, dat de leening gebruikt zal
worden voor vreedzame doeleinden en niet
om een conflict van het eene' land naar het
andere over te brengen.
Loudon stelde voorts een amendement
voor, dat beoogt geschillen aangaande de
conventie zoo mogelijk niet door den Baad
maar door het Permanent Hof te doen be
slechten. Ten slotte wil hij den Raad in
plaats van met algemeene stemmen met
twee derde meerderheid laten beslissen,
welke staten geacht moeten worden bij
een conflict betrokken te zijn.
Politis stelde voor de ontwerp-conven-
tie met de amendementen te verwijzen
naar de oommissie voor veiligheid en arbi
trage en de financieele commissie, zoodat
een nieuwe tekst aan de volgende Assem-
blée zou kunnen worden voorgelegd.
Waarschijnlijk zal aldus worden besloten.
Een scherpe aanval ep Albert Thomas.
In de begrootingscommissie van de Vol
kenbondsvergadering is het Dinsdag tot
een incident gekomen.
De. president van de Xoorsche delegatie,
Hambro, die in de vergaderingen van den
Volkenbond steeds ernstige critiek oefende
op de inrichtingen van den Volkenbond,
viel in een scherpe rede den directeur van
het Internationaal Arbeidsbureau, Albert
Thomas aan. wien hij partij-politieke actie
buiten zijn taak om verweet. Thomas heeft
op 1 Juli op een banquet van de Fran-
sche socialistische partij in een rede ee-
eischt, dat de socialistische partij zich
overwegenden invloed in Frankrijk en de
geheele wereld moet veroveren en zich
ook moet verzekeren van belangrijken in
vloed bi.i den Volkenbond en bij het Inter
nationaal Arbeidsbureau. Hambro ver
klaarde, dat een dergelijke politieke pro
paganda voor een internationalen ambte
naar niet toelaatbaar is.
Verder verweet hij Thomas, dat hij een
Engelschen beambte van het Internatio-
nuaal Arbeidsbureau, Sanders geheet en,
toegestaan heeft zich bij de Engelsche
verkiezingen candidaat te stellen. De be
ambten van den Volkenbond en van het
Internationaal Arbeidsbureau moeten be
slissen, of zij willen zijn niet-politieke in
ternationale beambten, anders' moeten zij
geen beambten meer zijn.
De directeur van het Internationaal Ar
beidsbureau, Albert Thomas, die opgewon
den naar Hambro geluisterd had, verhief
zich onmiddellijk van zijn zetel voor een
antwoord. Hij gaf openlijk toe. dat hij
op het banquet, van de Fransche socialis
tische partij de hem verweten verklaring-
afgelegd heeft, doch verontschuldigde zich
met er op te wijzen, dat hij in een alge
meen gebruikelijke formuleering gesproken
heeft. Hij neemt geen deel aan het actieve
politieke leven in Frankrijk. Wanneer hij
aan een feestmaaltijd redevoeringen houdt,
dan doet hij zulks alleen om propaganda
te maken voor het instituut waarvan hij
de leider is. Hij is zelfs bereid naar den
Paus en den Duivel te gaan, wanneer hij
propaganda voor het Internationaal Ar
beidsbureau kan maken. Hij is twee jaar
na zijn benoeming tot directeur van het
Internationaal Arbeidsbureau socialis
tisch afgevaardigde in het Fransche par
lement gebleven en iemand heeft hem dat
verboden. De Bestuursraad van het Inter
nationaal Arbeidsbureau heeft tot nu toe
den beambten geen politieke bezigheden
verboden. Het incident was hiermede niet
geëindigd.
De heer Hambro verhief zich opnieuw
van zijn zetel en verklaarde dat de heer
Thomas verstandig genoeg is om tusschen
partij-politiek en propaganda voor het In
ternationaal Arbeidsbureau onderscheid
te maken. Hij juicht het tóe, dat Thomas
bereid is naajr den Duivel en naar den
Paus te gaan om voor zijn instituut pro
paganda te maken. Doch hij waarschuwt
hem er tegen op een feestmaaltijd op de
gezondheid van den Duivel te drinken: de
partij zal dan niet bereid zijn hem te ont
vangen.
Het incident veroorzaakte groote op
winding.
POLEN
Crisis aanstaande?
Pilsoedski en het
parlement.
Het schijnt in de Poolsche republiek
weer duchtig te „kriseln" tusschen het
parlement en de regeering van dictator
Pilsoedski.
Onlangs werd gemeld, dat de maarschalk
de fractieleiders bad voorgesteld samen
eens te praten over een nieuw stelsel van
beraadslaging over d: begrooting en reeds
verwachten sommigen, dat dit het begin
zou zijn van een toenadering tusschen bei-
do kampen. Het tegendeel schijnt echter
het geval te zijn. Althans, naar de corres
pondent van de „Frankf. Z." te Warschau
meldt, is men hard op weg naar een nieuw
conflict tusschen de partijen en de regee
ring, die onder leiding van Switalski staat.
Zooals men weet, is de goedkeuring van
de begrooting bijna het eenige recht, het
welk het eigenlijke regeeringshoofd, maar
schalk Pilsoedski, den afgevaardigden nog
gelaten heeft. Immers zijn gewoonte was
om het parlement met vacantie te zenden,
zoodra men het in zijn hoofd kreeg zich
met kwesties te bemoeien, welke Pilsoedski
minder aangenaam waren.
Volgens het nieuwe systeem, dat de re
geering op het oog zou hebben, zouden niet
meer de door de volksvertegenwoordiging
aangewezen rapporteurs, maar de ressort-
ministers hun begrooting toelichten; na
dat de commissies beraadslaagd zouden
hebben, zou het parlement geen posten
meer mogen wijzigen of schrappen.
De meeste partijen weigeren met de re
geering op een ander terrein te onderhan
delen dan in het parlement zelf en zij
eischen de onmiddellijke aankondiging van
een buitengewone paMementszitting. De so
cialisten gaan nog verder en eischen het
onmiddellijke aftre Vo. der regeering (de
z.g. regeering dhr koxónels) en de volledige
liquideering van het huidige systeem, het
welk den Sjem vrijwel geheel terzijde
schuift.
Onverwachts is maarschalk Pilsoedski
van zijn verlof teruggekeerd en houdt con
ferenties met den premier en den minister
van financiën, kolonel Matoeszewski, waar
uit men afleidt, dat het oogenblik, waarop
de latente crisis in een acute zal overgaan,
snel nadert.
RUSLAND.
Met conflict met China.
De Duitsche ambassadeur te Moskon
heeft aan het volkscommissariaat van bui-
tenlandsche zaken een voorstel overge
bracht, van de regeering te Nanking, waar
in de Russische regeering wordt uitgenon-
digd, onmiddellijk een toegevoegd Russisch
directeur voor den Chineesohen Ooster
spoorweg te benoemen, die met den Rus-
sischen administrateur den spoorweg zal
béheeren totdat tusschen beide partijen
een overeenkomst is gesloten.
Naar uit Moskou gemeld wordt, heeft
de Sovjetregeering te Moskou, Leningrad,
Irkoetsk en Tschita Chineesche onderdanen
laten arresteeren en laten interneeren. De
politie arresteerde slechts Chineezen, die
in Rusland handel dreven. Chineesche com
munisten of Chineezen, die bij de Russi
sche vakvereenigingen aangesloten zijn,
bleven op vrije voeten.
CHINA.
DE MOORD OP 3 MISSIONARISSEN.
België eischt een voorbeeldige bestraffing
der moordenaars.
De Belgische gezant heeft aan de natio
nale regeering te Nanking een protestnota
overhandigd in verband met den gisteren
gemelden moord op de Belgische missio
narissen.
In de nota wordt een onmiddellijk on
derzoek geëischt en een voorbeeldige be
straffing der daders.
In aansluiting op een vorig bericht be
treffende het vermoorden van een bisschop
en twee missionarissen in China, vernemen
wij thans de volgende details.
Mgr. Trudo Jans was een der oudste
missionarissen, die in China verbleef, waar
hij, zooals gemeld, niet minder dan onge
veer dertig jaar apostolaat telde.
Hij werd 4 November 1877 te Sussex ge
boren, had zijn intrede in het klooster ge
daan in September 1897 en was tot priester
gewijd den 8en September 1903. Sedert 1
Mei 1924 was hij bisschop van Tchang-Sa
(Hou-Nan).
Pater Bruno van Weert, werd den 13en
Februari 1894 te Vlytingen geboren. De
hoilige priesterwijding ontving hij in
Augustus 1922; hij was nog slechts een vier
tal jaren in China.
De derde martelaar, pater Rupertus Fy-
naerts was nog maar 29 jaar ond.
Te Konings-Hoyck geboren, was hij in
September 1920 in het klooster getreden
en priester gewijd den 1 November 1925.
Alle drie de vermoorde
behoorden, zooals gemeld, tot de orde der
paters Franciscanen, die missies hebben in
Chili, Congo en het Heilige Land, maar
die vooral China als missiegebied hebben.
Verondersteld wordt, dat demoordenaars
deserteurs zijn, die hun wapens hebben be
houden en door roof en moord als bandie
ten in hun onderhoud voorzien.
Het telegram met het tragische nieuws
kwam uit Itchang, een belangrijke stad op
den oever van den Blauwen Stroom, waar
een nogal „ityobreide Europeesche kolonie
bestaat, die er vrij veilig is. Die veiligheid
genieten echter niet de missionarissen, die
meestal in de bergen verspreid zijn en al
dus gemakkelijk slachtoffers worden van
de bandieten.
De minderbroeders telden 40 missiona
rissen in de provincie Hou-Peh, waarvan
er de laatste drie weken, pater Tiburtius
Cloodts uit Antwerpen meegerekend, vier
werden vermoord.
Naar verluidt zou behalve de reeds ge
noemde vermoorde missionaris in China
nog een ander Belgisch missionaris een
paar weken geleden in de provincie Hou-
Peh door bandieten vermoord zijn.
Bijzonderheden ontbreken nog.
Generaal Feng van zijn functie ontheven.
Maarschalk Tsjang Kai Shek heeft een
bevelschrift onderteekend, waarbij gene
raal Feng ontheven wordt van zijn post van
opperbevelhebber van het Chineesche
Noorderlcger. De Christen-generaal wordt
gepensionneerd.
Dit plotseling ontslag wordt, verklaard
door het feit, dab Feng zou hebben gepro
beerd opnieuw een politieke groep in het
Chineesche leger te vormen voor den strijd
tegen de dictatuur van maarschalk Tsjang.
MEXICO.
Dc Godsdienstkwestie in Mexico.
I n 858 kerken zijn de priesters
teruggekeerd.
Bij zijn jaarlijksche reis ter gelegenheid
van de opening van het Mexicaansche con
gres heeft, president Portes Gil slechts in
het kort de godsdienstkwestie aangeroerd
Hij verklaarde dat thans 858 kerken on Ier
de hoede van de priesters stonden en dat
de overeenkomst aan de Cristero-revolutie
een definitief eind had gemaakt.
DE STAATSBEGROOTING VOOR 1930.
De begrooting voor den gewonen dienst
wijst aan inkomsten ƒ621.122.211, in uit
gaven 611,982.091, zoodat een batig saldo
is geraamd van 9.140.120.
Waarvoor is het saldo var 9 mil-
lioen bestemd?
Dit saldo is slechts een klein gedeelte
van het bedrag, dat in het jaar 1931 noo-
dig zal zijn tengevolge van de dan in wer
king tredende wet op de financieele be
trekkingen tusschen het Rijk en de ge
meenten. Het was n.l. de bedoeling van
den minister dit bedrag, dat ongeveer 23
millioen groot zal zijn, te verdeelen over
het 'budget van twee jaren. De regeexing
is er echter niet. geheel in geslaagd, deze
bedoeling te verwezenlijken, zoodat zij zich
niet ontveinst, dat het overschot van 9 mil
lioen „maar een spaarzamelijk gevuld
stootkussen is om den schok van 1931 op te
vangen".
Geen belastingverlaging. Groo
te behoedzaamheid vereischt.
Uit een en ander blijkt wel, zegt de re
geering. dat van een verdere belastingver
laging in den eersten tijd bezwaarlijk spra
ke zal kunnen zijn. En tevens, dat, wil aan
belastingverhooging tegen 1931 worden ont
komen, groote behoedzaamheid en zelfbe-
heersching in acht genomen zullen moeten
worden.
Wij vermelden hier verder voor heden
een en ander uit de verschillende hoofd
stukken.
Ruim 9 millioen meer voor On-
derwijs.
Hef totale bedrag, dat voor het Vle
Hoofdstuk gevraagd wordt, is thans bijna
160 millioen. De vermeerdering vindt in
hoofdzaak haar oorzaak in financieele ver
plichtingen (o.a. de invoering van het ze
vende leerjaar) voortvloeiende uit wetten
en algemeene maatregelen van bestuur.
Meer voor Utrecht en Delft, min
der voor Leiden en Groningen.
Tegenover hoogere raming voor de Rijks
universiteit te Utrecht ad 209.665 en de
Technische Hoogeschool ad 324.894 staan
lagere ramingen voor de Rijksuniversiteit
te Leiden van 549.898 ©n die te Groningen
van ƒ98.000.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Een scherpe aanval op Albert Thomas,
den directeur van het Internat. Arbeids
bureau.
De missionarissen-moorden in China.
BINNENLAND.
De begrooting 1930 levert voor den ge
wonen dienst een geraamd saldo van ruim
negen millioen op, bestemd tot dekking
van de financieele gevolgen der gewijzigde
verhouding tusschen rijk cn gemeenten,
(lste blad).
Requisitoir van den Adv.-Generaal bij
het Gerechtshof te Amsterdam in de Gies-
sen-Nieuwkerk-zaak. (2de blad).
De wethouderscrisis te Amsterdam op
gelost. (1st© blad).
Dr. G. Holst, te Eindhoven, benoemd
tot bijzonder hoogleeraar te Leiden.
De oprichting van den R. K. Hoofd-
acte-cursus.
Rechtsfilosofie en Chineesch te
Leiden.
Voorgesteld wordt den leerstoel in de
rechtsfilosofie te herstellen, nu de uitbrei-
ling van het aantal studenten dit noodig
maakt en een hoogleeraar met ruim© ken
nis van het Indisch recht beschikbaar is,
die ook die vakken kan doceeren, welke dc
Indische opleiding beter tot haar recht
kunnen doen komen. Voorts wordt geld
uitgetrokken voor het bevorderen van den
lector in het Chineesch, dr. Duyvendak, tot
gewoon hoogleeraar.
Een nieuwe leerstoel en een lecto
raat te Groningen.
Voorgesteld wordt den afdeelingsdirec-
teur aan het physiologisch laboratorium,
die tevens lector is in de histologie, te be
noemen tot gewoon hoogleeraar. Voorts
wordt voorgesteld dr. van Giffen, den con
servator bij de zoölogie, wien de beoeti»-
ning van. de praehistorie en de Germaan-
sche archeologie is opgedragen, te benoe
men tot lector.
Musea.
Voor aankoopen ten behoeve van het
Rijksmuseum van Oudheden, het Rijks Eth
nografisch Museum te Leiden, het Rijks
museum Huis Lambert van Meerten te
Delft en het Rijksmuseum G. M. Kan te
Nijmegen wordt resp. aangevraagd ƒ15.768,
5260, ƒ2980 en ƒ2134.
Psychopathenzorg.
In de raming voor het hoofdstuk Justi
tie, welk kapittel ƒ880.000 meer vraagt
dan voor 1929 is toegestaan, is thans eer-
afzonderlijke afdeeling ingelascht voor de
raming der kosten van het dienstvak der
psychopathenzorg. Een scherpe raming
was niet wel mogelijk, in verband met de
omstandigheid, dat do toepassing der psy-
chopathenwetten nog in haar aanvangs
stadium verkeert. Wel blijkt echter reeds
nu, dat do groei van. het instituut der ter
beschikkingstelling vrij snel is, zoodat het
niet is uitgesloten, dat het thans geraamde
cijfer in den loop van het jaar verhoogd
zal moeten, worden.
De herziening van het strafstelsel.
Voorts is 110.000 gereserveerd voor wer
ken, verband houdende met de voorgeno
men herziening van het strafstelsel, zoo
mede voor noodzakelijk gebleken aanbouw
bij en verbouwing van in dienst zijnde ge
stichten.
Landbouw enz.
Voor landbouwonderwijs staat 262.558
meer op de begrooting dan een jaar gele
den, voor den plantenziekten kundigen
dienst en voor den boschbouw elk onge
veer 100.000 meer. Voor een landbouw
telling is ƒ75.000 uitgetrokken.
De Haarlemschc Hanzebank.
Voorzitters
tderii
Op Donderdag 19 September a.s. houdt
het Hoofdbestuur van de Hanze in het Bis
dom Haarlem in „Kranapolsky" te Amster
dam een huishoudelijke vergadering met de
Voorzitters der afdeelingen.
Deze vergadering wordt op de aller
eerste plaats gehouden ter bespreking van
de door den Bond voorgenomen algemeene
na.jaars-propaganda, in te leiden door den
bondspenningmeester den heer P. J. M. van
Tetering.
De heer J. Th. Peters zal voorts bespre
ken de verhouding tusschen het Centraal
Hanze-Bureau en de Afdeelingen.
Door Mr. J. van Hellenberg Hubar. lid
