DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN LEIDEN Bureaux: PAPENGRACHT 32 BUITENLAND BINNENLAND Geregelde kichtdienst naar Ned.-lndië 20ste Jaargang DONDERDAG 12 SEPTEMBER 1929 No. 6281 3)e£eid^olie(5ou^omt DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per weet f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per postf 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij Vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeclingen wordt het dubbele van het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50 Dit nummer bestaat uit twee bladen VOLKENBOND DE 10E V.B.-VERGADERING. Het draadloos station. Gistermiddag hebben drie commissies vergaderd,, die voor de ontwapening, die voor het budget en die voor de sociale kwesties. Het belangrijkste waren natuurlijk de besprekingen in de ontwapeningsoom- missie. Onder voorzitterschap van Benes be handelde deze gisteren de kwestie van de stichting van een draadloos station van den Volkenbond, opdat ook in crisistijden Genève ongestoord met de Volkenbonds staten in verbinding zou blijven en daar door het veiligheidsgevoel der staten ver meerderd zou worden. De Zwitsersche minister van buitenland- sche zaken Motta gaf een overzicht van de drie aanhangige voorstellen. Het eerste beoogde de stichting van een Volkenbondsstation, dat eigendom van den Volkenbond zou zijn en uitsluitend in Vol- kenbondsdienst geëxploiteerd zou worden. De oprichtingskosten zouden ongeveer 2.500.000 goudfranken bedragen, terwijl een jaarlijksch tekort van 400.000 goudfran ken geraamd was. Volgens het tweede plan zou weliswaar de Volkenbond eigenaar van het station zijn, doch in normale tijden zou het sta tion ook commercieel geëxploiteerd wor den door middel van de Radio Suisse''. Voor de uitbreiding van het reeds bestaan de station der „Radio Suisse", dat dan in handen van den Volkenbond zou overgaan zal ongeveer 1.500.000 goudfranken noodig zijn, terwijl het tekort per jaar in dit ge val geschat wordt op 200.000 goudfranken, die dan ten laste van den Volkenbond zou den komen. Als derde plan bepleitte Motta zelf dat het station der „Radio Suisse" in Zwitser sche handen zou blijven, do'ch zich ter be schikking van den Volkenbond zou stellen onder waarborgen van een volkomen onbe perkte uitzending der Volkenbondsmedc- deelingen, waarop een waarnemer van den Volkenbond zelf toezicht zou moeten hou den. Bij dit plan zonden er geenerlei op richtingskosten zijn en zou de Volken bond jaarlijks niet meer dan 25.000 goud franken te betalen hebben. Ondanks de financieele voordeelen van dit plan bicken- de meeste gedelegeerden toch voorstander van het tweede plan te zijn, van meening zijnde, dat het een te groot belang is, dat het- Volkenbondssecre tariaat geheel zelfstandig en op eigen ver antwoording over een draadloos station zal kunnen beschikken. De Fransche en Duitsche gedelegeerden zou het liefst het eerste plan hebben aan vaard doch waren bereid zich ook bij het tweede plan neer te leggen, dat vooral krachtig verdedigd werd door lord Cecil in lijnrechte tegenstelling tot de houding der Engelsche delegatie verleden jaar, die van een draadloos Volkenbondsstation niet wilde weten. De derde commissie heeft ten slotte zich in beginsel ten gunste, van het tweede plan uitgesproken en aan de vierde commissie voorgesteld een gemengde commissie te benoemen om te beraadslagen over de voordeeligstc wijze van exploitatie van het Volkenbondsstation in normale tijden. De Vereenigde Staten van Europa. Rusland zal zich afzijdig houden. Via Kowno wordt uit Moskou in ant woord cp vragen betreffende medewerking van Rusland aan de Vereenigde Staten van Europa gemeld, dat Rusland er geen belang bij meent te hebben, mee te wer ken aan een „opbouw van Europa voor den strijd tegen Amerika" De sovjet-regeering zal van de Vereenigde Staten van Europa geen lid zijn, zij zal de neutraliteit in den economischen strijd tusschen Europa en Amerika handhaven. Met betrekking tot de toetreding van Amerika tot het internationaal scheidsge recht in Den Haag, wordt van Russische zijde verklaard, dat de sovjet-regeering niet tot het scheidsgerecht zal toetreden. Haar houding ten deze zal onveranderd blijven. DUITSCHLAND Communisten en Hitlerianen. Politieke kloppartij te B e r 1 ij n. Te Schoeneberg (Berlijn) kwam 't Dins dagavond laat tot ernstige botsingen. Te gen half 11 uur ontmoetten groote groepen communisten en Hitlerianen elkaar bij de Barbarossa- en Hauptstrasse, alwaar on middellijk een vechtpartij ontstond. Van heide zijden vielen opeens schoten. Twee personen werden door schoten in do borst zwaar gewond. Er had een achttal arres taties plaats. Wie de aanleiding is ge weest tot dit incident en wie de eerste schoten heeft gelost, wordt thans onder zocht. De Rijnland-ontruiming door de Engelschen. Officieel wordt medegedeeld, dat de voorbereidingen voor de ontruiming van de derde zone van'het Rijnland door de Engelschen in vollen gang zijn. De ontrui ming begint Zaterdag 14 September. Voor zoover zich dit op het oogenblik laat over zien zal de ontruiming van Koenigsstein op 27 September en van Bad-Schwalbach op 28 September geëindigd zijn. Door Fran sche troepen worden beide plaatsen niet meer bezet, zoodat zij, wanneer de Engel sche troepen vertrokken zijn, volkomen zijn ontruimd. De geheel e ontruiming van de Engelsche zone, dus ook van Wiesbaden en Bingen, zal op 13 December zijn ge beurd. ENGELAND Iraks hooge commissaris plotseling overleden. Sir Gilbert Clayton, de hooge commis saris van het Britsche mandaatgebied Irak, is, na aan een polo-wedstrijd te hebben deelgenomen, plotseling onwel ge- 'worden en een uur later gestorven. RUSLAND. Weer een „complot" ontdekt. Naar de „Times" uit Riga verneemt, heeft de G. P. O. te Leningrad een groot contra-revolutionnair „complot" ontdekt, dat nagenoeg van denzelfden aard zou zijn al de bekende samenzwering In het Donets-bekken van 1928. Tot nu toe zijn negen directeuren van Sovjet-scheepswer ven gearresteerd, alsmede een .groot aan tal lagefe employe's, terwijl nog steeds arrestaties plaats 'hebben Verklaard wordt, dat de gearresteerden getracht hébben, de Sovjet-regeering omver le werpen door cconom. intrigues, speciaal door het tegenwerken van alle economi sche ondernemingen, waardoor zij het Sovjet-bewind belachelijk trachten te ma ken. De .meeste gearresteerden behooren tot scheepsbouwondememingen te Lenin grad. De Sovjet-bladen melden, dat deze persoden op zóó handige wijze te werk gingen, Mat geen door hen gebouwd Sov jet-schip één enkele reis kon volbrengen, zonder daarna weer voor eenigen tijd op gelegd te moeten worden. CHINA. HET CHINEESCH— RUSSISCH CONFLICT. Nog steeds actie op het „front". Het Chineesche ministerie van oorlog te Peking publiceert een bericht over den militairen toestand in Noord-Mantsjoerije. Volgens dit bericht hebben de laatste 24 uur geen nieuwe gevechten aan de Russische-Chineesche grenzen plaats ge had. De sovjettroepen hebben zich weer op Russisch gebied teruggetrokken en hebben het bombardeeren der Chineesche steden uit militaire vliegtuigen gestaakt. Het Chineesche ministerie van oorlog heeft alle militaire attaché's der buiten- landsche diplomatieke vertegenwoirdigin- gen in Peking uitgenoodigd, de in Pro- pranitsjnaja door de Russen aangerichte verwoestingen in oogenschouw te nemen. Verder wordt gemeld,dat de Chinee sche regcering besloten heeft, twee divi sies naar Norrd-Mantsjoerije te zenden. Do troepen-afdeelingen zijn reeds uit Tientsin vertrokken en bevinden zich onderweg naar Moekden. Intusschen wordt uit Moskou gemeld, dat de opperbevelhebber van het sovjet- leger in het Verre Oosten, Blucher, naar Moskou telegrafeerde, dat Chineesche troepen Dinsdag de Russische grens heb ben overschreden en de Russische stad Grodokowo beschoten. Bovendien trok de Chineesche cavalle- rie in de nabijheid van Iman over de Russische grens. Nadat versterkingen aan gerukt waren, is het den Russischen grens wachten gelukt de Chineezen weer terug te drijven. Ook volgens berichten uit Tokio is er van rust aan het Chineesch-Russïsche „front" geen sprake. Maandagavond moe ten Russische militaire vliegers bommen op het staatskwartier en op het station Mantsjoeria hebben geworpen. Een bom trof het salonrijtuig van den Chineeschen generaal Ts;-ang„ waarbij 4 Chineesche soldaten werden getroffen en gedood. De artillerie opende een heftig vuur en dwong den Russischen vlieger terug te keeren. De Japansche pers verklaart, dat de politieke toestand zich in de laatste 24 uur zeer heeft toegespitst. Het Japansche ministerie van Buitenlanasche zaken heeft den Japanschen gezant in Moskou, Ta- naka, die momenteel in den Kaukasus vertoeft, bevolen direct naar Moskou te rug te gaan. AMERIKA SABOTAGE DER ONTWAPENING? Het gevai-Shearer. Een onderzoek wordt ingesteld. In Amerika heeft eeu zekere Shearer, die indertijd voor penige groote Amerikaan- sche scheepsbouwmaatschappijen toehoor der was bij de ontwapeningsconferentie te Genève, te kennen gegeven, dat hij door die maatschappijen betaald werd om het werk der ontwapening te saboteeren. Deze roededeeling heeft in de Ver. Staten hevi ge ontroering en verontwaardiging gewekt-. President Hoover, „sprekende met alle waardigheid en gezag van zijn hoogen post.", verklaarde dat de zaak-Shearer tot den grond toe moet worden nageplozen, daar het voeren eener gewetenlooze propa ganda om het program der Amerikaansche regeering inzake de vlootbeperking tegen te werken, duidelijk is. De vlootcoinmissio uit den Senaat heeft besloten een onderzoek in te stellen naar de werkzaamheden der groote scheeps bouwmaatschappijen in verband met de Geneefsche ontwapeningsconferentie twee jaar geleden. De Bethlehem Shipbuilding Company, een d,er scheepsbouwmaatschappijen in wier dienst de propagandist voor een groote vloot,, Shearer, zou geweest zijn, heeft een brief aan president Hoover geschreven, waarin zij erkent dat Shearer in haar dienst is geweest; de maatschappij had hem even wel onmiddellijk ontslagen toen zij vernam dat hij propagandist was. Omtrent den da tum van het ontslag wordt echter niets meegedeeld. De vlootcomrnissie uit den Senaat be gint heden met. haar onderzoek inzake Shearer. Zij zal zich echter bepalen tot zijn werkzaamheden te k.enève en zijn connec tie met scheepSbotivVaaatschappijèBK Hier door wordt dc propaganda, die door de Amerikaansche marine zelf zou geïnspi reerd zijn, van het onderzoek uitgesloten en waarschijnlijk ook de werkzaamheden van Shearer te Washington, na zijn terug keer uit Genève, teen hij de kruiserwet krachtig steunde. De verklaring van president Hoover, dat de zaak tot in den grond moet worden on derzocht, wordt opgevat als een bewijs d it de president het niet met het denkbeeld der Senaatscommissie van een beperkt on derzoek eens is. De minister van marine, Adams, heeft voorts verklaard, dat er te Genève geen connectie is geweest tusschen de admiraals en Shearer. Een verklaring die door pre sident Hoover is aangevuld met de mede- deeling, dat schout-bij-nacht Jones, die ter vlootconferentic van Genève met Gibson dc V. S. vertegenwoordigde, Shearer in het geheel niet kende en geen relaties met hem had. Nederland en België. Besprekingentusschen minister Beelaerts en Hymans. De Belgische minister van buitenlaad- scho zaken Hymans en zijn Nederlandsche ambtgenoot jhr. Beelaerts van Blokland hebben een onderhoud gehad over de Ne- derlandsohBelgische kwestie. De gedach ten wisseling verliep op zeer hartelijke wijze. De ministers kwamen overeen dq^jj^bespre- kingen later te hervatten. Dumping-politiek in Duitschland. Een groot nadeel voor de Nederlandsche landbouw. Het Tweede Kamerlid Braat heetf den minister van binnenlandsche zaken en land bouw de volgende vragen gesteld: Is het dgn minister bekend, dat de Ne derlandsche landbouw reeds nu en nog meer in de toekomst, onberekenbare schade zal ondervinden van het dumping-systeem, dat de Duitsche regeering toepast door den uitvoer van haar overtollige granen, in dit geval enorme quantum» haver, welke gra nen hier te lande worden ingevoerd en verhandeld tegen een prijs voor dergelijke qualiteit vex. beneden den wereldprijs cn den prijs, waarvoor de Nederlandsche land bouwer deze producten kan verkoopen, daar dc kostprijs van verbouwing en land- huur hiérvan meer zullen bedragen? Is het den minister bekend, dat de Duit sche regecring dit den Duitschen landbou wer mogelijk maakt door dezen uitvoer met zes Mark per 100' kilo te steunen en zoodoende elke concurrentie onmogelijk maakt, zoodat genoemde, dumping-politiek den Ncderlandschen landbouw zal doen ondergaan, wat een terugslag zal geven op den Nederlandschen handel in het alge meen met zijn funeste gevolgen? Welke maatregelen denkt de minister te nemen tot bescherming van onzen eigen landbouw 1 VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Weer een „complot" in Rusland ontdekt. Een opzienbarend geval van sabotage der ontwapening in Amerika. BINNENLAND. Heden is het eerste vliegtuig van den geregeiden luchtpostdienst Nederland— Ned.-lndië vertrokken. Nadere bijzonderheden omtrent de scheepsramp op de Wester-ScheMe. (Gom. Berichten, 2de blad). De voortzetting van de R. K. Sportweek. (2de 'blad). De feestelijke herdenking van het 25- jarig bestaan der Apolog. Vereen. „Petrus Carisius". (2de blad). HET EERSTE VLIEGTUIG HEDENMORGEN VERTROKKEN IEDERE MAAND EEN NIEUWE POSTVLUCHT Dc start. Hedenmorgen te half 7 is het eerste vliegtuig van de reeks, die den geregeiden luchtpostdienst tusschen Nederland en Nederl.-Indië zal onderhouden, de P.H.- A.E.Z. van Schiphol naar Indië vertrokken. Om kwart vóór G komt dc bemanning bij het toestel. Onder algemecne belangstel ling worden de postzakken ingeladen, on geveer 145 K.G. mail. Kort vóór G uur ver zamelden de aanwezigen zich bij het toe stel. Aanwezig waren o.a. de heer ir. Dam me, directeur-generaal der posterijen, de heer v. Beers, directeur van het postkan toor te Amsterdam, de heer Plesman, di recteur der K. L. M. Het eerst, sprak ir. Dammc, die dc bemanning, bestaande uit de vliegers Smirnoff, Beekman en den me canicien Voencndaal een goede reis toe- wcnschte. Namens den Raad v. Beheer der K. L. M. nam de voorzitter, de heer Wurfbeen, afscheid van de vliegers. Om even voor half 7 stapte de bemanning het Fokkcrvliegtuig in en na eenmaal over het veld gecirkeld te hebben, verdween do P.H.-A.E.Z. in Oostelijke richting. Hedenmiddag zullen zij te Boedapes-t aankomen. De luchtweg. Het klinkt thans, na de verschillende geslaagde proefvluchten, voor ons volstrekt niet vreemd meer, te hooren spreken van een geregeiden luchtdienst op Indië. Weer oen postvlucht naar Indië? Maar dat is immers oud nieuws. Dat deden wij jaren gcled cntoch al? Van der Hoop en v. Weerden Poelman deden het 't eerst in October 1924; toen deden de piloten Geyscndorffer en Schol- te het hun na met. den Amerikaan v. Lear Black aan boord. Vloog v. d. Hoop 20 vlieg dagen over de route AmsterdamBatavia, Geysendorffer deed het in 13 dagen. Boven dien vlogen Geysendorffer, Scholte en v. Lear Black weer terug ook. Toen kwam in October 1927 luitenant Koppen met zijn Postduif en deze snelle duif had slechts 9 dagen noodig om het verre Indië te be reiken, een reoord-prestatie, welke nog steeds niet verbeterd is. Over de terug reis werd 10 dagen gedaan. Na het succes van luitenant Koppen werd verleden jaar een proef genomen met een postdienst. In Indië kwam n.l. een maatschappij tob stand, die vier vliegtuigen in Nederland bestelde. Deze zouden door de lucht naar Indië gebracht \torden mot tusschenpoozen van oen week. Zij zouden tevens post meenemen en alzoo een eerste proefneming zijn voor een later op te rich ten geregelde postdienst. De K. L. M. deed daarbij een harer vliegtuigen aansluiten, die tevens de vlucht terug zou onderne men. Al waren die vijf vluchten tezamen geen volledig succes, doordat de erbarmelijke toestand der Britsoh Indische vliegvelden oorzaak werd, dat twee vliegtuigen zooda nige averij opliepen, dat zij vanuit Britsch Indie verder per scheepsgelegenheid naar Java moesten worden vervoerd, ook die serie postvluchten bracht het .groote doel do opening van een geregelde luchtpost dienst tusschen Nederland en Indië weer nader. Al waren politieke motieven of juis ter gezegd Britsche naijver de oorzaak, dat de voorgestelde serie van elf postvluchten gedurende 1929 niet kon worden uitge voerd, het uitstel was toch geen afstel. Want nadat de Brits<#le regeering eerst het moment had afgewacht, dat haar eigen Londen-Karachi luchtdienst zich in hot za del had gewerkt, werd aan de Hollanders toegestaan, aan het voorgenomen plan van een maandelijkschen luchtdienst tusschen Amsterdam en Batavia uitvoering te geven. En vandaag is deze begonnen met de start, van de P.H.-A.E.Z. Dc volgende vluchten zullen aanvangen op de navolgende data met de daarachter te noemen piloten: 19 September Duimelaar en Tepas. 3 October Frijns en Soer. 17 October Aler cn dr. Jongbloed. 31 October Beekman cn Van Dijk. 14 November Tepas en Hondong. 28 November Soer cn Wicrsma. 12 December Smirnoff en Sillevis. 28 December Van Dijk en Pellcns. 9 Januari Hondong en Van Mesel. Om de Kaap. De weg door de lucht is e-en geheel an dere route, dan welke gevolgd werd in de 15e en 16e eeuw door dc houten notedop- jes, waarmede onze voorvaderen naar het verre Oost-en vooren. De eerste weg naar Indië leidde om cl* Kaap do Goede Hoop, welko zeeweg ont dekt was in 1497 door Vasco da Gama. Wel worden later nog andore wegen be proefd, zooals in 1598— IG01 door Olivier van Noort, die een routo naar Indië zoch ten door van Nederland uit om de Zuid kust van Zuid-Amerika en door den Stil len Oceaan tc varen, on door Willem Ba- rendsz en Jacob van Hecuiskorck dio, zoo als wo weten, tevergeefs, een weg naar In dië om het Noorden zochten, maar eeuwen lang bleef toch de weg rondom Kaap de Goede Hoop onzo eerste route. Werd deze weg, zooals gezegd, in 1497 reeds door Vasco da Gama gebaand, eerst oen eeuw later zouden de Hollander» erin slagen hun lang gekoesterden wensch, met Indië een handelsverbinding tc kunnen openen, iu vervulling tc zien gaan. Het was op 2 April 1595, dat een vloot, uitgerust door dc „Compagnie van Verre Landen" onder Cornelis Houtman, met een frissche noord-oostelijke bries, het. Span jaardsgat te Texel verliet. De eigenlijke bestemming: het eiland Java, was slechts aan zeer enkelen bevoorrechten bekend. Want, met groote belangstelling, en met nog grooterc afgunst, hadden do Engelschen, die tot dusver dc ocnigc mededingers der Portugce-zcn waren geweest, onze pogin gen tot deelneming aan dc vaart up Indië gadegeslagen. De vloot bestond uit vier schepen, geza menlijk bom and met 219 koppen. Dc tocht was allesbehalve voorspoedig, dc scheur buik teisterde de expeditie en velen stier ven. Zij werden begraven op een eilandje ten N.W. va.n kaap Santa Maria op Ma dagascar, dat het Hollandschc kerkhof ge noemd werd. In Februari 1596 was men nog steeds niet verder dan Madagascar. Ein delijk werd op 23 Juni 159G na oen reis van bijna 13 maanden te Bantam op West-Java voet aan wal gezet. Tenslotte, na twee derden van de. man schappen door ziekte, gebrek en vijande lijke overvallen te hebben verloren, keerde do expoditio op 12 Augustus 1597 te Texel terug. Dat was nog eons een reis! Het Suez-kanaal. Nog eeuwenlang zou de route van Vasco da Gama cn Houtman worden bevaren. Totdat in 1869 door de opening van het Suez-kanaal oen nieuwe, veel kortere weg naar ons groot koloniaal bezit bezuiden den Equator zou worden opengesteld. Zooals men weet, is het Suez-kanaal het werk van Ferdinand de Lcsseps. Na langdurige voorbereidingen van fi- nancieelcn en fechnischen aard, kou De Lesseps op 25 April 1859 te Port Said de eerste spade in den grond steken. En na een inspannenden arbeid van ruim tien ia- ren, waarin natuurlijk vele moeilijkheden waren te overwinnen geweest, kwam het kanaal gereed, en kon iii den middag van 16 November 1869 plechtig worden inge zegend door den Aartsbisschop van Jeruza lem, Mgr. Bauer cn door den Mahomedaan- schen hoogepriester. Deze plechtigheid, welke te Port Said plaats had, werd be halve door den Khedive, door verschillen de adelijkc personen bijgewoond. Zoo wa ren daar do keizerin van Frankrijk aan boord van de „Aiglc", de keizer van Oos tenrijk op het jacht „Greiff", dc kroonprins van Pruisen, de grootvorst Michael van Rusland cn prins Oscar van Zweden, ter wijl Nederland vertcgenwoodigd was door de „Wassenaar" en het raderstoomschip „Valk", waarop Prins Hendrik der Neder landen met gemalin. Dc Kamers van Koop handel van Amsterdam cn Rotterdam v a-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1929 | | pagina 1