20ste Jaargang
DINSDAG 10 SEPTEMBER 1929
No. 6279
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32
LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
KERKNIEUWS
LAND- EN TUINBOUW
SPORT
Gou/ta/nf
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voomtbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon. en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit twee bladen
i VOLKENBOND
DE 10e V.B.-VERGADERING.
Stresemann's rede.
Stresemann heeft gistermorgen zijn
groote rede in de Volkenbondsvergadering
gehouden.
Over de Haagsche conferentie drukte hij
zich erg voorzichtig uit en verklaarde, dat
met het oog op de groote belangen, die
speciaal voor Duitschland er bij betrokken
waren, het Duitsche volk zich nog geen
eenstemmig oordeel erover had. gevormd.
Wel echter verheugde iedereen zich zeer
over de a.s. ontruiming van het Rijnland
en onder applaus van Briand drukte Stre
semann de hoop uit, dat daardoor de laat
ste beletselen voor een engere Fransch
Duitsche samenwerking zouden worden
Het is de eenstemmige wensch van de
Saarbevolking, zoo spoedig mogelijk onder
het Duitsche bestuur terug te keeren.
Stresemann verheugde zich over de
overwinning der arbitrage-gedachte, blij
kend uit de toetreding van_ En gelaaid,
Frankrijk, Canada, Britsch-Indië, Grieken
land en Peru tot de facultatieve clausule
van art. 36 van het statuut van het Haag
sche internationaal Gerechtshof.
Duitschland heeft, zooals S+jesemainn in
herinnering bracht, deze clausule reeds ge
ratificeerd, heeft een onbeperkt vertrou
wen in het wereldgerechtshof, welks beslis
singen het vertrouwen der menschheid vol
komen gerechtvaardigd hebben.
Over een toetreding van Duitschland tot
de algemeene acte voor een vreedzame be
slechting van internationale geschillen zei-
de Stresemann niets.
Hierna behandelde hij het voorstel van
Henderson om het volkenbondsverdrag aan
te passen aan het pact van Kellogg en
ieder recht van oorlogsverklaring ui^ het
volkenbondsveidrag te schrappen.
Duitschland heeft daarvoor groote sym
pathie, want er mag niet de minste twij
fel blijven bestaan aan de verplichtingen
der staten op het zoo belangrijke punt.
Duitschland heeft echter de motie van
Henderson niet onderteekend, omdat
Stresmann het moeilijk acht, wanneer men
eenmaal het volkenbondsverdrag gaat wij
zigen, deze wijziging te beperken tot de
artikelen 12 en 15, die in de motie van
Henderson alleen genoemd waren.
De herziening van andere artikelen, die
ook voor den vrede van belang zijn, zou
t\a.n tevens noodzakelijk kunnen worden.
Stresemann zinspeelde hier blijkbaar op
art. 19 over de herziening van verouderde
Met betrekking tot de ontwapening
wenschte Stresemann volledig succes toe
aan de besprekingen tusschen MacDonald
en generaal Dawes.
Hij hoopte, dat een slot-accoord ook
zijn gunstige werking zal hebben op de ont
wapening te lande. De uitkomsten van de
zitting der voorbereidende commissie in
April waren in dit opzicht wel weinig be-
Ten slotte behandelde Stresemann het
denkbeeld van een nadere aaneensluiting
op economisch gebied, tusschen de Euro-
peesche staten.
Stresemann uitte zijn sympathie met het
denkbeeld van Briand in het algemeen
doch de Vereenigde Staten van Europa
zouden nimmer ook maar den schijn mogen
hebben van een politiek verbond, tegen an
dere werelddeelen gericht.
Ook zou Stresemann niet willen mede
werken tot een économische organisatie,
die er op gericht zou zijn, de Europeesche
voortbrenging zoo te regelen, dat Europa
geheel in zijn eigen behoeften zou kunnen
voorzien en niets uit de andere werelddee
len zou noodig hebben.
Onder deze twee voorbehouden ver
klaarde Stresmann met sympathie alle
voorstellen van Briand te zullen bestudee-
ren, die ten doel heben, de handelsbetrek
kingen tusschen de Europeesche Staten te
bevorderen.
Stresmann's rede, die eindigde met een
beroep op geduldig en vertrouwvol aan
het Volkenbondsideaal te blijven voortar-
beiden, werd daverend toegejuicht.
Ook Briand en Loucheur stonden op
om, evenals vele andere gedelegeerden,
Stresemann hartelijk de hand te drukken
als teeken van instemming.
De Ver. Staten van Europa.
Op uitnoodiging van den Franschen
minister-president Briand had gisteren
middag in hotel Des Bergues een lunch
I.plaats waaraan werd deelgenomen door
de eerste gedelegeerden van 27 Europ.
- «KaLor,Tna.a.nsluitingaandezelunch
had een bespreking plaats over het denk
beeld der economische Vereenigde Staten
van Europa. Over dit onderwerp werd het
woord gevoerd door den Franschen pre
mier Briand, den Duïtschen rijksminister
van Buitel landsche Zaken Henderson,
den Zwitserschen gedelegeerde Motta, den
Belgischen minister van Buitenlandsche
Zaken Hymans, den Joego-Slavischen mi
nister van Buitenlandsche Zaken Marin-
kowitsj en den Oosbenrijkschen bonds
kanselier Van Streeruwitz. Het door
Briand aan de orde gestelde vraagstuk
werd zeer ernstig en zeer levendig be
sproken. Geen der sprekers voerde fun-
damenteele bezwaren aan; eenigen hun
ner maakten echter reserves.
Als resultaat van deze bespreking werd
aan Briand het verzoek gedaan, zijn denk
beelden en de resultaten dezer bespreking
in een memorandum samen te vatten en
dit aan de betrokken ministers van Bui
tenlandsche Zaken te doen toekomen.
Deze ministers zullen aan de hand van
dit memorandum in contact treden met
him regeeringen en op een nog nader te
bepalen tijdstip zullen de discussies over
dit onderwerp worden voortgezet. Briand
zal voorts rapport uitbrengen aan de
V olkenbonds vergadering.
Verkiezingen voor den Volkenbondsraad.
Polen herkozen; Joego-Slavië
en Peru nieuwe leden.
De Volkenbondsvergadering heeft Po
len tot lid van den Bondsraad herkozen
met 50 van de 53 stemmen. Joego-Slavië
en Peru werden tot leden gekozen met
resp. 42 en 36 stemmen, ter vervanging
van Roemenië en Chili.
DUITSCHLAND
De Duitsche spoorwegtarieven.
Verhooging geweigerd.
Officieel wordt medegedeeld, dat de
rijksminister van verkeerswezen het ver
zoek van de Duitsch rijksspoorwegen om
de spoorwegtarieven te mogen verhoogen
van de hand heeft gewezen met 'fc ook op
de ondertusschen ingetredene en aanhou
dende gunstige ontwikkeling van verkeer
en inkomsten.
ENGELAND
Rusland en Engeland.
De hervatting van de
onderhandelingen.
De Geneefsche correspondent van de
„Daily News" meldt, dat er kans bestaat,
dat de Britsche onderhandelingen met de
sovjet-regeering eerlang zullen worden
hervat met een bespreking van de punten,
die eenige weken geleden aanleiding ga
ven tot het onderbreken der bespre
kingen.
PALESTINA
Toestand in Palestina rustig.
Het departement van Koloniën deelt
mede, dat volgens uit Palestina ontvan
gen berichten de toestand daar rustig is.
De personen, die gearresteerd zijn om
dat zij er van verdacht worden 'betrok
ken te zijn geweest bij de jongste in
cidenten, worden thans voor een voor-
loopige rechtbank gebracht. Te Hebron
is gisteren een „identificatie-parade" ge
houden, die werd bijgewoond door eenige
Joodsche ooggetuigen, die voor dit doel
onder politie-escorbe naar het politie-bu-
reau waren gebracht.
CHINA.
VERWOEDE STRIJD OM
PROGRANITS JNAJA.
Stad door de Sovjet-troepen bezet
Later door de Chineezen
heroverd.
Officieel wordt medegedeeld, dat na
een feilen strijd, die twee dagen duurde,
de Russen de Ohineesche stad Progra-
nibsjnaja innamen. Echte-r slaagden de
Chineezen er gisterenavond in, de stad
op de Russen te heroveren.
Reuter meldt nog uit Tokio, dat de Rus
sische aanval gesteund .werd door vlieg
tuigen, die bommen op de stad wierpen.
Het station en de aangrenzende huizen
moeten daardoor in brand zijn gevlogen.
De bevolking vluchtte in kelders; velen
werden echter het slachtoffer van het
bombardement.
Thans staat de stad opnieuw onder
zwaar artillerievuur; op verschillende pun
ten is brand uitgebroken.
Uit Moekden wordt nog aan de „Times"
gemeld, dat Sovjet-Rusland thans oorlog
voert tegen China zonder dat een oorlogs
verklaring is gedaan. De jongste bewe
gingen der roode troepen zijn gevolgd op
de aankomst van versterkingen en de
reorganisaties door Blücher. Verdere ver
sterkingen worden in de komende week
uit Moskou verwacht. De Chineesche troe
pen hebben bevel gekregen zich te ver
dedigen, doch geen Sovjet-gebied binnen
te dringen.
Do aanval op Toengning, waarvan gis
teren melding werd gemaakt, is mislukt.
Een invasie van het Soeiyen-district tus
schen Oessoeri en Amoer wordt gemeld
cn een Chineesche troepen-afdeeling na
bij het dorp Woesoe werd
zich terug te trekken.
De Amsterdamsche Wethouderscrisis.
De ei s c he n der S. D. A. P.
afgewezen.
Namens de Christelijke Historische
Raadsfractie heeft mej. Mr. C. Frida Katz
een schrijven gericht aan den voorzitter
van de Sociaal-Democratische Raadsfrac
tie, den heer E. Boekman, mededeelende
dat de door de S. D. A. P. gestelde voor
waarden beletten met hen in onderhande
lingen te treden.
Een eventueel aanvaarden van de ge
stelde voorwaarden, welke een geheel pro
gram inhouden, door eenige fractie in den
gemeenteraad zou beteekenen, dat de tob
deze fractie behoorende raadsleden zich
den wil van de Sociaal-Democratische
fractie lieten opleggen, tengevolge waar
van zij hun zelfstandigheid geheel zouden
verliezen.
De C. H. fractie is van meening, dat een
oplossing der wethouderscrisis niet dicta
toriaal, doch door overleg tot stand moet
komen.
Congres Ned. R. K, Middenstandsbond.
Bezoek van d e .i .^'artsbisschop.
Naar „De R. K. Middenstander" meldt,
zal Z. D. H. Mgr. H. van de Wetering,
Aartsbisschop van Utrecht, een bezoek
brengen aan het Congres van den Ned.
R. K. Middenstandsbond, dat van 24-$6
Sept. a.s. te Almelo zal gehouden worden.
Mgr. zal bij de opening van het congres
op 25 September des morgens om kwart
voor U aanwezig zijn.
Middelbaar Technische School te Haarlem.
Het tienjarig bestaan.
Zaterdag is het feit herdacht, dat de
Middelbaar Technische school voor bouw
kunde, weg- en waterbouwkunde, werktuig
bouwkunde, e'lectro-techniek en scheeps-
bou/wkunde te Haarlem, 10 jaar bestond.
Des middags hield het bestuur van de
Vereeniging voor Nijverheidsonderwijs een
receptie. Vele autoriteiten, industrieelen,
oud-leerlingen en ouders kwamen het be
stuur gelukwenschen. Voorts waren aan
wezig deputaties van den Bond van leer
aren aan nijverheidsscholen in Nederland,
Middelbaar Technische School te Amster
dam, en leerlingencorpsen. Onder de ge
diplomeerde leerlingen, die van heinde en
verre waren gekomen, bevonden zich ook
twee die in Venezuela werkzaam zijn.
Den geheelen dag bestond er gelegen
heid tot bezichtigen van het schoolgebouw,
de daar aanwezige machinerieën, toestel
len en verzamelingen, alsmede van de door
de leerlingen vervaardigde teekeningen.
Des avonds had een bijeenkomst in den
Stadsschouwburg plaats. Door 'het Schouw -
booneel werd vertoond „Familie Stastok".
De rivierverbindingen met Brabant.
Waarschijnlijk Zal t-B o m m e 1
vóór N ij m e g o n.
De Minister van Waterstaat heeft aan
de Kamer van Koophandel en Fabrieken
voor 's-Hertogenbosch en Omstreken me
degedeeld, dat met den bouw der brug
over de Waal bij Zalt-Bommel spoedig za'l
worden begonnen en naar het zich laat
aanzien zal voorafgaan aan den bouw der
brug bij Nijmegen, omdat de bouw dezer
laatste brug afhankelijk is van administra
tieve voorbereiding en onderhandelingen.
Visscher» met de zegen.
De Minister van Staat. Minister van
Binnenlandsöhe Zaken en Landbouw, heeft
bepaald, dat de gesloten tijd voor het vis-
schen met de vischzegen dit jaar zal ein
digen op 16 September in: het Nieuwe
Diep, onder de gemeente Amsterdam; de
Kaagpiassen; het Braassemermeer en het
Ingebroken gat; de Wijde Aa en het Pad-
degafc; dé Westpias en het Binnen- en Bui-
tendijksche water onder de gemeente Aals
meer; het Amstel-Drechtkanaal, en den
Rijn van Leiden naar Katwijk.
Brandmeesters geen ambtenaren in den
zin der wet.
Gedep. Staten van Noord-Holland heb
ben nietig verklaard het besluit van den
Gemeenteraad van Koog aan de Zaan, om
den heer J. Gruys, brandmeester aldaar,
niet als raadslid toe te laten. Zij stelden
daarbij tevens vast, dat brandmeesters
geen ambtenaren zijn in den zin der wet.
Herziening Rijwielbelasting.
De Bond van Rijwiel- en Motorhandela
ren (B.R.H.N.) heeft zich met een uitvoe
rig sóhrijven gewend tot den Minister van
Financiën. Op billijkheidsgronden beveelt
hij daarin eene herziening van de inning
der rijwielbelasting aan in dier voege dat
de prijs voor een belasting-merk vermin
derd wordt mot ongeveer 1/12 voor iedere
verstreken maand van het belastingjaar.
Verder acht hij het gewenscht dat het be
lastingjaar 1 Maart of 1 April aanvangt.
De Bond heeft alle organisaties op rij
wiel-handelsgebied en den A. N. W. B. ver
zocht deze herzienings-actie te steunen.
De Nederl. R. K. Bouwvakarbeiders-
bond „St. Joseph" is in de maand Augus
tus met 605 leden in ledental ver
meerderd en telt thans 22684 leden.
De heer Dumoleijn te Hontenisse
heeft zijn benoeming tot lid der Eerste
Kamer niet aangenomen.
De vorige week zijn 4.340.000 eieren
naar Engeland uitgevoerd.
In drie weken tijds hebben te Den
Haag 11.225 personen zich laten in
enten.
KARDINAAL VAN ROSSUM
TE TILBURG.
Bezoeken aan twee kloosters.
Défilé de
3 r e omgingen.
Ondanks het particuliere karakter van
het bezoek dat Zijne Eminentie aan Til
burg brengt, getuigden de nationale vlag
gen op stadhuis en toren der Groote kerk
van de ingenomenheid der stad met de
komst van den Hoogen Gast.
Toch heeft deze komst op Zondagavond
bijna onopgemerkt plaats gehad. Om
streeks half acht kwam de Kardinaal, al
leen vergezeld door zijn secretaris dr. Jos.
Drehmans te Tilburg aan in bet moeder
huis der Zusters van de Congregatie van
O. L. Vrouw Moeder van Barmhartigheid
aan den Ouden Dijk. Met groote vreugde
werd de Kerkvorst door de Congregatie,
die zijn protectoraat geniet, ontvangen. Hal
en gangen van het door zijn uitgestrekt
heid indrukwekkende kloostergebouw, wa
ren schitterend versierd met kardinaals
rood, groen en bloemen. Vooral de tooi der
rijke klooster-kapel 'bood een niet te ver
geten aanblik.
Bij den hoofdingang van het klooster
verwelkomd en volgens het ceremonieel
van het Pontificale Romanum naar de ka
pel geleid om er met liturgischen luister
door gansch de communiteit te worden be
groet-
Na deze plechtigheden trok de Kardi
naal, die erg vermoeid was, zich in zijn
particuliere vertrekken terug, waar in allen
eenvoud het souper werd gebruikt en de
algemeene overste der Congregatie en
Moeder Gerulpha. de.zuster van den Kar
dinaal zich eenigen tijd met hun gast on
derhielden. Gistermorgen droeg Zijne Emi
nentie in de kloosterkapel de Communi
teitsmis op, waaronder het koor der Zus
ters op uitnemende wijze enkele Sacra
mentshymnen zong.
Om half elf werd een bezoek gebracht
aan het Missiehuis der Paters van het H.
•Hart aan den Bredaschen Weg, dat even
eens Kardinaal van Rossum als zijn pro
tector mag begroeten.
Op verzoek van den Déken der stad was
Z. Em. bereid gevonden van half één tot
half twee in het Moederhuis der Zusters
een receptie te houden.
Door Deken Sanders, den burgemeester
en den voorzitter van het Petrus Donders
Liefdewerk werd daarbij het woord ge
voerd. Z. Em. beantwoordde op zeer har
telijke wijze de tot hem gerichte toespra
ken en prees vooral de actie van het Pe
trus Donders Liefdewerk.
Gisteravond om zeven uur werd een de-
filé gehouden van deputaties der R. K.
sociale vereenigingen met hunne banieren
waarbij namens allen door Rector Macke-
lenbergh een gelukwensch werd uitge
sproken.
Zijne Eminentie zal tot de mis
sies spreken.
Naar we vernemen heeft de directie der
Philipsfabrieken aangeboden een rede van
Zijne Eminentie Kardinaal van Rossum
uit te zenden, zoodat de Katholieke Neder
landers der geheele aarde, vooral in de
missies van Oost en West. Neerlands Kar
dinaal kunnen hooren. Het is nog niet ze
ker of dit te Nijmegen of te Tilburg zal
geschieden, denkelijk te Nijmegen.
De uitzending der feestelijkheden Woens
dag j.l. door den K. R. O. heeft prachtig
voldaan.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Rede van Stresemann ter V. B.-ver-
gadering.
Opnieuw verwoede strijd in China.
Nadere berichten over de scheepsramp
in Finland. (Buitenl. Berichten, 2e blad).
Dr. Eckener over de toekomst der lucht
schepen. (Luchbv., 2de blad).
BINNENLAND.
Nadere bijzonderheden omtrent den
scheepsramp in het s.s. „Vimeira" te Rot
terdam. (Gera. Berichten, 2de blad).
Negentien schipbreukelingen van een
Joego-Slavisch schip door do Vesuvius"
gered. (Gom. Berichten, 2de blad).
Kardinaal van Rossum te Tilburg ge
huldigd. (Kerkn., 1ste blad).
BENOEMINGEN.
In het bisdom Haarlem.
Z. D. H. de Bisschop van Haarlem heeft
benoemd tot Pastoor te Haarlem (H. Li-
duina) den weleerw. heer L. Schalke, to
Vogelenzang den weleerw. heer F. Burwin-
kel en te Hoek van Holland den weleerw.
heer Th. Loomans, die kapelaan was te
Haarlem (H. Jozef).
Jubileum pater Peters te Aalsmeer.
Zonda-g is op schitterende wijze het 40-
jarig priesterfeest gevierd van den Zeer-
eerw. Pater A. Peters in het Oarmelioten-
klooster te Aalsmeer.
Om 10 uur droeg de jubilaris in de over
volle kapel een plechtige H. Mis van dank
baarheid aan God op. Het mannen- en jon
genskoor van de Kwakel voerde op onbe
rispelijke wijze de driestemmige mis van
L. Perosi uit. Onder de II. Mis sprak de
jubilaris zelf een indrukwekkend woord tot
de geloovigcn. Onder de vrienden van den
jubilaris merkten we op den Zeereerw. heer
Pastoor Wreesman, die na de H. Mis een
schitterend cadeau, namelijk een gouden
kelk, uit naam van de vele vrienden aan
bood. Vele gelukwenschen en geschenken
van allerlei aard werden in den loop van
den dag den jubilaris aangeboden. De ker
kelijke feestviering werd 's namiddags met
een plechtig Lof gesloten.
Naar de Noorsche Missie.
In de Noorsche Missie is aangekomen
de Weleerw. heer v. d. Vlugt, L i s s e.
Pater Damianus Kortmann.
In het te Leuven gehouden provinciaal
kapittel der Paters Minderbroeders Con-
ventueelen is gekozen tot gardiaan te Leu
ven (Brusselscho Straat) de zeereerw. pa
ter Damianus Kortmann.
Pater W. Aewerdonk S.J. t
In den ouderdom van 58 jaren is, na
voorzien te zijn van de H.H. Sacramenten
der Stervenden, overleden de zeereerw.
Pater W. Aewerdonk S.J. Sinds ruim een
jaar was pater Aewerdonk verbonden aan
het Retraite-huis tc Vught.
Dahlia's. 1
De grootste dahliakeuring en -tentoon
stelling dio tot nog toe in het land geor
ganiseerd is, wordt, gehouden door de Ne
derland sc<he Dahlia-vereoniging in samen
werking met de afdeeling Haarlem van de
Koninklijke Nederlandsche Maatschappij,
voor tuinbouw en plantkunde cn wel op 19,
20, 21 en 22 September in do beurszaal van
het Krelagehuis aan de Leidschevaart te
Haarlem. De opening zal plaats hebben op
19 September om 2 uur doo? den burge
meester van Haarlem.
VOETBAL.
Tsjecho Slowakije—Hongarije 1—1.
De voetbalwedstrijd tusschen Tsjecho
Slowakije en Hongarije te Praag ge
speeld vond plaats voor ongeveer 30.000
toeschouwers. De Tsjechen namen roods
na vijf minuten de leiding door Svoboda
en eerst tien minuten voor het einde ge
lukte het Hongarije door Kalmar gelijk te
maken. Hongarije speelt thans te Boeda
pest tegen Italië in het tournooi om den
Europa-cup.
