V
20ste Jaargang
WOENSDAG 28 AUGUSTUS 1929
No. 6268
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32
LEIDEN
TOCH NOG EEN ACCOORD
BEREIKT
BUITENLAND
gen'
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voornitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
jjj onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
franco per post f 2.95 per kwartaal
Geïllustreerd Zondagsbladis voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Mt nummer bestaat uit twee bladen
ROME OVER DE
CHRIS JELIJKE ORGANISATIE.
I.
Het patroons-consortium van de streek
RoubaixTourcoing had a-an de H. Con-
[re-gatie. van het Concilie verzocht, haar
xjrdeel te geven over den strijd, die was
uitstaan tusschen genoemd Consortium en
[e Christelijke vakvereenigingen.
Genoemde Congregatie heeft nu een
schrijven gericht aan den Bisschop van
dit bekend te maken aan de
jelanghebbende partijen.
Dit zeer gewichtig document is uitge
vaardigd onder onmiddellijk toezicht van
lie H. Stoel.
,De Maasbode" heeft het schrijven, ge
publiceerd in de „Acta- Apostalicae Sedis"
in volledigen tekst vertaald.
Na eerst te hebben herinnerd aan de
bevoegdheid van de Kerk inzake sociale
kwesties, wijst het schrijven op do. pause-
e uitspraken inzake de vakvereenigin-
ter bevestiging van de volgende stel
lingen.
I. De Kerk erkent en bevestigt, voor
jatroons en voor arbeiders het recht, vak
vereenigïngen te stichten, hetzij geschei-
ien, hetzij gemengd, en ziet daarin een
doeltreffend middel voor de oplossing van
bet maatschappelijk vraagstuk.
II. Bij den huidigen stand van zaken
icht de Kerk de stichting van zulke vak-
■ereenigingen zedelijk noodzakelijk.
III. De Kerk spoort aan tot het stich
ten van. dergelijke vakvereenigïngen.
I IV. De Kerk wil, dat de vakvereenigin-
K&n gesticht en bestuurd worden volgens
de beginselen van Christelijk geloof en
zedeleer.
V. De Kerk wil dat de vakvereenigin
gen werktuigen van eendracht en vrede
zijn 'en daarom wekt. zij op tot de vor
ming van gemengde commissies als bind
middel tusschen. hen.
VI. De Kerk wil dat vakvereenigingen
gesticht, door en voor Katholieken uit Ka
tholieken bestaan zonder evenwel te ont
kennen, dat bijzondere noodzakelijkheid
kan verplichten anders te handelen.
VII. De Kerk spoort alle Katholieken
aan tot vereeniging voor een gemeen-
schappelijken arbeid in- Christelijke liefde.
Ligt hier geen aanleiding ook voor Ka
tholieken in Nederland, om 'ns na te
denken over hun meening betreffende de
Christelijke, de Katholieke vakvereenigïn
gen van arbeiders?
De bedoelde Katholieke Fransch© werk
gevers hadden naar Rome gemeld, dat de
Christelijke vakvereenigïngen niet werke-
k Christelijk zijn.
Treft men ook niet bij ons Katholieken
aan, die meermalen van Katholieke vak
vereenigïngen. en dezer leiders meehen te
mogen verklaren, dat ze „rood" zijn?
Aan <3© ^tevreden Katholieke Fransche
werkgevers wordt van uit Rome geant
woord de beweringen, die zij aanvoe
gen ter jftaving van. hun. afkeurend oor
deel over de vakvereenigïngen der Katho
lieke werknemers: lo. dat sommige dezer
beweringen overdreven zijn2o. dat
andere en wel die aan de vakvereeni
gingen verwijten, dat. deze „rood" zijn
rgeheel van gnond ontbloot en
inreohtvaardig zijn;" 3o. dat in
lie vakvereenigïngen wél tactische fou-
en zijn begaan, en dat er door de leden de
zer vereendgingen ook wel woorden, zijn ge
sproken, welke „niet geheel en al overeen
komstig de Katholieke leer zijn."
Als deze stellingen met duidelijke uit
spraken van het hoogste kerkelijk gezag
ijn. toegelicht, vervolgt het schrijven:
In het licht van deze beginselen en
deze wenken, ziet men duidelijk den
weg, die moet worden gevolgd, om bil
lijk te oordeelen over de vraag die ons
bezighoudt.
Om te beginnen met de vakvereeni-
gin gen van arbeiders, men kan aan
Christelijke werklieden het recht niet
weigeren zelf vakvereenigingen te
stichten, die onderscheiden zijn van
patroonsvereenigingen, zonder daar
nochtans tegenover te staan. En dit
vooral wanneer, zooals hier het geval
is, deze vakvereenigingen gewild en
aangemoedigd zijn door het kerkelijk
gezag, bevoegd volgens de regels van
de Katholieke maatschappijleer, die
onderhouden, moeten worden door de
leden, erkend door haar statuten en
door. haar werkzaamheid als vakver-
©eniging, en waaruit deze moeten le
ven, vooral uit. de Encycliek „Berüm
Novarum."
Verder is het duidelijk, dat de op
richting van zulke vakvereenigingen,
onderscheiden van patroonsvereeni-
is met den maat-
schappelijken vrede, omdat zij eener-
zijds uit beginsel den klassenstrijd ver
afschuwen en het socialisme onder al
zijn vormen, en omdat zij van. den an
deren kant het sluiten van collectie
ve contracten toestaan om vredelie
vende betrekkingen tusschen kapitaal
en arbeid vast. te stellen.
En de fabrikanten moeten daarin
niet een daad van wantrouwen zien,
vooral in de huidige omstandigheden,
nu, tegenover de vakvereenigingen
van socialisten en communisten, het
duidelijk is, dat de vakvereenigingen
van Christelijke arbeiders moeten ge
vormd en begunstigd worden, opdat de
arbeiders hun wettige economische en
tijdelijke belangen kunnen verzorgen
zonder schade voor hun geestelijke en
eeuwige belangen.
Op dit punt schijnt, er geen strijd te
bestaan tusschen de twee twistende
vakvereenigingen. In zijn tweede rap
port verklaart de heer Mathon (de
voorzitter van bovengenoemde werkge-
versvereeniging) dan ook, dat het con
sortium van patroonsvereenigingen
„vurig wenscht de oprichting van wer
kelijk Christelijke vakvereenigingen,
die de belangen der arbeiders verde
digen" deze belangen vergelijken met
.de zijne, in alle vrijheid en onafhan
kelijkheid met de patroonsorganisaties
onderhandelen en dat beide de oorza
ken van tweedracht moeten bestudee-
ren in alle gelijkheid, in alle recht
vaardigheid, en zonder vooroordeel,
met gevoelens van Christelijke liefde,
die de harten van beide partijen die
nen te bezielen."
Het verschil bestaat hierin dat het
consortium meent, dat de christelijke
vakvereenigingen. tot dusver niet wer
kelijk Christelijk zijn met a. w. het
meent, dat deze bij de uitoefening van
haar werkzaamheid feitelijk niet
trouw zijn geweest aan de beginselen
van de Christelijke maatschappijleer en
als bewijs hiervoor draagt, 't consor
tium 'n zeker aantal beweringen aan.
De meening en de goede trouw der
vragers ter zijde gelaten, ziet men on
middellijk, hoe zwaar de beschuldi
ging is. Alvorens °dan ook eenig oor
deel uit te spreken, heeft de. II. Con
gregatie bevel gegeven tot veelvuldige
en ernstige onderzoekingen: zij heeft
uit zeer gezaghebbende bronnen vol
komen geloofwaardige inlichtingen
verzameld om den grond van een zoo
zware beschuldiging te beoordeelen.
Nu dit gedaan is meent .de H. Con
gregatie te moeten verklaren dat, vol
gens de onwraakbare stukken en de
verzamelde bewijzen, sommige bewe
ringen overdreven zijn; andere-, de
ernstigste, die aan de vakvereenigin
gen een geest van Marxisme en staats
socialisme toeschrijven, zijn geheel
van grond ontbloot en onrechtvaardig.
Nochtans ontkent de H. Congrega
tie niet, dat de Christelijke vakver
eenigingen enkele tactische fouten
hebben begaan en dat sommige van
haar leden in 'b openbaar woorden
hebben gebruikt, die niet geheel en al
overeenkomstig de Katholieke leer
zijn.
Zou dit antwoord misschien ook niet
gegeven kunnen worden aan de zoo juist
door ons bedoelde Katholieken in' Neder
land?
Ook ten onzent worden er wel door Ka
tholieke vakvereenigingen tactische fou
ten gemaakt; ook ten onzent zijn er wel
onder de leiders dezer vereenigingen, die
wel 'ns meeningen verkondigen welke „niet
geheel en al overeenkomstig de Katholieke
lefer zijn." Hetzelfde kan echter worden
gezegd van de zuster-vakvereenigingén, die
der Katholieke werkgevers.
Maar ook ten onzent zijn de bezwaren,
die door sommige Katholieken, openlijk
of bedektelijk tegen de Katholieke vak
vereenigingen worden geopperd, dééls
overdreven, dééls nl. als ze de aa-ntij
ging van „socialistisch" bevatten in
strijd met de waarheid en de rechtvaar-
Die bezwaren van. sommigen tegen de
Katholieke vakvereenigingen zouden wel
voor 'n zeer groot deel, zoo niet geheel en
al verdwijnen, als begrepen werd, als klaar
werd ingezien door allen, wat Mgr. Aien-
genent. schreef in zijn Vastenmandement
1929:
„Het streven der arbeiders naareen
stoffelijke welvaart is volstrekt niet mate
rialistisch. Zoolang dal. streven zich be
weegt binnen de grenzen en ondergeschikt
blijft aan de behartiging der geestelijke
belangen, ligt het geheel en al binnen het
bestel der Goddelijke Voorzienigheid, Die
den mensch sahiep niet alleen met een on
sterfelijke ziel, maar ook met een stoffe
lijk of materieel lichaam."
PLUS MINUS 80 DER BRITSCHE EISCHEN INGEWILLIGD
Een zitting van 5 uur tot half 2 's nachts
In een Duitsche persconferentie werd
nog hedennacht medegedeeld, dat. de 5
mogendheden het eens zijn geworden over
de punten, die hen verdeeld hielden, doch
nog niet over de punten die Duitschland
betreffen.
Dit zijn: le. d'e overschotten van het
Dawesplan; 2e. de verhouding tusschen
voorwaardelijke en onvoorwaardelijke an
nuïteiten en 3e. de bezettingskosten.
Omtrent die 3 punten zouden de Duit-
schers hedennacht nog een schriftelijk
voorstel ontvangen waarna om 11 uur he
denmorgen de 6 mogendheden weder zou
den bijeenkomen om daarover te spreken.
Om 4 uur 's middags zouden de bij de
bezetting betrokken mogendheden verga
deren, waarna om b uur de politieke com
missie zal bijeenkomen ter bespreking van
de ontruimingskwestie en de kwestie van
de commissie voor vaststelling en verzoe
ning.
Komt men met een en ander dien dag
gereed, dan zal Donderdag de plenaire
zitting va-n de conferentie gehouden wor
den.
Wat het accoord betreft, dat tusschen
de 5 mogendheden is tot stand gekomen,
dit zou neerk' nen 53\\78 n 78.5 pet. van de
oorspronkelijke Engelacne vordering.
Enkele cijfers.
In de Engelsche perconferentie werd
het. volgende medegedeeld:
Er is in beginsel overeengekomen, dat
de andere crediteur-mogendheden door
een correctie binnen het kader van het
Young-plan, welke aan de goedkeuring van
Duitschland zal zijn onderworpen, aan
Groot-Brittannië extra 40 millioen Mark
per jaar zullen verrekenen, waarvan 36
millioen Mark zal bestaan uit sommen in
eens, in annuïteiten, gegarandeerd door
de andere crediteurmogendheden en dat
Groot-Brittannië deze 36 millioen zou
ontvangen als een onvoorwaardelijke an
nuïteit, 18 millioen uit. het sa-ldo der on
voorwaardelijke annuïteiten, beschikbaar
onder het plan voor de verdeeling en ten
slotte extra 42 millioen Mark, welke be
schikbaar zou worden gesteld door een
andere regel, behoudens goedkeuring van
Duitschland, van de jaarlijksche bedragen
der onvoorwaardelijke annuïteiten, zonder
het totaal te verhoogen op zoodanige wijze,
dat het bedrag, beschikbaar voor d'e ver
deeling onder de crediteur staten na te
hebben voldaan aan den dienst van de
Dawesleening, ieder jaar een vaste som
zou zijn.
Aldus zou Groot-Brittanië in totaal 96
millioen Mark ontvangen als onvoorwaar
delijke annuïteit; verder, als toevoeging
tot de reeds overeengekomen punten met
betrekking tot de leveringen in natura.
aanvaardde de Italiaansche delegatie, dat
de Italiaansche staatsspoorwegen, gedu
rende 3 jaren, jaarlijks 1 millioen ton En
gelsche steenkool tegen de beste, export
prijzen op de Britsche vrije markt, gelden
de op den datum van-ieder contract, zul
len afnemen. Een slotovereenkomst, om
vattende deze punten wordt voorbereid.
Aan het slot. der persconferentie werd
meegedeeld, dat de overeenkomst, betref
fende de steenkolen was opgemaakt door
Graham en Pirelli Er werd opgemerkt.,
dat Engeland door deze overeenkomst op
buitengewone wijze voldoening krijgt en
dat hetgeen in het accoord is opgenomen
geheel verschilt va-n wat om 5 uur, bij den
aanvang der vergadering, bestond.
Verjaardag van hot Kellogg-pact.
Als een aardige bijzonderheid mag wel
worden vermeld, dat het accoord juist be
reikt werd op den verjaardag van het
Kellogg-pact.
Een „vreugdevuur".
Dat het wachten den verzamelden jour
nalisten op het Binnenhof gisteravond lang
viel. laat zich indenken.
Men kan het den journalisten niet kwa
lijk nemen, dat. zij ondanks kleine teekenen
van herleefde hoop, het wachten meer en
moer moede werden, en dat zij zelfs mid
delen zochten om zich op het. binnenhof
wat beter te amuseeren.
Padvinders trachtten hen reeds met
reepen chocolade te troosten. Limonade
werd eveneens beschikbaar .gesteld en gre
tig gedronken.
Bij 'het vallen van de duisternis begreep
men echter, hoe aardig ook een vuurtje
zou staan.
Ieder offerde zijn kranten, zoodat een
respectabele brandstapel was verkregen.
Weldra stegen de vlammen in de hoogte
onder luid gejuich van de rondom gezeten
vertegenwoordigers der pers en tot groot
vermaak van de perschefs en aindere on
dergeschikte leden der delegaties, die bo
ven in de Eerste Kamer de beraadslagin
gen niet. mochten bijwonen en thans hun
ramen opengooiden om van de vermake
lijkheden der journalisten kennis te nemen.
Allen schenen met vreugde deze buiten
gewoon vermoeiende conferentie in rook
te zien opgaan.
Toen echter een politie-agent vond. dat
het spelletje lang genoeg geduurd had,
kwam hij met een emmer water aandragen
en ibluschte aldus dezen brand op 't Bin
nenhof onder een 'luid hoongesohreeuw van
alle journalisten, die hier in een zeldzame
solidariteit vereenigd waren en een ge
schreeuw aanhieven, dat stellig ook tot de
gedelegeerden zal zijn doorgedrongen.
Het accoord.
Toen, zooals gisteren gemeld, de situatie
door de hernieuwde weigering van Snow-
den /hopeloos scheen, heeft. Briand aan
Jaspar het verzoek gericht Dinsdagmiddag
tegen 5 uur ©en bijeenkomst te willen be
leggen van de zes uitnoodigende mogend
heden. Deze bijeenkomst duurde van 5 uur
tot 's nachts half twee en eindigde met
een principieel accoord. De Duitsohe gede
legeerden verlieten de vergadering in den
loop van den avond. Do journalisten, die
zich om den Duitschen minis'ter Wirth ver
drongen, kregen ten antwoord, dat het ijs
gebroken was. De Duitsche delegatie liet
thans de andere delegaties alleen in de
hoop, dat zij het onderling eens zouden
worden, in elk geval de Duitsche legatie
bereid zou zijn, onmiddellijk naar de Eer
ste Kamer terug te keeren.
Omstreeks 1 uur 's nachts werd de Dhit-
sche delegatie teruggeroepen, het accoord
was bereikt.
FRANKRIJK.
De communistische bank te Parijs.
De communistische bank voor arbeiders
en boeren te Parijs, die een poos gesloten
is geweest terwijl er een gerechtelijk on
derzoek naar den toestand van de bank
aan den gang was, is vanochtend voor het
publiek heropend. Zonder incidenten.
MEXICO.
Verkiezingsonlusten in Mexico.
Eén doode, ruim hortderd
gewonden.
Volgens een „Associated Press"-bericlvt
uit Forreon heeft de gouverneur van den
staat Coahuila meegedeeld, dat Zondag in
verschillende deelen van dezen staat ern
stige verkiezingsonlusten hebben plaats
gehad, waarbij een man gedood en ruim 100
gewond zijn, van wie 2 waarschijnlijk doo-
dehjk.
OOSTENRIJK.
De pacificatie van Europa.
Een rede van mgr. Seipel.
Di-. Seipel, de vroegere Oostenrijksche
bondskanselier, heeft in een vergadering
der Katholieke vredesbonden gesproken
over de pacificatie van Europa.
Hij wees er op, dat de tijd daarvoor rij
per is dan vroeger. Aanwijzingen daarvoor
geven de internationale arbitrage van den
Volkenbond en het Kellogg-pact. Voor den
vrede van Europa zijn vertrouwen, goeden
wil en de inspanning van allen noodig.
Slechts dan kan een oplossing worden ge
vonden.
AFGHANISTAN.
Nog hevige gevechten.
Gemeld wordt, dat een belangrijke de
legatie van den Hazara-stam te Kaboel
is aangekomen om namens den stam den
eed van trouw aan Mabib Oellah af te
leggen. Hevige gevechten zijn geleverd
nabij Khost en Gardez, welk© beide nog
worden belegerd, hoewel er belangrijke
versterkingen zijn heen gezonden.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het accoord ter Haagsche conferentie is
op het laatste nippertje bereikt. Italië
geeft toe.
De troebelen in Palestina. Zal do Volken
bond er zich mede bemoeien?
De Zeppelin boven Amerika. (Luchtv. en
Telegrammen).
Ir. Grasé van de Fokkerfabrieken over
leden. (Lucht., 2e blad).
BINNENLAND.
Nieuwe gevallen van alastrim te Rotter
dam. (Gem. Berichten, 2de blad).
Kind uit een trein gevallen en overletfen.
(Gem. Berichten, 2de blad).
Weer verscheidene ernstige verkeers
ongelukken. (Gem. Berichten, 2de blad).
RUSLAND.
De ononderbroken werkweek in Rusland.
Het Russische volkscommissariaat heeft
besloten, in het nieuwe financieele jaar
met de invoering van de ononderbroken ar
beidsweek in de bedrijven te beginnen.
Tot dat doel zal oen bijzondere regeerings-
commissie ingesteld worden.
Voor het Jodendom in Ruslarvd.
De Poolsche rabbijnen hebben besloten,
in September een algemeenen vastendag
uit te schrijven, als betooging tegen de ver
volgingen, waaraan do Joodsche gods
dienst in de sovjetunie is blootgesteld. De
Joden in de rest van de wereld zullen wor
den uitgenoodigd, dit voorbeeld te vol-
PALESTINA
DE TROEBELEN IN PALESTINA.
Rust teruggekeerd te Jeruzalem
en te Jaffa.
Elders in heiland duren de
onlusten voort.
Het Engelsch communiqué van het mi
nisterie van Koloniën zegt: Wij beheer-
•schen den toestand en alles is rustig te
Jeruzalem en te Jaffa, waar de ernstigste
relletjes zich hebben voorgedaan. Buiten
deze steden is het land nog steeds onrus
tig er worden georganiseerde aanvallen
ondernomen door de Arabieren op de tal
rijke, verspreide Joodsche kolonies. Tot.
nog toe is geen poging ondernomen om de
voornaamste openbare diensten te versto
ren.
De versterkingen bestaan uit vier oor
logsschepen, meer dan 3 bataljons infante
rie, benevens pantserwagens en vliegtui-
Het communiqué bericht, dat er anti-
Joodsche aanvallen hebben plaats gehad te
Jaffa op Zondag en te Haifa op Maandag.
In Transjordanië baart de toestand eeni-
ge ongerustheid, maar tot nog toe wor
den geen onlusten gemeld.
De buitenaf gelegen Joodsche buiten
wijken bij Jeruzalem zijn aangevallen, ter
wijl Hebron het tooneel geweest is
een zeer hevigen aanval. Te Gaza zijn
eenige Joden gewond.
De plaatselijke pers is nog steeds stop
gezet. De regeering is begonnen met de
publicatie van een reeks nieuwsbulletins.
Er bestaat geen censuur op buitenlandsche
telegrammen, maar in sommige gevallen
zijn telegrammen 48 uur achtergehouden.
Het aantal slachtoffers in geheel Pales
tina bedraagt: gedood 46 Mohammeda
nen, 4 Christenen en 93 Joden; zwaar ge
wond: 73 Mohammedanen, 12 Christenen
en 153 Joden licht gewond: 45 Mohamme
danen, 27 Christenen en 116 Joden.
De incidenten voor den
V olkenbond?
Naar gemeld wordt, heeft de vertegen
woordiger van het SyrischPalestijn ach
congres te Genèvo in opdracht, en uit naam
van zijn organisatie een schrijven gericht
aan sir Eric Drummond, don secretaris
generaal van den Volkenbond, waarin
ernstig geprotesteerd wordt tegen het op
treden der Engelsche troepen tijdens de
onlusten te Jeruzalem (het werpen van
bommen enz.) en waarin een nauwkeurig
onderzoek wordt verlangd naar de gebeur
tenissen in Palestina van de laatste weken.
Wat met dit schrijven gebeuren zal,
staat nog niet vast. Waarschijnlijk zal het
worden voorgelegd aan den raad van den
Volkenbond, die op 30 Augustus a.s. bij
een komt.
