DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
XlIIe NEDERL. LITURGISCHE WEEK
Aptschap Voorschoten
W. V. BiOORT
Weer een nieuw aanbod aan Snowden
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Foor Leiden 19 cent per week f 2.5Ö per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit twee bladen
V Nog 'n enkel woord. i V-.
Wij schreven Zaterdag onder het ver-
ilag van de gemeenteraadsvergadering van
Noordwijk waarin aan de orde was ge
weest de door ons besproken speech van
dr.v. Nes bij de installatie van den burge
meester het volgende:
De voorzitter der Katholieke Raads
fractie, de heer C. Alkemade. heeft na
een kort. en duidelijk betoog verklaard,
dat de Katholieke Raadsfractie „deze
zaak thans als afgedaan beschouwt".
Dat was verstandig. De heer Alke
made mocht te voren veronderstellen,
dat de heer v. Nes niet zou kunnen ont
zenuwen de drie redenen, waarom, naar
de meening van de Katholieke Raads-
fraetie, het. houden van zijn rede bij de
installatie van den burgemeester moet
worden betreurd.
Deze veronderstelling is juist- geble
ken. De heer v. Nes heeft feitelijk het
betoog van den heer Alkemade op geen
enkel der drie punten weerlegd!
Hij heeft alleen verklaard, dat zijn
bedoeling goed is geweest en die be
doeling ©enigszins verduidelijkt. Wij
willen deze verklaring aanvaarden.
En wij meenden 't hierbij te laten.
Om den persoon, wien 't betreft, wil
len wij graag een punt zetten achter wat
Maar 't is ons gebleken, dat wij, in het
belang van de z a a k, waarom 't gaat, toch
nog een enkel woord daarover moeten
schrijven.
Dr. v. Nes heeft niet ontzenuwd d e
drie redenen, waarom de Katholieke
Raadsfractie zijn gewraakte rede betreurt,
•welke redenen zijn aangestipt door den
voorzitter van genoemde Raadsfractie, den
heer C. Alkemade, in een betoog, hetwelk
dit zij terloops opgemerkt het plaat
selijk blad „De Noorwijker" even kort als
slecht heeft „verslaan".
De heer v. Nes is niet ingegaan op de
3 r s t e reden, n.1. dat hij, het woord voe
rend als oudste Raadslid, een persoon-
1 ij k woord heeft gesproken.
Naar aanleiding van de t w e e reden, die
de heer Alkemade aanvoerdde, 31.1. dat de
heer v. Nes een pleidooi heeft, gehouden
voor het openbaar en tegen het bijzonder
onderwijs, zeer te onpas, exuseerde deze
zich, door aan te voeren, dat hij zulks niet-
had bedoeld; dat hij zich niet had kunnen
nitdrukken, zooals hij had. gewild.
De derde reden, door den heer Al
kemade genoemd, waarom de Kath. Raads-
fgractie ontstemd was geworden, was gele
gen in het feit. dat dr. v. Nes uiting had
gegeven aan de, naar hij zeide. bij velen
in de gemeente bestaande vrees omtrent
de onpartijdigheid va-n een katholieken bur
gemeester als zoodanig.
Op deze laatste en o.i. ernstigste
grief reageerde dr. v. Nes door te zeg
gen, dat hij, bedoelde vrees zelf niet dee-
lend, door dit te zeggen alléén de bedoe
ling had gehad, den nieuwen burgemeester
te waarschuwen. Wij nemen het aan. Maar
dan moeten wij er toch ook om in t al
gemeen herhalingen van een dergelijk op
treden te voorkomen pp wijzen, dat een
dusdanige manier van doen eenvoudig niet
door den beugel kan!
Stel u voor, dat b.v. ergeps oen belas
ting-inspecteur aldus wordt verwelkomd:
Er zijn in de gemeente velen, die vreezen,
dat u niet eerlijk zult zijn. Ik deel echter
die vrees niet; enz. Of dat b.v. in een ge
meente een commisaris van politie wordt
begroet door een spreker, die zegt, dat. er
wel velen aan zijn bekwaamheid twijfelen,
maar dat hij er 't wel op durft, wagen. Of
iets anders van dien aard. Alle voorbeel
den gaan mankook deze. Maar zij hebben
met het onderhavige geval toch punten
van overeenkomst, o.a- deze, dat het niet
passend is bij een dergelijke gelegenheid
zoodanige vrees te uiten, die men zelf
fl i e t deelt, tenzij zooals de heer Alke
made te Noordwijk zeide „om haar
te brandmerkon als een dwaasheid of een
insinuatie".
A1 s de heer v. Nes dit laatste in de
Raadsziting van Vrijdag had verklaard,
dan hadden wij niet alleen de goede» be
doeling kunnen accepteeren, maar ook zijn
daad kunnen respecteeren!
Dit laatste woord moest ons terwille
van de zaak, waarom 't gaat nog even
van 't hart.
(Van ©en specialen medewerker).
III.
Een geheelen dag, niet een enkele on
derbreking, voortdurend luisterstil te zijn,
valt doorgaans niet mede, ook al heeft
men de volste belangstelling voor de za
ken, waarnaar men luistert. Men wordt
voortdurend gevuld met steeds andere en
nieuwe gedachten over vaak zoo verschil
lende zaken, dat men op sommige oogen-
blikken in een toestand komt. die de na
tuurkundigen van de Leidsche Universi
teit oververzadigd" zouden noemen. Het
is daarom goed af en toen den geest eens
wat te ontspannen. En ook daarover wilde
ik wel vertellen; maar beter lijkt het eerst
het nuttige gedeelte af te werken, om dan
in een aparten brief eens wat van Brugge
en omgeving te vertellen.
Prof. Z. de Korte van Warmond sprak
over: De Paaschkaars en haar lofzang. De
Paasehkaars is volgens de algemeen ge
volgde opvatting een symbool van Chris
tus: de blanke was beteekent het maag
delijk Lichaam de pit of wiek Zijn ziel, en
de vlam: de Godheid, terwijl het insteken
der vijf wierookkorrels beteekent de balse
ming van de vijf wonden des Heeren. Spr.
wenscht echter ook nog een andere opvat
ting naar voren te brengen, die beter dan
de zooeven uiteengezette grond vindt, in de
Exultet-teksten, d. w. z. het gezang dat de
diakon bij de z.g. wijding van den Paasch
kaars zingt. Aan de hand van den oudsten
ons bekenden tekst van het Exultet in
het z. g. Sacramentarium Gelasiapum
(pl.m. 6de eeuw) betoogt spr. dat de
Paaschkaars beteekent het Paaschoffer
van Katcchumer.en, Christenen eu wijde
lingen aan God.
Het doel van dit offer zou dan zijnden
langzamen overgang voor de Katecliumenen
uit de heidenen van de heidensche offers
tot het Christelijk offer, de H. Mis. Spr.
gaat dan eenige plechtigheden in haar be-
teekenis na. Het nieuwe vuur wordt ont
stoken uit een vuursteen de steen nu
verbeeldt Christus. De driekaars beteekent
den éénen God en drie personen, terwijl de
drievoudige aankondiging achter, midden
en voor in de Kerk van het Lumen Christi
het. licht, van Christus bedoeld was voor
de Doopleerlingen achterin, de Christenen
middenin en de geestelijkheid vóór in de
Kerk. Tenslotte geeft. spr. nog een nadere
verklaring van den Exultet-tekst uit het
Romeinsch Missaal, geleid door de oude
Exultetr-rollen. Men moet weten dat oud
tijds dit gezang door den diaken werd
gezongen vanaf den ambo (preekstoel) en
nu schreef men den tekst op een rol, die
de diaken al zingend over den rand der
ambo heen liet afrollen. Men verluchtte
die rollen met illustraties, ontleend aan
den tekst, en daar het volk zich dan ver
drong rond den ambo om deze te zien,
heeft men zelfs de plaatjes op z'n kop ge
zet, opdat het volk ze in de goede houding
kon bekijken. Deze plaatjes nu geven vaak
den sleutel tot goed begrip van den tekst
zelf.
Daarna sprak kapelaan J. Koelman uit
Bussum over „De donkere metten en
Paaschmetten in cene parochiekerk". Spr.
vertelde in een prettige en beeldende taal
hoe men het. in Bussum- had. klaargespeeld
de indrukwekkende Metten (het nachtge
bed uit het Brevier) gedurende de Goede
Week in een parochiekerk te zingen.
Deze metten worden „donkere" genoemd,
omdat achtereenvolgens alle lichten ge
doofd worden gedurende den loop der
plechtigheid.
Het interessante feit, dat de mogelijk
heid bewijst, prikkelt tot navolging.
Des middags sprak Dom Willibrord van
Nierop O.S.B. over de versiering en in
richting der doopkapel. Spr. gaf de eischen
voor een goede doopkapel aan en gaf aan
schilders en architecten behartenswaardi
ge wenken voor inrichting en versiering.
Prof. Coegaert met zijn lezing met licht
beelden over het H. Doopsel kon slechts in
beeld brengen en nog verder aanvullen wat
Dom v. Nierop had besproken.
De clou van de week was natuurlijk
Pastoor Beukering's inleiding. Er ontbrak
geen enkele deelnemer. Ik geloof niet dat
Pastoor Beukering eenmaal overgeslagen
heeft een Lit. week bij te wonen. Voor
iemand die het nog niet zou weten. Pas
toor Beukering is een Botterdamsch Pas
toor, die in een langen arbeid van jaren
z'n parochie tot een Liturgisch leven heeft
opgevoerd, zooals het waarschijnlijk zijn
weerga niet vindt, en daardoor beschikt
over een rijke ervaring uit de practijk. En
bij is altijd bereid gulweg van die ervaring
mede te deel en. En hij doet het zoo, dat
ook leutige Vlamingen schik in hem heb
ben. Hij vertelde dan hoe men het. klaar
kan spelen een Goede Week met zijn vele
bijzondere plechtigheden toch door de ge-
loovigen te doen meeleven en begrijpen.
Hiermede eindigde onder daverend ap
plaus de derde dag.
Hoewel tot nu toe de hoofdlijn der be
sprekingen steeds liep over de Goede
Week en alles wat daarmede samenhangt,
op den Donderdag werd even van die lijn
afgeweken, om dez" te wijden aan het Li
turgisch woord en -Jen zang.
Teo Witte sprak over het gesproken
woord in den eeredienst.
Spr. besprak eer i den techniek van het
spreken en wees op vele fouten die daarbij
opgemerkt worden. Door talrijke voorbeel
den bewees spreker hoe al die fouten moe
ten vermeden worden. Tenslotte uitte hij
den wensch dat het gesproken woord in
preek en onderrichting zal worden ver
sterkt door hetgeen onze dichters cn schrij
vers vaak zoo schoon hebben gezegd. Te
gen dit laatste is echter altijd het groot
bezwaar, dat de preek dan vaak zou ont
aarden in een ijd -1 woordengepraal; in
ieder geval mag daarvan slechts een spaar
zaam gebruik worden gemaakt.
Rector Vullings propageerde weer eens
overtuigend de Ward-methode om het Gre-
goriaansch onder het volk te brengen.
Deze methode toch brengt de kinderen
er toe zelfstandig te zingen. Een melodie
wordt hen niet uit het hoofd aangeleerd,
maar ze moeten zelf de melodie uit de tee-
kens leeren "vónden, de intervallen zelf
treffen. Doze method^ besteedt veel zorg
aan de eigenlijke - tómvorming en laat
door lichamelijk© vwegingen het Grego-
naanscii r./Lumégevc',- groeien.
In de middagvergadering, die gehouden
werd in de Sint Andries-abdij te Lophem,
waarover een volgende maal meer, sprak
Prof. Kerssemakers uit St. Michiels-Gestel
over den Liturgischen volkszang. Pius X,
aldus spr., en zoo juist weer Pius XI heb
ben de noodzakelijkheid betoond van het
volk de liturgische gezangen te laten uit-
voeren. Die zang toch heeft ten doel om
den eeredienst. grooter luister bij te zet
ten, en het Liturgisch gebed tot betere
uitdrukking te brengen. En waar nu Rome
zoo duidelijk heeft gesproken, moet voor
ons de zaak als afgedaan beschouwd wor
den. Niet lang redekavelen en oordeelen
over de opportuniteit van alles, maar
een daad stellen.
De zang zal het volk beter doen meele
ven met de Liturgie; het volk stelt, een
maal er mede vertrouwd gemaakt, er zelfs
prijs op. Dat zal ook de eenheid ran ons
Christenvolk bevorderen: Allen één hart,
één ziel, zegt St. Basilius, om uit één mond
God lof te zingen.
Velen vervelen zic-h in de kerk, maar
wanneer ze ook in de kerk mee konden
doen, hoe geheel anders zou het worden,
het kerkbezoek zal er zeker mee winnen.
Men heeft nog wel verschillende moeilijk
heden, maar deze worden meer gezocht, om
de zaak van de baan te schuiven. Trou
wens de vele gelukkige feiten bewijzen dat
het wel kan. Spr. gaf de middelen aan,
waardoor we alle wenschen tot werkelijk
heid konden brengen.
Nu kwam, de laatste morgen nog. Aan
alles komt een einde. Maar dit einde zou
glansrijk zijn.
Mgr. Callcwaert zou spreken over de le
zingen van den Vastentijd. We moeten
trachten de gebeden der Kerk te begrij
pen. Spr. geeft dan een kostelijken uitleg
van de Mis van Palmzondag. De eenheid
van gedachte is echter niet overal zoo
gem a ldc el ijk te vinden. Het Evangelie is
echter een leidraad voor de verklaring.
Doch ook hier zijn moeilijkheden. Eenige
regels stelt spr. vast.
Soms is de tekst in zijn beteekenis ver
anderd om beter aan z'n liturgisch doel te
beantwoorden. Spr. geeft daarvan spreken
de voorbeelden.
Soms komt. de zin van epistel en evange
lie overeen. Soms wordt een lezing beëin
digd na den zin waarin de hoofdgedachte
ligt. Soms worden meerdere gedachten ge
vonden in een lezing: wanneer nu dezelf
de lezing, herhaaldelijk gevonden wordt
in gelijksoortige missen of feesten op plaat
sen, zal die de plaats of dat feest de
hoofdgedachte aanwijzen. Nadat spr. nog
eenige aanwijzingen gaf over den ouder
dom der lezingen, welke volgens spr. wel
teruggaan tot de 5de eeuw, sloot hij. onder
daverend aplaus zijn meesterlijk betoog.
Do voorzitter sloot de week met den
wensch, dat al hetgeen in deze week werd
besproken zou worden uitgewerkt in den
loop van't jaar. Spr. verhoopte 'n grooten
bloei ran het godsdienstig leven, als we de
ideeën van deze week zouden kunnen ver
werkelijken. Pastoor Beukering dankte nog
Pater Verwilst voor diens leiding.
ENGELAND
Labour zwerrkt naar rechts.
D c partij moet steunen op
breedere kringen.
Het jaarlirksch Congres van de Engel -
sche Labourpartij, dat de volgende maand
zal plaats vinden verdient bijzondere be
langstelling met het oog op het nieuwe
ontwerf»-reglement en de nieuwe voor
waarden voor toelating tot het lidmaat
schap, die door de Executieve tor goed
keuring zullen worden voorgelegd. Er wor
den n.l. ingrijpende wijzigingen voorgesteld
welke er toe zullen leiden, dat de partij
haar leden uit breedere lagen der bevol
king zal kunnen recruteeren, terwijl ander
zijds de uitsluiting van scheurmakers ver
gemakkelijkt zal worden. In het bijzonder
zal een nieuwe groep worden geschapen,
welke er op berekend is menschen uit den
middenstand en voornamelijk liberalen op
te nemen.
PALESTINA
Britsche troepen naar Palestina.
In verband met de onlusten
tusschcn Joden en Arabieren.
Een bataljon Britsche troepen is uit
Egypte naar Palestina vertrokken in ver
band met de onlusten tusschen de Joden
en de Arabieren aldaar.
Het Britsche ministerie van Oorlog be
richt, dat een tweede bataljon van South
Staffordshire regiment bevel heeft gekre
gen van Malta naar Palestina te vertrek
ken.
Er hebben ook Vrijdag weer incidenten
plaats gehad bij de Klaagmuur te Jeru
salem.
AFGHANISTAN.
Habib Oellah zet een prijs op het hoofd
van Nadir Kahn.
Naar uit Calcutta wordt gemeld heeft
Habib Oellah, die op drie fronten in het
nauw gedreven wordt door Nadir Khan,
een prijs gezet op het hoofd van Nadir
Khan, dood of levend, van 8000.
CHINA.
Het ChineeschRussisch corflict.
Nieuwe opperbevelhebber in
China.
Op een militaire-conferentie, die door
den gouverneur van Mantspoerije Tsjang
Hsoe Liang was bijeengeroepen, is Tsjang
Tsjiang. gouverneur van Kirin, tot- opper
bevelhebber van het anti-sovjet-leger. dat
pas is gevormd, benoemd.
In een communiqué van Tsjang Hsoc
Liang wordt volgens een bericht uit
Shanghai meegedeeld, dat een inspecteur
van den Chineeschen Oosterspoorweg door
roode agenten is vermoord, terwijl hij zijn
dienst verrichtte.
Verder is Woensdag een trein dc buurt
van Koehsiangtoen beschoten, waarbij de
machinist en de stoker gedood werden.
Dc onveiligheid in China.
Zendelingen ontvoerd.
Het Zwitser,sch Telegraaf Agentschap
verneemt uit betrouwbare bron, dat op 24
Aug. verscheidene zendelingen in de Chi-
BUITENLAND.
De conferentie duurt nog voort. Er is een
nieuw schriftelijk aanbod aan Snowden
uitgewerkt.
Britsche troepen naar Palestina in ver
band met de incidenten tusschen Joden en
Arabieren.
Treinramp bij Keulen. Acht dooden.
(Buitenl. Berichten, 2de blad).
De Zeppelin is na een reis door storm en
mist boven Los Angelos aangekomen.
(Luchtvaart, 1ste blad, en Telegrammen).
BINNENLAND.
Overleden is de Vlaamsche dichter Ka-
rel van de Woestijne (L. on K„ 2de blad).
Bij een ontploffing in de Splendor Gloei
lampenfabriek te Nijmegen werden ver
schillende personen gewond. (Laatste Be
richten).
De nationale athletiek- en zwemkam-
pioenschappen brengen verschillende nieu
we records (Sport, 2de blad).
De athletiekkampioenschappen van den
L. V. B. Een groote nederlaag van het L. V.
B.-elftal (Sport, 2de blad).
Twee ontvluchtingen uit het psychopa-
then-asyl.
Met ingang van heden is op zijn verzoek
eervol ontslag verleend als Agent van
„DE LEIDSCHE COURANT'' aan den heer
C. WALENTIJN,
die tot onze tevredenheid de belangen
van het Agentschap heeft behartigd.
Vanaf heden zal de heer
optreden als Agent onzer Courant en zich
belasten met het aannemen van Abonne
menten en Advertentiën.
DE DIRECTIE.
neesche provincie Kanton door een roover-
bende op den berg Kayrin zijn overvallen.
De zendelingen, die uil Wurtemberg ge
boortig zijn. vertoefden daar met hun ge
zinnen. De vrouwen cn kinderen der over
vallenen konden zich in veiligheid stellen,
terwijl de zendelingen zelf werden wegge
voerd.
De onveiligheid moet de laatste jaren
aanzienlijk zijn toegenomen. Zouden uit
het Zuiden nog meer geregelde troepen
worden teruggetrokken, dan moet men op
rog grootere misdaden rekenen.
WOENSDAG SLOTZITTING VAN DE CONFERENTIE
Hard werk.
Er wordt thans hard gewerkt door de
gedelegeerden ter Haagsche conferentie,
lederen avond wordt 'b laab, zelfs Zondag
avond tegen middernacht was het Binnen
hof nog steeds afgezet door bereden po
litie. Een zeker teeken dat do hooge hee
ren weer aan het rekenen zijn. Zaterdag
avond is er tot laat toe gewerkt aan een
niet schriftelijk aanbod door de Vier aan
Snowden.
Het aanbod, dat Jaspar Vrijdag gedaan
had was niet in een nota of memorandum
vermeld. De Belgische premier had het
slechts mondeling overgebracht. Nadat
Snowden het verworpen had, deelde Lou-
cheur aan de socialisten mede, dat de
weigerachtigheid van Engeland waarschijn
lijk slechts het gevolg was van een mis
verstand of zelfs van fouten in de ver
taling. Zaterdagmorgen dan heeft Snow
den om een schriftelijk aanbod gevraagd.
Alvorens tot het opstellen daarvan over
te gaan heeft men blijkbaar eerst nog
eens in persoonlijk contact willen komen.
Daartoe diende een lunch bij Anjema. Of
daar veel over politiek enover finan
ciën gesproken is, kan men voorloopig
niet zeggen. Volgens sommigen zouden
ook de dames moe aangezeten hebben, wat
misschien wel eenigen twijfel mag doen op
komen aan dc geruchten over de groole
politieke beteekenis van dit noenmaal.
Toch dient men aan te nemen, dat die
lunch dc stemming ten zeerste had verbe
terd, wat een lunch trouwens wel eens
meer doet cn wat hij eigenlijk altijd hoort
te doen. Men is dan 's middags ook met
frisschcn moed aan het werk gegaan, maar
het opmaken van het schriftelijke aanbod
bleek dan toch niet zoo heel makkelijk
te zijn. Er is blijkbaar toch nog heel wat
meer noodig dan het verbeteren van een
fout in de vertaling om Snowden te be
vredigen. Na twee, drie uren van onder
handelen was men het nog niet eens ge
worden cn do zitting is ten slotte tot
Zondagochtend verdaagd.
Het zoeken naar Snowdens millioenen
heeft dus nog steeds niet het geweifschte
resultaat opgeleverd en wanneer het be
richt van Briands vertrek bevestigd wordt,
is het niet onwaarschijnlijk, dat Briand
aan zijn collega's zal vragen of Frankrijk
misschien een deel zal moeten ofstaan van
wat het door het plan-Young verkrijgt.
In ieder geval werd men 's avonds weer
