20ste Jaargang
DONDERDAG 22 AUGUSTUS 1929
No. 6263
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
XlIIe NEDERL. LITURGISCHE WEEK
Een geprikkelde stemming te Den Haag
BUITENLAND
KERKNIEUWS
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 93S - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeolingen wordt
het dubböle van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
I.
(Van een specialen medewerker).
De Nederlandsche Liturgische weken
rijn een telkens terugkeerend reveil van al
degenen, geestelijken zoowel als leeken,
die in de Liturgische beweging van onze
dagen een' leidende of dienende functie
hebben. De moderne Liturgische beweging
is geen nieuwlichterij, ook geen muf sa
menraapsel van antiquiteiten, maar een
springlevend iets, dat telkens intensiever
in het godsdienstig leven ingrijpt.
Zij wil toch niets anders, dan de H. Li
turgie der Kerk, dat immer groeiende en
wassende Heilsmiddel van Christus en
Zijn H. Kerk, doen kennen en waardee-
ren als de groote en veilige richtsnoer
van het Christelijk leven. En nieinand, die
een open oog heeft voor het bloeiend gods
dienstig leven van het Katholiek Neder-,
land van vandaag, kan ontkennen dat een
groot deel daarvan te danken is aan een
goed begrepen en weldoorgevoerde Litur
gische beweging. Hoe dieper ook de H.
Liturgie wordt begrepen en beleefd, des
te dieper en vruchtbaarder zal ook het
godsdienstig leven zijn.
Telken male dan komen vele vrienden
der Liturgie bijeen om door telkens dieper
inzicht in eigen beginselen, ook beter lei
ding te geven aan de vele zielen, die de
heerlijkste verinnerlijking met Christus
zoeken in de Liturgie der Kerk.
Herhaaldelijk was het een gastvrij
klooster dat velen ontving voor enkele
dagen van studie en verdieping.
Dit jaar echter is het niet binnen de
stille kloostermuren dat de bijeenkomsten
gehouden worden, maar het Groot-Semina
rie van het Bisdom Brugge in de stad
Brugge is do recipient. En wel om een
heel bijzondere reden.
President Callewaert is een voorman
der Liturgische beweging, een leider in
woord en geschrift- Zijn Caeremoniale_ is
een model, zijn Institutiones Liturgicae
(Liturgisch Handboek) is een prachtwerk
en wie geeft de volledige lijst van zijn ar
tikelen in Collationes Bruggenses. Tijd
schrift voor Liturgie, Ephemerides litur
gicae en nog zoqvele andere? En deze
leider vierde dezer dagen zijn zilveren
priesterfeest en naast den Paus, die hem
met het pui*per eerde, naast zijn Bisschop
die hem huldigde bij de feestelijke H. Mis
van vandaag door zijn Pontificale assisten
tie. wilden de deelnemers der Liturgische
Weken, hun stichter, nu eerevoorzitter,
huldigen. Deze huldiging zou geschieden
in de openingszitting.
Een lange rit in een voorhistorisch
voertuig. Een echte Bruggenaar rijdt in
geen modern vervoermiddel. Hij is er van
jongs af aan zoo op ingesteld om zich aan
het middeleeuwsche stadsbeeld aangepast
te houden, dat iedere storing daarvan hem
een ergernis is.
Vanwege de Dollar, Marken en Guldens
verdraagt hij nauwelijks den auto; een
sukkelend trammetje is het eenige modern
comfort dat een Bruggenaar zich in zijn
voortbeweging veroorlooft.
Een moderne, glanzende Citroen of
Buick om van een rammelend en schet
terend Ford je maar niet te spreken, is
clan ook werkelijk een vloek tusschen al
die monumentale antiquiteiten.
En zoo geschiedde het dat een vurig
ros, gemend door een naar de kleur van
zijn neur te beoordeelen, even vurigen koet
sier, ons met gezwinden spoed naar het
Bisschoppelijk Groot Seminarie bracht.
Met. gezwinden spoed want het ging
werkelijk vlug; en ge had de minachting
moeten zien, waarmede de koetsier vanaf
zijn hoogen bok, neerzag op den chauffeur
die het in een nauw straatje probeerde
hem onder heldhaftig getoeter voorbij te
sneHen
Een groote grauwe muur, een groote
gesloten poort, daarnaast een klein poor
tje: open. Na ontlading van den wagen
bleek de koetsier een zeer humaan mensch
te zijn!
Door de nauwe poort (zou dat Semina
rie niet een verwerkelijking zijn van den
Evangelie-parabel) in een eenvoudigen
tuin, en daar weer grauwe, verweerde
muren. Monumentalen ingang wijd
en hoog kloosterpand, alles, muren en ge
welven in denzelfden effen grijzen zand
steen. Het verwondert ons niet later te hoo-
ren dat het gebouw een oud Cistercienser-
klooster is, waar St. Be-rnardus zelf inder
tijd*'den eersten Abt nog over aanstelde.
Dat was dan het gebouw dat gedurende
de komende dagen velen uit Zuid en
Noord, priesters en religieuzen, geestelij
ken en leeken, zal vereenigen. Een bruin-
gebaarde Capucijn wandelt gemoedelijk
met een witgepijde Dominicaan en. een
slanke Witheer, zoon van Sint Norbertus',
raakt gemakkelijk zijn grapjes kwijt aan
een Hollandsch priester in reiscostuum.
De ascetische lijnen van een Benedictijn
harmonieeren prachtig met de pilasters
van het kloosterpand. Daar staat een
priester, wien het speldje in den jasrevers
den Gczellenpraeses teekent, te conversee
ren met een Belgischen Aalmoezenier van
den arbeid.
Zoo is de eerste wederzijdsche aanra
king een prettige, tot het teeken gaat voor
de openingsvergadering.
De Voorzitter de Z.E. Pater Verwilst.
O. P., opent de Liturgische week met een
hartelijk woord van welkom aan de vele
deelnemers. Men zegt dat het getal 13, al
dus spr., een ongeluksgetal is. Maar met
een geestige zinspeling op een gebruik der
Grieksche Liturgie, waar bij de plechtige
voetwassching in de Goede Week de 13e
persoon een promotie kan verwachten van
den prelaat, verhoopt spr. ook van deze
13e week, een nieuw élan voor de volgen
den. Spr. roemt de oude gastvrijheid der
Benedictijnerkloosters, en daaruit consta
teert het begrijpelijke dat we nu in een
oud Benedictijner-(Cistercienser)-klooster
zoo gastvrij worden ontvangen. Spr. feli
citeert en huldigt dan President Calle
waert den stichter der Liturgische weken.
Mgr. Callewaert neemt daarna het
woord en verwelkomt z'n gasten, dankt
Pater Verwilst voor zijn gelukwenschen na
mens de vrienden der Liturgie. Hij komt
nog eens terug op het eigenlijke doel der
Liturgische weken, het vormen van lei
ders en uit zijn vreugde er over dat ter
wijl de eerste Lit. week 18 deelnemers,
deze de 13e er 138 telt, buiten de talrijke
Brugsche Seminaristen.
Een hartelijk applaus bewees de in
stemming van alle toehoorders.
Na liet gemeenschappelijk avondmaal,
waaraan oude vriendschappen weer wer
den 'hernieuwd en nieuwe werden aange
knoopt, volgde na deze eerste, door reis
en eerste indrukken vermoeienden dag, de
rust. In manus tuas Domine, baden we,
in Uwe handen Heer, bevelen wij onzen
OVERAL GEKRAKEEL
WAT GEBEURT ER NA 1 SEPTEMBER?
Plar-Young of Dawes-regeling?
Volgens afspraak tusschen de deskundi
gen te Parijs, is de datum van 1 Septem
ber genoemd als de dag. waarop het plan-
Young in werking zou treden. Dezen da-
bun hebben de Duitschers in hun ooren
geknoopt en zij hebben er rekening mee
gehouden, dat alsdan het stelsel-Dawes
z°u zijn verlaten en de betalingen sinds
dien op den basis ran het Young-plan zou
den geschieden. Zooals het er echter thans
uitziet, bestaat er alle kans, dat het plan-
Young niet vóór 1 Sept. zal zijn aangeno
uien.
Daarom heeft, zooals gemeld, Strese-
gisteren de zes uitnoodigende mo
gendheden bijoen geroepen ter bespreking
van den toestand.
De bijeenkomst van de Zes had plaats
in het. Eerste-Kamergebouw; er was bij
zonder groote belangstelling van de zijde
der journalisten. Sinds meer dan een
week had men immers geen eigenlijke con
ferentiezitting meer gehad? Belangrijke
beslissingen werden trouwens verwacht, en
toen eindelijk, na meer dan twee volle
uren de gedelegeerden het Kamergebouw
verlieten, was het een dringen en vragen,
zooals wij hier nog niet meegemaakt had
den.
Hoe groot ook do nieuwsgierigheid was,
de geslotenheid der deelnemers aan de ge
heime besprekingen was nog veel grooter.
Zóó weinig had men ons nog nooit mede
gedeeld en het officieele communiqué, dat
spoedig na het einde der zitting werd ge
publiceerd, was eigenlijk niets anders dan
een stukje ironie of, zoo men wil, journa
listieke galgenhumor. Er" werd plechtig
medegedeeld, dat er eenzitting had
plaats gehad.
En dat deze Donderdagochtend zou wor
den voortgezet.
Meeningsverschillen.
Overeenkomstig de gewoonte hebben de
delegaties zich toch weer niet geheel ge
houden aan de elkander gegeven belofte
om in het geheel niets mede te deelen over
den inhoud var. de redevoeringen van
Stresemann, Briand cn Snowden, in de
bijeenkomst der zes delegaties gehouden.
De berichten die men van de verschil
lende journalisten op grond van mede-
deelingen hunner delegatie gisteravond
laat te hooren kreeg, stemmen hierin over
een, dat er groote oneenigheid bleek, ook
zelfs over de door Stresemann opgewor
pen .kwestie van het aannemen van een
overgangstoestand, voor de Duitsche be
talingen in de veronderstelling, die thans
vrijwel zekerheid is, dat het Young-plan
op 1 September nog niet in werking kan
treden.
Zoowel Briand als Snowden schijnen bei
den het verzoek van Stresemann om te be
sluiten tot een dergelijken overgangsmaat
regel, waardoor Duitschland niet meer zou
behoeven te betalen, dan overeenkomstig
het Young-plan was opgesteld, van de
hand te hebben gewezen, hetgeen in Duit
sche kringen een zeer neerslachtige stem
ming verwekt heeft.
Rijnlandontruimirg.
Ook over de Rijnlandontruiming is gis
termiddag gesproken. Ook hier zouden
groote meeniug>ver*:-.v*lcn aan den dag
zijn getreden.
Stresemann zou het verlangen hebben
te kennen gegeven, dat ook bij niet-aa-n»
vaarding van het Young-plan buiten
Duitschland's schuld Frankrijk zijn troe
pen in ieder geval zou terugtrekken.
Briand moet zich hierop strikt afwij
zend hebben betoond, betoogende, dat de
politieke concessie a-an Duitschland gele
gen is in het feit, dat de ontruiming bij
anticipatie wordt toegezegd en dat zij
voor de derde zone beginnen zal, zoodra
de herstelkwestie geregeld is.
Wat de tweede zone betreft, is Briand
bereid deze door de Fransche troepen vier
maanden vroeger te laten ontruimen dan
de gestelde termijn d.w.z. met September.
Dit wil dus zeggen, dat de tweede zone
door de Franschen tegelijk met de Belgen
ontruimd wordt.
Begin der Engelsche ontruiming.
De Frankfurter Zeitung verneemt uit
Wiesbaden, dat men daar officieel uit Lon
den bevel heeft ontvangen de toebereidse
len te treffen voor den terugkeer van de
Engelsche bezetting naar haar moeder
land.
De ontruiming moet begin September
voltooid zijn. Het gemeentebestuur van
Wiesbaden heeft Stresemann telegrafisch
verzocht Wiesbaden voor een bezetting
door Belgische troepen na de ontruiming
der Engelschen te bewaren.
De Frankfurter is van meening, dat dit
bevel zijn uitwerking op de besluiten van
de Fransche en Belgische regeering niet zal
missen.
Naar Wolff uit Berlijn seint, is het des
betreffende bevel uit Londen, volgens een
bericht van de Vossische Ztg., in een tele
gram uit Londen vervat. Er wordt den op
perbevelhebber bevolen onmiddellijk de
noodige maatregelen te nemen.
J ournal isten-excursies.
Om bij het organiseeren van excursies
voor conferentie-journalisten in het vervolg
teleurstellingen te voorkomen, heeft de
Commissie voor Ontspanning besloten, geen
uitnoodigingen voor uitstapjes meer aan te
nemen tijdens de conferentie. Wel wil zij
na het beëindigen der conferentie eenige
uitstapjes organiseeren voor de journalis
ten, die bereid zijn dan nog eenige dagen
in Holland te vertoeven. Tenminste bij vol
doende deelname.
Een bezoek aan Amsterdam, Yolendam
en Marken, de Philipsfabrieken en het
Westland staan reeds op het program.
Intusschen bestaat er natuurlijk geen be
zwaar tegen, om tijdens de conferentie ge
volg te geven aan uitnoodigingen voor ont
spanningen op Haagsck gebied.
Daarvoor is onder de drukke werkzaam
heden door altijd nog wel een oogenblikje
te vinden. En de journalisten voelen zich
dan ook niet zoo onzeker omtrent hetgeen
gebeuren kan, als wanneer zij zich verder
van het conferentie-centrum verwijderen.
Op het programma van deze week staat
o.a. een kunstavond, aangeboden door den
Haagsohen Kunstkring.
Deze soiree zal plaats hebben heden
avond in de benedenlokalen van de Grafe
lijke zalen op het Binnenhof, vlak onder
de voor de pers bestemde vertrekken.
De journalisten, die aan dezen feestavond
deelnemen, blijven dus al bijzonder dicht bij
honk!
Hedennamiddag om half 5 biedt Me
vrouw Kleykamp den conferentie-journalis
ten een thee aan in de Kon. Kunstzaal Kley
kamp aan den Ouden Scheveningschen weg.
En ten slotte zou er hedennamiddag om
half 2 iu restaurant Royal een perslunch
plaats hebben, aangeboden door de buitsn-
landsche journalisten aan hun Hollandsehe
collega's, die zioh bijzonder verdienstelijk
hebben gemaakt met het treffen van voor
bereidingen voor de pers op deze conferen
tie.
Zooals men ziet, is heden voor de jour
nalisten iieel wat te doen buiten de eigen
lijke conferentie om. Als de groote mogend
heden het de pers nu maar niet al te lastig
maken
DE ONTWAPENINGSKWESTIE.
DE ONTWAPENING TER ZEE.
MacDonald over de kansen.
De drie op te lossen
vraagstukken.
De minister-president MacDonalrl heeft
Dinsdag te Lossiemouth eenige verklarin
gen afgelegd over de tot dusver door hem
met den Amerikaanschen ambassadeur
Dawes gevoerde onderhandelingen over
de ontwapening ter zee. Wij hebben, ver
klaarde MacDonald, den geheelen tijd ge
sproken over alle met de ontwapening ter
zee in verband staande vraagstukken, die
zich op de conferentie te Genève hebben
voorgedaan.
Inderdaad zijn het drie vraagstukken:
le. de Britsche belangen, die in geen
verband staan met het Amerikaansche
vlootprogram
2e. de Amerikaansche wensch tot ge
lijke sterkte der vloten; daarin stemmen
wij toe;
3e. de gemeenschappelijke wensch der
beide regeeringen do bewapening ter zee
te verminderen.
Wij onderzoeken alle vraagstukken in
vriendschappclijken geest en hopen wer
kelijk, dat wij tot een bevredigend en
duurzaam resultaat, zullen komen. Wij be
grijpen, dat geen overeenkomst kan wor
den bereikt zonder dat ook de andere mo
gendheden toestemmen en dat alle met de
vermindering der bewapening ter zee in
verband staande vraagstukken zeer zorg
vuldig worden onderzocht. Het ligt in
onze bedoeling een nieuwe groote wloot-
conferentie le houden.
Tegelijkertijd wordt uit Washington ge
meld, dat men op het Witte Huis zeer vol
daan is over het verloop der Engelsch-
Amerikaansehe besprekingen over de ont
wapening ter zee en dat spoedig een be
langrijke Amerikaansche verklaring ver
wacht kan worden.
In een bericht uit Washington aan de
Times wordt er op gewezen, dat de hou
ding van d'e Amerikaansche regeering in
do ontwapeningskwestie ter zee niet alleen
een maritiem-technische, doch ook een al
gemeen politieke beteekenis heeft, omdat
dit-de terugkeer van de Verec'nigde Staten
naar een actieve buitenlandsoke politiek
beteekent. Deze houding van Amerika
komt ook tot. uiting in het standpunt ten
opzichte van het Chinoesch-Russisch con
flict.
OOSTENRIJK.
De incidenten in Stiermarken.
De gendarmerie te St. Lorenzen heeft
het lid van den republikeinschen Schutz-
bund, Oscar Seidel, gearresteerd, die ver
dacht. wordt van moord op het lid der bur
gerwacht Janisch. Seidel heeft bekend,
Janisch mot een mes te hebben gestoken.
Voorts zijn nog drie leden, van de repu-
blikeinsche Schutzbund gearresteerd, die
van medeplichtigheid aan den moord ver
dacht worden.
RUSLAND.
Boecharin te Moskou in ongenade.
Ontheven van alle functies
in de Komintern.
Het centrale executieve comité der com
munistische Internationale bevestigde
gisteren het besluit van het centrale comité
der communistische partij, om Boecharin
te ontheffen van alle functies in de Ko
mintern cn van zijn lidmaatschap van het
executieve comité.
In een resolutie ter zake wordt hij ge
brandmerkt als ,.leider van den rechter
vleugel der oppositie, die voor een liberale
houding tegenover het kapitalisme opkomt,
welko onvereenigbaar is met het streven
der Komintern en haar vooruitgang op
den weg naar de wereldrevolutie".
„Tel."
Dit nummer bestaat uit twee bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
buitenland/
Oneenigheid in Den Haag over dc ge-
heele linie. De stemming pessimistischer
dan ooit.
MacDonald over de ontwapening ter zee.
Steeds meer militaire toebereidselen aan
de Chineesche grens.
De Zeppeiin licht beschadigd. Het ver
trek uit Tokio uitgesteld. (Luehtv., 2o blad).
De Zwitsersche Oceaanvliegers als verlo
ren beschouwd. (Luchtv., 2de blad).
binnenland.
Een krankzinnige lost in Den Haag re
volverschoten op de politie. De dader cn
een politie-inspecteur gewond. (Gem. Ber.,
2de blad).
Bij een dubbel auto-ongeluk onder Ter-
neuzen zijn twee personen te water ge
raakt en verdronken. (Gem. Ber., 2de blad).
AFGHANISTAN.
Wanorde in Afghanistan.
A m a n O e 11 a h's verwanten
moeten bedelen.
Volgens de jongste berichten van de
grens vererger! dc toestand in Afghanis
tan opnieuw. Habib Oellah verliest, gelei
delijk zijn populariteit en do desertie
onder zijn troepen neemt toe. Gemeld
wordt, dat om Kaboel heen drie rijen loop
graven zijn gegraven. Nadir Khan, die nog
te Gardez zetelt, is er niet veel beter aan
toe. Men beschuldigt hem er van eenige
van zijn getrouwen te begunstigen en dit
heeft jalouzie onder zijn partijgangers ge
wekt. Eenige familieleden van Araan Oel
lah bevinden zich in zeer moeilijke om
standigheden en moeten in de straten be
delen.
CHINA.
HET CONFLICT MET RUSLAND.
Steeds meer militaire toebereidselen.
Verscherping van den
toestand.
Naar uit Charbin gemeld wordt, wordt
de Chineesche Oosterspoorweg snel gemi
litariseerd. De stations worden gevuld met
troepen en stukken gesehut, terwijl mili
taire wachten worden uitgezet. Tunnels en
bruggen zijn afgezet, met prikkeldraad,
terwijl onder sommige bruggen mijnen
zijn gelegd.
Ook do laatste berichten uit Shanghai
wijzen op een verscherpten toestand. Ja-
pansche troepen bewegen zieh in Noorde
lijke richting langs dén Zuid-Mantsjoerij-
schen spoorweg om op alle gebeurlijkheden
voorbereid te zijn.
Voorts zijn aanzienlijke Chineesche
strijdkrachten op marsch langs den spoor
weg Tientsin—Pokau gesignaleerd. Vijf
Chineesche koopvaardijschepen hebben
opdracht gekregen, zich voor het transport
van Chineesche troepen gereed te houden.
Verder verluidt, dat dc sovjet-regeering
een nieuwe waarschuwing aan China ge
richt heeft.
Berichten in dc Chineesche bladen mel
den, dat een Russische gepantserde trein
do Chineesche stellingen tot op korten af
stand naderde.
In den trein bevonden zich infanlerie-
soldaten, die onder bescherming van ka
nonvuur het vuur op de Chineezen open
den. De Chineezen beantwoordden het
vuur en gebruikten daarbij houwitsers. Na
een gevecht van ruim twee uren trokken
de Russen zich terug. De Chineezen ver
loren 30 man, doch maakten talrijke stuk
ken gesfchut en veel munitie buit. -
KARDINAAL VAN ROSSUM.
Het bezoek aan ons lar.cl.
Gelijk bekend, zal Z.Em. W. Kardinaal
van Rossum in de eerste week van Sep
tember een bezoek aan ons land biengen.
Het „O.D." weet ie melden dat dit be
zoek van 2 lot 5 September zal duren. Op
3 September zou de Kardinaal, die momen
teel in Karlsbad vertoeft, door H. M. de
Koningin in particuliere audiëntie ont
vangen worden.
Naar de ..Limburger Koerier"' verneemt
zal Kardinaal van Rossum, Zondag 15
September des avonds in het Redempto
ristenklooster te Wittem aankomen. Dins
dag 17 September zal Z.Eminentie de
Heilige Priesterwijding verrichten in dc
Kloosterkerk aldaar.
