Y
DINSDAG 13 AUGUSTUS 1929
No. 6256
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureauxi PAPENGRACHT 32 LEIDEN
Vle Intern. Academisch
Missiecongres
De conferentie komt weer in het
rechte spoor
BEMOEDIGENDE VOORUITZICHTEN
De Franschen bereid tot nieuwe concessies
BUITENLAND
BINNENLAND
20ste Jaargang
eSeidAeh^Coti/ïo/ttf
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
ij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
get Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Mödling, 8 Aug. 1929.
Derde dag.
Als aanvulling op ons laatste verslag is
ita tog te vermelden de pontificale Mis van
rap Hjne Doorl. Hoogw. Mgr. dr. SeidL, de
eei -oorzitter van het Congres. Onder de H.
ld lis, opgeluisterd door meerstemmige zang
■elu) >p schitterende wijze uitgevoerd door het
art ;oor van het Missiehuis, had de getzamen-
d ijke H. Communie der Congressisten plaats
Iet was een treffend gezicht de honderden
loogeschoolstudenten naast de theologan-
el|en de H. Tafel te zien naderen.
De derde en laatste Congresdag opende
rebi net een kort woord in de Fransche taal
da ran den Zeereerw. Pater Arnoux S. J., ver-
pt jonden aan het Bureau de l'Institut inter-
eii lational du Travail te Genève.
Hij trachtte het streven en het werk van
len Volkenbond tot leniging van den nood,
Ier arbeidende klasse in de missielanden,
slej loor Pater Thauren in zijn lezing ..missie
zij industrialisatie" in zoo schelle kleuren
i ;eteekend, uiteen te zetten, en op de groote
t-an leteekenis van dezen arbeid van den Vol-
a ;enbond ook ,yoor het missiewerk te wij-
hjk :cn. Als middelen daartoe wees hij aan de
1Se cernvorming van katholieke arbeidersgroe-
>en, en de verbetering van arbeidscondities
loor de werkgevers voor de werknemers,
gei folgens spreker een dringende, maar ook
aa' leorlijke taak van den Volkenbond en de
:oloniseeTende machten.
Als eerste spreker op het programma
itond vermeld prof. dr. Aloys Wolkenberg,
ector magnificus van de universiteit van
r~j ludapest, over het themaHeb Apostolaat
Ier heiden-missies als uitsluitend recht der
katholieke Kerk. De Katholieke godsdienst
krachtens goddelijk recht, jure divino,
pen wereldgodsdienst. Dit universeel karak-
ier toonde spr. aan aan de hand van de
Schriftuur van het Oude en Nieuwe
Verbond: de Kath. Kerk is innerlijk nood-
lakelijk een universeele kerk, gesticht voor
alle menschen, voor alle volkeren.
Als tweede spreker trad op P. Dr. Mar-
i Gusinde S.V.D. die in schelle kleuren
iet> vernietigingswerk der koloniseerende
1 nachten onder de primitieve natuurvolke
ren schetste in Tasmanien, Centraal-Afrika
vooral onder de Indianenstammen van
foord- en Zuid-Amerika.
angrijpende woorden legde hij den
i treurigen toestand bloot vooral van de
Fuurl and-Indianen wier aantal binnen 50
j ,jaar tengevolge van bloedige Indianen-
0 jachten en vergiftiging en importatie van
'r_ besmettelijke ziekten van 12000 tot 580 is
geslonken. Als een aanklacht en een nood-
kreet voor een stervend volk klonk het,
toen de geleerde spreker die zelf drie jaren
onder zijn Vuurland-Indianen doorbracht
en zelf als lid van den stam der Oud-India
nen werd opgenomen, toen hij de hulp in
riep van geheel Europa en vooral van de
Academie voor zijn Indianen-stamgenooten,
die hun ondergang te wijten hebben aan
de gewetenlooze kolonisten. Hier heeft
Europa een bloedschuld goed te maken
en een groot onrecht, den primitieven aan
gedaan, te herstellen.
De ontroering en de geestdrift van den
vriend der Indianen had zich meegedeeld
aan de in ademlooze stilte luisterende ver
gadering, die hare gevoelens uitte in een
langdurige ovatie.
Als laatste spreker van het congres trad
op pater dr. Aug. Gemelli O.F.M. de be
roemde rector magnificus van de Katholie
ke Universiteit van Milaan. In zijn wellui
dende Italiaansche moedertaal weidde hij
uit over de medewerking van de nie't-theo-
logische faculteiten bij het missiewerk. Zoo
als de wetenschap er toe bijgedragen heeft
de wereld van Christus te vervreemden, zoo
moeten het ook thans de vertegenwoordi
gers der wetenschap zijn, die de wereld
wederom moet terugbrengen. Daartoe zijn
vooral de universiteiten geroepen, die de
leiders vormen, en richting geven aan de
maatschappelijke en geestelijke ontwikke
ling van een volk. Willen wij een maat
schappij verchristelijken, dan is het op de
eerste plaats noodig de universiteitskringen
te verchristelijken. Daarom is het onze taak
le. te zorgen voor Katholieke universiteiten
m de missielanden; 2e. Missiebelangstelling
en missieliefde te wekken aan de universi
teiten van Europa en Amerika; vooral deze
volkeren immers hebben een groote schuld
goed te maken bij de primitieve volkeren.
Het is een plicht van alle weldenkende aca
demici ook aan onze universiteiten dit idee
ingang te doen vinden, dat ook de geleer
den een zekere verantwoordelijkheid dra
gen voor deze primitieve volkeren; 3e.
Vooral de Katholieke universiteiten zijn
geroepen tot medewerking aan het groote
missiewerk. Daarom moeten er aan alle
katholieke universiteiten leerstoelen wor
den opgericht voor missiologie, ethnologie.
gtristiek, tropenhygiëne, koloniale tech-
niek, enz. Deze studie vooral zou niet enkel
Tan nut zijn voor de missie, maar ze zou
ook terugwerkenden en bevruchtenden in
vloed hebben op de wetenschap zelf. Bewijs
hiervoor is het groote werk van pater Wil
helm Schmidt S.V.D. en het tijdschrift „An-
thropos".
Na deze met Zuidelijk vuur uitgesproken
rede, bracht professor dr. Thauren als kor
te samenvatting van het congres een aantal
conclusies aansporende tot daadwerkelijke
medewerking aan het missiewerk.
In den namiddag had de plechtige slui
ting van het schitterend geslaagde congres
plaats. In de kerk celebreerde Z.Exc. de
Apostolische Nuntius Sibillia een kort lof
met Te Deum door alle congressisten uit
de volheid des harten, meegezongen. Hier
aan sloot zich aan een sluitingsplechtigheid
in de dichtbezette feesttent, waarbij prof.
dr. Brom, de feestrede uitsprak. In warme,
diep gevoelde woorden trachtte spreker de
H. Mis als missiegebed en missieoffer voor
te stellen door een diepzinnige bespiege
ling en exegese der Misgebeden.
Hierop bracht het koor en het orkest op
meesterlijke wijze het Oratorium ,,Paulus"
van Mendelssohn-Bartholdy ten gehoore,
culmineerende in het slotkoor, als apotheo
se van het missiecongres: ,0, welk een
diepte des rijkdoms, en der wijsheid en ken
nis Gods aan Hem de eer in Eeuwigheid".
De leveringen in natura.
Gisterenavond gingen er geruchten, dat
rechtstreeksche besprekingen tusschen de
Fransche en de Britsche delegaties zijn
aangeknoopt en heden zullen worden voort
gezet om Snowden zoo mogelijk te bevre
digen.
De Fransche delegatie moet besloten
zijn, ten einde heb welslagen der Haagsche
conferentie mogelijk te maken, nog eenige
andere concessies aan Engeland te doen,
behalve de in algemeenen zin door Chéron
Zaterdag reeds aangekondigde concessies
met betrekking tot de Duitsche leveringen
in natura. Men meent zelfs, dat Frankrijks
bereidwilligheid zoo ver zal gaan dat het
geen bezwaar zal hebben om Engeland
een grooter aandeel toe te kennen in het
onvoorwaardelijk gedeelte van de door
Duitschland verschuldigde annuïteiten.
De ontruimings-kwestie.
In de gisterenmiddag gehouden verga
dering van de politieke commissie onder
presidium van Henderson werd, naar in
de Engelsche pers-conferentie werd mede
gedeeld, voortgegaan met de bespreking
van de kwestie van het instellen van com
missies ter behandeling van den techni-
schen kant der ontruiming.
In den loop van die discussie werd ge
sproken over den mogelijken datum van
het begin en van "het einde der ontrui
ming. Bepaalde data zijn niet genoemd.
Immers, tijdens de besprekingen werd het
zeer duidelijk, dat, hoezeer het onder
bepaalde omstandigheden gemakkelijk kon
zijn. een datum van den aanvang der ont
ruiming vast te stellen, het onmogelijk
was om iets te zeggen over den einddatum
van de uitvoering der ontruiming, totdat
de technische deskundigen in de gelegen
heid zouden zijn geweest^ de tallooze
vraagstukken te bespreken, welke verband
houden met het vervoer en het vertrek
van een zoo groote troepenmacht.
Onder deze omstandigheden opperde
Henderson het denkbeeld, dat Briand,
Stresemann en Hijmans, in privé Dinsdag
middag om 4 uur bij hem zouden komen
om tezamen in hun hoedanigheid van ver
tegenwoordigers der bij de ontruiming be
trokken mogendheden de kwesties te be
spreken, verband houdende met de moge
lijkheid om de bedoelde data vast te stel
len Dit vooi-stel werd goedgekeurd. De
bijeenkomst zal in het Grand Hotel plaats
hebben.
Dat de bijeenkomst eerst in den namid
dag is vastgesteld, vond hierin zijn re
den, dat men de gedelegeerden in staat
wilde stellen vóór de bijeenkomst de kwes
ties met hun technische adviseurs te be
spreken.
De vergadering van de politieke com
missie zelf werd verdaagd tot Woensdag
middag 4 uur.
De bijeenkomst van de juristencommis
sie, die de kwestie van de commissie van
verificatie en verzoening zal onderzoeken,
is bepaald op morgenmiddag 3 uur.
Over de technische moeilijkheden der
ontruiming sprekende, heeft Briand giste
renmiddag herinnerd aan hetgeen er dezen
winter is voorgevallen en de moeilijkheden,
die de regeering daarvan heeft ondervon
den.
Stresemann heeft daarop geantwoord:
„Als ik in uw plaats was, zou ik zorgen,
dat ik er vóór den winter uit was!"
De indruk is, naar wij vernemen, deze,
dat Briand bevreesd is, dat de politieke
beraadslagingen al te snel vorderen en
daardoor op de financieele zouden kunnen
praejudicieeren.
Engeland achter Snowden.
Naar verluidt, heeft Mac Donald aan
Snowden een telegram gericht, waarin hij
diens standvastige houding op de confe
rentie goedkeurt.
Men beschouwt dit telegram als een
antwoord op de geruchten, volgens welke
Mac Donald naar Den Haag zou komen,
om in de bestaande meeningsverschillen
te bemiddelen.
Ook Lloyd George heeft te kennen ge
geven, dat hij Snowden's houding goed
keurt en de hoop geuit dat hij standvastig
zal blijven. Van conservatieve zijde wordt
eveneens instemming met de houding van
Snowden verklaard.
Het is een feit, dat Snowden de geheele
natie nog steeds aSfchi.er r.ioh beeft en zal
hebben, wat een béb3 rol bij de be
handeling van het vraagstuk der schade
vergoeding zaL spelen, al zou ook Snow
den's hardnekkigheid eventueel een mis
lukking van de conferentie tengevolge
hebben.
Behalve de mogelijkheid, dat de confe
rentie tot September of wellicht tot No
vember verdaagd zal worden, voor welk
denkbeeld Briand zou gevoelen, bestaat
vooral belangstelling voor het optreden
van Morgan en Lamont. Over den aard
der Amerikaansche bemiddelingsplannen
verluidt echter slechts weinig, evenals over
het onderhoud, dat Lamont in Edinburg
met Mac Donald heeft gehad.
Men gelooft niet, dat een eenzijdige
druk van Amerika op Engeland het beste
middel zou zijn, om een mislukking der
conferentie te vermijden.
De „Times" beschouwt den toestand
te Den Haag niet als zoo ongunstig, dat
van een afbreken der onderhandelingen
gesproken zou kunnen worden. Het is
echter een grove vergissing te.meenen, dat
Snowden het Young-plan tracht te vernie
tigen. Snowden heeft geen principieele
wijzigingen van het Young-plan verlangd,
doch uitsluitend Engelsche belargen bin
nen het kader van het plan verdedigd.
De taak, waarvoor de conferentie is bij
een geroepen, omvat belangrijk veel meer
dan de regeling der Duitsche schade
vergoeding. Het gaat er om, de politieke
verzoening en pacificatie, welke reeds
in Locarno is begonnen, tot een goed
einde te brengen. Dat is ook de reden,
waarom men het niet tot een mislukking
van de conferentie wil laten komen.
Nader meldt men, dat het telegram
van Mac Donald aan Snowden den volgen
den inhoud had:
„De financieele commissie zal een zeer
ernstige fout maken, en de onmiddellijke
vooruitzichten van een overeenkomst ver
nietigen, tenzij zij begrijpt, dat het plan-
Young wijziging behoeft, om aan de recht
vaardige eischen van Engeland tegemoet
te komen.
Ongeaoht partijen of groepen, steunt het
geheele land uw optreden; alle partijen in
het lagerhuis staan aan uw zijde.
Ik hoop zéér ernstig, dat uw collega's
in de financieele commissie zullen inzien,
dat zij tegenover een situatie staan, waar
in de meest elementaire overwegingen van
eerlijk spel tusschen land en land, een
heroverweging eischen van enkele der
aanbevelingen uit het rapport.
Dat de actie tot bevordering van de
vreedzame verhoudingen in Europa tot nu
toe op den grondslag van goeden wil door
ons is gevoerd, is een bewijs, dat wij
wenschen, dat deze conferentie, zoowel uit
politiek als uit financieel oogpunt, zal
slagen, maar wij hebben de grenzen be
reikt van het dragen van onbillijke las
ten".
Politis te Den Haag.
Gisterenmorgen is in het Hotel „De
Twee Steden" te 's-Gravenhage aangeko
men de gezant en gevolmachtigd minister
van Griekenland to Parijs, N. Politis, de
bekende leider der Grieksche delegatie in
de algemeene volkenbondsvergadering.
VOLKENBOND
De a.s. Volkenbondsvergadering.
Officieuse bevestiging van
M a c D o n a 1 d's deelname.
Officieus wordt bevestigd, dat MacDo-
nald zal deelnemen aan de eerstvolgende
vergadering van den volkenbond, die 2
September to Genève zal beginnen. De En
gelsche minister-president zal 3 a 4 dagen
te Genève blijven. MacDonald zal bij deze
gelegenheid een belangrijke verklaring
over het vraagstuk der ontwapening afleg
gen en tevens aankondigen, dat de Engel
sche regeering voornemens is de faculta
tieve clausule te onderteekenen. De Engel
sche delegatie te Genève zal als naar ge
woonte onder leiding van den minister van
buitenlandsche zaken, dus van Henderson
staan. Henderson zal voor den geheelen
duur van de volkenbondsvergadering te
Genève blijven.
BELGIE
Betooging te Brussel.
Een kalm verloop.
Zondagochtend had aan het graf van den
Onbekenden Soldaat te Brussel een cere
monie expiatoire plaats, ingericht door dé
fascistische Légion Nationale en bedoeld
als eerherstel voor de ontwijding van het
graf door den Leidschen student Provo
Kluit. Toen in totaal 35 leden van de ver-
eeniging van Nothomb, waarvan een vijf
tiental met zwarte, hemden, zwarten helm
en beenkappen gekleed, verschenen, waren
er een 200-tal personen rondom de con
greszuil geschaard. De fascistische groep
bestond uit delegaties van Brussel, Ant
werpen en Luik. Buiten twee Belgische
vaandels werden in den stoet ook het vaan
del gedragen van de Brusselsche afdeeling
van de British Legion en dat van de Jeu-
nesse frangaise te Luik.
De plechtigheid nam niet veel tijd in
beslag. Door een van de zwarthemden
werd op het graf een krans gelegd, met de
Belgische kleuren omstrikt, en met heb op
schrift: La legion nationale en réparation
de l'outrage. Vervolgens werd een tweede
krans gelegd met de Fransche kleuren,
maar zonder opschrift. De betoogers bleven
nog enkele minuten in de houding staan,
waarna zij zonder dat redevoeringen wa
ren gehouden en na een défilé voor het
graf, terugkeerden naar hun lokaal.
DUITSCHLAND
De Grondwetsdag.
Blijkens uitvoerige telegrammen van het
W. B. is Zondag de herdenking van de in
voering van de grondwet van Weimar met
groote plechtigheid inzonderheid te Berlijn
gevierd, zonder dat er ernstige incidenten
voorvielen.
Het hoogtepunt was de herdenking in
het rijksdaggebouw om twaalf uur 's mid
dags, bijgewoond dooj rijkspresident Hin
denburg, vele ministers en talrijke autori
teiten.
De rijksminister van binnenlandsche za
ken Severing hield daarbij een groote rede,
waarin hij o.a. er aan herinnerde, dat thans
aller aandacht gevestigd is op Den Haag,
waar de Duitsche vertegenwoordigers met
die van de geheele wereld ijverig trachten
het in '19 aangevangen werk voort te zetten
om eindelijk te komen tot een werkelijke
liquidatie van den oorlog.
Namens den rijkskanselier Muller, die
nog steeds door zijn ongesteldheid verhin
derd is zijn arbeid te hervatten, voerde de
rijk8weerminister Groener het woord, waar
bij hij oa. eerbiedige hulde bracht aan de
figuur van rijkspresident Hindenburg, die
Duitschland's leider was in de zwaarste
tijden en wiens levensarbeid ook in de toe
komst Duitschland's symbool moet zijn.
CHINA.
Het conflict met Rusland.
Schermutselingen.
Het Tel. Ag. der U. S. S. B. meldt: Bij
het dorp Tsjernievo aan de Amoer deden
Russische Witte-gardisten van den Chinee-
schen oever een aanval op een sovjet-pa
trouille. Er werden twee personen gedood
en acht gewond. De sovjet-autoriteiten zon
den een kanonneerboot en een kleine troe-
penafdeeling.
Het Japansche nieuwsagentschap „Nip
pon Dempo" bericht uit Mandsjoeli, dat
twee Chineesche 6oldaten gedood zijn en
velen gewond bij een gevecht tusschen Chi
neesche en Russische voorposten, dat Zon
dagmorgen plaats had. De dooden en ge
wonden werden in het geheim naar het hos
pitaal gebracht.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De conferentie te den Haag komt lang
zamerhand weer in het rechte spoor. Frank
rijk is tot concessies aan Snowden bereid.
Schermutselingen aan de Russisch-Chi-
neesche grens.
BINNENLAND.
Benoemingen in het Bisdom Haarlem
(Kerkn. lste blad).
Bij een stoeipartij in een roeiboot tus
schen Overschie en Schiedam zijn twee
personen verdronken. (Gem. Berichten, 2de
blad).
Onder Twisk is een vrachtauto door een
zandtrein aangereden. De chauffeur is
ernstig gewond. (Gem. Berichten, 2de blad)
Speciaal Sovjet-leger voor
het Verre Oosten.
Uit Moskou wordt gemeld: Er is een
speciaal leger voor het Verre Oosten ge
vormd, waarvan tot opperbevelhebber is
benoemd de vroegere waarnemende com
mandant van het militaire distriot Oekraïne
Bliicher. Deze is reeds van Charkof naar
hét Verre Oosten vertrokken.
Melnikof, de vroegere Sovjet-consul te
Charbiu, deelt mede, dat zich in Mands-
joerije nog e-teede witte Russen blijven ver
zamelen nabij de Russische grens. Zij zijn
georganiseerd en gereed om het Sovjetge
bied binnen te dringen. Behalve het voor
naamste leger der Witte Russen is er nog
een oostelijke afdeeling, die verscheidene
vertakkingen heeft en zich voorbereidt
eveneens een inval te doen. Een groot aan
tal Witte Russen heeft zich in het Khailar-
district verzameld.
DE MINISTER VAN ARBEID.
Mr. Verschuur en niet mr. v. Schaik.
„De Maasbode" schrijft te willen uit de
wereld helpen een der legenden, die zich
rondom do formateur van het nieuwe Mi
nisterie hebben gevormd, „wellicht de minst
onschuldige van allen".
„Het Volk" wist aanstonds te vertel
len, dat mr. Van Schaik voor de porte
feuille van Arbeid had bedankt, omdat
minister De Geer niet bereid zou zijn tot
concessie's met het oog op sociale maat
regelen.
Do bron van dit bericht geeft overdui
delijk zijn strekking aan.
Aan deze situatie moet dan ook aan
stonds de kop worden ingedrukt.
Welnu: wij zijn in staat uit goede bron
met de grootste stelligheid te verzekeren,
dat de reden van de weigering van den
hoer Van Schaik een geheel andere
was en met minister De Geer of diens fi
nancieel beleid niets, maardanook
absoluut niets had te maken.
Zoo is het en niet anders."
Do „Msbd." heeft een goed werk gedaan
met de legende van het „Volk" den kop in
te drukken.
De heer v. Schaik heeft dus niet be
dankt om minister De Geer.
Waarvoor dan wel? Misschien komt
dit ook nog wel 'ns naar voren.
De staking in de Zaansche houtindustrie.
De te Zaandijk gevestigde N.V. Houthan
del v.h. P. Donker en Zoon, die evenals de
Zaandamsche houtfirma's in het conflict is
betrokken, is er thans na 41/2 maand sta
king toe overgegaan de plaatsen van de
stakende houtwerkers door Zeeuwsche
werkwilligen te doen innemen.
Gisteren zijn negen Zeeuwen in de ge
meente aangekomen. Tot Zaandam werd de
reis per trein gemaakt'en vervolgens per
motorboot.
Zonder incidenten zijn zij op de werven
van de firma aangekomen.
Tezamen met het kantoorpersoneel wer
ken thans vijftien man bij de firma Donker.
In de gistermiddag te Amsterdam ge
houden bestuursvergadering van den Bond
van werkgevers in het houtbedrijf te Zaan
dam is besloten in het voorstel van de ar
beidersorganisaties tot het houden van een
conferentie te treden.
Nader vernemen wij, dat de conferentie
morgenmiddag te Amsterdam zal plaats
hebben.
