as 20ste Jaargang
VRIJDAG 9 AUGUSTUS 1929
No. 6253
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
De eerste onweerswolken boven Den Haag
Snowden de dreigende figuur
Is er reeds sprake van een crisis?
BUITENLAND
s
3)e ©oti^ant
in>E ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
oor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
ij onze Ag °n 20 cent per week f2.60 per kwartaal
ranco per postf 2.95 per kwartaal
LO-|0(
P.
0,
ranco per post- -
et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
P rijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
'l'-:i-'ing. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mcdedeelingcn wordt
het dubbele van bet tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en
verbuur, koop en verkoop f 0.50
nummer bestaat uit drie bladen
Met vertrouwen; niet zonder
vrees.
100.
ig
6 C£|ei
50-
ly 3
cr
In de Tubriek „Uit de Pers" citeeren wij
fc een artikel in het „Huisgezin" de mee-
ng over het optreden van minister De
ier in het nieuwe Kabinet-
Minister De Geer is o.i. inderdaad een
vaar in het nieuwe Ministerie.
Vooral bij een minister van Onderwijs,
met de financïeele gelijkstelling voor-
wil. Wat van den nieuwen functionaris
te verwachten.
Vooral bij een minister van Arbeid, die
,j et frissche kracht het sociale leven in de
banen wil leiden. Wat van den
euwen functionaris mag verondersteld.
In verband hiermede, is merkwaardig
at het „Volk" zegt uit goede bron te ver-
smen
De kabinetsformateur jbr. Buys de Bee-
nbrouck zou voor de portefeuille van Ar
id aanvankelijk het Kamerlid van
jhaik hebben aangezocht. Deze heeft
hter voor de eer bedankt, nadat hem ge-
eken was, dat de minister van Financiën,
heer De Geer, ten aanzien van cultu-
ele en sociale maatregelen geen betee-
nende financieele concessies zx>u doen.
nsdag j.L heeft de heer van Schaik zijn
wijzende beslissing aan den kabinetsfor-
deur doen toekomen. Daarop heeft jhr.
]uys, meldt nog het „Volk", in allerijl den
er Verschuur gepolst, die zioh bereid
irklaarde de portefeuille te aanvaarden.
Als het bericht van het „Volk" juist is,
oeten wij het betreuren, dat iemand als
v. Schaik is moeten wijken voor jhr.
Geer.
Dat na de afwijzing door mr. v. Schaik
heer Verschuur onmiddellijk voor het
,nvaarden van de portefeuille van Ar-
iid was le vinden, zonder eenige bedenk-
jd en zonder overleg voor zich te eischen,
- ter wille van den heer Ver-
ihuur niet zoo maar op gezag van het
Tolk" worden geloofd.
Met vertrouwen begroeten wij het nieu-
Kabinet. Wij schreven het gisteren en
ij herhalen het.
Maar: ook bij ons is het vertrouwen niet
iheel en al zonder vrees.
urki
4
kn >i,
Tot nadenken stemmen.
In een blaadje „Volkshuisvesting", dat
ïnne idere maand wordt uitgegeven door de
'ederatie van te Leiden en Omstreken
evestigde woningbouwvereenigingen, heeft
ïder der aangesloten vereenigingen één
twee kolommen tot haar beschikking.
Hoe die te vullen? Dat is blijkbaar
og niet zoo gemakkelijk; het blaadje heeft
lijkbaar geen doel, geen voldoende reden
'au bestaan.
In het laatste nummer vult „Ons Doel"
Ie haar toegemeten ruimte methet
•verdrukken van een artikeltje, dat
lekere mej. Hermien van der Heide heeft
geschreven in „Volksontwikkeling". Dat
•rtikeltje wordt geplaatst onder den sen-
ationeelen titel „Misbruikt kinderwerk.
Een moderne vorm van kinderexploitatie".
En de inhoud ervan is: 'n ouwebakken en
versleten afgeven op confessioneel
jeugdwerk, waarbij moeten dienst doen
-de socialistische zuigeling" naast „het
Roomsch box-kindje".
Dc „redacteur" van „Ons Doel" teekent
Rij dit artikeltje ran, dat het tot naden
ken zal stemmen. Dat zij zoo de
name van zulk 'n geschrijf in „Volkshuis
vesting" moge inderdaad tot nadenken
stemmen
Wie de zorg voor de jeugd, voor een
godsdienstige opvoeding der jeugd, in het
belachelijke trekt, doet dwaas. Hij maakt
Ij m°t a n d e r e n belachelijk!
)it.
Tusschen vier oogen.
Zooals bij iedere internationale confe
rentie, is ook in Den Haag het afleggen
van bezoeken een voornaam onderdeel van
het conferentie-werk.
Gistermorgen wae er geen bijeenkomst,
ook geen „geheime". Tusschen haakjes,
men steekt in perskringen op het Binnen
hof lichtelijk den draak met deze „gehei
me" zittingen, want zoodra deze geëindigd
zijn, stroomen de journalisten uit alle lan
den tesamen rondom de Duitsche en En
gelsche persattaché's, die zich haasten tc
verCèllen al wat in de „besloten" zitting
is besproken. Andere delegatie-leden verza
melen de hun bevriende pers om zich heen
en bespreken de debatten in verband met
te voeren perscampagnes, terwijl de di
verse nationaliteiten onder de persman
nen later in het journalistenkwartier el
kander trachten uit te hooren. Van dit
laatste moet de Nederlandsche pers het
hebben, want zij heeft geen eigen delega
tie, welke kan worden aangeklampt.
Komt er echter op die ma-nier van ge
heimhouding der zittingen al heel weinig
terecht, beter is het uit den aard der zaak
gesteld met dc besprekingen onder vief
oogen tusschen de leidende figuren. Zoo
heeft gistermorgen de Duitsche minister
Stresemann een bezoek gebracht aan
Briand in Hotel des Indes.
Briand en Stresemann hebben elkander
al heel wat keeren vertrouwelijk ontmoet:
te Locarno, tc Genève, te Thoiry, te Lu
gano, te Madrid, te Parijs, en steeds heb
ben dergelijke private besprekingen in
den kleinst mogelijken kring tot een beter
wederzijdsch begrijpen van elkanders
standpunt geleid.
Het voordeel van dit wederzijdsche be
grijpen is nogal eens aan de zijde van
Stresemann, hetgeen vanzelf spreekt, daar
hij de overwonnene is en Briand de over
winnaar. Maar even vanzelfsprekend is het,
dat de meer recht staanden, de vasthou-
denden in Frankrijk Briand dan te groote
toegevendheid verwijten.
De Franschen ongerust.
Zoo is het ook ditmaal. Ka het succes
van Stresemann, die den Duitschen wensch
tot gelijktijdige behandeling van de finan
cieele èn de politieke zijde van het vraag
stuk wist te verwezenlijken, hoorde men in
Fransche perskringen reeds verwijten aan
het adres van Briand, dat hij zijn stand
punt niet wist te handhaven in tegenstel
ling met Snowden, den verbeten taaien
Engelschen minister.
Men had verwacht, dat Briand ook te
genover den Engelschman een krachtiger
houding zou hebben aangenomen.
In verband daarmee betreurt men het
dat Poincaré niet is meegekomen naar Den
Haag. Hij zou de puntjes wel eens op de i's
hebben gezet.
De politieke co||missie.
Intusschen kunnen wij on verheugen over
deze soepelheid van Briand, want het
blijkt, dat de politieke commissie, waarin
Briand en Stresemann gistermiddag elkan
der weer hebben ontmoet, goede voort
gang maakt.
Deze politieke commissie is samenge
steld als volgt:
Duitschland: Stresemann en Wirth.
België: Hijmans en vam Langenhove.
Frankrijk: Briand en Berthelot.
Engeland: Sir Eric Phipps en Koel Ba
ker.
Italië: Dino Grandi en de Markies Du-
razzo.
Japan: Adatci en Hirota.
Dc voorzitter Henderson (Engeland)
heeft aan de commissie als program voor
gelegd: le. de ontruiming van het- Rijn
land 2e. de „Commision de constatation
et de conciliation", welke den 6den Juli te
Genève werd ingesteld.
De netelige Sa-ar-kwestie is dus niet aan
de orde gesteld, zooals aanvankelijk ge
vreesd werd. In dat opzicht heeft Strese
mann dus niet willen forceeren.
Aangevangen werd met de discussie over
't eerste punt, de ontruiming van het Rijn
land. Hierover heeft de heer Briand het
eerst het woord gevoerd, waarop de heer
Stresemann antwoordde. Vervolgens sprak
weer de heer Briand en daarna weer de
heer Stresemann.
Dc discussie beperkte zich dus tot een
dialoog tusschen deze beide hecren. Zij
gaven om beurten hun zienswijze inzake
het algemeene vraagstuk der ontruiming
van het. Rijnland en betreffende den band
tusschen den arbeid der politieke en dien
der financieele commissie. Beiden getuig
den van hun wil, om practische besluiten
te nomen en zich zoo noodig op de hulp
der experts te beroepen.
De zitting werd te zes uur gesloten en
zal hedennamiddag te vier uur worden
voortgezet.
Er werd besloten, voor de technische
vragen betreffende de ontruiming van het
Rijnland een sub-commissie in te stellen,
welke zoo spoedig mogelijk aan den ar
beid zal gaan en welke zich uitsluitend
zal bezig houden met vragen als het trans
port der troepen, de overgave van gebou
wen e.d.
Hoe deze commisie zal zijn samengesteld
is nog niet. bekend doch zij zal waar
schijnlijk wel beperkt blijven tot de vier
betrokkenen mogendheden, Frankrijk, Bel
gië. Engeland en Duitschland.
Uit het feit, dat deze sub-commissie is
ingesteld en zoo spoedig mogelijk aan het
werk zal gaan, mag geconcludeerd worden,
dat de conferentie de ontruiming van het
Rijnland niet slecht gezind is.
Kaar wij nader vernemen, heeft, aan het
einde van de bijeenkomst van de politieke
commissie van de herstel-conferentie, voor
zitter Henderson, het resultaat der discus
sie tusschen Briand en Stresemann samen
gevat, als een discussie, welke de situatie
tamelijk heeft opgehelderd.
De financieele commissie.
In tegenstelling met dc bespreking in
de politieke commissie verliepen de debat
ten in de financieele commissie, welke
ook gistermiddag vergaderde, niet bevre
digend. De Engelsche minister Snowden
bevestigde opnieuw de onmogelijkheid voor
de Britsche regeering het rapport der des
kundigen te aanvaarden tenzij het wijzi
gingen zou ondergaan wat betreft de ver
deeling der annuïteiten. Hij stelde de vor
ming van een subcommissie van deskundi
gen voor, die o.a. de herziening van den
verdeelingsgrondslag in overweging zou ne
men.
Daar de Franschen van hun kamt, even
als de Belgen en Italianen, verzekerden,
dat voor hen iedere gedachte aan wijzi
ging der verdeelingscijfers uitgesloten is,
wil men heb geheele werk der exporten te
Parijs niet op losse schroeven zetten, en is
een crisis te verwachten.
Daar het duidelijk werd, dat de discus
sies over deze aangelegenheden gisteren
avond toch niet zouden afloopen, werd
voorgesteld de beraadslagingen te verda
gen tot a.s. Zaterdagochtend 10 uur, opdat
de betrokken mogendheden zich nader
over deze aangelegenheid zouden kunnen
beraden.
Minister Graham, de Britsche minister
van handel, die gisteren persoonlijk de
Britsche pers inlichtte over hetgeen in de
financieele oommissie was voorgevallen,
zeide na zijn verhaal, dat men nog niet
van een „crisis" moest spreken. Er was
alleen geweest oen 'zeer openhartige en
stellige" uiteenzetting van de wederzijd
sche standpunten.
Goedin formeelen zin is er nog geen
crisis, nog geen breuk in de besprekingen,
slechts een „verdaging" der beraadslagin
gen voor 24 uren, teneinde den gedelegeer
den tijd te geven de zaak nog eens rijpe
lijk te overdenken.
Maar de toestand is niet minder ernstig.
Komt MacDorald?
Dc „Daily Mail" zegt te weten, dat de
geruchten, dat MaoDonald het voornemen
heeft, om in den loop van de volgende week
naar Den Haa-g tc gaan, niet bevestigd
worden.
ENGELAND
Is het eind van het conflict in de katoen
industrie in zicht?
Kaar Reuter reeds gemeld heeft, duurt
de crisis in do katoen-industrie voort. Noch
tans verwacht men in Lancashire, dat het
conflict door arbitrage zal worden bijge
legd, omdat de patroons geen strijd tot het
bittere einde wenschen. Thans komt be
richt, dat drie ondernemingen hun fabrie
ken geopend hebben en de oude loonen uit
betalen.
Engeland en Egypte.
Geen vermindering der
Britsche str ij d krach ten in
Egypte?
Omtrent het ontwerpverdrag met Egypte,
weet. de diplomatieke medewerker van de
„Daily Telegraph" nader te berichten, dat
de Britsche troepen cn luchtstrijdkrachten
zullen worden tcruggctrokkr-n, doch dat de
in Egypte gedetacheerde vaste Britsche
troepen niet zullen wordieh verminderd.
Van dc zijde der Dominions is tot nog
toe slechts daadwerkelijl&bi^zwaar gemaakt
door do Australische jfjgeéring, waar de
nieuwe overeenkomst in haaide geheel wéinig
waardeering vindt.
Do oppositie blijft echter zwa-k omdat ook
volgens dc nieuwe overeenkomst het Suez-
kanaal op voldoende wijze beschermd blijft.
Daarom zijn ook van Indische zijde slechts
zwakke protesten te verwachten.
ITALIË
Gevangen anti-fascisten ontsnapt.
Medegedeeld wordt, dat in den nacht van
27 op 28 Juli het gewezen Kamerlid Emilio
Lussu, prof. Carlo Rosselli en Francesco
Fausto Kitti, die in de gevangenis te Lipari
waren opgesloten, zijn ontvlucht.
ROEMENIE
De onlusten in Zevenburgen.
Een onderzoek naar de
loonen.
Het ministerie van binnenlandsche zaken
te Boekarest maakt bekend, dat bij de on
lusten in Lupeni 22 arbeiders gedood en 65
gewond zijn, van wie 33 ernstig. De troepen
hebben 12 gewonden.
De sociaal-democratische leider had een
onderhoud met den staatssecretaris van
binnenlandsche zaken, waarbij hij den nood
toestand der arbeiders in het betrokken
mijnwerkersgebied schilderde. Deze toe
stand is de diepere oorzaak van de staking
geweest, die geenszins aan communistische
opruiing is te wijten. Het loonconflict in
het mijnwerkersgebied duurt thans reeds 6
maanden.
Ook van de zijde der regeering wordt toe
gegeven, dat de loonen onvoorwaardelijk
verbeterd moeten worden, waarbij er op
gewezen wordt, dat de minister van arbeid
reeds lang zijn bemiddeling tusschen werk
gevers en arbeiders hoeft willen verleenen.
Er is thans oen commissie benoemd, die
zich terstond naar Lupeni begeeft om ter
plaatse een onderzoek in te stellen. Deze
commissie bestaat uit vertegenwoordigers
der ministeries van oorlog, arbeid en bin
nenlandsche zaken. Men acht het ook niet
uitgesloten, dat minister-president Manioe,
die Dinsdagavond naar Zevenburgen is ver
trokken, zich naar Lupeni zal begeven.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De eerste vergaderingen der politieke
en der finantieele commissie hebben plaats
gehad. De Engelsche minister Snowden vol
hardt in zijn oppositie, waardoor reeds nu
een crisis dreigt.
Weer toenemende
China en Rusland.
spanning tusschen
De Zeppelin boven den Oceaan. Over
ons land? (lc blad).
BINNENLAND.
Het departement van Onderwijs zal niet
worden bezet door prof. Woltjer maar door
mr. Terpstra. (Laatste Berichten).
Personen bij het baden te Schcveningen
verdronken. (Gcm. Berichten, 3e blad).
AFGHANISTAN.
Zou het waar zijn?
Volgens Engelsche berichten uit Calcutta
heeft Habib Oellah na zokcrc. militaire suc
cessen enkele van die moderniseeringen
ingevoerd, welke dc aanleiding waren, dat
hij Aman Oellah van den troon stootte. On
der meer zou hij Europcesche kleedij heb
ben aanvaard cn zich verscheidene vracht
wagens hebben aangeschaft.
Weder meer spanning aan den Amoer.
Een telegram uil Mansjoeli zegt., dat de
directe besprekingen tusschen China en
Rusland afgebroken zijn; de Chinees-che ge
delegeerden zullen Vrijdag naar Kanking
terugkeeren.
Uit Charbin wordt gemeld, dat de her
vatting der demonstraties van Russische
vliegtuigen boven Pogranitsjnaja cn
Mansjoeli cr op wijst, dat de spanning tus
schen ltusland en China weer is terugge
keerd. Voorts wordt bericht, dat Russische
pantserauto's zich op dreigende wijze bij de
grens vertoonen.
AMERIKA
De Drankwet in de V. S.
Een verzachting.
Kaar uit Kew York wordt gemeld, zullen
Amerikanen, die voor huiselijk gebruik
bier, wijn of cider fabricceren, volgens de
jongste instructies van den hoofdcommis
saris van de Drankwet., niet door dc drank
wet-agenten worden lastig gevallen.
Immigratiebeperking in Canada.
Wegens den slechten oogst.
Kaar uit Toronto gemeld wordt, zal het
departement van immigratie voor de rest
van het jaar 1929 de immigratie uit Europa
aanzienlijk beperken en wel wegens het ge
vaar, dat de steden met arbeiders zullen
worden overvoerd tengevolge van de gerin
ge vraag naar maaiers in de landbouwpro-
vincies, welke wordt veroorzaakt door den
slechten oogst.
Samenzwering op Cuba.
Volgens berichten uit Havanna is de po
litie een omvangrijke samenzwering tegen
do Cubaansche rogeering op het spoor ge
komen. Talrijke communisten zijn in hech
tenis genomen o.a. een zekere Jose Lopez,
die verdacht wordt, in dienst van Moskou te
staan.
Voorts moet een groote hoeveelheid be
lastend materiaal in beslag zijn genomen.
Het Levendaal te Leiden, gisteren in beeld gebracht. Men ziet op deze
pboto duidelijk de vervuiling van de gracht.