DONDERDAG 1 AUGUSTUS 1929
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
BUITENLAND
Ned. Oost-Indië
BINNENLAND
LUCHTVAART
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
jr Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
anco per post f 2.95 per kwartaal
,t Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
ijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
>ruibbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
10.E
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste S0 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
t nummer bestaat uit twee bladen
De burgemeester van Noordwijk
LS^b
op
cha
M.
Onverdraagzaamheid ze wordt nog o
edi sterk aangetroffen in vrijzinnige krin-
Onverdraagzaamheidin dien ouden
55 telijken vorm van verwaten zelfgenoeg-
imheid, die de christelijke, speciaal
katholieke Nederlanders, ongeschikt
voor het vervullen van bete ekenend e
iten in den Staat, welke ambten per sé
jr vrijzinnige candidaten moeten worden
;raa!et*
•an dit soort vrijzinnige voorlichters
irijft in het „Vrijzinnig Weekblad"
rdi eldoorn over de benoeming van een bur-
B neester te Noordwijk het volgende
Tot burgemeester van Noordwijk
:m, lenoemd mr. van de Mortel, een 31-jarig
B Katholiek. Zijn in de couranten gepubli-
:eerde levensbeschrijving biedt niets
nerkwaardigs, tenzij men dan als aan-
k leveling zou willen beschouwen dat
1 ran de Mortel aanvankelijk te Utrecht
itudeerde, doch nadien overging naar
lc katholieke Universiteit te Nijmegen.
Zj Hieruit blijkt, ongetwijfeld, een zekere
v-1 n-ate van fanatisme van den jeugdigen
33
rv< aagistraat; zeer vele aan de openbare
Universiteiten studeerendo Katholieken
;fcr ileven indertijd kalm waar zij waren,
ui hielden zich van het Nijmeegsche in-
itituut (van voor ons zeer twijfèlachtig©
waarde) afzijdig.
De voorganger van den nieuwen bur
gmeester was van vrijzinnige huize.
IS Dat sinds dien de Noordwijksche bevol-
l^1 king van kleur veranderd is, was ons
Diet bekend. Zijn er geen vrijzinnige
^liefhebbers meer te vinden? of is zelfs
N bij den extra parlementairen minister
he tan zwart troef?
Het geval worde ter overdenking aan
geboden aan de helaas maar al te tal
en rijke vrijzinnigen, die door politieke
:u achterlijkheid een der rechtsche partijen
liegen te steunen en daarmede in de
land werken, dat speciaal de Room
se schen het eene baantje na het andere
rd inpikken.
Qi
1S Het Nijmeegsch orgaan „De Gelderlan-
r" reageert op dit geschrijf. Het blad
dïfrkt op:
Vi „Do Raad der gemeente Noordwijk be-
lat uit 6 Roomsch-Katholieken, 2 Anti-
?volutionairen, 2 Öhristelijk-Historischen,
S.D.A.P. en 2 vertegenwoordigers van
oi aneentebelangen. Op grond, waarvan
aagt de lieer Coops de benoeming van
n vrijzinnige? Bestaat er een erfrecht
ior vrijzinnige burgemeesters?
Met de cijfers voor oogen zal niemand
benoeming van den heer Van de Mor-
1 onredelijk kunnen noemen. De vertc-
mwoordiger der vrijzinnigheid vraagt
jhter naar geen cijfers of feiten: de be-
iifceming van een Katholiek in eenig
aatsamb't is, volgens hem, altijd een-aan-
ij ag op de rechten der vrijzinnigen. De
-atholieken zijn, naar zijn opvatting, nog
Itijd burgers van den tweeden rang: dat
dezelfde rechten zouden hebben a\s
dere andere burger van Nederland, komt
i zijn brein niet op.
Ben bijzondere giref tegen den heer
c an de Mortel is, dat hij heeft gestudeerd
an de B.K. Universiteit. Hij is daarom,
i de oogen van den heer Coops, een fa-
itiek.
Ter gelegenheid van het jubilé des hee-
en Van Wijnbergen heeft het liberale
Utr. Dbl." den jubilaris in 't bijzonder
erdacht als curator der Utrechtsche Uni-
[ersiteit. Het blad schreef toentertijd:
„Er was een tijd, en hij ligt nog niet
zoo ver achter ons, dat men, erkennend
dat men in dergelijke colleges toch ook
»een Roomsche" moest hebben, daar-
voor bij voorkeur min of meer geëffa-
ccorde karaters koos. Dat was onjuist
gezien. In een tijd als deze kunnen al
leen persoonlijkheden nut doen".
De heer Coops is het blijkbaar niet eens
met deze uitlating van het „Utr. Dbl." Hij
geeft nog altijd de voorkeur aan geëffa-
ceerde karakters, als er dan t.och een
„roomsohe" moet worden benoemd. Per
soonlijkheden zijn, naar zijn opvatting,
fanatiekelingen en alleen principieel e nul
len zijn bruikbaar".
En verder zegt het blad over het ge
schrijf van den man in het. Apeldoornsch
„Vrij zinnig Weekblad"
„Het is van zeer twijfelachtige waarde,
wat hij zijn lezers voorzet.
Blijkbaar schrijft hij luk-raak over din
gen, waarvan hij het minste niet weet.
Als hij de verhoudingen in Noordwijk
gekend had, zou hij de vrijzinnigheid rikt
hebben geblameerd door het stellen van
eischen zonder eenigen rechtsgrond.
En als iets geweten had van dc pogingen
der Rijksuniversiteiten om professoren
der Rechtskundige Faculteit van Nijmegen
weg te halen, hij zou niet gesproken heb
ben van dc twijfelachtige waarde der Nij-
meesche Universiteit, stellig niet in ver
band met de rechtskundige studie aldaar.
Derhalve is het niet genoeg dit geschrijf
te kwalificeeren als een uiting van ouder-
wetsche liberale verwatenheid.
Het woordje dom moet erbij".
Intusschen mag geconstateerd, dat. in
Noordwijk en in deze omgeving gelukkig
niiet zulk© domme beweringen wr^den
vernomen naar aanleiding van de burge
meestersbenoeming als in Ajjeldoofn.
Men erkent hier blijkbaar de redelijk
heid dezer benoeming.
En wij mogen vertrouwen, dat, als de
benoemde zijn taak heeft aanvaard
andaa-g is de burgemeester geinstalleerd
- de student van „het Nijmeegsche insti
tuut" om zijn daden en optreden waardee
ring zal trekken van alle partijen en rich
tingen.
Dit wenschte ons blad hen vandaag van
harte toe!
DE HERSTELKWESTIE.
CONFERENTIE-DATUM THANS
DEFINITIEF.
Opening op Dinsdag a.s. des morgens 11 uur
Duitschlands standpunt op dc
Haagsche bijeenkomst.
Van bevoegde zijde verneemt de „Tel.",
dat het thans definitief vaststaat, dat de
politieke herstelconferentie te -'s-Graven-
hage Dinsdag 6 Augustus a.s. des morgens
om 11 uur zal beginnen.
In het standpunt der Duitsche regeering
is weinig of geen wijziging gekomen.
Duitschland staat op heb standpunt, dat
het Young-plan slechts aanvaard kan wor
den, wanneer gelijktijdig d_e volledige ont
ruiming van-het Rijnland wordt toegestaan.
Ook ten opzichte van het Saargebied en
van de z.g. vast-stellings- en verzoenings
commissie, blijft het Duitsche standpunt
hetzelfde als tot nog toe.
De beslissing nopens de samenstelling
der Duitsche delegatie naar de conferentio
van Den Haag zal waarschijnlijk morgen
vallen.
Eventueel zullen de Deutsche Lufthansa
en de Iv. L. M. toestellen ten behoeve van
den koeriersdienst beschikbaar stellen.
Naar de Poolsche bladen melden, ver
wacht men in het ministerie van Bui-len-
landsche Zaken te Warschau thans een
collectieve démarche der bij de Parijsche
deskundigenbesprekingen betrokken mo
gendheden, om Polen uit te noodigen deel
te nemen aan de conferentie van Den Haag.
In dat geval zal de Poolsche delegatie
Zondag a.s. Warschau met bestemming
naar 's-Gravenhage verlaten.
Conferentie-zittingen xji het
Eerste Kamer-gebouw.
Naar het Haagsohe Correspondentiebu
reau meldt, moet het. in de bedoeling lig
gen het gebouw der Eerste Kamer te be
stemmen voor de vergaderingen, grootere
of kleinere, welke de aanstaande herstel
conferentie zal houden.
Het gebouw der Tweede Kamer zou dan
bestemd worden voor het secretariaat en
verdere bureelen der conferentie, waartoe
een volledig post- telegraaf- en telefoon
kantoor in dat gebouw zal worden inge
richt.
BELG3E
Incident te Brussel.
Ergelijke gedraging van een
Nederlands ch student.
Dezer dagen heeft een Nederlander, stu
dent. in de medicijnen, geboortig uit Xeder-
landsch Indië en thans Wonende te Was
senaar, bij een uitstapje te Brussel het
Graf van den Onbekenden Soldaat, op een
niet nader te noemen wijze bevuild. Wij
zouden van het geval geen melding ge
maakt hebben, als deze ergerlijke misdra
ging niet geleid had tot een diplomatieke
stap van den Nederlaudschen zaakgelastig
de te Brussel.
De Xederlandschi- zaakgelastigde, rid
der Huyssen van Kattendijke, heeft n.l. een
bezoek gebracht aan den Belgischen mi
nister van Buitenlandsche Zaken, ten eir.de
namens onze regeering inlichtingen in te
winnen nopens de nationaliteit van den
student, die het incident aan het graf van
den Onbekenden Soldaat heeft veroor
zaakt.
Nadat hij de vereisehte inlichtingen ha<l
verkregen, verklaarde de zaakgelastigde
dat niet slechts de regeering, doch het ge-
hcele Xedeilandsche volk eensgezind een
dergelijke handelwijze brandmerken.
Het talenvraagstuk op bet spoor.
De correspondent van de N. R. Crt. te
Brussel schrijft:
Sedert verscheidene weken vooral wordt
meer dan ooit geklaagd over het niet na
leven der taalwetten door een deel van het
personeel der Nationale maatschappij van
Belgische spoorwegen op dc lijnen van het
Vlaamsche land en in de Duitschtalige
districten Eüpen, Malmedy en St. Vith. In
vele treinen van hot Vlaamsche land spre
ken de condpetemr _'e reizigers alleen in
de Ftansche taal' aaftfèn van tal ❖an sta
tions worden de namen alleen of eerst in
het Fransch geroepen. Dit. gaf herhaalde
lijk aanleiding tot incidenten en heeft den
minister van spoorwegen dan ook er loc
genoopt de aandacht van het. spoorwegper
soneel- te vestigen op de wenschelijkheid
van een ernstige toepassing der wettelijke
en administratieve bepalingen inzake het
gebruik der talen, ook in het geannexeer
de gebied.
FRANKRIJK.
DE NIEUWE FRANSCHE REGEERING.
Motie van vertrouwen.
Aangenomen met 325 tegen 138
stemmen.
Gisteren heeft Briand het nieuwe kabi
net aan de Kamer voorgesteld. In de re-
geeringsverklaring wordt o.a. gezegd, dat
door de gezondmaking der financiën, heb
in evenwicht, brengen der begrooting. dc
stabiliseering der franc en de regeling der
buitenlandsche schulden de twee vorige rc-
gceringen de herstelconferentie hebben mo
gelijk gemaakt, die binnen enkele dagen in
den Haag zal bijeenkomen. De resultaten
van deze conferentie moeten het werk be
kronen dat voor de veiligheid van Frank
rijk in Europa, alsmede voor de verdedi
ging van Frankrijk's hoogste stoffelijke cn
moreele belangen is ondernomen.
De verdediging der rechten en belangen
van Frankrijk op deze groote internationale
bijeenkomst vormt het recht van bestaan
dezer regeering. Zij vormt als het ware het
gehcele program, omdat op dit oogenblik
alleen het slagen van deze conferentie van
het allergrootste gewicht is.
Om dit. program te voltooien, dus om met
het noodige gezag de belangen van ons
land te kunnen behartigen, hebben wij uw
vertrouwen noodig, en wel, uw volkomen
en dus door een motie versterkt vertrouwen.
Wij nemen de' grootste verantwoordelijk
heid op ons, die sinds het einde van den
oorlog op eenige regeering heeft gerust.
Met uwe hulp zijn wij bereid deze verant
woordelijkheid te aanvaarden en wij reke
nen er op dat gij, mijne heeren, ook allen
hetzelfde gevoel van verantwoordelijkheid
zult toonen te bezitten.
De Kamer heeft, daarna- met 325 stemmen
tegen 136 een motie van vertrouwen in de
nieuwe regeering aangenomen.
(De Kamer telt 613 leden, waaronder 123
leden der socialistisch-radicale partij, die
besloten hadden zich bij de stemming te
onthouden. Het aantal tegenstemmers is in
de eerste plaats gevormd door de sociaal
democraten (101) en de 14 communisten).
ENGELAND
Een accoord tusschen MacDonald
en Dawes?
Over de procedure der verdere
on twapenings besprekingen.
De diplomatieke medewerker van de
„Morning Post" constateert, dat tusschen
MacDonald en Dawes overeenstemming is
bereikt over de procedure, te volgen bij de
verdere besprekingen over de beperking
van de bewapening ter zee.
In de eerste plaats zal een voorloopige
conferentie van de vijf groote vloot-mogend-
heden: Amerika, .Japan, Frankrijk, Italië
en Groot-Brit-tannië worden bijeengeroepen,
aan welke de voorstellen en adviezen,
waarover tusschen MacDonald en Dawes
overeenstemming is 'bereikt, zullen worden
voorgelegd. Wanneer deze voorstellen ge
schikt blijken te zijn als een basis voor ver
dere onderhandelingen, dan zal waarschijn
lijk in het volgend voorjaar een algemeene
conferentie voor de ontwapening ter zee
worden bijeengeroepen, welke te Londen zal
worden gehouden. Het resultaat van deze
conferentie zal dan aan de voorbereidende
ontwapeningsconferentie tc Genève worden
voorgelegd, welke commissie tot taak heeft
de overige mogendheden in de overeen
komst te betrekken.
CHINA.
HET CONFLICT MET RUSLAND.
Het eerste contact.
Voorbesprekingen te
M a n d 8 j o e 1 i.
Gisteren is tc Mandsjoeli de eerste pre
liminaire Russisch-G'hineesche conferentie
gehouden, cn we.1 tusschen den Russischcn
oonsul-gcneraal tc Charbin als vertegen
woordiger der Sovjet-regeering en den
Chir.eeschen commissaris voor buitenland
sche aangelegenheden te Charbin, als ver
tegenwoordiger der Nanking-regeering. In
de conferentie werden het. tijdstip en de
plaats voor het voeren der officieele Rus
sisch-Chineescne onderhandelingen bespro
ken.
"Botsing tusschen rooden en
witten?
Op de bureaux van den Zuid-Mandsjoc-
rijschen spoorweg, die onder Japansch be
heer staat, is een bericht ontvangen, waar
in gezegd wordt, dat honderd personen zijn
dood of gewond bij een botsing, die Zondag
j.l. heeft plaats gehad te Iman, 250 mijl ten
Noorden van W.ladiwostok, tusschen Wil
de conferentie werden het tijdstip en de
zijde wordt echter geen, bevestiging van
dit bericht ontvangen.
Nieuwe Chineesche
maat regelen.
Uit Moskon wórden nieuwe daden van
de Chineesche regeering tegen Russische
instellingen in Mantsjoerije gemeld. Zoo
hebben do overheden tc Charbin gelast,
toezicht in te stellen op de werkzaamheden
van de bank voor het Verre Oosten.
Dit toezicht is aan politic-ambtenaren
opgedragen, die overgave- van de kas en
van de sleutels der safeloketten verlang
den.
Aangezien met geweld werd gedreigd
heeft de bank haar bedrijf moeten sta
ken. De president van de Russische staats
bank wijst er in verband hiermede op. dat
de bank voor het Verre Oosten steeds een
uitstekenden naam heeft gehad.
Bij de spanning in de betrekkingen tus
schen China en Rusland is herhaaldelijk
een onderzoek door de Chincezcn inge
steld, waarbij steeds is gebleken, dat de
bank haar bedrijf geheel volgens de wet
en in het belang van China heeft uitge
oefend.
Een geval van koppensnellen.
Aneta verneemt, dat op hot Frederik
Hendrik-eiland, gelegen nabij Nicuw-
Guinea, zich een geval van kopponsnellen
heeft, voorgedaan. In verband met deze
wandaad hebben zich autoriteiten aan
boord van het stoomschip der gouverne
mentsmarine „Deneb" kan Makassar naar
Frederik Hendrik-eiland begeven.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Dc datum van de Herstelconferentie te
Den Haag thans vastgesteld op 6 Augus
tus.
De nieuwe regeering^Briand krijgt een
votum van vertrouwen.
Dc ,Graf Zeppelin" is hedennacht van
Friedrichshafen gestart voor de tocht naar
Amerika. De route gaat over Noord-
Frankrijk.
BINNENLAND.
De Nat. Bedevaart naar Lourdes. (Iverkn.,
2de blad).
OMGEVING.
De installatie van den burgemeester van
Noordwijk. Qste blad).
gens in behandeling moeten komcD op het
congres.
Wij hebben ons intusschen tot don heer
Setteur gewend, die dit jaar zijn- eerste
lustrum als voorzitter viert.
En, zooals gezegd, bleek bij het pari ij-
bestuur omtrent een plan tot opheffing
niets bekend te zijn.
Integendeel is gebleken, dat men voor
dc reorganisatie van de partij nu juist te
vinden is.
Mocht jnr. Arts evenwel met zijn voor
stel komen, zoo verzekerde dc partijleider
ons, dan is toch te verwachten, dat in geen
geval een meerderheid zal zijn zijn ;e vin
den, welke vóór afschaffing (opheffing)
van de R.-K. Volkspartij beieid zal worden
gevonden.
Morgen voortzetting besprekingen.
Naar het Corr.-Bur. meldt, zal de ver
gadering van do voorzitters (ioder verge
zeld van een lid hunner fractie) der anti-
revol., chr.-hist. cn r.-k. Tweede Kamerfrac
tie, welke gisteren op uitnoodiging van den
kabinetsformateur, minister van Staat jhr.
mr. Ch. J. M. Ruys dc Bccrcnbrouck, ge
houden is, morgen worden voortgezet.
POST EN TELEGRAFIE
Telefoneeren in volle zee.
De Cunard Lijn heeft gemeend, dat zij
«aan hare passagiers gedurende dc zeereis
dezelfde telefonische faciliteiten moest
kunnen verschaffen, die dezen op het vaste
land gewend zijn. De stoomvaart maat
schappij wendde zich toi dc International
Telephone and Telegraph Corporation en
deze firma hcofi het vraagstuk tot eene
oplossing gebracht. Het stoomschip „Bc-
rengaria" van dc Cunard Lijn werd van een
installatie voorzien, vervaardigd in de fa-
brie^ van de International Tel. Tel.
Corporation te Londen en gedurende ver
schillende zeereizen zijn proefnemingen
verricht.
Eene telefonische gemeenschap word on
derhouden tusschen het schip in volle zee
en de radio-stations van dc J. T. .fc T. Co.
te Trappes buiten Parijs. Over gewone
telefoonlijnen werden dc gesprekken raar
Parijs doorgegeven.
De proefnemingen hebben de practische
uitvoerbaarheid van een commercieelen te
lefoondienst aangetoond, mits geschikte ra
diostations ter beschikking staan, die kun
nen worden doorverbonden met het pu
blieke landtclefoonnet.
De R.-K. Volkspartij.
Een voorbarig bericht.
De „Utrechtsche Courant" bericht
Het aan „Het Handelsblad" ontleend be
richt, inzak^ een voornemen van mr. P.
Arts, om op het binnenkort te houden eon
gres een voorstel ie doen tot- opheffing
van de R.-K. Volkspartij, mag in zooverre
voorbarig worden genoemd, dat hiervan
aan het partijbestuur niets bekend is.
Vooreerst zij opgemerkt, dat niet mr.
Arts voorzitter is der R.-K. V. P., zooals
..Het Handelsblad" schreef, doch de heer
W. C. Setteur, lid van den Utrcchtschen
Gemeenteraad.
Mr. Arts is zelfs geen bestuurslid.
In elk geval zou er eerst een voorstel
als Uier bedoeld moeten komen van do af-
deeling Tilburg.
Dit voorstel zou dan, door mr. Arte in
gediend, eerst in de eigen afdeeling behan
deld moeten worden, daarna worden toe
gezonden aan het partijbestuur en vervol-
DE „GRAF ZEPPELIN" VERTROKKEN.
De route ligt thans over Noord-Frankrijk.
Uit Friedrichshafen wordt gemeld:
Toen vast stond, dat de Graf Zeppelin
in den afgeloopcn nacht zou starten,
kwam geheel Friedrichshafen in een op
gewonden, bijna feestelijke stemming. Tc
2.20 uur werden de passagiers met een
autobus van het Kurgarten-hotel afge
haald. Voor het overgroote deel bestond
het gezelschap uit Amerikanen. Voorts
waren cr •vele journalisten, doch ook hier
domineerden dc Yankees.
Gereed voor den start.
Dr. Eckencr deelde mede, dat het weer
gunstig was voor den start. Tusschen Cha
lons verwacht dr. Eckener een geheelc
zóne van mooi weer. Dr. Eckener zal zelf
het commando voeren, doch zal afgelost
worden door dc waarnemende, commandan
ten *LchmanTi, Fleraming cn Von Schiller.
De overige officieren aan boord zijn Prust
Wittmann en Samt. De groote hall, waar
in zich het luchtschip bevindt, wordt be
straald door groen licht. Tc half 3 loopen
reeds de motoren, om deze warm te laten
