lOste Jaargang WOENSDAG 29 MEI 1929 No. 6190 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN Dr. Schaepman" te Leiden BUITENLAND Een nieuw succes voor prof. dr. Keesom §&£eidóch&(5ou/iM]t l ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling oor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal jj onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal ranco per postf2.95 per kwartaal et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver- rijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij X) ruit/betaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeel ingcn wordt het dubbele van het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50 lit nummer bestaat uit twee bladen ONZE PROPAGANDA. Dit schrijven heeft ten doel lo. mogelij- nieuwsgierigheid te bevredigen, 2o. tot Igenieene steun en medewerking aan het trkiezingspropagandawerk op te roepen. Wat was er? Goedbeschouwd niets! Een hechte ver- singspropagandaorganisatie bestond er lenlijk niet. De parochieele propaganda- lbs, die bij vorige verkiezingen doelmatig uk hadden verricht, bloedden, hoe meer verkiezingsstrijd en de verkiezingskre- ii in het verleden kwamen te liggen, lang- dood. In de Sint Petrus parochie jd tot driemaal toe een poging onderno- n nieuwe club (de oude was geheel idwenen) in het leven te roepen zonder [minste resultaat. In een andere paro- e bleef men bijeen zonder zich te wijden l verkiezingspropaganda. Elders daalde belangstelling bedenkelijk dicht tot bij absolute nul-punt. ,iar kwam bij dat volgens den wensch onzen Bisschop het propagandawerk ral centraal moest worden georgani- I. Een heel nieuw gebouw diende der- !re te worden opgetrokken. Zoo ontstond Dr. Schaepman algenjeene propagandaclub. Aan de fcjbingsvergadering op 8 April jl. zijn 4 vergaderingen voorbereiding voorafgegaan. Daarna eeg de zaak 8 April 1929 definitief haar slag. De nieuwe organisatie was geves- d, de statuten vastgesteld, het bestuur rozen, het propagandawerk in groote lij- vastgesteld. Het huis was was dus ge- iiwd. Maar niet gemeubileerd. Aan de nieuwe vereeniging ontbraken ij wel alle gegevens. Gezien den brand van stadhuis kon op een kiezerslijst voor- tig niet gerekend worden. Hoe aan de ressen der Roomsche kiezers te komen? a lichtstraal was het T. K. Bevolkingsbureau. Daaruit waren de Roomsche kiezers van Juli 1929 op te diepen. Niet zonder moei- natuurlijk. Welke moeite zich een tiental jpagandistcn gedurende 4 avonden bben' getroost. Alle Roomsche Kiezers a toen op afzonderlijke kaarten alfabe- ch overgeschreven. Ongeveer *7 a 8 dui- ad. Het juiste getal is nog niet precies geteld. Aan de hand van deze gegevens aden ongeveer 120 Roomsche Kiezers de Kiezerslijst worden gebracht die daar i onrechte niet op vermeld stonden. In- ddels waren afschriften van de Kiezers- t nog steeds niet te verkrijgen, zoodat k hierin weer zelfstandig moest worden werk gegaan. Een uitdeeHng van de esdistricten werd opgevraagd en op kaar- uitgeteekend. Do Kiezers die- we alfa- lisch gerangschikt, hadden moesten nu triotsgewijzc worden ingedeeld (46 dis- eten). Dit is een reusachtig werk ge est dat aan diverse propagandisten weer 25 uren arbeid eft gekost (5 avonden van 7 tot 12 uur), stoetsgewijze zijn of worden nu ten be- ieve van het huisbezoek vanaf de kaarten Roomsche Kiezers ingeschreven in hiften door 23 schrijvers, dit werk met veel toewijding verricht bben of bezig zijn te doen. Uiterlijk 3 ui a.s. is dit alles klaar. Inmiddels zïfn worden nog aangezocht 23 districtsleiders or elke twee districten één leider. D&t 'Wand dit verzoek moge afslaan! Zelf- todige aanbiedingen zullen met den "otst mogelijken dank worden aanvaard, to voorkeurwenschen met betrekking tot Paalde districten zal zooveel mogelijk rien gevolg gegeven. Wij roepen op al degenen die als districtsleiders ons pro pagandawerk willen steunen. Onderwijzers, arbeiders, middenstanders, ambtenaren, vrouwen, niemand uitgezonderd. Niet in het minst doen wij een beroep op hen, die zich vroeger reeds als districtsleider zoo zeer verdienstelijk maakten. Geef U nog onmiddellijk Op aan den secretaris H. Lombert, Stationsweg 8a Enkele dagen na 3 Juni zal een vergade ring plaats vinden van districtsleiders om het huisbezoek nader tc regelen. Daartoe is een leger propagandisten noodig. Ook die roepen wij dringend op. Met de 71 leden die Dr. Schaepman thans telt kan niet alles gedaan worden. Dit getal moet Vervijfvoudigd worden wil het zoo noodzakelijke huisbe zoek slagen. Des te meer propagandisten zich aanmelden, des te minder arbeid van ieder behoeft'te worden gevraagd. De pro pagandisten zullen uitgaan niet met leege handen. Het materiaal is in de maak. Wij krijgen 26000 verkiezingsbrochures •die bij alle Roomsche Kiezers zullen worden verspreid. Vérder 6000 modelstembiljetten met dezelfde bestemming. 100 fraaie ver kiezingsplaten zullen worden opgehangen. Een karrevracht plakbiljetten is onderweg. Het Heldendicht van de Roomsche daad zal op 13 Juni a.s. door een gevierd spreker worden uitgezon gen en vertoond. Nadere berichten zullen worden bekend gemaakt. En er zal nog veel meer worden gedaan, waarvoor wij noodig heb ben mannen en vrouwen met enthousiasme bezield. Werpt alle laksheid van U af! Laat niet al het werk doen door enkelen; zij worden topzwaar. Wij verwachten een heel leger strijders voor Christus. Want daarom gaat het in laatste instantie: Voor of tegen Christus. Deze tegenstelling kan niemand koud laten. Zij zal dit ook niet doen. Het oude vuur zal weer hoog oplaaien en schitteren in gouden gloed. Allen zullen weer meedoen eensgezind, eendrachtig, in nauw-aaneenge- sloten gelederen. Maar we hebben ook noodig Veel geld! Als straks de inschrijvingslijst wordt aangeboden of aan de kerkdeur uw offer wordt gevraagd, tast dan diep in den bui del. Of geef spontaan uw gift! Wie snel geeft, geeft dubbel! Ook hier is dat waar. Veel werk is reeds verricht, meer-moet nog worden gedaan! Katholieken van Leiden gij moogt, gij zult niet achterblijven. Dat zult gij de wereld toonen! Dat zult gij luid verkonden! Dat geve God! Mr. H. F. A. DONDERS, Voorz. Alg. Prop. Club Dr. Schaepman VAN HET VATICAAN WANNEER DE H. VADER OFFICIEEL HET VATICAAN VERLAAT. Men schrijft uit Rome aan het „Ctr.^:! Ofschoon de verwachtingen hoog gespan nen en de geruchten dus vele zijn, valt nog met het oog op den datum van 's Pausen officieelen uitgang uit het Vaticaau, niets met volstrekte zekerheid te zeggen. Alleen wint dc door ons eerder genoemde tijd van 6 Juni zeer aan waarschijnlijkheid. Groot opzien heeft het verlangen van den H. Vader gewekt om, in tegenstelling met vroegere mededeelingen, de Sacra mentsprocessie op het Sint. Pietersplein te voet te doen. Ondanks de vele moeiten die daartoe werden aangewend, heeft men den Paus er nog steeds niet van kunnen over tuigen, dat het zeer moeilijk zijn 'zal zich te voet voort te bewegen over het nu reeds wit gloeiende reuze-plein tusschen de co- lonnaden van Bernini, gehuld in de kostba re, maar zeer zware paramenten der Va-ti- caansche Sacristie, te midden eener me nigte die het kwart-millioen wel zeer dicht naderen z&L Het is Prof. Keesom dezer dagen gelukt, door het gebruiken van een nieuwe hoog- vacuuinpomp, die door hem in samenwer king met den Duitschen geleerde W. Goede is ontworpen, de installatie tot het ver krijgen van de allerlaagste temperaturen zoodanig te verbeteren, dat nu de moge lijkheid is geschapen tot ongeveer 0.8 gr. boven het absolute nulpunt experimenten te nemen. Onder absoluut nulpunt wordt verstaan de allerlaagste temperatuur, die bestaanbaar is, zij ligt bij 273 gr. Celsius onder nul. Zooals men weet, is het steeds het doel geweest van Prof. Ivamerlingh Onnes de laagst mogelijke temperaturen te verkrij gen, omdat in dit gebied vele stoffen zeer merkwaardige eigenschappen ver- toonen, die soms geheel afwijken van die op normale temperatuur. Het onderzoek dezer eigenschappen is voor de weten schap van het. hoogste belang, omdat het zeer veel kan bij dragon tot de kennis der eigenschappen van de materie in liet al gemeen en dikwijls zelfs het middel vor men kan om uit te maken of nieuwe theo rieën al dan niet juist zijn. Het principe, waarvan gebruik wordt gemaakt voor het. vloeibaar maken van dc moeilijkst, condenseerbare gassen en tot het verkrijgen van de zeer lage tem peraturen is het volgende: Het gas wordt eerst sterk afgekoeld en samengeperst, en wordt dan plotseling in een ruimte ge bracht, waar de druk "zooveel mogelijk wordt verlaagd. Het gas zet dan plotse ling zeer sterk uit. Hierdoor ontstaat een zeer belangrijke temperatuurverlaging, waardoor een gedeelte van het gas vloei baar wordt, terwijl dc rest door krachtige poinpinstallaties yc*<yt weggezogen. Zoo wordt b.v. vloeibare waterstof ver kregen, door deze, samengedrukt tot 150 k 200 atinospheer en afgekoeld door vloei bare luoht, te laten expandeeren. Nog moeilijker dan waterstof is het., helium vloeibaar tc maken. Dit gaat op een der gelijke wijze; hier wordt van vloeibare waterstof gebruik gemaakt, om het ge comprimeerde helium voldoende af te koelen, terwijl dan het vloeibaar helium ontstaat door expansie. Wij zien aan het bovenstaande, dat tot het verkrijgen van zeer lage temperatu ren het vooral zal aankomen op het tot stand brengen van een zeer 'hoog vacuum boven het vloeibaar helium. Kamerlingh Onnes slaagde er in door gebruik te ma ken van 12 glazen en 3 stalen Langmuir- pompen een temperatuur te bereiken van eenige honderdste graden beneden 0.9 gr. absoluut. Echter was de ruimte, waarin deze temperatuur werd bereikt zoo klein, dat het doen van experimenten niet mo gelijk was. Daarom heeft de opvolger van Kamer lingh Onnes, Prof. Keesom, getracht de pompinstallatie nog tc verbeteren, om zoo in dit gebied te kunnen doordringen. Ook hij maakte hiervoor gebruik van kwik- diffusiepompen. In deze pompen wordt, kwik verhit, waardoor een stroom van kwikdamp ontstaat. Door een spleet staat deze in verbinding met de ruimte, waarin men heb luchtledig wil bereiken. De kwikdampstroom nu zuigt het gas mee waardoor een zeer hoog vacuum ont staat. De werking komt overeen mifc die van dc zeer bekende waterstraal-lucht pomp, wat hot principe betreft. Tot cte kwikdiffusiepompen beliooren ook de Lankmuirpompen, welke door Kamerling Onnes gebruikt werden. Bij het maken van de nieuwe pomp moest, vooral in verband mot. de groote afmetingen en de hooge eischen, die aan de pomp gesteld werden, verschillen de wijzigingen worden gebracht in dc ge wone uitvoering. Zoo was, behalve de gewone koeling door vloeibaar water nog een koeling noodig van het hoogvacuum, met behulp van een vloeistof op een tem peratuur van 10 tot 20 gr. C. De spleet waardoor de diffusie plaats vindt, is ringvormig met een doorsnede van 93 m.m., zij is boven 0.5 m.m. beneden 5 m.m. wijd. De pomp wordt gevuld met 7 K.G. kwik. De pomp is ongeveer een Meter hoog. Hel volume helium, dat per seconde door de pomp wordt gezogen bedraagt 420 Liter, terwijl de vorige inrichting slechts een zuigsnelheid van -10 I.itor had. De capaciteit der nieuwe installatie is dus ruim tien maal zoo groot als van de oude. Nadat nog verscheiden moeilijkheden waren overwonnen kon dc nieuwe pomp het gewenschte resultaat geven: indor- daad gelukte het Prof. Keesom met deze installatie een volume, groot genoeg voor het nemen van experimenten, te brengen op een temperatuur, die gesehat wordt op ruim 0.8 gr. boven hot absolute nul punt. Dc bepaling van de temperatuur in dit geheel onbekende gebied is moeilijk en wordt afgeleid uit de dampspanning van het helium. De methode berust op extrapolatie. Het bereikte resultaat is een groote stap vooruit: men zal nu in staat zijn verschillende problemen nader tot him op lossing te brengen; zoo zal het b.v. mo gelijk zijn na te gaan of het verschijnsel der suprageleiding, dit is het verdwijnen van de electrische weerstand bij lagere temperatuur, wat bij enkele metalen is waargenomen, wellicht bij deze lagere temperaturen nog bij andere metalen op treedt. Wij mogen den hoogleeraar, wiens we tenschappelijke naam reeds een wereld bekendheid genoot, met dit nieuw# 6ucces van harte gelukwenschen. Al is het gebruik er op die manier nog lang niet van verzekerd, toch werkt men druk aan het gereed maken van het po dium waarvan men stilzwijgend aannam dat het Z. H. Pius XI dienen zou om Zijn rondgang over het Sint Pietersplein te ma ken. Dit podium is een soort van groote Sedia Gestatoria waarop de Paus zitten kan. terwijl de toeschouwers den indruk krijgen dat Hij geknield ligt. Het podium is na ^0 niet meer bniten het Vaticaan ge weest. Het werd voor het laatst gebruikt in Sint Picter door Paus Pius X r.n. bij gelegenheid van het zestiende Internatio naal Eucharistisch Congres in 1906. Het is de bijzondere wensch van den H. Vader dat het Sint Pietersplein tijdens de plechtigheid niet zal worden afgezet en dat het volk zich geheel vrij zal kunnen bewegen. Deze wensch wekt nogal verba zing daar men zonder heel veel politie in Italië geen enkele ceremonie aandurft. Dit verlangen van den Paus schijnt in verband te staan met Zijn wil om aan de plechtig heid een uitsluitend religieus ka-rakter te geven, met zoo weinig mogelijk opschik en geheel in overeenkomst met de heiligheid en dc waardigheid van den H. Stoel. De politieke demonstratie waarop de regee ring aanstuurde, zal zoo wel tot de onmo gelijkheden blijken to behooren. Het verdrag van Lateranen. Do-or den Koning ojüd-ewr- fceekend. Maandag heeft do Itaïïaansclic koning door zijn onderteekening zijn goedkeuring gehecht aan de wet, waarmede het verdrag van Lateranen en het concordaat van kracht worden, evenals dc beide toegevoeg de wetten nopens de huwelijksbepalingen en op de kerkelijke goederen. Uiterlijk 29 Mei worden de wetten in de „Gazzetta Ufficiale" gepubliceerd, waarop de wederzijdsche ratificatie plaats vindt. Bij deze plechtigheid zal Italic weer door Mussolini en de H. Stoel door den kardinaal-staatssecretaris Gasparri worden vertegenwoordigd. DUITSCHLAND Het socialistisch partijcongres. Een rede van Müller. De Duitsche socialistische rijkskanselier hoeft gisteren gesproken op het socialis tisch partijcongres te Maagdenburg. Müller zeide dat hij op dit congres een buitenge woon gemis aan werkelijkheidszin en be grip van het practisch bereikbare had ge constateerd. Müller besprak ook de be faamde kruiserkwestie. Dc pantserkruiser heeft inderdaad bij de verkiezingen een groote rol gespeeld, eigenlijk een vee-1 te groote rol voor een zoo onbeteokenend object. Ik heb gezegd, aldus de rijkskanse lier, dat wij tegen den aanbouw waren en op vermindering onzer oorlogsbegroofcrog zouden aandringen. Dit laatste is ons voor de eerste maal gelukt-, maa-r bij de onder handelingen over de regeeringsvorming bleek nog dat een meerderheid in den Rijksdag voor den afbouw voorhanden was. Toen heb ik op dringend verzoek van de Rijksdaggroep tegengestemd, ofschoon ik wist dat dit tegen den geest van de grond wet van Weimar indruischte. Een dergelijk experiment mag echter niet te vaak her haald worden en ik ben niet langer van plan als rijkskanselier tegen een voorstel van mijn eigen Kabinet te stemmen. Het is onmogelijk dit in een coalitie-regeering nogmaals te doen. Ie het congres met deze verManing niet tevreden, dan ben ik ieder oogenblik bereid de consequentie van een aanneming der Berlijnsche motie 4e aan vaarden. In deze motie wordt geëischt dat het congres de ministers zal dwingen tegen de verdere credieten voor den afbouw van den kruiser te stemmen welke ook de gevolgen hiervan mogen zijn. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Het is nog niet zeker, wanneer Z. H. de Paus het Vaticaan zal verlaten. Nadir Khan proclameert zich tot emir van Afghanistan. BINNENLAND. Nog meer branden. Fabrieksbrand te Amsterdam. (Gem. Berichten. 2de blad). Bij het omslaan van een motorrijwiel te Bloemendaal is de ducrijdster gedood, de motorrijder geworfcl. (Gem. Berichten, 2de blad). Een ernstig ongeluk bij een militaire oefening. (Gem. Berichten. 2de blad). De samenwerkende werknemersorganisa ties hebben de door der» burgemeester van 's-Gravenhage aangeboden bemiddeling in de visschersstaking aanvaard. (2de blad). De motie werd onder vrij groot, rumoer verworpen met 256 tegen 138 stemmen. De koloniën terug! Von Kullunann, de voormalige Duitsche onderstaatssecretaris van Buitenlandsohe Zaken, heeft dezer dagen aan den Brit- schen gezant, te Parijs, sir William Tyrrell, een memorandum overhandigd met betrek king tot do mogelijke teruggave van de Duitsche koloniën. Het Britsche ministe rie van Buitenlandsche Zaken heeft zich in verband hiermede tot de Berlijnsche re- geeriug gewend. Deze heeft net optreden van Von Kuhlmann( die geen officeel ambt bekleedt, gedesavoueerd. FRANKRIJK. Socialistischbeheer. De „Eclaireur de Nice schrijft: Mar seille heeft, een socialisfcischcn gemeonte- raad. Juist in Marseille zijn de gemeente belastingen het hoogst. In Marseille neemt de gemeentelijke administratie met verontrustonden ijver haar toevlucht tot leeningen. Om bet deficit der ziekenhuizen te dekken, heeft ze zich tot een vrijwel on bekende bank gewend. Het bedrag der pu bliciteit en dercommissies was zóó hoog, dat de minister van Financiën de helft liet schrappen. En men lette cr op, dat de bank vóór dc coupons vervallen, de 800.000 fres. viermaandelijkschc rente in casseert. Het schijnt zelfs, dat ze op elke coupon 10 centimes beurt!.... Maar er zijn nog sterker gevallen. De prefectorale administratie van Bouches- du-Rhóne heeft ontdekt, -dat, terwijl de Marseillaansche gemeenteraad vroeg een leening van dertig millioen te sluiten ten einde zijn schulden aan den Staal, te be talen, hij reeds van te voren deze som door de contribua'bclen heeft laten beta len en haar haastig geincasscerd had Financieel resultaat der gestic van Mar seille door de socialisten: een deficit van 40 millioen. De voorbeelden, kunnen met vele ver meerderd worden. In Bijssel (socialistische gemeenteraad): deficit der bcgrooting 1928 25 millioen. De exploitatie .der publieke, handels- en nij verheidsdiensten in regie hoeft den belas tingbetalers 3 millioeji gekost. In Toulouse (socialistische gemeente raad): Zonder den Raad van State zou den de uitverkorenen zich aardige emolu menten hebben toegekend, welke, de ge meen tefinanciën ernstig zouden hebben ge schaad. Deze voorbeelden bewijzen liet uitne mend effect, dat de toepassing der socia listische programma's te weeg brengt. AFGHANISTAN. Nadir Khan proclameert zich tot emir. Ha bib Oellah wenscht te onderhandelen. Dc oud-minister van Oorlog in Afgha nistan', Nadir Khan, heeft zich tot emir van Afghanistan uitgeroepen. Hij maakt, naar men zegt, goede vorderingen bij de stam men in de zuidelijke provincie. Habib Oel lah zou trachten onderhandelingen te be ginnen en een kleine missie hebben ge zonden, om de voorwaarden tc bespreken. Habib Oellah is overigens sinds de vlucht van Aman Oellah met kracht bezig geheel Afghanistan aan zich te onderwer pen. Bericht wordt, dat zijn troepen Mazav I Sjerif op de Russische grens hebben be zet en thans ook aanrukken op Kandahar, het hoofdkwartier waarvan Aman Oellah verleden jaar zijn troepen uitv

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1929 | | pagina 1