hflste Jaargang
WOENSDAG 15 MEI 1929
No. 6178
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
24
5.7!
1.9!
1.9! t
W
BUITENLAND
BINNENLAND
let I)
ond.
3)e£cid6cli^6oii^cmt
lie
279.
Bbi )E ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
'oor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
lij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
'ranco per postf 2.95 per kwartaal
let Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
bef lijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
ooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeeliugen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten lioogate 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
)it nummer bestaat uit drie bladen
Nederlandsch Historisch
Instituut te Rome
door Prof. dr. P. J. Blok
Snijt
isenb
0 poi
Aanvo
ing
ipeiei
90, t
en fe
1 fü
0.2&
Den 20sten Mei a.s. zal het, zooals ge-
nV' ield, 25 j ar geleden zijn, dat deze inst-el-
ng werd gevestigd door de aanstelling
an den eersten directeur Dr. Gijsberfc
Irow. De schrijver van dit artikel,
lie nog tot op dezen dag door,de Regee-
jng met de algemeene leiding van het
P*10 astituut belast is), had bij zijn bezoek
de Italiaansche archieven in 1901 de
1 enschelijkheid bevonden, dat. ook Neder-
nd vertegenwoordigd zou zijn in de se-
>°st< ,jien n0g voortdurend aangroeiende
der groote en kleine staten, die te
ne zulke instellingen bezitten ten be-
roenBw van de studies op geschiedkundig,
dheidkundig en kunsthistorisch gebied.
vond Minister Kuyper, wiens breede
II j jk zich ook op dit gebied niet onbe-
gd liet, aanstonds bereid om het denk-
ttld te helpen uitvoeren. Ook deze zag
I. dat de archieven der Italiaansche
Uten, met name die van de wereldmarkt
Itïome, op de geschiedenis van Neder-
ui een wereldhistorisch licht zouden
len werpen, dat de machtige, natio-
ale archieven van Engeland, Frankrijk
k niet konden geven. Ook Z.E. was
a anstonds doordrongen van het belang,
it voor de klassieke studies ten onzent
I la n instelling als het Instituut zou kun-
I U in hebben; ook hij gevoelde sterk de
'teekenis, ook voor onze kunstgesohie-
mis, van een nauwkeurig onderzoek der
strekkingen van onze schilders, beeld
svers, enz., tot Italië, in het bijzonder
Rome, van ouds middelpunt van het
insthistorisch leven. Een betrekkelijk
in, sedert dien belangrijk vermeerderd,
aar nog steeds matig subsidie werd
lor de Regeering ter beschikking gesteld
onder de energieke leiding van den
listen directeur, ter zijde gestaan voor
kunstgeschiedenis en archeologie aan-
mkelijk door Dr. Orbaan, later (sedert
I) door Dr. Hoogewerff, verhief zich
it Instituut weldra tot gelijkwaardige
stelling nevens de andere, thans meer
in 20 nationale Instituten van dien aard,
n welke meer dan één een voorbeeld
im aan onze eenvoudige inrichting te
ome. Op historisch en kunsthistorisch
ibicd verschenen in de eerbiedwaardige
eks der Rijks-Historische Publicatiën van
het. Instituut 9 zware deelen met
:onnenmateriaal; op archaeologisch ter-
in gaf sedert 1920 de toen aangestelde
0| rehaeoloog Dr. Leopold uit zijn bekende
|Jl udiën „Uit de Leerschool van de Spade",
ans in 4 fraaie geillustreerde deelen ver
meld; de jaarverslagen van het Instituut,
dert 1922 vervangen door de statiger
der Mededeelingen, worden door de
iskuudigen op de drie terreinen van
Erkzaamheid binnen- en buitenlands hoog
iwaardeerd als een zeer belangrijk perio-
'^ek, uitmuntend ook door fraaie illustraties
iwel als door degelijkheid van inhoud,
iet minder waardeering vonden de leer-
ke „conférenze" en „giri" (rondleidingen),
laraan ieder voorjaar een aantal Nedcr-
ndsche historici kunsthistorici en archeo-
■an wie vele leeraren aan onze
stellingen van onderwijs, onder leiding
ir betrokken ambtenaren deelnemen. Do
W arverslagen leggen getuigenis af van de
lortdurende werkzaamheid der ambtena-
n ook bij het geven van inlichtingen aan
ndgenoot en vreemdeling. Mgr. dr. Brom
left tot zijn, helaas vroegen, dood in
^ebruari 1915 de leiding met groote toe-
ijding gevoerd; zijn opvolger, mgr. dr.
2-4-1 ensen, werd, helaas, door den grooten we-
Idoorlog zeer in zijn werkzaamheid belem-
erd, maar slaagde er toch in, het Insfci-
ut te doen voortwerken, terwijl bijna
1 e a n d e r e instituten tijdelijk moesten
ttden gesloten. Diens opvolger, Dr. Hoo-
twerff (sedert 1 Jan. 1924) wist de in-
n|j «Hing opnieuw tot grooten bloei te
Vyt enSen, ook als middelpunt van Neder-
ndsch wetenschappelijk leven te Rome,
>odat zij thans een eereplaats inneemt
midden van de andere instituten. Het
lltCI icretariaat wordt thans waargenomen
por Dr. Cornelissen, sedert 1924 als
'storicus aan het instituut verbonden. Ten
ran de steeds moeilijker woning-
'tanden en woningprijzen te Rome heeft
Instituut tot nog toe achtereenvol-
een vijftal woningen betrokken, in
laatste jaren een geheelo verdieping
de Villino Paula Via Savoia 31. De
rtdurende uitbreiding der bibliotheek,
ans tot ongev. 5000 deelen aangegroeid,
daarbij oorzaak, dat opnieuw aan ver
eng moet worden gedacht. Gelukkig
6!
Éiefl
heeft onlangs een aantal belangstellen
den een zeer aanzienlijke som bijeenge
bracht voor de stichting van een eigen
gebouw, dat, naar men mag verwachten,
nog in 1930 zal verrijzen op een door de
Italiaansche Regeering aan te wijzen ter
rein. De Regeering hier te lande heeft
zich bereid verklaard tot krachtige sa
menwerking, ten gevolge waarvan het te
stichten gebouw op den duur bezit der
Regeering zal worden. In dat gebouw
zal tevens gelegenheid worden geboden
aan Nederlandsehe kunstenaars om woning
en atelier te verkrijgen; vooral den win
naars der „Prix de Rome" zal deze om
standigheid ten goede komen, daar de be
zwaren op dit gebied zich ernstig deden
gevoelen. Aldus mogen wij verwachten, dat
de instelling, die thans haar 25-jarig be
staan op eenvoudige wijze mag herdenken,
ook in de volgende jaren zal strekken tot
eer en roem van ons land te midden van
den wedstrijd der natiën op*dit gebied.
FRANKRIJK.
HET EINDRAPPORT DER EXPERTS.
Voor verschillende kwesties een oplossing
geworden.
Belangrijke kwesties staan
echter nog open.
De besprekingen, die de voorzitter der
redactie-commissie, sir Josiah Stamp, met
dr. Sohaoht voert over het eindrapport,
werden gisteren voortgezet, doch zijn nog
niet ten einde. Voor een reeks kwesties
zijn reeds formuleeringen gevonden, die
echter geenszins een aanvaarding door de
conferentie beteekenen. Zoo is men het
eens geworden over de z.g. politieke clau
sule. dat wil dus zeggen, wat de wijze van
opneming in het rapport betreft. In de po
litieke clausule werd vastgelegd, dat bij
de beslissing der conferentie behalve de
economische ook politieke gezichtspunten
besproken zijn. Verder is men het eens ge
worden over een formule, waarin wordt
gezegd, dat de door Duitschland te betalen
annuïteiten alle vorderingen omvatten en
dat er dus geen afzonderlijke eischen daar
naast bestaan.
Er staat thans nog een wat het aantal
betreft kleine, maar wat de beteekenis
aangaat belangrijke reeks kwesties open.
Bijvoorbeeld de kwestie van de na 37 jaar
te verrichten annuïteiten voor de dekking
der intergeallieerde schulden en ook de
kwestie van den omvang van het onbe
schermde deel dér annuïteiten.
Wanneer het rapport aan de gedelegeer
den zal worden voorgelegd, kan thans nog
niet met zekerheid gezegd worden. Er
wordt echter in elk geval met groote
energie gewerkt en men hoopt, dat Don
derdag in een plenaire zitting met de be
spreking van het rapport kan worden be
gonnen.
ENGELAND
De Engelsche handel met Rusland.
D e a tin osfeer zeer verbeterd.
De leden van het Engelsch-Russiscli co
mité zijn bezig een volledig rapport over
het bezoek der Britsche handelsdelegatie,
aan Rusland op te stellen.
De leden van het comité verwachten
niet, dat zij onmiddellijk groote bestellin
gen zullen krijgen, maar zij zijn overtuigd,
dat de atmosfeer zeer verbeterd is en dat
ten slotte opnieuw bevredigende Engelsch-
Russische handelsbetrekkingen tot stand
zullen komen.
ITALIË
MUSSOLINI'S JONGSTE REDE.
Geen instemming van het Vaticaan,
Veelzegge n*d c uitlating
van de „Osservatore Romano".
De rede, die Mussolini Maandag heeft
gehouden, heeft algemeen diepen indruk
gemaakt en in de eerste fascistische pers
commentaren wordt vrijwel eenstemmig
verklaard, dat Mussolini als vertegenwoor
diger van den geheelen staat heeft gespro
ken.
Te oordeelen echter naar de „Osserva
tore Romano" van gisteravond vindt de
rede op het Vaticaan geen instemming.
Terwijl do meeste bladen de rede in- haar
geheel afdrukten, die- drie pagina's of meer
besloeg, gaf do „Osservatore Romano" er
slechts een kwart kolom van weer, waarbij
het blad het volgende aanteekent: Aan
een rede van in hoofdzaak fascistischen en
vaak polemischen aard willen wij hier
geen commentaar toevoegen, daar dat op
velo. punten niet van instemming blijk zou
kunnen geven.
Het was te verwachten, dat protesten
zouden volgen op de passage, waarin Mus
solini zeide, dat als het christendom in
Palestina was gebleven en niet in Rome
zijn zetel had gevonden, liet waarschijn
lijk als een der talrijke Oostcrschc sccten
zou zijn verdwenen. Déze theorie wordt
energiek bestreden door de „Corrierc
d'Italia", welk blad verklaart, dat een der
gelijke opvatting geheel in strijd is met de
Roomsch-katholieke leerstellingen.
De andere punten, waartegen men voor
zoover beoordeeld kan worden in Roomscli
katholieke kringen ernstig in verzet komt,
zijn de zeer uitgesproken wijze, waarop
Mussolini den nadruk heeft gelegd op zijn
hardnekkige weigering om meer gebied toe
te voegen aan den Vaticaanstaai en zijn
onwrikbaar besluit om dc controle ie be
houden over dc opvoeding der jeugd
BRITSCH-1NDIE
De beweging der extremisten.
Brandstichting als politiek
middel.
Te Moghalpoera, in de buurt van La
hore, hebben, volgens bericht aan de „Ti
mes", enkele gevallen van brandstichting
plaats gehad, waaraan enkele spoorweg-
werkplaatsen en een spoorwagen ten offer
vielen. In een manifest, dat men later op
de grensmuren vond aangeplakt, roept de
onderteekenaar, „Iemand, die de onafhan
kelijkheid wenscht", zijn landgenooten op,
deel te nemen aan het werk der brandstich
ting tot het verkrijgen van de politieke
vrijheid van Indië. Hij deelt mede, dat hij
er van zijn kant mede zal voortgaan.
CHINA.
De strijd o-i Kanton.
D c toestand in h et N'oord en
duister.
In de Engelsche pers vinden wij enkele
bijzonderheden omtrent de troepenbewe
gingen. Volgens officieele berichten om
trent den toestand in Kwangtoeng is do
opmarsch der strijdkrachten van Kwangsi
via Samsjoei stopgezet wegens de afvallig
heid van een divisie in de achterhoede en
liet binnenvallen van troepen uit Hoenan in
Noord-Kwangsi. Men beschouwt dc onmid
dellijke bedreiging van Kanton dientenge
volge als geweken, weshalve geen verster
kingstroepen van den Jangtzc worden ge
zonden. In de stad zelf echter vreest men
voor een opstand der communisten onder
de troepen.
AMERIKA
Arbeidsonlusten in Tennessee.
Bloedige botsingen met de
Nationale Garde.,
Naar de „Vossische Zeitung" meldt, zijn
op het terrein van do Bemberg-fabrieken te
Elisabethtown in den staat Tennessee nieu
we onlusten uitgebroken, waarbij verschei
dene arbeiders ernstig gewond werden.
Meer clan 200 arrestaties hadden plaats.
Do Nationale Garde gelukte het pas na
ernstige conflicten, waarbij traangas ge
bruikt werd, de versperringen der stakers
te doorbreken.
De stakers hebben o.m. een loods in brand
gestoken, waardoor het gevaar ontstond,
dat do geheele fabriek in vuur op zou gaan.
Den dag te voren was een ander gebouw
met dynamiet opgeblazen. Dc stemming
onder de stakers is zeer verbitterd sinds
werkwilligen onder bescherming van poli
tie en troepen te werk gesteld zijn.
Volgens een mededeeling van de directie
der Vereinigte Glanzstoff Fabriken hebben
uitsluitend arbeiderswoningen van de da
den van sabotage te lijden gehad. De fa
brieken werken ongestoord verder. Deze
sabotage is het gevolg vau het opruien
door agitators, die thans propaganda ma
ken voor het aaneensluiten van allo arbei
ders in kunstzijdefabrieken. De directies
van alle fabrieken weigeren echter de vak-
vcrecnigingen te erkennen. Men hoopt, dat
de rust binnen enkele dagen zal zijn her
steld.
De opstand in Mexico onderdrukt.
Uit Mexico wordt gemeld dat Callcs
naar de stad Mexico is teruggekeerd, daar
do opstand als onderdrukt wordt be
schouwd.
Het ministerie heeft een lijst van na
men van ongeveer 50 generaals gepubli
ceerd die wegens deelneming aan den laat-
sten opstand uit liet leger zijn ontslagen.
Vijftig generaals ontslagen.
De minister van Oorlog heeft, aldus
wordt uit New York aan dc „Times" ge
meld, vijftig generaals ontslagen, die recht
streeks of indirect medeplichtig zijn aan
den jongsten opstand.
NOORDWIJK.
BURGEMEESTER VAN PANHUYS. t
Hedennacht om 1 uur is overleden de
burgemeester van Noordwijk, jhr. W. C.
van Panhuys. Het overlijden is tamelijk
plotseling gekomen. Dinsdag vorige week
had de burgemeester nog volkomen gezond
zijn werkzaamheden op het Raadhuis ver
richt; eerst Woensdag bleef de burgemees
ter wegens ongesteldheid thuis. Men dacht
eerst aan influenza, maar de ziekte ver
ergerde zich tot een acute longontsteking,
waarin de burgemeester hedennacht is
overleden.
Jonkheer Willem Cons tantij n van Pan
huys werd geboren te den Haag 30 Juni
1870. en was dus 58 jaar oud. Na eerst
eenige jaren bij de Marine als luitenant-
ter-zee gediend te hebben, werd de over
ledene in Dec. 1897 benoemd tot burge
meester van de gemeenten Veere en Vrou
wenpolder, daarna, in Juni 1901 tot burge
meester van Koudckerke (Zeeland) tot Mei
1908, toen jhr. van Panhuys werd benoemd
tot burgemeester van Noordwijk. welk
ambt hij 10 Juni 1908 aanvaardde.
De overleden burgemeester heeft zich
in de 21 jaren van zijn bestuur voor Noord-
wijk zeer verdienstelijk gemaakt. Was bur
gemeester Pické dfe grondlegger van de
badplaats, burgemeester van Panhuys
heeft haar tot een moderne badplaats uit
gebouwd. Alle belangen der gemeente, la
gen hem nauw aan 't hart, maar op zeer
bijzondero wijze schonk hij zijn aandacht
aan do badplaats. Aan hem was de aestc-
thetische verzorging van het uiterlijk dei-
gemeente veilig toevertrouwd; de open be
bouwing en het natuurschoon vonden in
hem een groot verdediger. Ter wille van
de badplaats werden bij Avijze van Averk-
verschaffing de Noordduinen beboscht, om
een Avandelgelegenheid voor de badgasten
te scheppen. Aan do Avegen Averd speciale
zorg besteed, evenals aan de -beoefening
der sport. Zoo Averd door jhr. v. Panhuys,
te zamen met den heer Cremers, overge
gaan tot den aanleg van golf-links. In dit
verband dienen ook genoemd te Avorden de
stichting van de Avaterleiding, Avat in de
na-oorlogsjaren zeker een daad van moed
Avas. en zijn ijA'eren den laatsten tijd voor
de nachtelijke openstelling van de telefoon.
Vergaderingen van VreemdelingenAror-
kcer verzuimde hij nooit; jarenlang was hij
eere-voorzitter. Vcreenigingen als „Heem
schut", „Hendrick de Keyzer", Vereen, tot
Bescherming van Vogels enz. vonden in de
zen grooten natuurliefhebber een warm
voorvechter.
Zijn bijzondere zorg had ook het red
dingswezen; dc burgemeester was voorzit-
ter van dc pl. commissie van do reddings
boot.
Zijn belangstelling in de ontwikkeling
van Noordwijk als badplaats belette hem
niet ook de belangen van de gemeente als
zetel van bloembollencultuur en veeteelt
met veel toewijding te behartigen.
Door zijn cenigszins gesloten karakter
heeft burgemeester v. Panhuys zich bij do
bc\-olking nooit populair Avcten te maken;
hij Averd echter algemeen geAvaardeerd en
geacht om zijn ijver voor dc gemeentebe
langen. Degenen, dip hem meer van nabij
kenden, zooals do ambtenaren ter secreta
rie, Avisten evemvel, dat burgemeester v.
Panhuys een zeer Avehvillend en goed-mec-
nencl menscli Avas, die hen, waar noodig, zou
steunen en bijstaan. Zijn heengaan is voor
Noordwijk een groot verlies.
Behalve de reeds genoemde functies be
kleedde de burgemeester het voorzitter
schap van de Maatschappij van Landbouw,
afd. Noordwijk en van de Vereeniging „Ons
Huis". Bovendien was de overledene pre
sident-commissaris van het Palace-Hotel en
lid van den Raad van beheer van het
Casino.
Hedenavond is dc gemeenteraad in spoed-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het eindrapport der experts. Toenade
ring.
Mussolini's jongste rede vindt geen in
stemming op het Vaticaan.
BINNENLAND.
Een vergadering van de Prov. Staten
van Zuid Holland. (1ste blad).
De uitvaart en begrafenis van pastoor
W. H. de Groot te Kethel. (Kerkn., 2de
blad).
Gisteren is de stoomtram Zutphcn—Em
merik ontspoord. Vier gewonden. (Gein.
Berichten, 3de blad).
OMGEVING.
Overleden is Jhr. W. C. van Panhuys,
burgemeester van Noordwijk. (1ste blad).
De raad van Hazerswoude heeft beslo
ten tot electrificatie der gemeente. (2de
blad).
eischendo vergadering bijeengeroepen in de
raadzaal, die met- romv bekleed zal zijn.
De uitvaart is bepaald op Zaterdag op
de Alg. Begraafplaat-s.
.EERSTE KAMER.
Kortstondige zitting.
In de gisteravond gehouden vergadering
van dc Eerste Kamer heeft dc voorzitter
J. J. G. baron van Voorst tot Voorst mede
deeling gedaan van verhindering van ver
schillende leden om de vergadering bij te
Avonen, 0:111: van den lieer Dobbclman we
gens ziokte, en van dc hoeren Van der Lan
de en Rogge Avegens ongesteldheid.
Daarna is dc Kamer in dc afdeelingen
gegaan, waarin zij heden 0111 11 zou terug-
keeren.
De voorzitter deelde nog mede, dat dc
Kamer Donderdag om 11 uur in openbare
vergadering zal bijeenkomen.
TWEEDE KAMER.
De vrijwillige ouderclomsverzeke-
ring. De Zuiderzeewet.
Minister Slotemaker de Bruine heeft
zijn voorstellen tot aantrekkerlijkerma-
king der Vrijwillige Ouderdomsvcrzekering,
door invoering Aan de premierestitutie en
Aan dc AveduAvenrcchten, krachtig verde
digd.
Een klein echec voor den minister was,
dat do Kamer met groote meerderheid
het aniendement-Sannes aannam, 0111 de
maximum-rente te laten op f 20 per Aveek,
terAvijl hij deze tot f 10 bad willen verla
gen. Dc AveduAven- en weduwnaarsrento
Averd door het amendement-Kuiper opge
voerd van f6 lot f 10. Het amendement -
Van Gijn om de premie-restitutie uit de
Avct te laten vervallen, kreeg alleen de
stemmen van den Vrijheidsbond. Een
amendement-Sannes 0111 verhooging van
premie na echtscheiding Averd verworpen
in een stemming rechts tegen links.
Het wijzigings-ontwerp der ArmojiAvet,
dat daarna aan de orde kwam, lokte nog
al bespreking uit. Wij komen er nader
op terug.
I11 de avondvergadering is het Zuider-
zeefonds aan de orde gekomen.
Men moge tevreden zijn over de ver
vroegde gercedkoniing van den afsluitdijk
en de indijking van de Wieringcrmecr en
hulde brengen aan den onlangs afgetreden
directeur^generaal der Zuiderzeewerken,
twee punten gaven lot veel kritiek aanlei
ding: werking A'an de Zuiderzeesteunwct
en de geweldige overschrijding van de
geraamde kosten der Zuiderzeewerken.
Midden in de discussie Avas de avond
president, dr. de Visser, in Acrband met
het verspringen van den tijd zoo welwil
lend om reeds te 31 uur het verdere debat
tot Donderdagavond te verdagen.
PROVINCIALE STATEN VAN
ZUID-HOLLAND.
Do Provinciale .Staten van Zuid-Holland
hielden gisteren in het gebouw van dc Eer
ste Kamer onder voorzitterschap van jhr.
mr. dr. II. A. van Karnebeek. coramis-a-
ris der Koningin hun eerste geAvonc zit
ring in 1929.
Ingekomen was een schrijven van den
heer H. dc Wilde, meldende, dat lnj 0111
gezondheidsredenen ontslag neemt als lid
van het college der Prov. Staten, waarvan
hij 28 jaren deelt heeft uitgemaak:.
