DINSDAG 14 MEI 1929
1AGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
DENKT AAN DEN-
ZOMERTIJD!
BUITENLAND
SPORT
LUCHTVAART
STADSNIEUWS
Jaargang
No. 6177
3)e ÊcidicHe0ou^omt
E ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
oor Leiden 19 cent per week
ij onze Agenten 20 cent per week
ranco per post
f 2.50 per kwartaal
f 2.60 per kwartaal
f2.95 per kwartaal
janco pci jjuou r
[et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
rijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
loruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Kt nummer bestaat uit drie bladen
VANNACHT wordt de Zomertijd inge-
jerd.
HEDENAVOND voor het naar bed gaan
oet men dus zijn klok één uur vóóruit
zetten.
op,
Aring b,
open.
URK
Het Leidscbe stadhuis.
Ook onze lezers buiten Leiden zullen
ich wel 'ns de vraag stellen, is er nog
■n beslissing in 't zicht omtrent de her-
iw van heb Leidsche Stadhuis.
En den belangstellenden moet worden
legedeeld, dat 't zoover nog niet is.
Men is nog aan het adresseeren en aan
H onderzoeken.
Aan het adresseeren. Er zijn heel veel
lessen ingezonden.
Üa. alle anderen komt de eerbiedwaar-
Universiteit: liet laatst-binnengëko-
adres is er een van den Universiteits-
I. Misschien wel voorloopig het
h een buitengewone vergadering van
Universiteitsraad, van het Leidsche
fcirersiteitsfonds is, zooals gisteren ge-
een motie aangenomen, waarin de
nop wordt uitgesproken, dab bij de her-
ouw van het stadhuis te Leiden gepoogd
worden het oude aanzicht van de Bree-
■aat met gevel en klokkentoren, zij het
üwerfefc in angstvallige nabootsing, in ieder
val voor stadgenoot-en en vreemdelingen
behouden.
Wij willen bij dit adres opmerken, dat
o.i. deeerste plank wordt ge-
;d voor een brug, waarop verschillende
»ningen zouden kunnen samenkomen.
zijn er, zooals men weet, die wen-
ïen herbouw in ouden trant, precies zoo-
het Stadhuis is geweest.
En er zijn anderen, die een nieuw ge-
willen, in zekeren zin een „modern"
I0UW.
Maar beiden willen toch, ongetwijfeld,
t „aanzien" als men liever zeggen
,het oude aanzien" van de Bree-
raat bewaren. Geen verstandig mensch
ch zal er een „kubus" of een „bitter-
huur" willen neerzetten. (In Leiden weet
iereen wel, welke sóórt bouwwerken met
benamingen zijn bedoeld).
Degenen nu, die het Stadhuis willen
irbouwen, zooals het geweest is, achten
t een volstrekt vereischte, om het
oegere stadsbeeld niet in schoonheid te
en verliezen.
J De tweede genoemde categorie vindt
lk een herbouw hèèlemaal niet
om het stadsbeeld een mooi aan-
tn te hergeven.
En nu spreekt de Universiteitsraad als
n wensch uit: herbouw in ouden trant,
aar dat behoeft nog niet te geschie-
»in angstvallige nabootsing",
dat standpunt moeten alle herbou-
in ouden trant beginnen zich te
u.( w-tsen. En, als dan de nieuwbouwers ver
wen, dat zij niet bedoelen, per se alles
Iers te willen bouwen, dan het geweest
dan kan heb misschien nog wel tot
186 n gelukkig samentreffen komen!
Wij willen 't hopen!
fntusschen is men ook aan het studeeren
'eest en als gevolg daarvan zal binnen-
rt verschijnen een rapport van het Rijks-
teau voor de Monumentenzorg. Dat rap-
kan heel belangrijk zijn, maar: het
o.i. niet de minste invloed
bben op de beslissing omtrent herbouw
dan niet in ouden trant. Wie voor her-
zijn in ouden trant, zullen o.i. hun
telling toch niet behoeven prijs te ge-
het bestaande niet meer daarvoor
jtnkbaar is. En wie daar niet voor gevoe-
jJT 6di zij zullen toch niet van meening ver
eren, als dat Bureau heeft uitgemaakt,
W het overgeblevene nog bij een herbouw
°nden trant kan worden gebruikt,
hiermede willen wij natuurlijk niet zeg-
p dat wij bedoeld rapport a priori niet
groot belang achten. Het zal oin an-
I*6 redenen zeer belangrijk kunnen zijn.
20
ar
,d,
Al
VAN HET VATICAAN
Wanneer komt de Paus buiten het
Vaticaan?
V er wachtingen.
Telkens weer wordt er te Bome over
gesproken, wanneer de H. Vader wel voor
den eersten keer het Vaticaan zal*verlaten
en aan welke plechtigheid hij het eerst
zal deelnemen.
Thans hoopt men, dat de Paus aan de
processie van Sacramentsdag over het St.
Pietersplein op dezelfde luisterrijke wijze
,i als vóór 1870 zal deelnemen.
Destijds ging de processie van den
Braccio di Carlomagne, dus van de rech-
tercolonnade uit. Van daar ging men over
de tegenwoordige Piazza Rusticucci, waar
ter beschutting tegen de brandende Ro-
meinsche zon een groot zeildoek was ge
spannen. De haken, waaraan de touwen
van dit doek waren bevestigd zijn thans
in de oude huizen aan dit plein nog te
zien.
Thans zou de processie uit het midden-
portaal der basiliek uittrekken en het St.
Pietersplein oversteken om gelijk destijds
bij de Bronzen Deur het Vaticaan binnen
te gaan en vervolgens door de groote reoli-
terpoort naar den binnenhof der basiliek
terug' te keeren.
Sedert 1870 is nooit meer op Sacra
mentsdag een processie buiten dc basiliek
gehouden; zij vond binnen dc basiliek
plaats en aartspriesters en het geheele
kapittel namen er aan deel.
FRANKRIJK.
DE EXPERTEN-CONFERENTIE.
Er schijnen werkelijk vorderingen te zijn.
Oplossing niet langer een
onmogelijkheid.
De particuliere besprekingen over de
percentages van Spa en de gedachtenwis-
selingen over het ontwerp-rapport zijn
gisteren voortgezet in een atmosfeer van
ondoordringbare geheimhouding. Dr.
Schacht is uit Duitschland te Parijs terug
gekeerd en bestudeert thans heb ontwerp-
rapport.
Wat de percentage-kwestie aangaat, de
jongste onderhandelingen zijn niet zonder
resultaat geweest en thans kan medege
deeld worden, dat een oplossing, die voor
alle partijen aanvaardbaar zal zijn, niet
langer als een onmogelijkheid mag wor
den beschouwd.
De Internationale Bank.
Vestiging w a ar r s c h ij n 1 ijk
in- Nederland.
De Parijsche correspondent van de He
rald Tribune publiceert in zijn blad den
inhoud van het plan van Owen Young
voor een internationale bank.
In het plan wordt geen plaats van
vestiging voorgesteld, doch een stad in
Nederland wordt als waarschijnlijk aan
gegeven. Dc bank zou onder beheer komen
van een directorium van 25 leden, waar
van de zes voornaamste schuldeischers er
ieder 2 zouden aanwijzen, evenals Duitsch
land, terwijl de overige mogendheden elk
1 lid zouden aanwijzen. Bovendien zouden
Frankrijk en Duitschland ieder nog een
derde lid benoemen. De bank zou opge
richt worden met 100.000.000 dollar kapi
taal waarvan 25 pet. zou worden gestort.
Gemeenteraadsverkiezingen.
Zondag hebben in Frankrijk gemeente
raadsverkiezingen plaats gehad.
Blijkens de laatste gegevens, hebben de
monarchisten en rechts-staande republikei
nen onbeteekenende verliezen geleden, ter
wijl de middenpartijen haar aantal man
daten vermeerderd zagen.
De linksburgerlijke groepen hebben en
kele mandaten verloren, evenzoo de so
ciaal democraten.
De communisten hebben eveneens een
naar verhouding niet onbelangrijken voor
uitgang te boeken.
De tot nu toe officieel megedeelde uit
slagelf zijn nog niet volledig.
De autonomisten hebben in den Elzas
en vooral te Straatsburg een groote over
winning behaald. Deze successen hebben
te Parijs een onaangenamen indruk ge
maakt. Enkele middagbladen schrijven
zelfs, dat dc uitslagen in den Elzas in
het buitenland den indruk zou kunnen
wekken, dat de Elzas meer een Duitsch
dan een Fransch land schijnt te zijn.
DUITSCHLAND
DE 1 MEI-ONLUSTEN.
Het staartje in den Landdag.
Scheidpart ij en der
communisten.
Gedurende de laatste zitting van den
Pruisischen Landdag vóór het Pinkster
reces hebben bij de bespreking van de
bloedige botsingen op 1 Mei en d.a.v. te
Berlijn stormachtige tooneelen- plaats ge
had.
de begrooting (voor zoover men „behan-
Vóór de behandeling in derde lezing van
deling" nog kan gebruiken voor de wilde
tooneelen, die zich ten aanschouwe van
een dichtbezette publieke en perstribune
afspeelden) dienden de cummunisten een
motie van wantrouwen in togen den pre
mier Braun en den minister van Bin-
nenlandsche Zaken Grzesinski.
Zoodra dc Duitsch-nationaal Borck ver
langde, dat ook een motie van zijn partij
zou worden behandeld, waarin wordt ge-
eischt den politie-beambten, die bij de bot
singen in gevaar hebben verkeerd, een
extra-toelage te geven, begon op de uiter
ste linkerzijde een geweldig tumult. Door
den tegenstand van de communisten kon
de motie niet worden behandeld.
Toen daarop de minister van Binnen-
landsche Zaken zijn plaats innam, riepen
de communisten in koor „bloedhond" en
„arbeidersmoordenaar" en dergelijke belec-
digende. uitdrukkingen, waarvoor de voor
zitter Bartel dc communisten herhaaldelijk
tot de orde riep.
De communist Kasper motiveerde op
zeer scherpe wijze het voorstel van zijn
partijgenooten. Ondertusschen verscheen
de communist Jendretsky in de uniform
van den verboden bond van roode front
strijders in dc zaal. Aangezien hij de
hoofdrol speelde bij het lawaai der com
munisten, die bovendien nog door de na-
tionaal-socialisten wérden gesteund, moest
hij verscheidene malen achtereen tot de
orde worden geroepen. Onbeschrijflijk werd
echter het rumoer toen de minister van
Binncnlandsche Zaken de sprekerstribune
betrad.
De communisten riepen: „Kijk, do arbei
dersmoordenaar". Aangezien ook nu weer
Jendretzky zeer op den voorgrond trad,
werd hem gelast.de zaal te vlaten. Hij
bleef echter roepen „Rotfroufc undanks
alles" en verwijderde zich niet. Dc voor
zitter schorste de zitting en gedurende de
pauze verdween Jendretsky onder gelach
der fracties. Hij werd voor acht zittings
dagen geschorst en ontvangt dus tot mid
den Juni geen toelage.
Bij de hervatting herhaalden de scènes
zich zóó dikwijls, dat de zitting nog
zevenmaal geschorst moest worden en er
werden 12 communisten, van wie zeven
voor acht zittingen, en een nationaal-so-
cialist, uitgesloten.
Zeer groot was het spektakel ook toen
de communist Abel zich moest verwijde
ren. Hij had aanvankelijk de zaal verlaten,
doch verscheen weder toen de minister
van Binnenlandsche Zaken trachtte zijn
rede voort te zetten. Hij begaf zich naar
de sprekerstribune, plaatste zich naast
den minister en hield onder groot lawaai
een rede tot zijn fractie-genooten. Noch
de bel van den voorzitter noch de luid
sprekersinstallatie kon het rumoer over
stemmen. De voorzitter had reeds de zit
ting opgeheven, toen de communisten in
een gesloten colonne onder het zingen van
dc Internationale do zaal verlieten.
Minister Grzesinski, die toen eerst
eenigermate zijn rede kon voortzetten,
zeide, dat de politiebeambten uit zelfver
dediging van hun schietwapens gebruik
hadden moeten maken. Reeds in April wa
ren 22 beambten ernstig gewond. Ook al
waren journalisten tijdens de onlusten ge
kwetst, zoo moest toch worden vastge
steld, dat de Duitsche agenten veel zacht
zinniger waren opgetreden dan in het bui
tenland geschiedde. De 22 dooden van de
Meidagen moeten ten zeerste worden be
treurd doch de Pruisische regeering wijst
elke verantwoordelijkheid hiervoor van
zich af, want de schuld ligt bij de com
munisten. Wie zich ook in de toekomst
tegen de wetten moge verzetten, zal de
wacht der regeering tegenover zich ge
plaatst zien. De bond van roode front
strijders blijft verboden.
ITALIË
MUSSOLINI OVER DE VERDRAGEN
VAN LATERANEN.
De duce huldigt den Paus.
Onder groote belangstelling heeft Mus
solini een groote rede over de verdragen
van Lateranen in het parlement gehou
den.
Dc tribunes der kamer waren overvol.
Men merkte daar ook op een groot
aantal prelaten der pauselijke staats-sc-
cretarie en van de Romeinsche curie,
waaronder ook de procurator te Rome van
het Nederlandsche episcopaat, mgr. B.
Eras.
Mussolini verklaarde, dat' de redevoe
ringen, die in de kamer bij het deLat over
de Lateraansche verdragen gehouden
worden, in 'n afzonderlijk boekdeel ver
zameld zullen worden, teneinde voor de
natie verkrijgbaar te worden gesteld.
Mussolini besprak opk het concordaat,
waarbij hij er op wees, dat in Italië ook
andere godsdienstige gezindten dan de
Katholieke vrij toegelaten zijn.
Mussolini wees er verder nadrukkelijk
op, dat de. nieuwe souvereinc staat van het
Vaticaan en de Italiaanschc staat, twee
naast elkaar bestaande souvereine staten
zijn, waartusschen nauwkeurig onderscheid
gemaakt moet worden. Italië heeft alleen
het voorrecht, de eenige "Ëuropeesche natie
te zijn, waar zich de zetel van een univer-
seelen godsdienst bevindt.
Mussolini verklaarde voorts, hoe door de
onderhandelingen tusschen Karei den
Grooten en Paus Leo het wereldlijk ge
zag van den Paus ontstond, dat tien
eeuwen lang heeft bestaan.
Mussolini ging vervolgens de geschiede
nis van het Pausdom na en behandelde
vooral den Napoleontischen tijd zeer uit
voerig. Ten slotte besprak hij uitvoerig
de onderhandelingen, die tot de verzoe
ning hebben geleid, en bracht warme hulde
aan Paus Pius XI, aan welke woorden zich
een levendige sympathie-betooging van de
kamer aansloot.
AFGHANISTAN.
De toestand.
Berichten uit Russische bron melden
dat bij het invallen van de lente en het be
gaanbaar worden van de bergwegen, de
binnenlandsche oorlog in Afganistan sterk
is opgeleefd. Habib Oella heeft in den laat-
sten tijd met energieke aanvallen stam
men onderworpen, welke Aman Oella en
Nadir Khan ondersteunen. Op liet eind
van April had Aman Oella bij Gazni van
den kant van Kandahar tienduizend man
geregelde strijdkrachten en eenige duizen
den gewapende aanhangers uit de stam
men Hezar, Wazir en Wardak samenge
trokken en een beslissende aanval op
Gazni-Kaboel ondernomen. De minister
van oorlog van Habib Oella, Poerdel Khan
die mot troepen te Gazni was, werd door
Aman Oella omsingeld. Maar op het be
slissende oogenblik werd hij in den rug
aangevallen door de Ghilza-stammpn, Soe-
leimancheil, Toohi en Agdar, die langs den
weg GazniKandahar, in de streek Moe-
koer (80 K.M. ten Zuid-westen van Gazni)
de bruggen vernielden. Daardoor was
Aman Oella genoodzaakt naar het Noor
den te trekken, naar de met hem sympa-
thiseerende stammen Wardak en Majdan
en zijn basis te verleggen naar het gebied
van Hezar. Daar vandaan ondernam hij
een rcchtstreekschen aanval op Kaboel,
nam Sjeichabad (60 K.M. ten Zuiden van
Kaboel) en joeg in de streek van Gazni
opereorende strijdkrachten van Habib Oella
uiteen. De volgende dagen werd hardnek
kig gevochten in de streek MajdanSjei
chabad. In het dal van de Oergent (100
K.M. ten noord-oosten van Kaboel) werd
gevochten tussohen troepen van Habib
Oella cn die uit Hezar. Daar vecht een
nauwe medewerker van Habib Oella, Seïd
Soesseiu.
To Kaboel was dc toestand intusschen
gespannen. De bevolking is tegen Habib
Oella ingenomen. Dientengevolge zijn de
inhechtenisnemingen en doodvonnissen
niet van dc lucht. De hoofden der terecht-
gestelden worden op lange lansen door de
stad gedragen. Habib Oella heeft voor
Aman Oella, Nadir Khan en hun naaste
aanhangers al kooien besteld, voor het ge
val zij in zijn handen vallen. Hij heeft de
scherpste maatregelen genomen om allen
tegenstand to fnuiken.
Te Herat hebben zijn aanhangers een
omwenteling tot stand gebracht. Dc gou
verneur heeft do stad verlaten, die door
troepen van Habib Oella bezet werd. De
bazars waren gesloten. Aman Oella verza
melde strijdkrachten om de stad te her
winnen. In de vesting Deideli 10 K.M. ten
westen van Mazar-i-Sjerif) hebben zijn
aanhangers zich echter niet staande kun
nen houden. De vesting is in handen geval
len van Hoeljam Nabi, een aanhanger van
Aman Oella.
KORFBAL.
Leidsche 2e klasse-twaalftal.
Het Leidsche 2e klasse twaalftal zal op
20 Mei te Dordrecht den Lauwertak ver
dedigen op dc Stedenwedstrijden der
twaalftallen uit lagere afdeelingen.
POSTDUIVEN.
„Strijd en Vriendschap" (Voorschoten).
Bovengenoemde postduivonvereeniging
hield Zondag j.l. haar eerste- concoursvlucht
van Vilvoorde (België). Afstand 133.504
K.M. In vrijheid gesteld te 8 uur. De aan
komst der 18 prijswinnaars was als volgt:
1. G. A. van Adrichem 9 uur 44 min. 49 sec.
2. W. I. Waasdorp 9 u. 46 nu 2 sec.; 3. G.
A. van Adrichem 9 u. 47 m. 1 sec.4. Groc-
neveld 9 u. 47 m. 15 sec.; 5. K. I. Waasdorp
9 u. 47 m. 15 sec.6. idem 9 u. 47 m. 32 s.;
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Vorderingen op de expertenconferentie
te Parijs.
Rumoerige vergadering van den Pruisi
schen Landdag.
Mussolini over de verdragen van Late-
raren.
Het Duitsche dorp Moclschow bij de
Oostzee-badplaats ZLnnowitz is in asch ge
legd. (Buitonl. Berichten, 2e blad).
BINNENLAND.
Deken v. Noort te Amsterdam is be
noemd tot eere-doctor in de theologie.
(Kerkn., 3de blad).
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
(Kerkn-, 3de blad).
Vergadering van het Bestuur dor R.-K.
Staatspartij. (1ste blad).
Het conflict in de Scheveningsche ha-
ringvisscherij. (2de blad).
7. Groeneveld 9 u. 47 m. 34 sec.8. A. W.
Querreveld 9 u. 84 m. 51 sec.; 9, H. H. J
van Klaveren 9 u. 51 xn. 25 sec.10. A. de
Graaf 9 u. 51 m. 31 sec.; 11. G. A. v. Adri
chem 9 u. 51 m. 46 sec.12. P. J. van Kla
veren 9 u. 52 m. 8 sec.; 13. Schrijvers 9
u. 52 min. 16 sec.; 14. K. I. Waasdorp 9 u.
52 m. 26 sec.15. P. Oosterveer 9 u. 52 ni.
40 sec.16. G. A. van Adrichem 9 u. 52 m.
46 sec.17. A. W. Querreveld 9 u. 53 m
9 sec.; 18. P. Oosterveer 9 u. 53 m. 11 sec.
De eereprijs, uitgeloofd door een ingeze
tene als extra-prijs voor de duif, die den
len prijs behalen zou. is gewonnen doer G.
A. van Adrichem.
NIEUWE LUCHTDIENST VAN DE
K. L. M.
Op 15 Mei a.s. wordt een zeer belang
rijke lijn aan het luchtnet van de K. L. M.
toegevoegd en wel RotterdamBerlijn vice
versa, met aansluiting van en naar Amster
dam. Dc reizigers, dio om kwart vóór O
Schiphol verlaten en om half 10 van Waal
haven opstijgen, zijn om 1 uur reeds in
Berlijn. Deze dienst wordt door dé K. L. M.
uitgevoerd met de bekende 3-motorigc Fok-
kcrvliegtuigen, welke op de lijn naar Indië
reeds zoo uitmuntend voldaan hebben. De
dienst A'damHannoverBerlijn vice ver
sa van dc Deutsche Luft Hansa blijft op de
gebruikelijke wijze bestaan. Door volledige
samenwerking van dc K. L. M. cn dc Deut
sche Luft Hansa bestaan er dus 2 diensten
per dag naar en van Berlijn, een ochtend
en een middagdienst in beide richtingen.
De K. L. M.-lijn op Berlijn geeft aansluiting
op een snelverbinding naar en van Weenen
en uit Boedapest. Bovendien geeft de dienst
uit Boedapest, Weenen en Berlijn tc Rot
terdam aansluiting op den avonddienst van
de K. L. M. naar Londen.
Dc reizigers, die om kwart over 7 Boe
dapest verlaten zijn om kwart over 8 in
Weenen. Om 2 uur vertrekt het vliegtuig
van Berlijn, dat om half 7 in Rotterdam en
om half 8 in Amsterdam landt. Dc reizigers
die naar Londen willen doorgaan, arrivec-
ren om 9 uur te Croydon. Tenslotte ver
krijgt dc K. L. M. dienst naar Berlijn al
daar aansluiting op den nachtluchtdienst
naar Koningsbergen en Danzig van de
Deutsch Russische Luftverkehrsgosellschaft.
Gouden huwelijksfeest.
Vandaag herdacht het echtpaar Joh.
Rijsbergen-Bekooy, wonende Noorderstraat
3, zijn 50-jarig huwelijksfeest. Veel lief en
leed is er het gouden echtpaar in die ja
ren over het hoofd gegaan en kommervolle
dagen werden doorgemaakt. Desondank*
schenkt de herdenking van een zoo mooi
feest altijd voldoening en opgewekt zijn
de trouwdagen herdacht. Wie evenwel wat
wil afzonderen voor het levensonderhoud
der jubilarissen, die slechts een ouderdoms
pensioen hebben van 5, verricht onge
twijfeld een goed werk.
Het Rijkspsychopathen-asyl.
Zaterdag hebben ongeveer 80 leden van
de Nederlandsche Vcrceniging voor straf
rechtspraak een bezoek gebracht aan het
rijkspsychopathen-asyl hier ter stede, het
welk zij onder leiding van den directeur
en ondcr-dirccteur dr. Scholtens en dr.
Wiersma hebben bezichtigd.
