120ste Jaargang
VRIJDAG 10 MEI 1929
No. 6174
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux; PAPENGRACHT 32 LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
$e ftzidóeHe Gou/fca/nt
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
jr Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
anco per postf 2.95 per kwartaal
it Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
jjgbaar tegen betaling van 50 et. per kwartaal, bij
jr uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingcn. worxll
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of1 gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
te
afde
Zij en wij.
ft Nieuwsbericht staat in de krant dik-
|s zoo simpel: „Naar de Missie" tus-
vele andere berichten.
En toch ligt in zoo'n bericht opgesloten
ontzaglijk veel goeds en schoons
geestelijken en zedelijken zin.
gel \Toor iederen missionaris toch hetzij
iester of Broeder of Zuster beteekent
gaan naar verre en vreemde streken,
lCe' een en verlaten van familie en vrienden,
offer, zooals er buiten de Katholieke
erk haast niet gekend worden.
Niet altijd is vervólging en dood de be-
(ning der menschen, aan de missionaris-
L gebracht. Maar toch behoort het mar-
eld larschap van den missionaris ook niet
de zeldzaamheden. Niet alléén in Mexi-
staan de Priesters daaraan bloot. (In
nummer, onder de rubriek „Buiten-
id" kan men lezen de schilderij van het
rtelaarschap van wèèr een priester in
•pa ixico, die niet aan zijn heiligen plicht
ie verzaken.
Die missionarissen in den vreemde zij
hgen daar, ook, gelukkig, vi
ilijkelijk groot succes, den
»ieu zegen van de Waarheid, zij doen
uitschitteren over de zielen van dui-
ideu de glorieuze schoonheid van het
itbolieke Geloof.
trof ons in de „Maasbode" een cor-
1 k<l pondentie uit Drontheim over den pries-
lijken arbeid van een priester uit het
rtsbisdom Utrecht, pastoor De Geus, in
jrwegen een weliswaar zeer be-
laafd, maar toch een missie-land.
'astoor De Geus, die eerst als kapelaan
.Wfheb Utrechtsche heeft gewerkt', is daar-
meb verlof va.n zijn Bisschop naa,r
aar»
met
orwegen gegaan,
d.
Jol
NÉ
-
onlangs weer
llem ir zijn Bisschop naar het eigen diocees
uggeroepen. Wij laten hier bedoelde cor-
pondentie uit Drontheim volgen.
Het onderstaande is letterlijk over
genomen uit het studenenblad „Uuder
Dusken", dat door de studenten der
Technische Hoogeschool te Trondhjem
wordt uitgegeven:
Zooals men weet, streven de Katho
lieke priester niet naar de een of an
dere standplaats, gelijk hun collega's
in de Protestantsche gemeenten doen.
Zij veranderen slechts van plaats, op
bevel van hooger hand, gelijk dat m
hun kerk gebruikelijk is. Het eenigste,
waar zij om kunnen vragen: is: te ar
beiden in vreemde landen onder de
heidenen, of onder die Christenen,
welke buiten do-oude Moederkerk
staan.
Het was dus uit eigen, vrije keuze,
dat Pastoor De Geus, uit Deventer in
Holland, vijf jaar geleden naar Noor
wegen kwam. Twee jaar in Oslo, drie
jaar in Trondhjem, een voldoende tijd
ruimte voor een intelligent man om
grondige kennis op te doen over Noor-
scho toestanden, Noorsch© cultuur en
Noorschen volksaard.
En Pastoor De Geus heeft als be
gaafd en geleerd man daarvoor een
open oog gehad. Hij sprak onze taal
bijna volmaakt, las die als zijn moe
dertaal en had een grondige kennis
van onze oude en nieuwe literatuur.
Hij hield van Norge en heeft zelf ge
zegd, dat hij rijke schatten van hier
n G met zich nam.
J. Toch neemt hij niet zooveel mede,
als hij ons gegeven heeft. Hoe ook het
gevoelen is tegenover de Katholieke
Zu Kerk en Haar wezen, toch zal toege-
rs geven moeten worden, dat er ten op-
Ion: zichte van dit vraagstuk groote on
wetendheid geheerscht heeft in Norge
gedurende de laatste eeuwbn. Door
zijn verstandig optreden, zijn buitenge-
br<x| wonen takt en zijn eerlijk karakter is
r De Geus een goed vertolker
uwe. geweest van de belangen van zijn
j kerkgenootschap en deszelfs hooge
idealen.
j®'j het lezen van dergelijke resultaten
den arbeid onzer priesters in landen,
kc:: aar het Katholieke Geloof nog niet ge-
>e! is nog niet gekend kan worden door
'len wordt het Katholieke hart warm,
lriQ en geestdriftig voor het steunen, veel
daadwerkolijk, van de Missie!
Opdat er niet ee tus
schen wat z ij offeren voor de uitbreiding
ding van Christus' Kerk en wat w ij er
vöor doen!
DUITSCHLAND
Na de onlusten te' Neukölln.
De begrafenis der slacht
offers.
Op het kerkhof to Friedrichtsfelde (Ber
lijn) heeft Woensdagmiddag met eenige
plechtigheid de begrafenis van drie der
slachtoffers van de jongste onlusten plaats
gehad. Tegen vier uur waren een paar dui
zend personen op heb kerkhof samenge
stroomd. Een paar honderd roode vlaggen
met rouwfloers werden in den stoet mede-
gedragen. De communistische Rijksdagaf
gevaardigde Thalmann hield een toespraak
De politie hield zich geheel op den ach
tergrond.
Het communistische parool om tusschen
2 uur en half drie tot teeken van rouw in
de bedrijven het werk neer te leggen, is in
de groote Berlijnsche fabrieken niet opge
volgd.
Do sovjet-agitator
g earre s te erd?
De „Rzeczpospolita" meldt dat aan het
station te Warschau een chic gekleede
heer is gearresteerd, die een valschen pas
ten name van den Poolschen burger Jan
Kryderski bleek te bezitten. In zijn bagage
vond men een lijst van Berlijnsche commu
nisten, die aan de jongste straatgevechten
hebben deelgenomen, alsmede instructies
en uitvoerige plattegronden van Berlijn.
Heb blad gelooft, dat de man door sovjet-
Rusland naar Berlijn is gezonden om op
den eersten Mei als instructeur op te tre
den, en dat hij thans naar Rusland wilde
terugkeeren. Naam en nationaliteit van
den gearresteerde konden nog niet worden
vastgesteld.
De verzekering tegen werkloosheid.
Zij is te duur. Een herziening
voorbereid.
Daar het huidige stelsel van verzekering
tegen werkloosheid handen vol geld kost
en de financieele toestand van het rijk te
ongunstig is om dezen toestand te laten
voortbestaan, heeft de regeering in zijn
gehouden kabinetsraad besloten een com
missie van deskundigen in te stellen om
een herziening van de wet, die deze verze
kering regelt, te ontwerpen.
Om gebleken misstanden aanstonds uit
den weg te ruimen zal de regeering zelve
met spoed een ontwerp bij den Rijksdag
indienen.
De loonactie van het spoorwegpersoneel.
De directie bereid toe te
geven.
De bedreiging met staking van het spoor
wegpersoneel heeft blijkbaar op de hoofd
directie indruk gemaakt. Zij heeft althans
de verklaring afgelegd, dat zij wel bereid
is een loonsverhooging toe te staan, maar
daartoe slechts in staat zal zijn als het rijk
haar de kosten daarvan vergoedt, óf haar
vergimt de tarieven te verhoogen.
Op haar budget voor weg en werken en
materieel valt niet meer te bezuinigen,
zoodat zij, zonder een der genoemde extra-
inkomsten, aan den eisch van haar perso
neel geen gevolg kan geven.
FRANKRIJK.
DE HERSTEL-BETALINGEN.
Het voorstel van Owen Young.
Ontstemming in Brits-olie
kringen.
Owen Young heeft nieuwe verdeelings-
peroentages voor dc Duitsche herstelbeta
lingen voorgesteld, waardoor Frankrijks
wensch, ongeveer 50 milliard francs voor
zijn hersteluitgaven te ontvangen, vervuld
zou kunnen worden. Voor Groot-Brittannië
zou, volgens een bericht in een der bladen,
zoo goed als niets aan eigenlijke herstel-
gelden overblijven.
Volgens een ander Parijsch blad heeft
sir Josiah Stamp, de Britsche gedelegeer
de, gedreigd het accoord niet te zullen on
derteekenen, maar de beslissing aan zijn
regeering te zullen overlaten.
Owen Young heeft laten bekend maken,
dat hij voorloopig de officieele overleg
ging van zijn voorstellen opschort.'
Young's voorstellen hebben te Londen al
gemeen groote verwondering gebaard, te
meer, daar niets er tevoren op wees, dat
een dergelijke actie werd overwogen of dat
de conferentie zich gerechtigd achtte om
de regeling van -Spa aldus te herzien.
Jeanne d'Arcfeest te Orleans.
President Do u nier ge in de
kathedraal ontvangen.
Woensdag zijn te Orléans de Jeanne
d'Arcfeesten gevierd, in aanwezigheid van
den pauselijken legaat, kardinalen, binnen-
en buitenlandsche bisschoppen, president
Doumergue, den eersten minister Poin-
caré. den Britschen gezant en verschillen
de andere hoogwaardigheidsbekleeders.
Een groote menigte was in de straten ver
zameld, die schitterend waren versierd.
Na een ontvangst' op het stadhuis, waar
de legaat den president, begroette en zich
met hem onderhield, ging de officieele
stoet onder langdurige ovaties naar de ka
thedraal waar kardinaal Dubois Doumergue
ontving en hem plechtig naar den voor
hem bestemden zetel leidde. Bij het pas-
seeren van dc kardinalen en bisschoppen,
dio bij de nadering van den president wa
ren opgestaan, boog de president-.
De religieuze plechtigheid maakte een
grootschen indruk. Na afloop dankte pre
sident Doumergue kardinaal Dubois.
LITAUEN.
Na den aanslag op Woldemaras.
Reeds v i err p o r s oncn,
terechtgesteld.
Het Litausche ministerie van binnen-
landsche zaken heeft een belooning van
50.0000 lit, (21000 gulden) uitgeloofd voor
de ontdekking van de daders van Men
aanslag op Woldemaras.
Naar verluidt volgt de politie thans een
bepaald spoor. Men vermoedt, dat de da
ders zich uit dc voeten hebben gemaakt
met behulp van twee auto's die op het
oogenblik van den aanslag in een stille zij
straat in de buurt stonden te wachten.
Volgens de „Vorwarts" zijn te Kowno in
verband met den aanslag op Woldemaras
tal van personen gearresteerd, van wie
vier reeds zijn ter dr-od veroordeeld en te
rechtgesteld.
BRITSCH-IND1E
Nieuwe onlusten.
Bloedige bet si (ld gen t uis s chicm
politie on inlanders.
In een dorp in de nabijheid van Haide-
rabad zijn heftige botsingen tusschen in
landers en de politie, voorgekomen, waar
door 12 inlanders gedood en vier perso
nen gewond werden'. De oorzaak schijnt te
zijn, dat een afdeeling gewapende politie
naar het dorp gezonden was om arresta
ties te verrichten wegens de weigering van
sommige boeren belasting te betalen. Op
bevel van den chef der politie, die merk
waardigerwijze tevens de functie van vre
derechter vervult, zoudei), de boeren be
schoten zijn, toen zij in grooten getale
zich tegen de arrestaties verzetten.
MEXICO.
NIEUWE MARTELAAR.
Pater Jesuiet wegens kerkelijke
handelingen doodgeschoten.
De „Osservatore Romano" bevatte dezer
dagen een uitvoerige schildering van het
martelaarschap van den Pater Jesuiet Ver
tiz, die als nieuw slachtoffer der Mexicaan
sche vervolging wegens het verrichten van
kerkelijke handelingen zonder vorm van
proces werd doodgeschoten.
Pater Vertiz was een bijzonder vreed
zaam en goedhartig man, dieuitmuntte in
do deugd, zooals één zijner medebroeders
van hem getuigt. Na een langdurig verblijf
in Spanje was liij in 1925 naar Mexico te
ruggekeerd en wel naar Harras in den
staat Goachuila. Hier oefende hij met den
mcesten ijver zijn priesterlijk apostolaat
uit, ondanks alle vervolgingen.
In het jaar 1926 richtte pater Vertiz in
die stad een klein seminarie op, waar hij
zich met toewijding aan de opleiding dor
jeugd wijdde.
Uit de rijen dezer jeugd zijn vele marte
laren voortgekomen, die hun leven voor hun
geloof gegeven hebben.
Ook de strijd tegen den pater zelf bleef
niet uit. Hij werd er vaii beschuldigd, het
hoofd van een gevaarlijke opstandige be
weging te zijn. Dit was een grove leugen,
maar het feit, dat hij Katholiek priester
en zelfs Jesuiet was, was voldoende om
hem verdacht te maken 111 de oogen der re
geering.
Intusschen vestigde hij zich, met het oog
op den priesternood, in do hoofdstad van
Mexico. Daar wachtte liem het martelaar
schap. Bij een godsdienstige samenkomst in
een particulier huis werd hij verrast en on
der beschuldiging van misdrijf tegen de
wetten van de republiek naar de gevange
nis gebracht-, waar hij zondor vorm van
proces ter dood veroordeeld werd. Met alle
teekenen van vreugde aanvaardde de held
haftige pater zijn laatsten tocht. Op heb
oogenblik, dat het onwettige vonnis vol
trokken werd, spreidde hij zijn armen uit
om met zijn lichaam een kruis tc vormen
en ontving in die houding dc schoten dei-
soldaten.
Toen pater Pro S.J. indertijd werd dood
geschoten, was de regeering er alles be
halve over te spreken, dat diens helden
dood door de berichten van ooggetuigen en
liet publiceeren van foto's overal bekend
v/as geworden. Ditmaal werden er dus door
dc Mexicaansche autoriteiten bijzondere
voorzorgsmaatregelen getroffen, opdat een
verheerlijking van den pater-martelaar
Vertiz niet mogelijk zou zijn. Om deze re
den vond de executie in den nacht plaats
en bovendien op dc binnenplaats van een
gevangenis, terwijl er geen getuigen bij
mochten zijn.
Nog denzelfden nacht word liet- lijk op
het terrein, bij do gevangenis behoorend,
begraven.
Daardoor bleef de marteldood van pater
Vertiz een tijdlang geheim.
President Gil streeft naar verzoening.
Bereid tot besprekingen mot
'tl e Katholieken.
Berichten uit Mexico melden, dat presi
dent Portes Gil een stap heeft gedaan in
do richting van een verzoening tusschen
zijn regeering en de Roomsch-Katholicke
kerk in Mexico, tlij heeft namelijk een ge-
teekende verklaring gepubliceerd, waarin
hij zijn bevrediging uitdrukt- over het ver
zoenende optreden van den bisschop van
Morelia, mgr. Ruyzy Flores. De president
verklaarde zich bereid, met vertegenwoor
digers van de kerk de mogelijkheid eener
bijlegging van bet geschil te bespreken, in
het belang van het Mexicaansche volk.
BOLIVIA
Protest tegen de Tacna-Arica-regeling.
Uit- Washington wordt gemold, dat dc
Boliviaansche gezant een protest zijner re
geering heeft overhandigd tegen de aan
slaande bijlegging van het Tacna-Arica-
eonflict. Doordat, dit gebied tusschen Peru
en Chili wordt gedeeld, verliest Bolivia alle
kans op oen uitgang naar de Stille Zuidzee.
CHINA.
Tsjang Kai-Sjek president van China.
Het centraal executief comité heeft 24
leden gekozen, die een centralen oppersten
raacl zullen vormen onder voorzitterschap
van Tsjang Kai-sjek Deze is hierdoor feite
lijk tot president- der republiek verheven
Kanton door Kwangsi-troepen bedreigd.
Hevige gevochten langs den
s p o o r 1 ij 31.
Naar wordt gemeld, worden er hevige
gevechten geleverd langs do spoorlijn Kan-
ton-Ivowloen tusschen de Kwangsilroepen
en nationalistische troepen uit Kanton. Het
spoorwegverkeer is verbroken.
De plaatselijke bladen melden, dat de
Kwangsi-troepen Sjiloeng hebben ingeno
men en thans naar Kanton oprukken.
Dc nationalistische autoriteiten tc
Sjanghai hebben bevel gekregen munitie
ijzer en staal, bestemd voor Feng Joe-sjiang
aan te houden.
Tc Hankau is een matroos van de Brit-
seho kanonneerboot „Tern" vermoord.
TWEEDE KAMER.
De Ouderdomswet.
De zitting van Woensdag begon met een
comité-generaal ter behandeling van de
huishoudelijke raming der Kamer, de aan-
kondigster. van het naderend einde van
het parlementaire werkjaar.
Na eenige Indische ontwerpen, waar
mede het Minister Koningsbergen niet
moeilijk werd gemaakt, kwamen aan de
orde een wetsontwerp tot wijziging der
Oudersdoinswet en een wetsontwerp tot
wijziging der wet op de Rijksverzekerings
bank, die verder den dag in beslag namen.
Het eerste ontwerp beoogt om aan de
vrijwillige oudersdoms-verzekcring te ver
binden een weduwenrente tot een ma
ximum van 6 per week en do mogelijk
heid te openen van teruggave van premies
bij overlijden van den verzekerde voor
het bereiken van den leeftijd, waarop de
rente zou zijn ingegaan. En verder wordt
voorgesteld het maximum te verzekeren
rentebedrag terug- te brengen van 20 tot
10 per week.
Het tweede ontwerp wil het ouder-
domsfonds splitsen in een Ouderdoms-
fonds A, waarin gestort worden de gel
den, aan dc Bank toekomende krachtens
do ouderdomswet, met uitzondering van
die, welke gestort worden in het ouder-
domsfonds B, en in een ouderdomsfonds
B, waarin gestort worden de gelden, ge
sloten tegen bruto-premies.
Voor minister Slotemakcr is het eerste
ontwerp in een opzicht een stap vooTuifc,
in een ander opzicht gaat hij een stap
naar achteren.
Dit nummer bestaat uit vier bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
3U ITENLAND.
Het voorstel Owen Joung inzake rege
ling herstel-betalingen in Engeland slecht
ontvangen.
Tsjang Kai-sjek president van China.
Eenige kans op verzoening in Mexico.
Vliegtuig PraagRotterdam veronge
lukt; drie dooden. (Luchtvaart, 2de blad).
Aar: de „Osservatore" is een relaas ont
leend betreffende den marteldood van pa
ter Vertiz S.J. in Mexico, die wegens het
verrichten van kerkelijke handelir.ger zon
der vorm van proces werd doodgeschoten.
BINNENLAND.
Het drukke verkeer van gisteren. (1ste
blad).
Nog eens: de stemming in de Kath. Kies-
vereer/igingen op j.l. Zondag (3de en 1ste
blad).
Een moordaanslag bij Bussum. (Gem. Be
richten, 3de blad).
De studenter.-roeiwedstrijden op het
Noordzeekanaal. (-1de blad).
Van verscheidene zijden is heb ontwerp
j— dat er toch wel komen zal bestreden.
De heer Kuiper heeft een amendement
ingediend om in plaats van 10 als maxi
mum te nemen 15 en voor weduwen
10 in plaats van 0. De lieer Aalberse
en ook de heer Sannes wensehen de 20
te behouden. De heer ïvortenhorst bo-
streedt hel ontwerp principieel. Volgens
hem mag dc Staal zich met deze zaken
niet verder inlaten dan lot het bereiken
van het gesteldo doel, en gaat' do Staat
al te ver.
De Minister komt Dinsdag aan het
woord.
DE STEMMING IN DEN KIESKRING
LEIDEN.
Het officieele proces-verbaal van de
stemming over dc candidaten voor dc ver
kiezing van leden van dc Tweede Kamer
der Staten-Generaal, gehouden op Zondag
5 Mei in den kieskring Leiden luidt als
volgt
Het totaal aantal geldige stemmen be
draagt: voor vak 2: 11934; voor vak 3:
12308.
2. Kwaliteitszetel Arbeidszaken
(Plaatsvervanger).
M. B. Visser. Leeuwarden 1321; F. van
Wclie, Utrecht. 10613.
3. Vrije plaats (Lid).
H. D. v. d. Borg, Groningen 63; G. Bul
ten, Voorhout 3494; A. C. A. Doerenbcrg,
Schoonhoven 188: Dr. E. A. M. Droog,
Heemstede 62; L. F. Guit, 's-Gravenhagc
1041; Mr. J. G. A. M. van Hcllenborg Hu-
bar, Rijswijk 2700; G. W. Kampschöer,
Monster 3299; J. D. de Kok, Loosduinen 58
Mr. G. C. J. D. Kropman, Amsterdam 158;
M. J. M. van Poll, Helmond 124; Mr. M. P.
L, Steenberghc, Goirle 203; Mevr. A. Stecn-
hoffSmulders, Baarn 85; P. F. Veelenturf
Hazerswoude 518; Dr. A. Winter, Dordrecht
G. C. Wubben, Rijswijk 8.
3. Vrije plaats (Plaatsvervanger).
Mr. M. B. .Berger, Venlo 113; H. D. v. d.
Borg, Groningen 20; G. Bulten Voorhout
686; A. C. A. Deerenberg, Schoonhoven 363;
Dr. E. A. M. Droog, Heemstede 133; L. F.
Guit, 's-Gravenhagc MO; Mr. J. G. A. M. v.
Hellenberg Hubar, Rijswijk 1038; G. W.
Kampschöer, Monster 2049; J. D. de Kok,
Loosduinen 421; Mr. G. C'. J. D. Kropman,
Amsterdam 268; J. Th. v. d. Laan, Zuilen
SO; Mr. L. Niemöller, 's-Gravenhage 566:
Dr. A. -T. B. Oomen, Utrec-ht 59; M. J. M.
van Poll, Helmond 136; Mr. M. P. L. .Steoii-
berghe, Goirle 529; Mevr. A. Steenhoff
Smulders, Baarn 1792; Mr. A. F. L. H. Tcpe
Leiden 2380; P. F. Veelenturf, Hazerswou
de 1437; Dr. A. Winter, Dordrecht 9; G. C.
Wubben, Rijswijk 89.
Het aantal der ongeldige stembiljetten
is door de plaatselijke kiesvereenigiogen
niet voldoende ingevuld, zoodat een volle
dige controle noodig zou zijn van alle .stem
biljetten 0111 het juiste totaal tc krijgen.
(Er zijn in deze opgave enkele kleine af
wijkingen van dc door ons reeds gepubli
ceerde).
