20ste Jaargang DINSDAG 23 APRIL 1929 No, 6161 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN BUITENLAND 3)e £cicbeJie Goti/tomt De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week .f2.50 per kwartaal _j onze Agenten 20 cent per week .f2.60 per kwartaal Franco per postf2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 et. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Goïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. 11 Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAA6T Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededoelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van teil hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver buur, koop cti verkoop f0i50. Dit nummer bestaat uit drie bladen Bescherming van het meisje. Wij ontvingen met de post dezen morgen •en boekje, getiteld: „Hoog tijd voor het arbeidende meisje", door J. L. van Mulukom, pastoor. (Uitgave Euch. Secretariaat, Brok- kenstein, Nijmegen). Het doel van deze brochure die is een afdruk van een lezing, gehouden op de Centrale Raadsvergadering van den Bos- schen Diocesanen Werkliedenbond is: er toe bij te dragen, „om overal, met allen ernst on met doeltreffende middelen, te gaan werken voor de Jeugd, speciaal voor dc rijpere vrouwelijke jeugd!" Moge deze wensch in vervulling gaan! De „doeltreffende middelen" kunnen na tuurlijk op verschillende plaatsen verschil lend zijn. Wij denken voor wat Leiden be treft aan onze Zita-Vereeniging. Wij willen hier de laatste bladzijde van genoemde brochure overdrukken. (Waar ge noemd wordt K. J. V., Katholieke Jeugd- Yereeniging, kan ook een andero organisa tie worden gesteld). .Nu het arbeidende meisje aan allerlei gevaren blootstaat, omdat het huiselijk mi lieu zijn aantrekkelijkheid heeft verloren, het ouderlijk gezag zijn invloed heeft inge boet-, fabriek en straat reinheid van ziel en adel van den geest bedreigen, moderne genot- en ontspanningsmiddelen de zede lijke kracht sloopen en vernielen, zooals Rector Brouwers het schilderde op het pa- tronatencongres, laten wij nu eens een drachtig samenwerken liiet elkander bestrijdend. Werken niet om eigen, mis schien minder bruikbaar gebleken strijd middelen te verdedigen en te behouden, maar werken met alle middelen, ook de nieuwere, als zij maar dienstbaar blijken voor het groote doel, onzen Souverein in triomf terug te voeren naar den troon, van waar de verdwaasde wereld Hem heeft ver- stooten. Moge Margaretha van Sinclair verkrij gen, dat wij door de K. J. V. voor het ar beidende meisje een milieu scheppen waar door frissche louterende ontspanning, door een blijden en gullen geest, door eerlijke en edele vriendschap, door een frisch en op gewekt leven, het meisje wordt geboeid en getrokken, de ziel wordt omhoog geheven, nieuwe levenskrachten worden gewekt en ontwikkeld, fierheid en zelfrespect, durf en kinderlijke eenvoud opbloeien. (Rector Brou wers). Laten wij door middel van de K. J. V. onze meisjes, die onze toekomstige moeders en echtgenooten zijn, samenbrengen in de onmiddellijke nabijheid van den Eucharis- tischen Jeugdvriend, opdat zij Hem weder toewuiven met de leliën der onschuld cn Zijn weg bestrooien met de bloesems harer liefde". Het meisje heeft voorlichting en bescher ming, vorming en cultiveering van haar zelfrespect en gevoel van menschenwaarde noodig vooral waar de wereld op allerlei wijze haar tracht neer te halen en onder te drukken in onwaardige en zondige ijdel- heid en zingenot. In het „Hbld." van hedenmorgen waar schuwt ook een dominé, ds. Hooykaas, te gen de decadentie, die de wereld op dit ter rein te aanschouwen geeft. Hij schrijft: „Nu het „Hbld." (Vrijdagavondnum- meer) meldt, dat het Comité voor „Miss Amsterdam 1929" (een schoonheidswed- strijd voor meisjes) bekend gemaakt heeft dat de beroemde schoonheidswedstrijd tengevolge van den brand van het Paleis voor Volksvlijt niet zal doorgaan, moge uitgesproken worden, dat het zeker de ernstige wensch is van velen met mij, dat deze onderneming nu ook gehéél wordt stopgezet". En hij vervolgt: >,Ik onderschrijf geheel het oordeel van W. M(ackenzie) in „De Stroom" van 20 April (Amsterdamsch bijblad), die, naar aanleiding van dc a.s. verkiezing van Miss Amsterdam, schrijft: „Het maatschappe lijk geweten is iu onzen tijd vrij ruim en robuust geworden. Maar het is toch waar lijk niet een tekort aan zin voor humor, en het is geen vernauwd zedelijk besef in ons, dat hier wil gaan hekelen. Is deze verkiezing van Miss Amsterdam een grap, dan is het, onbedoeld misschien, een gro ve, funeste grap". „Natuurlijk", zegt hij verder, „er zijn onder hen, die dit plan hebben opgezet en die er lnm sympathie aan geven, velen, die dit ter goeder trouw doen. Maar hebben zij hun onderschei- dinsvermogen nog zuiver bewaard'! Heb ben zij bedacht, dat "ij dezen jongen meis jes aandoen? En welk meisje met zelf respect stelt zich op deze wijze ten toon? Er is nog iets, dat heet menschenwaarde". Het is nu het moment, om aan deze de cadente onderneming meteen een eind te maken. (Dan is de brand toch ergens goed voor). Zouden zij, die er iets over te zeggen hebben, en met wier zedelijke „goede trouw" de schrijver van het aan gehaalde stukje rekende, hun invloed wil len aanwenden, hun steun terugtrekken, en aan de ijdele meisjes-tentoonstelling een eind willen maken, nu, voordat ze begonnen is?'. Mogen de Katholieken zèkor in woord èn in daad, gedreven door een klaar be wustzijn 1 en diepe overtuiging, stelling ne men tegenover al dergelijke, de vrouw in haar menschenwaarde neerhalende uitvin dingen. En dan ook positief, daadwerkelijk me dewerken met al die pogingen, welke be doelen, leering cn steun te schenken aan de rijpere vrouwelijke jeugd. VOLKENBOND DE VOORBEREIDENDE ONTWAPENINGSCONFERENTIE. Een belangrijke verk'aring van den Amerikaanschen afgevaardigde. De ontwapening ter zee. In dc voorbereidende ontwapeningscom missie is gistermorgen een belangrijke ver klaring afgelegd door den Amerikaanschen gedelegeerde Gibson. Hij begon met te oonstateeren, dat alle phases van het- ont- wapeningsvraagstuk opnieuw moeten wor den nagegaan, met het doel de mate vast te stellen, waarin elke delegatie concessies kan doen. Aangaande dc ontwapening ter zee heeft de- Amerikaansche delegatie geen aanleiding gevonden haar zienswijze te veranderen, welke hierop neerkomt, dat de eenvoudigste en meest practische methode is de beperking der tonnage van de ver schillende categorieën schepen, welke me thode te Washington goede resultaten heeft gehad. De Amerikaansche regeering is echter bereid de methode, die de Fran- sche delegatie tijdens de derde zitting der commissie heeft aanbevolen en die een combinatie is van de methode der totale tonnage met die der categorieën over te nemen. Daarna weidde Gibson uit over de be langrijke wijzigingen, die in de wereld hebben plaats gehad, inzonderheid door de totstandkoming van het Kellogg-pact. Amerika hoopt, dat dit pact de vrees en den twijfel zal wegnemen, die tot dusver het voornaamste beletsel voor de ontwa pening waren. Gibson zeide de geheele ontwapeningskwestie met president Hoo ver besproken te hebben, die vurig hoopt, dat het Kellogg-pact een gelegenheid zon der weerga zal zijn om de zaak der ont wapening verder te brengen. De lessen der oud-strategie moeten worden te niet ge daan. Indien het Kellogg-pact iets betee- kent is er geen reden meer voor de voort zetting van een met finaucieelc lasten be zwaarden vrede. Groote bewapeningen zijn een overblijfsel van vorige eeuwen. De Ver. Staten zijn bereid toe te stem men in een plan tot beperking der bewa pening ter zee op een lager niveau, hoe drastisch die beperking ook is, mits zij geen enkele categorie onbeperkt laat. Wat Amerika noodig heeft voor zijn verdedi ging hangt af van den omvang der vloten, die anderen in stand houden. Als wij het niet eens kunnen worden over een beper king gebaseerd op de relatieve behoef ten, blijft er geen ander' alternatief dan een onbeperkte vlootbouw en bewapenings wedloop. Men moet echter niet uitgaan van de gedachte, dat de staten met elkaar in conflict kunnen komen, doch dat zij voortaan vrienden zullen zijn en hun ge schillen vreedzaam zullen regelen. Thans moeten daden volgen! In de wandelgangen van het Volken- bondssecretariaat wordt de verklaring van Gibson druk besproken. Diens rede wordt zeer toegejuicht omdat de Amerikaan hervatting der besprekingen in den boe zem van den Volkenbond heeft geopperd. Men heeft hier echter zooveel zin voor realiteit, dat men begrijpt, dat- op deze schoone, haast al te schoone woorden, da den moeten volgen. Men verwacht dan ook, dat Gibson dezer dagen met goed om lijnde voorstellen voor den dag zal komen. Geheime jinmiie-ai'0ti'ng De commissie is later op den dag in ge heime zitting bijeen gekomen. De voor naamste reden, die jhr. Loudon tot dit be sluit zal hebben geleid, zal wel zijn, dat hij de sovjet-delegatie de mogelijkheid wil ontnemen steeds voor de galerij te spre ken, waardoor het werk niet opschel. Dit middel moet al dadelijk geholpen hebben. Er worden zelfs geen notulen gehouden, zoodat sovjet-Rusland een nieuw middel tot propaganda uit dc hand i« geslagen. Litwinof beklaagt zich over Jhr. Loudon. Intusschen heeft Litwinof. dc leider der sovjet-delegatie een scherpen protest brief tot jhr. Loudon ger'cht. waarin hij den voorzitter verzoekt dit schrijven ter kennis to brengen der commissie, daar het als een waarschuwing bedoeld is. Litwinof meende te kunnen aantoonen. dat jhr. Loudon niet onpartijdig was ge weest en hij verweet den voorzitter dc sovjet-delegatie in een bijzondere positie te plaatsen, die het haar moeilijk zal ma ken verder aan de besprekingen deel te nemen. Hij waarschuwde jhr. Loudon en de commissie in haar geheel, dat hij zulks niet zal tolereeren. De gruw'ol den gasooriog. De besprekingen over een chemisehen oorlog liepen hoofdzakelijk over het voor stel van de Kleine Entente, Frankrijk en Polen en de vraag hoe de geoorloofde handel in chemische stoffen en bacteriën, die zoowel voor den oorlog als voor vre desdoeleinden kunnen worden gebruikt, kan worden onderscheiden van den onge oorloofde» handel Algemeen wordt aan genomen, dat het bezit van gasmaskers, als zijnde zuiver defensief, geoorloofd is. De vraag deed zich echter voor of men soldaten aan het gebruik van maskers in z.g. gaskamers zal mogen laten wennen. De Roemeensche gedelegeerdo stelde voor, dat de staten, die slachtoffers van een gasaanval zijn door de overige staten met- chem'schc middelen geholpen zullen mogen worden. Dit voorstel werd scherp gecritiseerd door den Ncderlandschen gedele geerde prof. Rutgers, die wees op de ca tastrofe, die de menschheid zou bedreigen en op den onmogelijken toestand., die zou ontstaan wanneer bijvoorbeeld de aange vallene tot het chemische wapen zijn toe vlucht nam. In dit geval zouden, aldus prof. Rutgers, de overige staten den aan valler met chemische stoffen to hulp moe ten komen, terwijl volgens art. 16 van het pact de aangevallene bijgestaan moeten worden. DUITSCHLAND Het centrum en het kiesrecht. Het hoofdbestuur van de centrumspartij heeft gisteren te Essen vergaderd en zich in bet bijzonder bezig gehouden met de wen- schelijkhcid van kiesrechthervorming. Daaromtrent is de volgende motie aangeno men: Ter wegruiming van de misstanden in het parlementaire stelsel, die op het hui dige kiesrecht berusten, is het herstel van meer persoonlijk contact tusschen kiezers en afgevaardigden gewenscht. Dit geldt ook bij het kiezen van candidaat-afgevaardig- den. Het in den jongsten tijd herhaaldelijk ter sprake gekomen stelsel van „vrije lijs ten" kan, ondanks velerlei daaraan verbon den voordeelen, geen bruikbare oplossing bieden. Het centrum acht een verkleining van dc kiesdistricten, met een vaste be grenzing van het aantal afgevaardigden voor de onderscheiden parlementen, den ge- schiktcn weg om tot verbetering te komen. De uitvaart van prins Heinrich. Ex-keizer Wilhelm zal bij de uitvaart van zijn broeder, wijlen prins Heinrich, worden vertegenwoordigd door zijn echt- genoote. Alle zoons van den keizer zullen dc plech tigheid bijwonen. Beleedigingsproces te München. Pennestrijd over de gebeurtenissen te Konnersreutli. Te München is gisteren uitspraak gedaan in het procos wegens beleediging, dat naar aanleiding van een wetenschappelijken twist over de gestigmatiseerde Therese Neu mann, van Konnersreuth door dr. Eduard Aigner tegen den publicist Ritter von Lama te Füssen aanhangig werd gemaakt. Dr. Aigner, die in het proces te Erfurt, waarbij de gebeurtenissen te Konnersreuth eveneens een rol speelden, als deskundige was opge treden, is door Ritter von Lama- in een ar tikel in de „Bayrischor Kurier" hevig aan gevallen en heeft daarop van zijn kant met een heftig artikel geantwoord. De beklaagde Ritter van Lama is we gens beleediging tot een boete van 300 mark of 15 dagen hechtenis veroordeeld, doch te vens is dr. Aigner, tegen wien Ritter von Lama eveneens een klacht had ingediend, tot 200 mark boete of 10 dagen hechtenis veroordeeld. Het vonnis overweegt, dat van beide kan ten uitdrukkingen gebezigd zijn, die ernsti ge beleedigingen bevatten, doch de be- leedigingen, tegenover dr. Aigner geuit-, zijn van ernstiger aard. Het vonnis wijst erop, dat geschillen van wetenschappelijken aard geheel in zakelij- ken vorm moeten worden behandeld. FRANKRIJK. De Parijsche besprekingen der deskundigen Dc mcening van Poincaré. In zijn uangokondigdc rede in de verga dering van den algemeenen raad van Lo tharingen heeft Poincaré de Fransche op vatting met betrekking tot het vraagstuk der schadevergoeding ontwikkeld. Poincaré verklaarde dat Frankrijk ten volle tevreden is met dc regeling van het Dawes-plan. Bij een nieuwe regeling wil Frankrijk bij eenzelfde hoogte van de be dragen en eenzelfden duur zijn oorlogsschul den kunnen betalen en nog een zeker be drag ter vergoeding van de Fransche oor logsschade. Op het oogenblilc hebben de Duitsche vertegenwoordigers de hoop op een spoedige 'oplossing van dc kwestie illusoir gemaakt. Niemand weet, of er wel ernstige kans is, dat dc onderhandelingen met succes kun nen worden voortgezet. Indien de pogingen zonder resultaat blij ven, zal Frankrijk zich tevreden stellen met het Dawes-plan, waarin een aanmerkelijke verhooging van de tegenwoordige Duitsche betalingen voorbehouden is bij een spoedige toepassing van het zgn. welvaartindexcijfer. ENGELAND De Koning genezen. Boodschap van koning George aan z ij n v o 1 k. De koning heeft een boodschap gericht tot het Engelsche volk, waarin hij o.m. ver klaart: „Mijn hart is van dankbaarheid vervuld. Ik ben hersteld, als gevolg van de wonderbaarlijke bekwaamheid mijner doc toren, chirurgen en verpleegsters. Doch ook van andere zijde is mij hulp verleend. Over al heeft men een liefdevolle bezorgdheid aan den dag gelegd cn ons, de koningin en mij, daarmede omringd. Dat verschijnsel was een der meest treffende ervaringen van mijn leven. Het was mij een onbeschrijfe lijke aanmoediging, tc gevoelen, dat mijn voortdurende en vurige wensch, het vertrou wen en de aanhankelijkheid van mijn volk te winnen, verhoord werd. Ik vertrouw, dat de door mij opgedano ervaring niet langer uitzonderlijk zal schijnen, wanneer de natio nale gevoelens van alle volken der wereld zich zullen doen gevoelen als een gemeen schappelijke bron van sympathie en een ge- meenschappelijkcn grondslag zullen vormen voor de onderlinge vriendschap der geheele menschheid. Ik ben nog niet in staat, zoo verklaart koning George ten slotte, de vermoeienis sen van een openbare plechtigheid te door staan, doch het verheugt mij, mij één te gevoelen mot mijn volk, zoowel hier als in overzeesche gewesten, bij het dank bren gen aan God". De handel met Rusland. V crklaringen van Chamberlain. Sir A Sinclair (lib.) vroeg den premier in het Lagerhuis of na dc formeele verkla ring van vertegenwoordigers van de Sov jet-regeering dat Rusland na het hervatten van do diplomatieke betrekkingen met En geland, bestellingen zou willen doen van 150 millioen p.st. en gezien dc langdurige depressie in den handel dc Britsche regoe- ring voornemens was onmiddellijke onder handelingen tc openen met de Sovjet-regee ring over dc hervatting van dc diplomatie ke betrekkingen. Sir Austen Chamberlain antwoordde dat- de afgevaardigde vermoedelijk Joelde op een verklaring afgelegd door den president van dc Sovjctbank. Deze scheen bedoeld te hebben een overeenkomst gelijk aan het verdrag van 1924 met de noodige toevoe gingen. Het bleek dat het plaatsen van or ders niet alleen afhing van 'lo hervatting van de diplomatieke betrekkingen maar ook VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Een belangrijke redevoering van Gibson over ontwapening ter zee. Jhr. Loudon door Litwinof beschuldigd. BINNENLAND. Het standpunt van den minister van Waterstaat inzake het stelsel van de af schaffing der tollen. (1ste blacl). Gisterenavond zijn de werkplaatsen van de machinefabriek van de firma F. Smul ders te Utrecht afgebrand. (Gem. Berich ten, 3de blad). De bloembollenteelt in Nederland. (3de blad). Het drama te Grootegast. (Rechtzaken lste blad). van het toestaan van belangrijke nieuwe credieten aan die regoering. Er werd geen satisfactie aangeboden voor de misbruiken waarover de Britsche regeoriag had ge klaagd toen gevraagd was om uitbreiding van de financieele voorwaarden van het verdrag van 1924, die de regoering als on aannemelijk had verworpen. Wilde de ►Sovjct-rogeering met do Brit sche in aanraking komen dan waren er ka nalen waardoor dit gebeuren kon. Een groot aantal aanvullende vragen werden nog ge steld door arboidorsafgevaardigden, maai de minister wilde niet vorder gaan dan wat hij gezegd hacl. SPANJE. Waarschuwing aan Spanje's hoogleeraren, Hot resultaat van hot onderzoek, door do koninklijke commissies ingesteld naar de disciplinaire toestanden aan de technische hoogescholon, is thans gepubliceerd. Dc technische hoogeschool te Barcelona werd vrijgesproken van alle blaam cn zal her opend worden. Die te Madrid evenwel blijkt in disciplinair opzicht te kort te schieten, zoodat aan dc professoren een waarschu wing is gegeven. Vier hunner zijn uit hun functie ontheven cn zullen nooit meer een post van vertrouwen aan een Spaanschc technische hoogeschool mogen bekleeden. Tc Valencia hebben dc studenten een professor, die bekend stond als aanhanger van de dictatuur, uitgejouwd en een ande ren professor, een tegenstander vau het huidige régime, in triomf rondgedragen. Nadat last was gegeven tot ontruiming van de universiteit, trokken dc studenten de s-tad in, onder het roepen van „Weg met de regeering, leve dc republiek!'' Men gelooft, dat de universiteit zal worden gesloten. TURKIJE Communistische bedrijvigheid. Gold uit het buitenland. Naar uit Konstantinopel wordt gemeld, zetten de communisten hun propagandisti sche actie voort. Er hebben vele arrestaties plaats gevonden. De organisatie heeft blijk baar vertakkingen over het geheele land. Gebleken is dat zij gelden uit het buiten land ontving. AFGHANISTAN. Aman Ooellah voor een ketter uitgemaakt. II ij draagt een s n o r e 11 z o t or uit „als eon v 1 i u d c r". Habib Oellah heeft een proclamatie uit gevaardigd, waarin hij Aman Oellah als een ongeloovigc cn een ketter aan dc kaak stelt. Aman Oellah schrijft hij, heeft hot heilige boek der oelemus (de mohammc- daansche wetgeleerden) geschonden, zijn vader en verscheidene groote dienaren van het rijk laten vermoorden on onder invloed van zijn schoonvader wetten naar den aard der ongeloovigen ingevoerd. Er worden 26 kctterschc handelingen van den koning opgesomd, waartoe ook dc in voering van Westerschc onderwijs-metho- den hoort, volgens welke alleen ongeloof, schaamteloosheid en ongestrafte losbandig heid geleerd worden. Ook wordt Aman Oei lah beschuldigd van verkwisting van staats geld op zijn Europceschc reis. Habib Oellah gispte ook dc afschaffing van den sluier; liij roept het volk op dc Fo- to:s te bekijken, waarop koningin Soerayyn ongesluierd in ccn automobiel rondrijdi. bloemen aanneemt van een Russisch mei: - jc, zich door ccn Europeaan dc hand laat kussen, enz. Dat koning Aman Oellah „net als dc Russen" zijn snor heeft laten scheren, verwekt ook zijn toorn; hij ziet er uit. als een vlinder, vindt Habib Oellah. Terstond heeft Aman Oellah de pen op genomen om zijn tegenstander van ant woord te dienen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1929 | | pagina 1