WAALS
BINNENLAND
STADSNIEUWS
Agenda
ACADEMIENIEUWS
HET PALEIS VOOR VOLKSVLIJT
TE AMSTERDAM DOOR BRAND
VERWOEST
Coëfficiënt voor die evenredige verminde
ring.
De lieer Loudon maakte begrijpelijker
wijze eeuig bezwaar, om dc commissie al
dus, eigenlijk buiten de orde om, te laten
stemmen over vragen, zooals Litwinoff die
in zijn eigen belang geformuleerd had.
Het was immers duidelijk, dat Litwi
noff, door aan te dringen op een stemming
over die punten propaganda -materiaal voor
de Russische regeering wilde verzamelen,
daar heb zeker een goede propaganda-mogc-
lijkheid zou openen, indien de commissie-
zijn vragen, en vooral dc eerste, ontken
nend zou beantwoorden. De heer Loudon
gaf den leden in overweging, dat men stem
men zou over deze vraag: of de commissie
het ontwerp van Litwinoff in de plaats van
het ontwerp der commissie zelf van 1927
zou willen stellen, als grondslag voor haar
verdere beraadslagingen.
Toen Litwinoff zich met dit denkbeeld
niet kon verecnigcn en de andere leden be
zwaren bleken te hebben tegen een stem
ming over dc door Litwinoff geformuleerde
vragen heeft de heer Loudon de vergade
ring maar gesleten, teneinde den leden een
bedenktijd te geven.
De volgende vergadering heeft vanmid
dag plaats.
FRANKRIJK.
HET HERSTELVRAAGSTUK.
Het aanbod van Berlijn.
V er beneden de e i s c h e n der
geallieerden.
De commissie van experts is gisteren in
voltallige zitting bijeen geweest. Het Duit-
sche memorandum, dat zeven getypte vel-
len omvat en definitieve voorstellen be
helst, werd in het Engelsch en Fransch
voorgelezen.
Omtrent den inhoud van het Duitschc
memorandum zijn officieel geen bijzonder
heden bekend gemaakt, doch vernomen
wordt, dat het betalingen voorstelt, welke
aanzienlijk beneden de eischen der geal
lieerden blijven. In het memorandum wordt
een gemiddelde annuïteit genoemd van
3650 millioen mark, terwijl voorts wordt
verklaard, dat Duitschland van het stelsel
eener stijgende schaal van annuïteiten
v enscht af te zien en dat het een onveran
derlijke annuïteit voorstelt. Dr. Schacht
stelt, naar verder gemeld wordt, voor, dat.
na 37 jaar de Duitsche betalingen geëin
digd zullen zijn en niet na 58 jaar, zooals
de geallieerden wenschen.
Het schijnt, dat het Duitsche aanbod
juist evenveel beneden het cijfer van 2 mil
liard per jaar blijft als het cijfer der geal
lieerden er boven is.
Dr. Schacht heeft blijkbaar een basiscij-
fer van twee milliard mark aangenomen.
Gistermorgen hadden de geallieerde des
kundigen een bespreking met vertegenwoor
digers der kleinere landen, die eveneens
recht hebben op een deel der herstelbeta
lingen. Aan deze vertegenwoordigers werd
mededceling gedaan van den inhoud van
het Zaterdag bij de conferentie ingediende
memorandum en hun werd verzocht, hun
regeeringen te vragen, of deze bereicl zijn,
concessies te doen met betrekking tot haar
herstelvorderingen en of zij leveringen in
natura in ontvangst wenschen te nemen.
OOSTENRIJK.
De Oostenrijkèche kabinetscrisis.
Dc onderhandelingen tusschen de burger
lijke coalitie en dc socialistische oppositie
over het opstellen van een gemeenschappe
lijk programma voor het nieuwe ministerie
zijn op het laatste oogenblik spaak geloo-
pen. Er bleek geen overeenstemming inzake
de wijziging van de huurwetten mogelijk.
Hierdoor is de oplossing van de kabinets
crisis vóorloopig weer uitgesteld.
De socialistische Arbcïter-Zeitung komt
nu weer terug op haar thema, dat alleen
Kamerontbinding en het uitschrijven van
nieuwe verkiezingen een oplossing kunnen
brengen. Naar men weet, zijn de burgerlijke
partijen met het oog op de kosten huiverig
nu al weer verkiezingen uit te schrijven.
Het is trouwens de vraag of die zoo'n wij
ziging in de getalsterkte van de verschil
lende partijen zouden brengen, dat daarmee
de oplossing meteen geboden zou zijn. Ver
moedelijk zou de coalitie uiteenspatten,
wat de socialisten gaarne zouden zien, maar
wat den toestand geenszins zou verhelde
ren.
AFGHANISTAN.
Moskou beschuldigt Perzië.
Het tclegraafagentschap van de sovjet
unie meldt: Kaar aanleiding van zekcro
omstandigheden, die wijzen op een onrust-
barenden toestand aan de Perzisch-Afgaan-
sche grens, heeft Karakhan Ansari, den
Perzischen gezant ontvangen en hem er op
opmerkzaam gemaakt, dat de sovjetregee-
ring niet onverschillig kan blijven tegen
over pogingen om de onaantastbaarheid van
Afganistan te schenden, en zich tot de Per
zische regeering zal wenden, opdat deze
maatregelen neme tegen de plannen van
onverantwoordelijke kringen in Perzië.
Het sovjetgezantschap te Teheran heeft
voorts last gekregen een soortgelijken stap
te ondernemen bij de Perzische regeeriug.
CHINA.
De Japansche troepen blijven in Sjantoeng
Op verzoek van de regeoring
van Nanking.
Dc Japansche Ministerraad heeft beslo
ten het genomen besluit tot onmiddellijke
ontruiming van de Chineesche. provincie
Sjantoeng te herroepen en dc Japansche
1 roepen nog eenigen tijd in Sjantoeng te
handhaven. Voor hoe lang het ontruimings-
besluit is uitgesteld, is nog niet bekend.
De Chineesche nationalistische regee
ring had namelijk verzocht de ontruiming
uit te stellen, omdat zij op het oogenblik
niet in de gelegenheid is de veiligheid van
de Japanners in Sjantoeng te waarborgen,
wanneer de Japansche troepen terugge
trokken zouden worden.
MEXICO.
De opstand in Mexico.
Escobar geeft het nog niet op.
Een leger van 3000 rebellen, die door
hun leiders verlaten zijn, houdt nog krach
tig stand in het noorden van den staat
Sonora en weigerden te onderhandelen
met de aanvoerders der federale troepen
die van twee kanten tegen hen oprukken.
Naar verluidt is generaal Escobar, de op
perbevelhebber der opstandelingen naar
het westen gegaan om de aldaar in het
nauw gebrachte troepen te helpen.
De rebellen hebben twee Amerikaansche
burgers, die Zondag te Nogales in Sonora.
gevangen genomen waren, naar Nogales in
Arizona teruggezonden.
EERSTE KAMER.
Indië.
Gisteren zijn de beraadslagingen over
wijziging Indische Staatsregeling en In
dische Begrootiug voortgezet.
TWEEDE KAMER.
Ziektewet. Suikerindustrie.
Dat. de ziektewet zou worden aangeno
men, was te verwachten. De sociaal-demo
craten, die vrijwel al hun amendementen
hebben zien sneuvelen, durfden de verant
woordelijkheid van eeri verder uitstel der
ziekteverzekering toch niet aan, de christ.-
historischen vonden nu enkel steun bij de
staatkundig gereformeerden, den heer
Braai, één liberaal en één antirevolutio
nair.
Over het lot van het initiatiefvoorstel
Van den Heuvel c.s., (steun Suikerindu
strie) is door de redevoeringen van heden
nog niet beslist.
Het wordt, wellicht een kwestie van en
kele stemmen.
Het wetje is gisteren bestreden door de
heeren van Gijn, Boon, Vliegert, Schok
king en Knottenbelt, tegenover wie de
heeren Loerakker, Braai, Leenstra, Rut
ten, Bierema, Weitkamp en Lovink als
verdedigers in het krijt traden.
Er is ook een motie geboren van den
heer Vliegen.
De heer Vliegen wil namelijk het sui-
kerverbruik in ons land prikkelen door
afschaffing van de 20 opcenten op den
suikeraccijns, die in het Leeningsfonds
vloeien.
Koninklijke Besluiten.
Burgemeester.
Bij Kon. Besluit is benoemd tot burge
meester van ïsToorbeek P. J. H. Adams.
Prof. dr. H. Remmelts. t
Te 's Gravenhage is gisteren in den
ouderdom van 62 jaar overleden prof. dr. H.
Remmelts, buitengewoon hoogleeraar in de
faculteit der veeartsenijkunde aan de Rijks
universiteit. te Utrecht.
AFSCHEID
PASTOOR A. J. M. VAN DEN DONK.
Een hartelijke huldiging.
Dc godsdienstige en sociale organisaties,
waarvan do Zeereerwaarde Pater vhn den
Donk gedurende zijn werkzaamheid .te Lei
den directeur en adviseur is geweest, heb
ben, voordat hun geestelijke leidsman heen
ging, het met recht noodig gevonden om
met een huldiging door die organisaties
afscheid van hem te nemen.
En waar Pater van den Donk zelf die
taak steeds zóó conscentieus opvatte, dat
hij zoo goed als nooit op een vergadering
of bijeenkomst- ontbrak, daar mocht nu bij
deze huldiging en dit afscheid ook omge
keerd geen der organisaties ontbreken.
In dc Burchtzaal van Hotel „den Burcht"
stonden gisteravond de vaandels der ver
schillende vereenigingen opgesteld en was
een versiering van palmen aangebracht,
toen om half acht Pastoor van den Donk
in een met twee paarden bespannen rijtuig
aldaar arriveerde.
Dc zaal was reeds geheel met vertegen
woordigers van organisaties en andere be
langstellenden gevuld. Ook waren aanwe
zig de Zeereerwaarde heer Pastoor J. A.
Heiling en dc weleerwaarde Paters Drs. B.
de Goede, P. C. Frigge, A. J. van Lubeek
en H. F. M. Goossens. Van den Zeereer-
v/a arden heer Pastoor Th. Beukers was een
telegram van verhindering binnengekomen,
waarin de Pastoor Pater van den Donk
dank bracht voor diens in Leiden verricht
ten socialen arbeid.
De huldiging door de organisaties
en de parochie.
De bijeenkomst werd geleid door den heer
H Sim o nis, die in zijn openings
woord den Pastoor van Wychen verwel
komde namens de godsdienstige en sociale
vereenigingen en zeide, zich te verheugen,
dat Pater van den Donk, in den korten tijd,
die hem nog restte, toch nog tijd gevonden
had hierheen to komen.
Hoe men over Uw vertrek zal denken,
aldus spr., zal nu blijken, nu de vertegen-'
woord igers der organisaties het woord tot
U zullen richten.
Spr. gaf dan allereerst het woord aan
den heer C. W. Lindenhoff, als ver
tegenwoordiger der Derde Orde.
Deze zeide, dat Pater van den Donk
steeds de stuwkracht en de geest van de
Derde Orde was geweest, dat het steeds
aangenaam was met hem te mogen samen
werken, omdat hij half werk schuwde. Daar
voor bracht spr. hem dank en wenschte
hem tenslotte in Wychen veel voorspoed
toe.
Namens den R. K. Vrouwenbond
sprak mevrouw J.Mander s\ die haar
bewondering uitte voor het werk van Pater
van den Donk, daar hij zich gaf met hart
en ziel en altijd present was. Spr. bracht
hem dank voor de adviezen, die hij gaf en
die direct of later steeds bleken goed te
zijn geweest.
De heer J. H. N ij huis sprak vervol
gens namens den R. K. Volksbond en
dankte Pater van den Donk niet alleen
voor het goed vervullen van zijn zware
taak als adviseur van dezen bond, maar ook
voor den geldclijken steun, dien hij steeds
weer voor de werkeloozen wist te verkrij
gen. Daarom zeide spr., de zwaarte van dit
heengaan te voelen.
De heer Th. Bergers sprekend na
mens de R. K. Middenstiindsveroeniging
de Hanze wenschte Pater van den Donk
geluk met diens benoeming" en sprak, na
hem dank gebracht te hebben voor alles,
wat hij voor de Hanze gedaan heeft, den
wensch uit dat God hem de kracht voor
zijn nieuwen loopbaan schenken zou.
De heer P. Heemskerk drukt na
mens den Bond voor groote geziii-
n e n zijn' spijt uit over het heengaan van
Pater van den Donk, daar dezer dagen nog
gebleken was hoe groot zijn sympathie is
voor den bond. Spr. hoopt, dat Pater van
den Donk later zal mogen vernemen, dat.
hot deze afdeeling goed gaat.
Namens de intcrparocialc m e i s-
j esvereeniging bracht mej. O. van
d6r Hart Pater van den Donk dank voor
hetgeen hij voor deze vereeniging had ge
daan, daar hij de vereeniging oprichtte en
tot bloei wist te brengen.
De heer H. Pierrot bracht namens S t.
Pete r K anis den Pater dank voor den
steun, dien hij steeds had verleend en wel
op de juiste wijze, daar hij jong was met
de jongeren. Spr. zeide dat St. Peter Kanis
veel met- haren adviseur zouverliezen.
Namens de interparochiale
Jeugdorganisatie sprekend, zeide
de heer H. L. J. T o b dat Pater van den
Donk veel voor de jeugd heeft gedaan. Als
directeur van de meisjesvereeniging
„Klimop" heeft hij door de sport de meis
jes weten te krijgen, waar zij moeten zijn.
Spr. juicht het toe, dat pater v. d. Donk's
denkbeeld om een sportdemonstratie te
houden nu diocesaan gaat verwezenlijkt
worden.
Toen hiermede de verschillende organi
saties haar hart hadden uitgesproken, sprak
r.arafns de parochianen der
Ha rtebrugkerk de heer T h. W i 1-
m c r. Als wij U vanavond dank zeggen, al
dus spr., dan doen wij dat, omdat wij er be
hoefte aan gevoelen. Spr. bracht Pater van
den Donk dank voor zijn gewone parochia-
len priesterlijken arbeid, die de" verheven-
ste is, welken een mensch kan doen. Die
arbeid, aldus spr., hebt U verricht met
conscentieuze nauwgezetheid en stichtende
toewijding. Spr. releveert twee gebeurtenis
sen uit het parochiale leven, n.^ het veer
tig-jarig priesterfeest van den onvergete-
lijken Pastoor Crombag z.g. en de schitte
rend geslaagde St. Franciscusfeesten; bij
beide was pastoor v. d. Donk cle bezielende
leider. Spr. besluit tenslotte met den
wensch, van Gods rijksten zegen en de be
lofte van gebed en met de hoop uit te spre
ken, dat de pastorale arbeid van Pater van
den Donk zeer velen moge zijn tot waar
achtig geluk eru vreugde.
Ten slotte voerde de zeereerwaarde heer
J. A. Heiling, pastoor der Har-
tebrugkerk, het woord, die zeide niet
tc willen achterblijven, met een woord van
hulde vpor hetgeen Pfcier van den Donk als
kapelaan gedaan heeft en een hartelijke
wensch voor de toekomst.
In de anderhalf jaar, dat spr. Pastoor is
der Hartebrugkerk is hij vol bewondering
geweest voor de ijver en opgewektheid,
waarmede Pater van den Donk heeft ge
werkt.
Spr. zeide er van overtuigd te zijn, dat
dat werk door God beloond is, omdat hij
bet deed uit plicht en uit liefde Gods. Spr.
wenschte Pater van den Donk tenslotte toe,
dat deze in Wychen vele jaren met hetzelf
de succes zou mogen arbeiden ter eere
Gods en tot heil der zielen.
Het slotwoord werd gesproken door
den heer H. S i ni o n i s, die nu constateer
de, dat het heengaan van Pater van den
Donk een verlies is, omdat hij van zoo vele
vereenigingen de stuwkracht was.
Spr. zeide dat. de vereenigingen de voet
stappen van Pater van den Donk zouden
drukken en bood hem namens al deze ver
eenigingen een gave in' geld aan.
Onder applaus der talrijke aanwezigen
nam daarna Pastoor van den Donk het
woord.
Dankwoord Pastoor van den Donk.
Bij de afsluiting van mijn leven als ka
pelaan en adviseur, aldus Pastoor van den
Donk, ben ik hedenavqnd als zoodanig ge
huldigd en die huldiging is schitterend ge
weest.
Alsof ik gepromoveerd was, ben ik met
een rijtuig met bepluimde paarden door de
stad gereden en hierheen gebracht en ik
ben ook gepromoveerd, tot Pastoor.
Veel lof is mij hedenavond toegezwaaid,
maar heb ik die lof wel verdiend.
Spr. twijfelt er niet aan of al die woorden
van hulde zijn gemeend, maar al zijn de
ïüenschen al tevreden, de vraag is of God
tevreden is.
Spr. zeide, dat hij in vele dingen tekort
was -geschoten en dat, zoo hij misschien
wel eens iemand onaangenaam, was geweest,
dit dan gebeurd was uit diepe overtuiging,
al was do vorm niet goed.
Spr. dankt allen voor de hulde in woor
den en daden, maar bovenal God voor het
goede dat hij heeft mogen tot stand bren
gen en vervolgens de besturen der vereeni
gingen voor hunne medewerking, omdat een
mensch alleen zoo weinig vermag.
Spr. zeide met beklemde gevoelens' naar
Leiden te zijn gekomen om de taak, die
hem op de schouders werd gelegd, maar nu
hij Leiden gaat verlaten, voelt, hij dat hij
iets zal achterlaten, den werkkring, die hem
dierbaar is geworden.
Spr. zeide zijn nieuw ambt graag te aan
vaarden, maar daarbij te hopen op den ze
gen van God, die echter niet zonder ge
bed verkregen wordt. Daarom beval Pas
toor van den Donk zich in aller gebed aan.
Spr. uit tenslotte den wensch, dat de
organisaties niet alleen zullen blijven be
slaan, maar ook mogen blijven toenemen
in bloei, waarna hij alle vereenigingen één
voor één memoreerde en moed insprak.
Spr. eindigde tenslotte met den wensch,
dat de vereenigingen zullen mogen groeien
INGEZONDEN MEDEDEELING.
in qualiteit en quantiteit en de belotfe
slecds Gods zegen te zullen afsmeeken over
alle aanwezigen, over alle bonden, vereeni
gingen en huisgezinnen.
Hierna werd door de aanwezigen een
„lang zal hij leven" gezongen, waarna allen
Pastoor van den Donk de hand ten afscheid
drukten.
En daarna kwam nog een stroom van
andere belangstellende om van den Pastoor
afscheid te nemen.
Sanctus Augustinus.
Op uitnoodiging van do R. K. Studen-
tenvereeniging „Sanctus Augustinus", zal
prof. dr. W .P. J. Pompe, uit Utrecht,
morgenavond een inleiding houden over:
„De strijd tegen de straf".
Het Rijkspsychopathenasyl.
Met den "bouw van het rijkspsychopa
thenasyl voor vrouwen, dat grenst aan
dat. voor mannen, is men thans zoover ge
vorderd, dat het den len Mei in gebruik
zal kimnen worden genomen.
De inrichting biedt plaats voor ten
hoogste 9 vrouwen. De ingebruikneming
zal zonder eenige officieele plechtigheid
geschieden.
Vanmorgen heeft de Minister van Jus
titie, mr. Doimer, een bezoek aan het
vrouwenasyl gebracht.
Handelsregister K. v. K.
Opheffing. H. Lambooy. Leiden, Hoo-
gewoerd 96. Handel in tabak, sigaren en
pijpen.
Wijziging. J. Boghards J. N.zn. Leiden,
Maresingel 75. Broodbakkerij. Wijz. uitge-
oef. bedr.: thans tevens koek- en banket
bakkerij.
Wijziging. Drukkerij Uitgeverij „Fo-
reholte". Voorhout, Leidsche vaart 2.
Uittr. L. v. h. Best.: C. P. de Graaf, te
Voorhout. Uittr. Proe.: C. J. J. Egelie, te
Voorhout. De statuten zijn gewijzigd. IJ.
Dir. (met d. titel v. bedrijfsleider): C. J. J.
Egelie, te Voorhout-
Nieuwe inschrijving. Firma L. J. Caste-
lein. Leiden, Lage Rijndijk 9. Bakker,
LEIDEN.
Donderdag, „Sancta Veronica", St. Anto
niuspatronaat, 8.15 uur.
Donderdag. R. K. Oratoriumver. Stadsge.
hoorzaal 8.15\^iur.
Donderdag. Ver. tot Bev. der Belangen vai
Slechthoorenden, Leidseh Volk»
huis, 8 uur.
Vrijdag. R. K. Stud. Vereeniging
Augustinus", Eigen Huis, 8.30 uur,
Vrijdag. Bond voor Groote Gezinnen, Den
Burcht, S uur.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst dei
apotheken wordt van Maandag
April a.s. tot en met Zondag 21 April
waargenomen door de apotheek van den
heer W. Pelle, Kort Rapenburg 12, tele
foon 594.
brood-, koek-, en banket-, annex winkel,
E.A. C .L. A. Casteloin, te Leiden.
Bij de Arbeidsbeurs stonden op 17 Aprï
ingeschreven 495 werkzoekenden.
Op denzelfden datum van het vorij
jaar bedroeg het aantal ingeschrevene!
Hedenmiddag omstreeks 12 uur is aai
de Oude Vest alhier een 35-jarige schip
persknecht, A. Scheer genaamd, met ee
kar kunstmest in het ruim van een schi
gevallen. Hij was in dienst bij schipper y
B. uit Woe rd en. Dc ongelukkige be
kwam zware inwendige kneuzingen en
heeft o.m. eenige ribben gebroken.
LEIDEN. Geslaagd:
economisch doctoraal examen indologi
dc heer W. C. Scheevers (den Haag).,
DE AMSTERDAMSCHE BRAND
WEER MACHTELOOS
BELANGRIJKE SCHADE
De Amsterdamsche brandweer stond
nimmer zoo machteloos als hedennacht,
toen zij zich voor de ontstellende taak ge
steld zag den brand in het Paleis voor
Volksvlijt te bestrijden, die omstreeks
kwart voor 3 in den rechtervleugel aan de
zijde van het Oosteinde was uitgebroken.
Uit alle brandweerkazernes reden de mo
tor- en ladderwagens weg, op hun tocht
naar het Frederiksplein door luide signa
len de nachtrust van menigeen- storende.
Geen wonder, dat vooral in den omtrek
duizenden uit hun slaap gewekt naar het
groote plein snelden, waar hun een
schouwspel getoond werd zoo schitterend
van aanblik en zoo emotioneel als bij men-
schenheugenis van de Amsterdammers nog
nimmer te zien was.
Met loeiend geweld joegen de vlammen
reeds een kwartier nadat de brand ontdekt
was door het reusachtige gebouw. Vermoe
delijk is het vuur ontstaan in de keuken bij
het paleis-restaurant vlak naast de pe
ristyle. Althans was de brand aanvanke
lijk het hevigst in het restaurant, van
waar direct de schouwburgzaal werd aan
getast. Ook was in een minimum van tijd
het vuur doorgevreten tot in de tooncel-
zaal, waar dc vlammen in de geweldige
ruimte vrij spel hadden en hoog oplaaiden
tot in den glazen koepel. Het leek wel of
deze koepel schitterend geïllumineerd was.
Vanuit de hoogte werd een lichte gloed
verspreid, die vrijwel in de geheele stad
zichtbaar was.
Zoo machteloos als de brandweer stond
tegenover de niets ontziende woeste vuur
zee, zoo onmachtig zal wellicht ook elke
journalist blijven om te beschrijven den
reusachtigen indruk, die het vlammenspel
op de toeschouwers heeft gemaakt. De
schoonste kleur schakeeringen werden bij
het vlammengeweld tentoongespreid.
Nu eens zag men, wanneer in de ten
toonstellingszaal een deel van het
plafond neerkwam de donkerrood ge
kleurde vlammen opstijgen, dan weer ver-,
rieden groene vlammen langs den grooten
koepel en de onderscheidene torens, dat
het vuur zich een weg had gebaand door
het zink. Overheerschend was echter het
licht roode vuur, dat vanuit het reusach
tige gebouw overal aan den vóór- en ach
terkant en beneden en boven zichtbaar
was. De hitte, welke dit vuur verspreidde,
was van dien aard, dat de brandweer
zelf op een afstand moest blijven.
Daar komt bij dat het voortdurend in
zoo hevige mate vonken regende, dat het
verblijf in de nabijheid gevaarlijk was.
Toch was voor de brandweer dc moei
lijke taak weggelegd om te voorkomen,
dat het huizencomplex in de Galerij zoo
wel aan den kant van het. Oosteinde als
aan dien van het Westeinde eveneens ten
prooi aan het. vuur zou vallen. Er dreigde
voor vele huizen, die inmiddels door de
bewoners ontruimd moesten worden, groot
gevaar. De brandweer had vooral op de
huizen op den hoek van het Oosteinde
haar aandacht gevestigd, omdat de vlam
men met onweerstaanbaren kracht door
den Westen wind in die richting werden
gedreven. Bovendien moest de brandweer
erop bedacht zijn, dat de huizen op het
Frederiksplein aan de Oostzijde de gewel
dige vonkenregen niet zouden kunnen
doorstaan. Op de daken van die huizen
hadden brandwacht-s, gewapend met em
mers water, post gevat en telkens wan
neer hier een daklijst vlam vatte en
daar weer een ander gevaar dreigde werd
onmiddellijk ingegrepen.
Zelfs het asphalt van het Frederik-
plein dat eenige malen door de ontzet
tende vuurzee een verdachte kleur kreeg,
werd nu en dan natgespoten.
Een brandstoffenbergplaats in de nabije
Maarten Janszoon Kosterstraat was bij
na in de vlammen opgegaan, wanneer niet
spoedig de brandweer eenige stralen op
den door vonken veroorzaakten brand
had gericht.
Zooals reeds betoogd was het paleis
van Volksvlijt zelf niet meer te redden.
Zelfs was binnen een uur heb noodlot van
dit Amsterdamsche curiosum beslist. Want
men moge verschillend oordeelen over de
architectonische waarde van dit bouwwerk
uit de 19e eeuw, curieus en in zekere mate
monumentaal was het Paleis voor Volks
vlijt, waarvan het gemis op het Frederiks
plein nog iedereen zonder twijfel zeer
vreemd zal zijn.
Als een kinderbouwwerk is het reus
achtig glazen paleis in elkaar gest-ort. Een
half uur nadat de brand was ontdekt
stortte reeds met een ontzettend geraas'
de kleine koepel, die het dak versierde
met de dakbedekking van de tooneelzaal
naar beneden. Het woeste clement had
toen echter nog geen vat gehad op de too-
neelruimte, die door een hand scherm was
afgesloten en waarin zeer waarschijnlijk
het regenscherm, waarop de brandweer
commandant de heer G'. Gordijn, die het
blusschingswerk leidde, terecht zoo Irotsch
is, geruimen tijd nuttig werk heeft ver
richt. Later moest ook dit deel van het
gebouw eraan gelooven. Onafgebroken
hield het. vlammen- en vonken-vuurwerk
aan en ook het lawaai van de instortin
gen was gedurende het eerste uur van de
ramp niet uit de lucht.
Het grootste en machtigste moment
was om kwart voor vier, toen met. een ge
weldigen slag de reusachtige glazen koe
pel ineenzonk. O, ironie van het noodlot,
het bekende beeld hield met de fakkel in
de hand tot het laatste moment sfcau\
Met den val van den koepel was het werk
van dr. Sarpathi ten doocle opgeschreven.
Na dit grootsche moment volgde slag
op slag, als waren er donderbuien en voet
zoekers afgelaten. Met ongelooflijke snel
heid zette het vuur zijn vernielend werk
voort. Niets bleef meer intact.
Toen omstreeks 5 uur in den ochtend de
hevigheid van het vuur was afgenomen en
de plaats, waar eens het machtige paleis
stond, was te benaderen, kon worden
