20ste Jaargang WOENSDAG 17 APRIL 1929 No. 6156 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN BUITENLAND BINNENLAND STADSNIEUWS De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per Week .f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week .f2.60 per kwartaal Franco per postf2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief' berekend. Kleine advertentiën, vau ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver- buür, koop en verkoop f0.50. Dit nummer bestaat uit drie bladen VAN HET VATICAAN DE „OSSERVATORE ROMANO'.* OFFICIEEL BLAD VAN DEN PAUSELIJKEN STAAT. De „Corriere d'ltalia" het Katholieke blad voor Rome! Xngrijpende veranderingen. Naar aanleiding van het verdrag van Lateranen zal de „Osservatore Romano" binnenkort overgaan naar den nieuwen Pauselijkcn Staat. Uit dien hoofde zal dit orgaan het uiter lijk en de rol van officieel blad van de Vaticaansche stad aannemen, d.w.z. dat hot uit een juridisch oogpunt voortaan ten opzichte van den Italiaanschen staat een buitenlandsch blad zal zijn. De inhoud van zijn kolommen met betrekking tot Italië zal dus niet meer kunnen zijn, wat hij nog thans is en zal een ingrijpende verandering moeten ondergaan. Anderzijds zal ten gevolge van dezen overgang de „Corriere d'ltalia" het eenige Romeinsche, op Katholieke, ïtaliaansche leest geschoeide dagblad zijn en dit zal het blad noodzaken tot een reorganisatie op breedere grondslagen. Joego-Slavïë en het Vaticaan. De kwestie van het concordaat De „Slovenski Xarod" uit Ljubljana (Laibach), het orgaan der Sloveensche Ka tholieken, verneemt uit welingelichte Ka tholieke kringen, dat hot vraagstuk der onderhandelingen met het Vaticaan met het oog op het sluiten van een concordaat opnieuw bij dc regeering te Belgrado aan de orde is. Dezelfde kringen stellen levendig be lang in dc voorbereidselen nopens dc uit werking der nieuwe wet op den gods dienst, welke het onderwerp van bespre kingen met het ministerie van justitie en dat van eeredienst uitmaakt. De apostolische nuntius te Belgrado zou reeds herhaalde malen tusschenbeide gekomen zijn, opdat de besprekingen met het Vaticaan worden begonnen vóór de afkondiging van de nieuwe wet. Uit dezelfde bron meldt men, dat de re geering van Belgrado geneigd zou zijn de onderhandelingen met den H. Stoel te hervatten doch zou wenschen dat zij te Belgrado plaats hebben. Anderzijds zou het Vaticaan reeds de mogelijkheid van de verheffing van een Joego-Slavi- schen bisschop tot het k&rdinaalsrood, ter stond na de verwezenlijking van het con cordaat onder oogen hebben gezien. ONTWAPENING. DE ONTWAPENINGS-DEBATTEN. De zitting van gisteren. Graaf Bernstorff ontevred en. Onder algemeenc spanning en groote be langstelling werden gisterenmorgen de be sprekingen over het verdere werkprogram van de ontwapeningscommissie van den Volkenbond geopend. De Duitschc gede legeerde, graaf Bernstorff, begon met te verklaren, dat zijn opvattingen in scherpe tegenstelling staan tot die van den voorzitter. Het arbeidsprogram, dat de voorzitter de commissie heeft voorge steld stemt niet overeen met de beslis sing, welke de Ontwapeningscommissie verleden jaar Maart heeft genomen, toen werd besloten, dat thans dc behandeling van de ontwerp-conventio in tweede lezing 20u moeten plaatsvinden. Graaf Bernstorff verklaarde te begrijpen, dat directe on derhandelingen tusschen verschillende re geeringen, ten einde tot overeenstemming te komen over bepaalde groote vraag stukken, noodzakelijk zijn, maar volgens Duitsche opvatting is het doel van de Ontwapeningscommissie toch in hoofdzaak het voorbereiden van de algemeene ont wapeningsconferentie en het mogelijk ma ken van het bijeenroepen dezer conferen tie. Deze conferentie mag niet afhanke lijk worden gemaakt van de onderhan delingen tusschen de regeeringen afzon derlijk. De Ontwapeningscommissie moet het begonnen werk voortzetten De Amerikaansche gedelegeerde Gibson verklaarde echter, dat hij het werkprogram van den voorzitter een aannemelijke basis tchtte. L i t w i n o f's voorstellen. Daarna becritiseerde de Russische ge delegeerde Litwinof het ontwapenings- work, dat tot nog toe door den Volken bond is verricht, en wees op de betee- kenis en de practische waarde van de ontwapeningsvoorstellen van Sovjet-Rus land. Bij liet behandelen van het werkpro gram der Ontwapenings-commissie gaat het erom, of men de huidige vruchteloos heid van het werk wil laten voortduren, of dat men een stap voorwaarts wil doen in dc richting van oplossing van het ontwapenings-probleem. Het eigenlijke doel van het 'door den voorzitter voorgestelde program is een eenvoudige afwijzing van de Russische ontwapeningsvoorstellen uit te lokken. Dc ontwapeningsvoorstellen van Sovjet-Rusland stemmen, wat inhoud be treft, bijna gèhecl overeen met het me morandum der Duitsche regeering van 8 April. De voornaamste fout is, dat men, in plaats van te trachten een algemeene ver mindering der bewapeningen te verkrij gen, rekening houdt met de bijzondere economische strategische en geografische belangen der verschillende staten. Eén jaar is verloopcn sedert men de laatste maal bij elkaar kwam en in tusschen is niets veranderd. Dc Chinees aan 't woord. Groote hilariteit, verwekte ten slotte nog dc Chineesche gezant te Berlijn ge neraal Tsjang Tso-ping, die met stentor stem in het Chineesch een hartstochte lijke rede hield, hetgeen onder de overige gedelegeerden daverende lachsalvo's ten gevolge had. De rede werd daarop ver taald en kwam nietop neer, dat China do afschaffing van den dienstplicht eischt en een voorstel van die strekking bij dc comnr'ssie aanhangig zal maken. Naar de meening der Chineesche regeering vormt de afschaffing van den militairen dienst plicht. -den sleutel van hel ontwapenings probleem. Turksch ontwapenings voorstel. De Turksche minister van Buitenland sch e Zaken, Tewfik Roesjdi bey, diende vervolgens bij de commissie een ontwa peningsvoorstel in, dat van het principe der gelijkgerechtigdheid van alle staten uitgaat, welk principe naar de opvatting der Turksche regeering ook op de ont wapening toegepast moet worden. Ten einde deze gedachte te verwezenlijken stelt Turkije voor, een voor alle mogend heden zonder onderscheid geldend maxi mum voor het effectief vast te stellen. Ter motiveeriug van het Turksche voorstel wordt betoogd, dat de oorzaken voor een aanval in het algemeen in de ongelijkheid der, strijdkrachten zijn gelegen en in de mogelijkheid van het verrichten van een plotselingen overval tot het bereiken van bepaalde doeleinden, welke mogelijkheid door het in stand houden van een groot effectief wordt geschapen. Deze misstan den dienen uit het internationale leven te verdwijnen, en wel door het zooveel mo gelijk brengen van gelijkheid in het vre- des effectief der verschillende staten. Staten die het door Turkije bedoelde maximale vredeseffectief niet bezitten, zullen niet het recht bezitten, hun strijd krachten tot- deze maximale grens uit te breiden. BELGIE Ward Hermans meldt zich aan. Ward Hermans, de redacteur van de „Schelde", die zooals men weet betrokken is bij de Utrechtsche documentenaffaire en naar Holland was uitgeweken, heeft zich te Brussel bij het Paleis van Justitie aangemeld. Volgens de wet van 1831 kan Ward Hermans niet gearresteerd worden, daar bij politieke vergrijpen voorloopig arrest niet mogelijk is. FRANKRIJK. De deskundigen-conferentie. De toestand onveranderd c r i t i e k. In de gisteren te Parijs gehouden vol tallige zitting van de herstelconferentie, werd een aanvang gemaakt, met de discus sie over het door dc vier delegaties der voornaamste crediteurstatcn ter confe rentie ingediende memorandum. Allereerst is besproken de vraag, in hoeverre de cijfers, in het memorandum genoemd, rekening houden met het Duit sche prestatie-vermogen. Naar verluidt, is de toestand onveran derd eritiek. Men kwam ten slotte overeen, dat de Duitsche gedelegeerden voor de volgende plenaire zitting, welke heden Woensdag om 3 uur plaats zou vinden, een memoran dum in zullen dienen bevattende een al gemeen overzicht van Duitschlands econo mische n toestand. PORTUGAL Talrijke arrestaties in Portugal. Ook een ou d-p remier gevangen ge zet. In een officieuze iiota wordt medege deeld, dat de politie talrijke personen heeft gearresteerd, a.m. den voormaligen minister-president Anioaao Maria da Sil- va. De politie zoel thans Domincos Pe- reira, eveneens een gewezen minister president, alsnSede den oud-minister Ro- drigues. Allen zijn ernstig gecompromit teerd bij een poging tot uitlokking eener revolutionaire beweging, welke- door de politieke pol'tiè is verijdeld. In een andere officieuze nota wordt het door sommige bladen gepubliceerde be richt omtrent een poging tot het ontkete nen eener monarchistische revolutie for meel tegengesproken. EERSTE KAMER. Wijziging Indische Staatsrege ling. Indische Begrooting. Onder groote belangstelling van Indi sche zijde is de Senaat begonnen met de behandeling v&n het zoo zeer besproken wetsontwerp om de Indische Staatsrege ling zoo ie wijzigen dal een Inlandsche meerderheid in den Volksraad mogelijk wordt, en van de Indische Begrooting. Uit het voorloopig verslag der Eerste Kamer was reeds gebleken, dat in den Senaat een groot verzet bestaat tegen deze wijziging vau de Indische Staatsre geling, wijl daardoor ons Nederlaudsch gezag te veel werd beperkt. Van zoo groot belang beschouwden vele senatoren deze kwestie, dat zij het ver langen hadden geuit, dat heel het kabinet achter de groene ia:.* zyi) kousen. De Re geering heeft echter aan. dien wensch niet voldaan en achter de ministerstafel zat al leen minister Koningsberger. De eerste en eenige spreker vau dezen dag. prof. de Savornin Lohrnan (Chr.-H.), die het vorige jaar een reis door Indic maakte, betreurde dit gemis aan belang stelling van de Regeering en uit zijn uitvoerige rede bleek duidelijk, dat hij in dit ontwerp zag een belangrijke wij ziging van onze koloniale politiek, waar in hij een gevaar zag voor de consolida tie van ons koninkrijk. Hij noemde dit ontwerp zelfs een slap op dén weg tot li quidatie van het Nederlandsche gezag. TWEEDE KAMER. Murmerwoude. Suikerbieten. Ook de Tweede Kamér is weer aan den slag gegaan. Ze heeft belangrijke punten op de agenda staan voor haar laatste werk periode van de loopendc zittingperiode Maar het begin was onbeduidend. De heer Gerhard interpelleerde over"n Murmerwoudsche schoolkwestie van bit ter weinig beteekenis. Er bleef nog wat tijd over voor een kwestie van meer beteekenishet initia tiefvoorstel van de heeren van den Heu vel. Kortenhorst, Weitkamp en Bierema tot het verleenen van tijdelijken steun aan de beetwortelsuikerindustrie in dezen vorm, dat van 1 September van dit jaar tot 1 September van het volgend jaar een garantiepremie van ten hoogste 1.50 per 100 K.G. melissuiker kan worden ver leend aan beetwortelsuikerfabrikanten en beetwortelsuikerfabrikanten - raffinadeurs indien de gemiddelde groothandolsprijs van overaccijnsde melissuiker hier te lande daalt beneden 17 per 1000 K.G. netto gewicht. Het voorstel werd verdedigd door de heeren Vos en van Voorst tot Voorst en fel bestreden door de heeren v. d. Sluis en Ebels. DE RIJKSMIDDELEN. In Maart. De opbrengst der ijksmiddelen bedroeg over Maart jj. 38.352.742.21 tegen 39.928.980.12 over die maand in 1928. De opbrengst der rijwielbelasting over Maart j.L bedroeg 24.753, die der wegenbelas ting ƒ306.249.88. Uit Het schildersbedrijf. Het Landelijk contract. De R. K. Bouwvakarbeidersbond hield een bondsvakgroepvergadering voor de schilders in het St. Josephgobouw te Utrecht alwaar over het landelijk collec tief contract in het schildersbedrijf werd beslist. Deze late beslissing kwam voort uit het feit dat, alhoewel de R. K. en Chr. Schil derspatroonsbonden reeds op 11 Februari j.l. met voorstellen waren gekomen, inhou dende de va caut ie zooals ze geiwenscht werd. en loonsverhooging voor een 17-tal plaatsen, het voorstel van den Boud van Ned. Schilderspatroons toen nog geheel onaanvaardbaar was. Daardoor zijn met laatstgenoemden patroonsbond nog een tweetal conferenties gehouden. Uiteindelijk kwamen van die zijde ook voorstellen! waarover dc besturen der ge- zellenorganisaties een voorstel tot aan vaarding konden uitbrengen. Na nog een conferentie van de gezelleuorganisat'es met de R. K. en Chr. Schilderspatroons bonden bleek de mogelijkheid om te komen tot een contract voor alle partijen. De bondsvakgroep schilders van den R. K. Bouwvakarbeidersbond heeft de voorstellen met op één na algemeene stem men aanvaard. Het wordt, nu een contract voor twee jaar. Met een loonsverhooging van 2 ct. per uur voor een aantal 2e en 3e klasse plaatsen is thans ook de vacantie voor de schildersgezellen bereikt, terwijl de feest dagen ook krachtens het gewilde systeem van fondsvorming zullen worden betaald. „Volkskrant". De heer De Wilde uit de Staten van Zuid-Holland. Dc heer H. de Wilde (A.-R.), die reeds eerder om -gezondheidsredenen uit een groot deel van zijn openbare functies zich heeft teruggetrokken, heeft, naar „De Standaard"' meldt, thans gemeend ook ontslag tc moeten nemen als lid van de Staten van Zuid-Holland. Wel geniet de heer De Wilde die 15 Dec. j.l. 75 jaar geworden is een vrij goeden gezondheidstoestand, maar zijn stem is dermate in kracht, afgenomen, dat hij bezwaarlijk in het openbaar kan spre ken. Dit laatste heeft den doorslag ge geven voor het nu gevallen besluit. Bijna 29 jaren heeft de heer De Wilde zitting gehad in de Staten van Zuid-Hol land. ZIJN WE ZENUWACHTIG? Er zijn hcusch vele tcekenen, die er op vijzen, dat in kringen der Leidschc burge rij na en tengevolge van den Stadhuis brand een ietwat- zenuwachtige stemming hoerscht. Wij wezen er onlangs op, dat dc vragen door het Stadhuiscomité aan zijn leden ge steld in verband met den herbouw van hot. Stadhuis niet getuigden van een o.i. ver- eischte bezonkenheid. En 't moge als goed-bedoclde waar schuwing en met alle bescheidenheid ge zegd wij vreezenerger dingen. W- vreézen met name, dat voor den herbouw van een Leidsch Stadhuis de liefdadigheid of milddadigheid zal worden ingeroepen; wij vreezen, hoewel niet alléén door ons daartegen al in 't begin is gewaarschuwd, omdat 't, ronduit gezegd: een d w aas heid zou zijn. Dc afd. Leiden van de Ned. Vereen, van Huisvrouwen heeft ook een referendum uit geschreven onder hare leden over de vraag gelijkluidend aan die van het Stadhuis comité. Volgens mededeeling in liet Maand bericht der afdeeling hebben dc leden druk gestemd. Het grootste aantal sprak zich uit voor wederopbouw van den ouden gevel en den ouden toren. De leden van de Ned. Vereen, van Huis vrouwen hebben gesproken de zaak is bes-list. Laten nu toch bouwkundigen niet het hoofd breken over 'n kwestie, die do Ned. Ver. van Huisvrouwen eenvoudig bij referendum weet op te lossen! OPROEP AAN DE LEIDSCHE BURGERIJ. Toen op den rampzaligen dag van 12 Februari j.l. ons prachtig Stadhuis door brand was vernield, heeft de Leidsche burgerij niet bij de pakken neergezeten, maar de handen ineengeslagen om mede te werken aan den opbouw van een nieuw Stadhuis. Het Stadhuis-Comité werd opgericht en van alle kanton, ook van buiten de stad. kwamen giften en gaven in allerlei vorm in voor dit doel. Uit Haarlem komt thans het sympathie ke aanbod om daadwerkclijken steun te verleenen aan het Leidsche Stadhuis-Co mité. De Haarlemsche Orchestvereeni- ging zal op Donderdag 25 April a.s. in de Stadsgehoorzaal een concert geven, waar van de netto-opbrengst geheel aan het Stadhuis-Comité zal worden afgestaan. Ondergeteekenden, getroffen door dit blijk van medeleven met onze, van haar schoonste sieraad beroofde stad, stellen dit aanbod op hoogen prijs cn wekken door middel van dezen, oproep de Leidsche bur gerij op oin ook harerzijds, door bezoek vau dit Stadhuis-concert, te toonon, hoe zeer zij dit. aanbod waardeert! VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Tijdens dc ontwapeningsdebatten te Genève heeft Litwinof de Russische voor stellen verdedigd. Een Turksch voorstel. Weinig vorderingen bij de besprekin gen der financieele deskundigen te Parijs. Drastische maatregelen in Frankrijk in verband met pokkengevallen in Engeland. (Buitenl. Berichten, 2de blad). Nadere bijzonderheden omtrent den hongersnood in den Congo. (Buitenl. Br richten. 2de blad). BINNENLAND. De Paus-meeting te Utrecht. (3de en 1ste blad). De Rijksmiddelen in Maart. (1ste blad). Vergadering van de Eerste en van de Tweede Kamer. (1ste blad). De moord te Giesen-Nieuwkerk. (Gem. Berichten, 3de blad-. Hot- Stadhuis-concert zal worden gege ven onder leiding van den H.O.V.-dirigent den lieer Eduard van Bcinuui. met mede werking van de violiste Mevrouw Sepha van BcinumJansen, terwijl de toegangs- prijs zoodanig wordt gesteld, dat het be zoek aan brcede lagen dor bevolking mo gelijk zal zijn. Het muzikale peil, waarop dit orchest staat, is aan de vele geregel de bezoekers tc goed bekend, dan ,da!, hierover nog iets zou moeten worden ge zegd. Moge een stampvolle zaal het gelui geuis zijn van de waardccriug der Leid sche burgerij, voor de sympathieke daad der H.OT. Het comité van aanbeveling. Mr. A. van dc Sande Bakliuvzep, cere-voorzitter Mr. -P. A. Pijn ackor Hordijk. Prof. Dv. J. Huizinga. A. W. Srentzen, Mr. A. W. T van Vrijberghe do Con'ingh. N.'G. Spaar garen. D. Jaeger G. Kuyper. J. C'. B. HÜi nor.' 13'. J. Meyers. M. Zicgelaar. W. F. v. d. Broek. Leden van het Dagelijlcsch Bestuur van het Leidsche Stadhuis-Comité. Prof. Jhr. Mr. W. J. M. van Eysinga. G. Lc Poole. Jhr. D. Mollcrus. H. Ph. de Kan ter. Mej. A. A. P. Couvée. J. W. Hcnny. B. H. J. Lans. J. Karstens. Prof. Mr. J. van Oven. G. Gcrlings. H. W. Hannivoojrt P. -T. Hassclbach. P. van den Hóeven. Mr. 'J. Slagter. J. P. Duiverman. Mej. H. "W. van de Sande Bakhliyaeit Mej. J. Kort- VEREENIGIN „KONINGINNEDAG". Gisteravond wiyd in Den Burcht een ledenvergadering gehouden van de in be gin dezes jaars -opgerichte Vcrceniging „Koninginnedag". De vergadering was slechts door een gering aanbal belangstel lenden, die door den voorzitter, den heer L. Kwcstroo, werden welkom geheeten, be zet. Deze deelde vervolgens inede, dat de sr cretaris niet ontevreden is over het aantal kaarten, dat hem teruggezonden is mei namen van nieuwe leden, doch - pr. hoop te, dat nog meerderen aan den oproep ge hoor zullen geven. Verder deelde de voorz. mede, dat hij en dc secretaris een bezoek hebben gebracht &au.4>urgeuieester van de Sande Bakhuyzen, die ziich gaarne be reid verklaarde het eere-voorzitterschap der vereeniging te aanvaarden. Hierna werden de notulen der vorige vergadering, door den 2dcn secretaris, den heer Ph. van der Loff gelezen, goedge keurd. Na inededeelihg van jvnkele ingekomen stukken werd overgegaan tot benoeming van een commissie van advies. Hierin werden benoemd de heeren mr. P. E. Briët, W. Koops Azn., J. F. X. Sanders, ds. H. Thomas en Labrijn. Hierna kwamen dc stat It ten in behan deling, welke na artikelsgewjjzc behande ling, die geen ingrijpende wijziging te weegbracht, werden vastgesteld. Vervolgens kwam aan dc egde de vast stelling van een feestplart. waarover de secretaris, de heer Joh. Gkfijtenbeek, een en ander mededeelde. Het bestuur be sloot, mede met liet oog op de financiën, die nog niet zoo groot zijn, de feestvie ring op 31 Augustus heel sober te doen zijn. De feestviering zalJiegjnnen des mid dags tc uur met volksspelen, in samen werking met diverse ycroenigingcn. Deze spelen, die voor een ld^iij bedrag bijge woond kunnen worden enwaarschijnlijk op liet Schuttersveld gehouden zullen worden, waaraan, ter versterking van dc financiën der vereeniging een reclame optocht zal worden toegevoegd. Deze plannen werden door de vergade ring algemeen toegejuicht. Van een der leden was in verband met

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1929 | | pagina 1