20ste Jaargang
WOENSDAG 10 APRIL 1929
No. 6150
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BUITENLAND
BINNENLAND
KERKNIEUWS
STADSNIEUWS
3)e£eidócli^0ou4omt
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week .f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week .f2.60 per kwartaal
Franco per post.f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
LEIDEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32
TEL. INT. ADMINISTRATIE
GIRONUMMER 103003
935 REDACTIE 15
POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangoboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop eu verkoop f0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V Openhartige besprekingen.
De rede, door pater G. C. Rutten O. P.,
lid van den Belgisohen Senaat, gehouden
op de te 's Gravenliage gehouden bijeen
komst van den R. K. Vredesbond, en
handelende over de kwesties tusschen Bel
gië en Nederland, is niet gelukkig ge
weest.
Wij citeeren elders de meening van het
„Huisgezin" hierover.
En de „Tijd" van gisteravond schreef:
„De rede van Pater Rubten is o.i. een
weefsel van onjuistheden uit deferentie
voor den priester-politicus, die haar uit
sprak, zullen wij geen sterker uitdruk
king bezigen een weefsel, dat, ter wille
van de historische waarheid en de goede
verstandhouding met onze Zuidburen,
door een stevig antwoord van bevoegde
Nederlandsche zijde uit elkaar gerafeld
moet. worden".
Wat de verhouding tusschen Nederland
en België betreft, staat Nederland voor
groote moeilijkheden. Tc trachten obi
tot een bevredigende beide landen
bevredigende oplossing te komen, zal
een verre van gemakkelijke taak zijn.
Toch zijn er lichtpunten. Dat zijn we
volkomen eens met de „Tijd" van gister
avond:
„Omtrent ons' rechtss land pun t bestaat
jn Nederland geen verschil van meening.
Yoor- en tegenstanders van het. verwor
pen verdra-g staan in deze kwestie schou
der aan schouder. Niet alleen België, ook
Nederland heeft zijn nationaal eenheids
front-. Dat is een reden tot groot, vertrou
wen.
Heb tweede lichtpunt is, dat de R.K.
Vredesbond den juisten weg heeft gewe
zen. Alleen door zeer openhartige uitwis
seling van gedachten zijn de misverstan
den op te ruimen. Op den Belgischen
toon moet de Nederlandsche weerklank:
volgen. De rede van Pater Rutten mag
niet onbeantwoord blijven. Heeft het be
stuur van den R. K. Vrdesbond hierbij
geen taak te vervullen?"
„Velen zullen thans", zoo gaat de „Tijcl"
verder, „met ons gevoelen, welke groote
leemte het verscheiden van prof. Struy-
cken heeft gelaten. Een Struycken is hier
noodig om het weefsel van onjuistheden,
dat in Den Haag voor de waarhèid is ge
hangen,, tot den laatsten draad te vernie
tigen. Helaas, Struycken is niet meer;'
maar in de nalatenschap van zijn helde
ren geest, in zijn geschriften, liggen de
bouwstoffen voor het Nederlandsche
rechtsstandpunt, dat door den R. K. Vre
desbond, of anderszins, thans met bekwa
men spoed ter kennis moet worden ge
bracht van de Katholieken in België en
van allen, die, met ons, op den grond
slag van het. Recht, het geschil met Bel
gië tob een voor beide landen bevredi
gende oplossing willen brengen".
Van Katholieke zijde moet in deze een
voorbeeld worden gegeven van openhar
tige besprekingen. Uit zulke besprekingen
alleen kan een goed resultaat worden
verwacht. Wat men van de redo van
pater Rutten voor den R. K. Vredesbond
ook moge zeggen, openhartigheid zal men
haar zeker niet ontzeggen. Onzerzijds
moet nu anet dezelfde openhartigheid
worden aangetoond, dat de openbare mee
ning in België, ja, zelfs een critisoh man
als Pater Rutten volkomen te goeder
trouw zijn gekomen onder de suggestie
van do misleiding, die een Belgisch
„rechtsstandpunt" heeft geconstrueerd op
een compleet stel historische onwaarhe
den.
Hier ligt inderdaad een moeilijk, maar
ook mooi arbeidsterrein voor den R. K.
Vredesbond.
HET RADIO-VRAAGSTUK.
Moeten wij naar een Algemeen Programma
n.
Er was eens iemand, die een rapport
opmaakte en becijferde, wat wel een prima
geoutilleerde radio-omroep voor Nederland
zou kosten. Hij stak zijn licht op in En
geland bij de B.B.G. en pastte het systeem
op Holland toe, doch met dit verschil,
dat hij hier twee zendstations te. behan
delen kreeg. Vervolgens nam hij kennis
van dc inrichting aan de groote Duitsche
zenders, en met deze beide gegevens uit
Engeland en Duitschland aangevuld met
eigen kennis van techniek stelde hij
een begrooting samen.
Dit rapport komt tot cijfers voor de
exploitatie, waarvan wij in Nederland ge
woon omvallen.
Wij na-men daarvan inzage, al maanden
geleden, en wij kwamen te weten, dat het
ook aan de leden van den Radio-raad ter
inzage werd verstrekt.
Nu spreekt het vanzelf, dat deze cij
fers geweldigen indruk moeten maken op
menschen die de practijk op radio-gebied
niet hebben medegemaakt gelijk wij. En
de conclusie ligt voor de hand. Zijn wij
Katholieken in staat als ons een derde
van den zendtijd wordt toegestaan, de
uitgaven aan zulk een uitzending verbon-
dè'n, te kunnen bekostigen, en was het
daarom niet beter een algemeen pro
gramma te aanvaarden, waarin b.v. de
kosten voor de muziek gezamenlijk gedra
gen worden?
Wij zullen op deze vraag onze mee
ning zeggen.
Vooreerst laten wij veronderstellen, dat
wij er nog eenige uren uitzending bijkrij-
gen, dan zullen deze niet van zulk een
invloed zijn op onze onkosten, dat zij ons
budget aanmerkelijk verhoogen.
Vervolgens heeft ons de ondervinding
geleerd, dat de kostenberekening volgens
bovenbedoeld rapport tot een hoogte is
opgevoerd, die zonder eenigen twijfel met
een aanzienlijk deel bonden verlaagd
worden zonder dat de uitzending daar-
piede in kwaliteit zou verminderen.
Eindelijk hebben wij een matige bere
kening onzerzijds gemaakt van de inkom
sten van den K.R.O., in aanmerking ne
mend, dat. de Katholieken ons blijven steu
nen zooals zij tot nog toe deden, en dan
is de conclusie, dat wij gemakkelijk de
kosten kunnen blijven dragen voor de ge-
heele uitzending der ons toebedeelde uren.
En mogen wij veronderstellen, dat het.
getal onzer contribuanten blijft toene
men, totdat de Katholieke luisteraars voor
het grootste gedeelte zijn aangesloten, dan
zijn wij ook in staat onze programma's
zóó in te richten, dat zij ten allen tijde
volkomen aan de eischen van onze luis
teraars voldoen.
Een algemeen of gezamenlijk muziek
programma, omdat wij anders voor een
financieel tekort zouden komen te staan,
is absoluut onnoodig.
L. H. PERQUIN.
VAN HET VATICAAN
Oude traditie hersteld.
Verlichting van den
S l P i e t e r-k o e p e 1.
Men schrijft uit Rome aan de „Msb":
Tot de oude tradities van het pause
lijke Rome behoorde de jaarlijksche ver
lichting van den St. Pieter-koepel op den
feestdag der Romeinsche stadspatroons,
de heilige apostelen Petrus en Paulus
op 29 Juni.
Sinds 1870 hield men niet meer aan
deze traditie vast en eerst op den dag der
heiligverklaring van de H. Theresia van
het Kindje Jezus in het jaar 1925 had
er weer een verlichting van de heelo St.
Petruskerk, tezamen met den koepel,
plaats.
Dit jaar nu zullen er op bijzonder ver
langen van den H. Vader, tweemaal ver
lichtingen van den koepel plaats vinden
en wel op den avond van den eersten
Zondag van Juni ter gelegenheid van de
zaligverklaring van Don Bosco en even
als in den ouden tijd, op den feestdag der
apostelvorsten, 29 Juni.
DE HERSTELKWESTIE.
BESPREKINGEN DER GEALLIEERDE
HERSTEL-EXPERTS.
Vorderingen gemaakt
Verwachtingen weder meer
optimistisch.
De geallieerde herstel-experts te Parijs
hebben gisteren hun besprekingen voort
gezet Naar gemeld wordt, hebben zij
goede vorderingen gemaakt en hoewel
het tempo der onderhandelingen uiter
aard langzaam is, koestert men tocli meer
vertrouwen ten opzichte van het verdere
verloop.
Heden heeft opnieuw een bijeenkomst
plaats. Wanneer de geallieerden dan,
hetgeen gehoopt wordt, tot overeenstem
ming zijn gekomen ten aanzien van een
bepaald totaalbedrag, zal dit waarschijn
lijk eerst aan den voorzitter en later het
zij door dezen, hetzij in een plenaire zit
ting aan de Duitsche afgevaardigden wor
den medegedeeld. Dit bedrag zal dan
dienen als basis voor een algemeene be
spreking. De eerstvolgende plenaire zit
ting zal dus van bijzonder belang zijn.
De „Echo de Paris" noemt de taak,
om overeenstemming te bereiken in zake
do cijfers, bijzonder moeilijk, aangezien
de afzonderlijke bedragen zóódanig ver
laagd moeten worden, dat zij te zamen
een jaarlijksch bedrag zullen vormen, dat
blijft beneden de 21/2 milliard van de
Dawes-rogeling. Het blad weet te mel
den dat, behalve de vergoeding voor de
oorlogsschulden, de Fransche delegatie
meer dan 8 milliard mark, de Belgische
rond 2.2 milliard mark en de Engelsche
delegatie 3.8 milliard mark verlangt.
VOLKENBOND
Nieuwe oproep voor ontwapening.
Het internationaal vredesbureau te Ge
neve heeft, een oproep gericht tot de re
geeringen, die in de voorbereidende ont
wapeningscommissie zitting hebben, waar
in gewezen wordt op de dringende nood
zakelijkheid thans eindelijk een vermin
dering der nationale bewapeningen tot
stand te brengen. Indien dc voorberei
dende besprekingen nog langer duren, zoo
wordt gezegd, zouden de volken den in
druk krijgen, dat de geheele vredes-or-
ganisatie, die na den oorlog is ingesteld,
slechts schijn is. Ten slotte wijst het bu
reau op het Kellogg-pact en dc verplich
tingen, die de. la)n» daarbij op zich
hebben genomen.
DUITSCHLAND
De pantserkruiser weer ten tooneele.
De coalitie-besprekingen in Duitschland
zijn plotseling in een zeer critiek stadium
gekomen, doordat de socialistische rijks
dagfractie besloten heeft tegen den twee
den termijn voor den pantserkruiser A
te stemmen Men spreekt zelfs van een
kabinetscrisis.
NOORWEGEN
Versterking der weermacht.
Dreigt er gevaar uit R, us land?
De „Maasbode"-correspondent te Oslo
schrijft:
België gold tot hiertoe voor het Euro-
peesch slagveld, het ziet er naar uit, alsof
Scandinavië in de toekomst kans heeft het
te worden.
Dc Scandinavische staten versterken
hun weermacht. Zweden gaat aan de spits
en heeft een waakzaam oog naar Rusland
gericht.
Herhaaldelijk duiken er geruchten op
omtrent geheimzinnige vaartuigen, die aan
de Scandinavische kusten gesignaleerd zijn
en men verdenkt altijd de Russen van al
te groote attentie.
Denemarken is van den weg der ont
wapening teruggekomen. Eigenaardig is,
dat de afgetreden minister van oorlog vas
te plannen had, om de gemeenten te dwin
gen, de bevolking van gasmaskers te voor
zien. Dat zou een gemeente als Kopenha
gen op 32 millioen komen te staan.
Het is moeilijk aan te nemen, dat deze
mededeeling als een late Aprilgrap te be
schouwen valt.
Noorwegen, dat heelemaal niet militai-
ristisch is,.doet al het mogelijke om de be
volking voor het leger te interesseeren.
En nu komt de bekende gezant Wedel
Jarlsberg, gevolmachtigd Noorsch minister
in Parijs, naar Noorwegen om in tegen
woordigheid van den koning propaganda
voor verbetering van de Noorsche vloot te
maken. Er zal onder leiding van den be
kenden oucl-voorziter van den gemeente
raad, bankier With, een vereeniging ge
sticht worden, om de belangstelling voor
de verdediging van Noorwegen langs de
kust onder het volk levendig te houden.
Er is welhaast geen twijfel aan, dat de
groote mogendheden rekenen met een op
lossing van groote politieke vraagstukken
met behulp van de Scandinavische landen.
Wij laten in het midden of er met een
aanval tegen het Oosten of met een uitval
van het Oosten rekening wordt gehouden.
ROEMENIE
Agitatie der communisten in Roemenië.
Relletjes t© Petrosjani.
De communisten schijnen van plan te
zijn op 1 Mei in Roemenië incidenten cn
.onlusten te veroorzaken. Dc communisti
sche arbeiders-organisaties maken reeds
koortsachtige propaganda en verdeelen dc
rollen. In Bessarabië worden uit het bui
tenland communistische brochures en cir
culaires ontvangen, die als „prijslijsten"
in couverts van handelsfirma's worden
verzonden.
Tc Petrosjani, iu het kolcncentrum van
Roemenië, manifesteerden heden 300 com
munisten voor het raadhuis en verlangden
de onmiddellü'-e invrijheidstelling van drie
gearresteerde geestverwanten. Dc autori
teiten verzochten den manifestanten rustig
uiteen te gaan, doch toen aan dit #vcrzoek
niét werd voldaan, maakte de politie van
den gummistok gebruik. Eenige arbeiders
gingen daarop de politie met messen te
lijf. Er werden tien arbeiders en twee po-
litie-agenten verwond. In tusschen belden
mijnwerkers van een mijn in de omgeving
den burgemeester op en verlangden even
eens de vrijlating van de drie communis
ten. Zij dreigden, dat anders 1300 mijnwer
kers naar Petrosjani zouden komen om de
arrestanten te bevrijden. Do regeering
neemt energieke maatregelen legen de
rustverstoorders.
AMERIKA
DE OPSTAND IN MEXICO.
Volgens een bericht uit New-York heeft
generaal Escobar, de leider der opstande
lingen, in de staten Sonora en Chihuahua
zich tot voorloopig president van Mexico
geproclameerd.
Uit Mexico wordt gemeld, dat generaal
Escobar Juarez in dc Westelijke richting
van Chihuahua heeft verlaten. Hem ston
den zes treinen en talrijke gerequireerde
auto's ter beschikking. Het schijnt dat de
opstandelingen zich in de onherberg
zame gedeelten van Sonora terugtrekken.
Achttien Amerikaansche vliegtuigen
waren gisteren in actie om de grens van
Arizona tc bewaken, met het bevel, elk
Mexicaansch vliegtuig, dat ten Noorden
van de internationale linie kwam, neer tc
schieten.
.Sterke afdeelingen Amerikaansche in
fanterie en cavalerie worden in gereed
heid gehouden, nadat or voortdurend
bommen op het grondgebied van Arizona
waren gevallen, waarop herhaalde waar
schuwingen aan de Mexicanen werden ge
zonden wegens het in gevaar brengen der
levens van Amerikaansche burgers.
Amerikaansche bommen op een stad in
Honduras.
Uit Tegucigalpa wordt gemeld: Ame
rikaansche vliegers uit Managua hebben
bommen geworpen op Las Limas in Hon
duras toen zij bezig waren bommen te
werpen op een plaats, waar zij vermoed
den dat een kamp was der Nicaraguee-
schc opstandelingen. Dc stad is bijna ge
heel door brand verwoest. Dc autoriteiten
onderzoeken dc zaak.
EERSTE KAMER.
De Waterstaats-begrooting.
Dc Senaat is na de vacantie zachtjesaan
begonnen.
't Begon gisteren om twee uur en om
vier uur was het einde der openbare ver
gadering bereikt. De heeren gingen toen
in rustige afdeelingssfeer een aantal wets
ontwerpen onderzoeken.
En nummer één op de agenda was
de nu niet bepaald buitengewoon be
langwekkende Waters taatsbegrooting.
VermeldeA wij dat de heer De Muralt
(V. B.) een motie heeft ingediend inzake
uitbreiding van de o'verwegenbewaking.
De staking in het Zaansche houtbedrijf.
G e o n w ij z i g i n g.
Gistermiddag heeft dc Boncl van Werk
gevers in het Houtbedrijf te Zaandam een
algemeene vergadering gehouden. Na af
loop dezer vergadering, welke van twee
uur tot half vier duurde, bleef het be
stuur nog geruimen tijd in conferentie Lij
een. Omtrent deze vergadering word me
degedeeld, dat dc patroons het door hen
ingenomen standpunt blijven handhaven,
zoodat dus van eenige bemiddeling in dit
conflict nog geen sprake is. Voor het
overigo werden zaken van internen aard
afgewikkeld.
Het ligt in liet voornemen van den
Bond van Werkgevers om in een dezer
dagen te houden conferentie met de pers
vertegenwoordigers het door hen ingeno
men standpunt nader uiteen te zetten. Op
onze vraag, of het in het voornemen van
de werkgevers ligt, werkwilligen van bui
ten te laten komen, kon nog geen ant
woord worden gegeven. Met het oog op
het begeleiden van werkwilligen naar hun
woning heeft burgemeester Ter Laan last
gegeven, dat ook de recherche dit in den
vervolge in uniform zal doen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De besprekingen van de geallieerde
herstel-experts te Parijs.
De beruchte pantserkruiser dreigt op
nieuw een kabinetscrisis in Duitschland te
veroorzaken.
De reis van het Belgische kroonprin
selijk paar in Indië. (Ned.-Indië, 2e blad).
BINNENLAND.
Afscheid van prof. dr. Veraart van den
R. K. Rijkskieskring 's-Gravenhage. (2de
blad).
Vragen van het Eerste Kamerlid mr.
Briët betreffende herziening der telefoon
tarieven. (2de blad).
Het verblijf van Mgr. Aengcnent te Rome.
Men seint uit Rome d.d. 9 dezer aan
de „Msb.":
Z. D. H. Mgr. J. D. J. Aengenenl, Bis
schop van Haarlem, bezocht hedenmorgen
iu gezelschap van Mgr. dr. B. J. Eras,
procurator van het Nederlandsch Episco
paat tc Rome en de Hoogecrw. Kanunni
ken G. C. van Noort cn dr. Th. Vlaming
het graf van den H. Petrus.
Daarna werd een bezoek afgelegd bij
den Pauselijken maestro rïï Camera.
DE KATHOLIEKE RADIO-OMROEP.
Zondag 14 April propagandadag.
Naar wij vernemen, zal a.s. Zondag in
en aan dc Katholieke kerken dc aandacht
der Katholieken worden gevestigd op onze
eigen Katholieke Radio-Omroep, die, voor
al, nu zij gedurende den laatsten tijd van
allo kanten zoo wordt aangevallen, zoozeer
de belangstelling en steun aller Katholie
ken noodig hoeft en verdient.
Na dc H. Missen zullen in dc kerkpor
talen K.R.O.-propagandisten aanwezig zijn,
die kaarten zullen uitreiken, waarmee men
zich als lid van den K.R.O. kon opgeven.
Deze kaarten kan men ingevuld bezorgen
bij den heer J. van Heelcren, Haarlemmer
straat 2-12, terwijl tevens Zondag over een
week wederom de K.R.O. propagandisten
zich na de H.H. Missen in dc kerkportalen
zullen bevinden, waar men dan eveneens
de kaarten ingevuld kan afgeven. De kaar
ten kunnen ook nog rechtstreeks worden
opgezonden naar Amsterdam.
Speciaal zij er dc aandacht op gevestigd,
dat niet alleen radio-bezitters maar alle
Katholieken worden opgewekt lid te wor
den van dc K.R.O.
Het gaat om liet bestaansrecht van do
Katholieke Radio-Omroep, daar bij - een,
naar het oordeel van den minister, onvol
doend aantal leden, de Katholieke zender
geruimen zendtijd aan de V.A R.A., den om
roep der socialisten, zal moeten afstaan.
Een dergelijke propagandadag, in Alk
maar gehouden, bracht daar oen resultaat
van 300 nieuwe leden.
Iu Leiden zullen het er dus nicer zijn,
Buurtvereeniging „Eensgezindheid".
V oor jaarsfeeata vond.
Zooals de buurtvereeniging „Eensgezind
heid" gisteravond in dc concertzaal „Con
cordia" haar voorjaarsfeestavond heeft ge
geven kunnen wij tot onze vreugde const a-
tceren dat er van deze vereeniging iets
uitgaat. Een vereeniging als deze moet
er niet zijn om alleen maar pret cn plcizier
te verschaffen, maar dient den leden ook
nog iets beters aan te bieden. Gisteraiond
hebben wij kunnen constateeren, dat' lil
laatste ook werkelijk geschiedt door de
verschillende onderafdealMigcn, die in <le
vereeniging zijn gevormd.
Een achttal mannenleden vormen hot
dubbel-mannenkwartet „E.G.E.Z.I.H.A.",
een tiental meisjes vroeger waren liet er
elf vormen een zangclub dc „Elfjes" cn
beide afdeelingen verschenen gisteravond
ten tooneele onder leiding van den heer C.
Mulder.
Wat „E.G.E.Z.LH.A." betreft prijzen wij
dc poging, clic gedaan werd, om dc meer
stemmige lioderen zoo goed mogelijk te
vertolkon, al ontbraken bij deze ongeschool
de stemmen de krachten daartoe. Toch stel
len wij onzerzijds1 deze pogingen zeer op
prijs, omdat hieruit spreekt een geest, di<-
meer wil dan alledaagschc en laag bij de
grondschc genoegens.
De „Elfjes" brachten het cr beter af, daar
de stemmen der meisjes natuurliikcrwijzo
gemakkelijker en soepeler zijn dan de zware
stemmen van volwassen mannen. Zij zon-