m
STADSNIEUWS
SLEGTENHDRST'S
FOTotó^EN
ZIJN A L jbtlDr GOED
SQfEïfER'S
VISCtïMARKT 18
BERIJMDE HISTORIE VAN
DE LEÏDSCHE COURANT
doel|v
n8
zettj
:ht
che
nd»<|
^lub
acti herziening telefoontarieven.
tspr;J Gesprekkentarief of vast abonnement.
Door de Kamer van Koophandel te Lei
den is ecu brochure uitgegeven, waaraan
het volgende wordt ontleend.
m Allereerst worden een elftal bezwaren
ijtegen het door het Hoofdbestuur der Pos-
jfterijen voorgestelde gesprekkentarief, ont-
n®J wikkel cl.
Onder lo. wordt vermeld:
„Het gesprek is een veel te klein onder-
,deel van de verrichtingen en praesta-
ties, oiq daarop een tarief te kunnen bou-
..In Deventer zijn b.v. ongeveer 1300
.abonné's a 65 per abonné. Dit geeft
|.per jaar ongeveer ƒ85000. Deze 'nandoenr
jtrale wordt bediend door vijf telefonisten.
j\\"elke ander factoren hier hun invloed
„mogen doen gelden, vast staat wel, dat
„een aantal gesprekken meer of minder
,aan de administratie per gesprek niet
,veel kost.
„Bij automatische centrales spreekt dit
-„nog sterker.'Wel moet de installatie iets
„ingewikkelder zijn als deze moet worden
„ingericht op een gemiddelde van b.v. 10
„inplaats van 5 gesprekken per abonné
..in de spitsuren (op de^ alleen komt het
.aan), maar de prijs der automatische een-
trales is, zooals de Hoofdingenieur der
„Telegrafie, chef bureel telefooncentrales,
„de lieer G. H. Warning, mededeelde, met
„sprongen gedaald.
m"" ,.Dc automatische centrale te Arnhem
„kost b.v. slechts het 2/5 per abonné van
„den prijs der centrales te Haarlem en
„Utrecht. Een iets ingewikkelder installa
tie kan derhalve op den prijs per ge-
we| „sprek niet dien invloed hebben als wel
„wordt voorgesteld en zeker niet als bij
„het veel spreken in de spitsuren spoedi
ger tot een tweede verbinding wordt
„verplicht.
Onder 6o. wordt vermeld:
„Het voorgestelde gesprekkentarief is
„gebouw op willekeur, op het momenteele
„inzicht van degenen, die het hebben op
gesteld en niet op de hier onmisbare
„objectieve basis der zelfkosten.
„Dit blijkt uit de ten eenenmale wille
keurige wijze, waarop gegroepeerd zijn de
„installaties en verrichtingen, welker kos
tten zijn op te brengen door het grondbe-
„drag en die installaties en verrichtingen,
„welker kosten zijn op te brengen door het
„gesprekkentarief. In elk land, waar een*
„dergelijke scheiding bestaat, schijnt, men
„de grenslijn te trekken, waar zulks met
„het oog op het doel dat men wil berei
ken, dienstig wordt geacht."
Zeer terecht worden in Duitschland de
kosten der centrales ten laste van liet
grondbodrag gebracht. Ten einde dit
groudbedrag „zoo laag mogelijk" te krij
gen zijn liier te lande echter deze kosten
voor rekening van het. gesprekkentarief ge
bracht, door bet Hoofdbestuur.
Onder 7o.:
Het gesprekkentarief is een buitenge
wone rem voor het spreken. Door het
Hoofdbestuur wordt de vermindering van
liet telefoongebruik geschat op niet min
der dan 30 pet. en dat terwijl er lo. niet
hinderlijk veel oneconomisch wordt, gespro
ken; 2o. dit voorts, nagenoeg uitsluitend
niet in de spitsuren geschiedt (in Rotter
dam ondervindt men er niet de minste
hinder van) en 3o. een aantal gesprekken
meer of minder ten aanzien van de te ma
ken kosten niet veel verschil maakt-.
Onder llo. wordt gezegd:
..Streeknetten zullen niet meer mogelijk
INGEZONDEN MEDEDEELING.
„Elk tarief per locaal gesprek en elke
„meervoudige telling voor districtsgesprek-
ken, is onvereerigbaar met een streeknet.
„De voordeden van het streeknet, het vrij
„locaal verkeer tusschen verschillende ge
beenten tegen een. vast abonnement, zul
len derhalve verdwijnen. Daarvoor in de
„plaats zal komen een locaal tarief van
„2,5 cent per gesprek en tusschen verschil
lende gemeenten (kantoren) een tarief
„van 10 oent voor afstanden tot. 7.5 K.M.
„en 20 cent voor af standen van 7.5 tot 15
„K.M. enz. Dat bij een dergelijk systeem
„van een ontwikkeling der telefonie op het
„platteland, zooals bij een doelmatig
„streeknet, geen sprake kan zijn, staat
„zonder meer va-si.'
In Zweden heeft men reeds jaren auto
matische telefooncentrales en streeknetten
en dat zonder liet gesprekkentarief.
Ook in Denemarken heeft men streek
netten en dat met- vast abonnement. Al
daar heeft practisch elke, daarvoor in
aanmerking komende boerderij een tele
foon.
In het tweede gedeelte der brochure
worden de Motieven van het Hoofdbe
stuur aan kritiek onderworpen.
In het laatste gedeelte wordt uiteenge
zet een mogelijkheid tot een rechtvaardiger
oplossing. Aansluiting wordt daarbij
'gezocht aan de regeling geldende bij de
geautomatiseerde gemeentelijke telefoon
te Rotterdam.
Daarbij wordt tot de conclusie geko-
meui
Het vaste abonnement, d.w.z. do gemid
delde kosten per aansluiting, zij en blijve
echter de basis van ons tariefsysteeiu.
Voorts worden de volgende stellingen
geponeerd
I. Het voorgestelde gesprekkentarief
ontneemt zeer velen aangeslotenen hun
gerief of vergt van hen aanmerkelijk hoo-
gerc kosten.
II. Bij gelijk tarief zullen speciaal de
abonné's in de groote netten enorme be
dragen meer dan thans moeten opbrengen.
III. Streeknetten zijn bij het voorge
stelde tarief niet meer mogelijk, zoodat.
aan het platteland een goede gelegenheid
om veel te spreken voor immer wordt ont
nomen.
IV. De voorgestelde tarieven zullen
daarom, in vergelijking met streeknetten,
het aantal aansluitingen op het platteland
niet noemenswaard vergTooten.
Onjuist moet het geacht worden, het
telefoontarief te baseeren op het belang
en voordeel, dat de aangeslotene van zijn
telefoon heeft.
nieuw* run 46
VI. Het telefoontarief moet daarente
gen gebouwd zijn op de zelfkosten der aan
sluiting, voor zoover noodig gedifferen
tieerd in verband met de meerdere of min
dere kosten voor veel- en weinig-sprekers.
VII. Een dergelijke differentiatie is
voor veel-sprckers te bereiken door bij een
bepaald aantal gesprekken de verplich
ting op te leggen, een extra-aansluiting te
nemen.
VIII. Voor weinig-sprekers is deze te
bereiken door een iets lager abonnement
of zoo noodig door een grond bedragen ta
rief of een klassegesprekkenabonnements-
tanef. waarbij echte-r eventueel wordt aan
gegeven, waarom en in welke mate van
het zelfkostenprincipe is afgeweken.
IX. Door autcniatiseering gepaard
gaande met uitbouw van het vaste abon-
neinent-sstelsel is aanzienlijke toename
van het aantal aangeslotenen te verwach
ten.
EM. PASTOOR J. L. WOUTERS t-
In den nacht van Zaterdag op Zondag is
in het St. Elisabeth-gesticht alhier, voor
zien van de H.H. Sacramenten der Ster
venden overleden de zeereerw. heer J. L.
Wouters, rustend pastoor van Vlaardin-
gen.
Joannes Leonardus Wouters werd in
1863 te Nieuwer-Amstel geboren. In 1887
ontving hij de H. Priesterwijding. Vervol
gens was de thans ontslapene werkzaam
als kapelaan te Texel en te Foijenoord,
waar hij respectievelijk twee en vier jaren
verbleef. In 1893 volgde zijn benoeming
tot leeraar aan het Klein-Seminarie „Ha-
geveld". Van 1901 to tl912 oefende de zeer
eerw .lieer Wouters de geestelijke bedie
ning uit in de hoofdstad als pastoor der
parochio van de H. Maria Magdalena. In
1912 werd pastoor Wouters, die zich in
Amsterdam aller achting had verworven
en zeer was gezien, benoemd tot pastoor
der parochie van den H. Johannes den
Dooper te Vlaardingen. In 1925 verkreeg
hij wegens ziekte eervol ontslag en ves
tigde zich in het Liefdegesticht te Alphen
aan den Rijn. Ongeveer twee weken ge
leden werd pastoor Wouters in het St. Eli-
sabethgesticht alhier opgenomen, waar hij
Donderdag j.l. nog een operatie had on
dergaan. Hij ruste in vrede.
De begrafenis zul Woensdag te Vlaar
dingen plaats hebben.
De alhier tot semi-arts bevorderde stu
dent. J. A. G. Roeters van Lennep ie be
stemd tot reserve-officier van gezondheid
bij het personeel van den geneeskundigen
dienst van het leger hier te lande.
De dienstplichtigen, afkomstig van de
voormalige be schoolcompagnie van het
regiment vestingartillerie en overgeplaatst
bij het 7e regiment veldartillerie te Ber
gen op Zoom, komen dit jaar bij het 6e re
giment van het wapen hier te stede als
volgt voor herhalingsoefeningen onder de
wapenen: do onderofficieren 1. de korpo
raals en soldaten 8 Aug. Vertrek groot
verlof 24 Aug.
Handelsregister K. v. K.
Nieuwe inschrijving 5235. Fa. J. Smit Al-
plicn aan den Rijn. Wijk H. 134. Wijnhan
del enz. E.: J. Nagtegaal, Alphen aan den
Rijn.
Wijziging 437: Leidschc Coöp. Brood
bakkerij en Verbruiksvereeniging „Voor
uit". Leiden, Haarlemmerstraat- 214. Vest.
Fil.Prinsenstraat 53 en 53a, per 22 Mrt.
1929. (afd. kruidenierswaren).
Wijziging 356: P. W. C. Timmerman.
Leiden, Donkersteeg 21. Hoeden en Pet-
temuagazijn. Over). E.: P. W. C. Timmer
man, te Leiden.
Wijziging 1536: H. J. Diebeu, Leiden,
Maarsmanssteeg 9 Boekhandel. Bovenge
noemde ahndelszauk is <kd. 15 Maart 1929
overgegaan aan den heer N. G. Zandvliet,
Haarlemmerstraat 117a, te Leiden, alwaar
de verkoop zal worden voortgezet.
Wijziging 1301: N. G. Zandvliet, Leiden,
Haarlemmerstraat 117a. Kantoorboekhan
del. Wijz. uitgeoef. bedr. thans: bijvoe
ging: alsmede bokehandel. Wijz. handelsn.:
thans: Zandvliet's Boea- en Kantoorboek
handel.
Wijziging 1353: H. L. Laneel, Leiden,
Langebrug hoek Ketelboeterstecg. Papier
en Kantoorboekhandel. Overl. E.: H. L.
Lancel, te Leiden, d-d. 10 Mrt. 1929. Wijz.
handelsn. thansWed. H. L. LancelDe
Haas. N. E.: Mevrouw C. 'J. LancelDe
Haas.
Wijziging 4667: Radio David le Feber,
Leiden, Korte Diofsteeg 6a. Vest.: Toonka-
mer Oude Rijn 130 met ingang van 18
Maart 1929.
Wijziging 2347: Concertzaal ,,1'Unioii"
Leiden, Stoenstraat 39. Wijz. handelsn.
thans: Concertzaal „Concordia".
INOFTONHPN MFnFnPn iwe.
Voor Jongenskleeding, zoowel met
korte als/langeJbrx>ek naar
KLEEpiyG-MiGAZIJN
DOOR TROUBADOUR.
EERSTE ZANG.
De jaren trekken verder,
Maar wat een geest ook zaait,
Dat wordt niet meer vertreden,
Door stormen niet verwaaid.
(Van een onbekenden dichter).
Gij allen, abonné's en lezers dezer krant.
En vrienden van dit blad in stad en Vaderland,
Mij lust het, nu zij uit haar assche is herrezen,
Dat Gij d'historie van De Leidsche Krant zult lezen,
Want allen weet gij toch, dat niets zoo als een krant
Steeds eiken dag opnieuw Uw geest vult en verstand,
Met quaesties, die er in de wereld zijn gerezen,
En die Uw spiedend oog steeds in de krant kan lezen.
U zit des avonds thuis, gezellig en heel knus.
Totdat U plots'ling hoort, de krant ploft in de bus,
Dat aangenaam geluid schijnt iedcrern tc kennen.
Direct staat er een op om naar de deur te rennen,
Om met gejuich t' ontvangen dezen goeden vriend.
De krant, die steeds opnieuw belangstelling verdient.
Verblij U met wat volgt in onze krantenglorie,
En lees en overweeg haar twintig jaar historie.
Ik hoop in dit taf'reel, ik zeg het U rondweg,
U even te verpoozen met wat ik U zeg.
En mocht dit onverhoopt soms het geval niet wezen,
Ik raad U dringend aan: schei dan maar uit met lezen.
't Is lang geleden nu reeds bijna twintig jaar,
Toen kwamen op een dag wat mannen bij elkaar;
Met adel en met geest en hooge idealen,
Die wilden zelf een krant, maar konden 't niet betalen.
't- Was noodig, meenden zij, voor geest en voor verstand,
De Roomschen hadden recht op eene Roomsche krant.
Zij togen aan 't bespreken en aan 't overwegen,
Er kwam een Roomsche krant. Negentienhonderd negen,
Zoo schreef men in d'historie van dat groote jaar,
Op 1 October was de krant toen voor mekaar.
Eerst zocht men menschen, die wat centen konden dokken.
Want. zulken hebben 't. meest steeds in de melk te brokken.
En toen een voldoend aantal hiertoe bleek bereid,
En elk een aandeel kocht, toen achtte men het tijd,
Om met het drukken van een dagblad te beginnen,
En menschen voor dit schoone en groote plan te winnen.
U merkt dus hieruit wel, hoe zwaar is het begin,
Het was de groote vraag: hoe kom ik er nu in?
Men moest beginnen met wat lezers aan te werven,
Want anders zou het kind bij de geboorte sterven.
Maar toen dat eenmaal en succesvol was gedaan,
Begon het spel en kon men aan het drukken gaan.
't Is heel natuurlijk, dat een drukker druk moet wezen,
En wat in druk verschijnt, dat men dat druk moet lezen.
TWEEDE ZANG.
Wie 't goede wil, die heeft het goed,
Al is zijn lot niet enkel zoet,
Hij draagt den vrede in 't harte,
Voor hem ligt zegen in de vreugd,
En zegen in de smarte.
(DR. E. LAURILLARD).
Zoo mocht dan in dat jaar de krant het licht aanschouwen,
Het eerste blad koos zee met moed en met vertrouwen.
Het was niet groot, maar goed en het verscheen op tijd,
Zoo ziet men dat de vorm gaat boven quantitcit
Administratie en redactie na gepingel
Waren geborgen in een pand aan d'Oudo. Singel
Daar werd steeds ied'ren dag hel eerste werk gedaan.
Waarna men dan de kranten ook kon drukken, gaan.
Steeds op denzelfden tijd, zoo op een half uur na.
Verscheen de krant dan op de Steenstraut, bij Futura.
Daar had men voor vijf jaar de druk gecontracteerd,
„De Leidsche" groeide snel, want zij werd goed beheerd.
Was de geboorte goed en met succes verloopon,
Men mocht met reden op een goede toekomst hopen,
Want aanstonds bleek het kind vol leven en gezond.
En spoedig liep het al op eigen boenen rond.
Het was geen wonder ook, dat het niet lang kon duren,
Of 't schaap word reeds te groot en kwam al uit de luren.
Het. schroeuwcl' als zij iets zag, hetgeen zij nog niet had,
Zoolang tot zij het kreeg dan dit en dan weer dat.
En juist, zooals een kind al wat het ziet wil vatten.
Zoo zocht de krant naar nieuws, naar dit en dan weer datte.
En werd met moed gewerkt, met ijver en succes.
En spoedig was het kind al niet meer aan de flescli.
t Werd ook al niet meer in een wagen rondgereden,
Het kraaide van pleizicr, en was heel goed tevreden.
En, zooals 't met een ochte jongen meestal gaat,
Hij zwierf steedH buitenshuis en leefde van dc straal.
Hjj bleef zijn ambt getrouw om 't nieuwste nieuws to drukken,
Hij aasde daarom op dc mooiste ongelukken,
Op moord en op geweld, op relletjes en brand,
En zette ied'ren dag dat alles in de krant.
Dat duurde zoo vijf jaar, men was reeds boel goed thuis en
Toen viel plots het besluit om maar een to verhuizen.
Met bed en heelster toog de heel zaak op pad,
Totdat men goed en wel nu op do Stoenschuur zat.
't Verschil was toch niet groot, hot „steende'' allebei toch,
Maar 't allereerst begin was heusch geen gulden tijd nog.
Want men had in 't begin nog wel eens narigheid,
En was die d'ecrsten tijd voorloopig nog niet kwijt.
Wel was men voor den druk der -tijden reeds gaan zwichten,
En was men nu een eigen drukkerij gaan stichten.
Machines fonkelnieuw stonden daar opgesteld,
Maar d' aandeelhouder kreeg geen rente van zijn geld.
Toch was dat heusch niet zoo bodroevend en zoo treurig,
Al wachtend, tot de krant het nieuw gebouw was keurig
Naar d' eischen van dien tijd, en netjes ingericht,
't. Schip koos weer zee en de bemanning deed haar plicht.
Heb ging heel snel vooruit en liep niet volle zeilen,
En lag in volle zee gedurig te verwijlen,
Maar voor het. zoover was gebeurde er nog wat;
En in mijn derden zang, die volgt, verhaal ik dat.
derde zang.
Wat heeft dc landman niet gedacht,
Eer hij de halmen zag bevrucht,
Eer rijke korenarén
Zijn gouden oogst ecu zegen waren.
Da Costn.
Juist als nu dezen keer, bij d'opening der gebouwen,
Op officieelc wijs, zag men een schaar getrouwen,
En helden van de krant, het. Stoensohuur opwaarts gaan,
Om d'eigen drukkerij in werking ga tc slaan.
Het was omtrent vier uur; niet afgemeten passen,
Kwam heel de stoet, gekleed in lange, zwarte jassen,
En hooge doppen op. ter Steenschuur heen, gezwind,
Terwijl de panden wijd wapperden in den wind.
Do gasten werden er met plechtigheid ontvangen,
En mochten eerst oen poos gaan wand'len in do gangtui.
Zij konden zich dus was gaan ocf'non in geduld,
Al- wuchtcnd, tot dc krant volledig was gevuld.
Er waren op dat uur 't is niet oni t te begekken
Op enk'lc pagina's nog enk'le open plekken,
Men heef toen. naar ik den dit zij voor hen een pluim
Do rest, journalist jok, gezogen uit. den daim.
Toch duurde het een tijd, voordat do krant goed vol was,
En ik vermoed dat 't wachten niet direct een lol was.
Want wachten, als is 't kort, is altijd lang van duur,
En vijf minuten wachten lijkt precies oen uur.
't Werd vier uur, half vijf, zes uur en hallef zeven,
En steeds nog werd er door de krant belet, gegeven,
En ik vermoed dan ook, dat 't daardoor enkel kwam,
Dat er zoo nu en dan een gast de kuiten nam.
Da's niet zooals het hoort, al liep het tegen achten,
Als j' uitgenoodigd bent dan dien je ook te wachten.
Maar eind'lijk brak het. uur van de bevrijding aan,
De krant was vol en men kon aan hot drukken gaan,
De gasten konden zich nu aan het feit gaan stichten,
Hoe do rotatiepers haur arbeid zou verrichten,
Want daarvoor waren zij dan toch dien dag gevraagd,
Al was 't door 't oorlogswee dan ook een poos vertraagd,
't Is echter bij die eerste tegenslag gebleven,
Daarna hoeft onze krant 'm van katoen gegeven.
Na zes jaar reeds te klein bleek dus de zaak gezond,
Men ruilde toen van woning met den Volksbond.
Toen kwam de Leidsche krant op 't Rapenburg te wonen,
Vooruitgang kwam dus weer d' arbeidzaamheid beloonen.
Het einde daar was droef en akelig en bang,
Dab zing 'k U echter in mijn vierde on laatste zang.
VIERDE zang.
Zing mij, o Hecre, nu den somberste aller nachten.
Toen brand en vuur ons in de grootste ellende brachten,
't Was in den winter van het jaar Zeven en twint,
Als plots'ling laat het vuur, geblazen door den wind.
't Geschiedde op den een en twintigsten December,
Heel vroeg nog in den dag. Een noodsignaal, daar rent ei
Dc brandweer door de stad. De bel verkondde brand,
't Was in ons mooi gebouw, in onze Leidsche krant.
De winter heerschte streng, het water was bevroren,
Schep moed en water, dan is er nog niets verloren.
Zoo werd de brand dan snel en moedig aangepakt,
En werd er eerst een bijtje in het ijs gehakt.
In minimum van tijd stond in de koude buiten,
Een man of tien met macht het water weg to spuiten..
De vlammen laaiden op en lekten door het dak,
Plos'ling een dof gekraak, een siddering een krak,
En met een doffe plof valt alles naar beneden.
Het onheil is geschied, het kon niet meer vermeden,
Intusschen stonden er veel menschen in de kou,
Te zien naar 't geen er met do krant geschieden zou.
De vlammen vreten voort, een muur alleen nog staat er,
De gasten spuiten door en werpen massa's water,
Door stukgesprongen ruiten binnen in het vuur.
Maar 't pleit is reeds beslecht, 't Is maar van korten duur,
En heel het groote gebouw ligt nu in puin en assche,
Wij zullen dus opnieuw weer moeten gaan verkassen.
En ook al hielpen goede buren dapper mee,
Met 't schenken in de kou van koffie en van thee,
Daar stond dc brandweer nu nog in de kou te beven,
Het lichaam met een kleed van heel dik ijs omgeven.
Intusschen stonden wij des morgens om tien uur,
Bij het. rampzalig overschot van brand en vuur.
Sper nu Uw oogen en Uw ooren heel wijd open,
Dc middag zag gewoon weer onze loopers loopen,
Met pakken exemplaren van de Leidsche krant,
Wij waren 's morgens in en 's middag uit den brand.
Sindsdien is deze ure alweer een jaar verschoven,
En ziet U nu 't gebouw, dan zult U niet gelooven,
Dat in dien tijd dit alles is tot stand gebracht,
Door onverdroten arbeid, werkzaamheid en kracht.
Nu is de plechtigheid zeer schitterend verloopen,
En dat begin doet op een groote toekomst hopen.
Wij gaan weer moedig voort, arbeidend hand in hand,
Voor onze abonné's cn heil der Leidsche krant.
