WOENSDAG 20 MAART 1929
DE ÜTRECHTSCHE DOCUMENTEN
De Socialistische interpellaties in de
Belgische Kamer
BUITENLAND
20ste Jaargang
No. 6133
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week .f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week .f2.C0 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nnmmers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. I
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Yoor Ingezonden Mededeelingen wordt bot
dubbele van het tarief berekend. r.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur on ver
buur, koop cn verkoop f0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Propaganda.
Iedere Christen moet zijn beginselen pro-
pageeren.
I Natuurlijk op verstandige wijze.
Nooit te onpas waarbij dient opge
merkt, dat velen schijnen te meenen, dat
propaganda door de daad altijd te onpas is.
Propaganda kunnen en moeten wij voeren
door het gebed, het voorbeeld en de daad.
De propaganda door de daad moet zich
uitstrekken over verschillend terrein, de
directe geloofsverdediging en de Katho
lieke sociale, politieke en cultureele belan
gen. Natuurlijk zullen niet allen hetzelfde
kunnen doen en tot hetzelfde quantita-
tief en qualitatief geroepen en verplicht
zijn; dat hangt af van aard en aanleg, ont
wikkeling en maatschappelijke positie.
Yoor het voeren van propaganda, die
zich beweegt op het terrein der directe ge
loofsverdediging (onder Katholieken zelf)
is door Mgr. Aengenent ingesteld het insti
tuut van het Leekenapostolaat
(voor stadsparochies en grootere buitenpa
rochies).
Voor de propaganda op ander terrein
heeft de Bisschop verordend de oprichting,
in grootere plaatsen, van een algemeene
K. K. propagandaclub, voor welke
clubs Z. D. H. ook een reglement heeft ont
worpen.
In dit reglement is in art. 2 het doel
van de club omschreven en in art. 3 wor
den de middelen aangegeven, om dat doel
tc bereiken:
Art. 2: Zij stelt zich ten doel, om door
georganiseerde propaganda de katholieke
za'ak te dienen op sociaal, politiek en cul
tureel terrein. Zij begeeft zich niet op ter
rein van het Leekenapostolaat, hetwelk
tot taak heeft: het bijstaan der Geestelijk
heid in haar werkzaamheden voor de ziel
zorg buiten de kerk.
Art. 3De middelen tot dit doel zijn o.m.
a. het voeren van sociale propaganda
in overleg met de betreffende organisaties;
b. het voeren van politieke en verkie
zingspropaganda in overleg met het be
stuur der R. K. Kiesvereeniging;
c. het steunen der R. K. Pers, het ver
spreiden van goede R. K. lectuur;
d. andere wettige middelen, welke met
het doel overeenstemmen.
Gevolg gevend aan den wensch van den
Bisschop en óók inziende, hoezeer
de vervulling van dien wensch speciaal voor
Katholiek Leiden nuttig en noodig is!
heeft zich ook te Leiden, onder aanmoedi
gende goedkeuring van den hoogeerw. heer
Deken, een voorloopig comité gevormd, ter
voorbereiding van de oprichting van zulk
'n algemeene R. K. propagandaclub. En wij
kunnen mededeelen, dat reeds besloten is,
om op Maandag 8 April een vergadering
tc houden, waarop worden uitgenoodigd alle
Katholieken (mannen en vrouwen) boven
de 18 jaar. En waarop worden verwacht
de, laten we hopen, zeer velen, die, al
is 't ook maar eenige, daadwerkelijke
belangstelling willen toonen voor de Katho
lieke propaganda, teneinde zóó de Katho
lieke zaak te dienen op sociaal, politiek en
cultureel terrein.
Deze propagandaclub, die, zooals boven
vermeld, haar werkzaamheden zal kunnen
uitstrekken op politiek, sociaal en
cultureel terrein zij zal den eerst-
komenden tijd (tot en met 3 Juli a.s.zoo
als van zelf spreekt, zich onmiddellijk en
geheel en al moeten geven aan de voor de
Katholieke zaak zoo dringend vereischte
politieke propaganda.
Wij wenschen de oprichtingsvergadering
op 8 April een buitengewoon succes in
t waarachtig en dringend belang van Ka
tholiek Leiden.
Als wij stilzitten, dan zullen wij verlie
zen; dan zal er schade worden geleden aari
de Katholieke zaak.
De liefde voor de Katholieke beginselen
moet ons dringen tot de propaganda.
EEN VERKLARING VAN MINISTER JASPAR
HET REQUISITOIR VAN MATH1EU.
Voor de interpellatie van de sociaal
democratische Kamerleden Mathieu en
Soudan over de Utrechtsche documenten
en de sanctiemaatregelen welke naar aan
leiding daarvan door de regeering werden
en zullen worden getroffen, was gistermid
dag meer dan gewone belangstelling.
Mathieu die het vuur opende van dit
debat, dat 4 1/2 uur zou duren, stelde voor
op, dat iedere maal wanneer op de
Utrechtsche documentenzaak wordt gezin
speeld, de socialisten evenals de andere par
tijen steeds een onderscheid maakten tus-
schen de twee aspecten van deze kwestie:
de buitenlandsche en de binnenlandsche.
Voor wat de buitenlandsche betreft, zeide
hij, hebben wij er aan gehouden door de
tusschenkomst van Vandervelde en de
goedkeuring door ons de verklaringen van
de regeering te bewijzen, dat omtrent de
eerlijkheid en de zuiverheid der handelin
gen van de regeering in deze zaak niet do
minste verdenking bij ons bestaat en wij
er stellig van overtuigd zijn, dat België
zich aan geen oneerlijke daden heeft
schuldig gemaakt.
Anders is het gesteld met de vraag:
hoe kwy men de documenten tot stand 1
Dit is van bïnnenlandschen aard en dus wel
degelijk onze zaak. De regeering zegt sanc
tie-maatregelen toe en heeft ook tot hervor
mingen besloten, maar dit neemt niet weg,
dat de vraag blijft bestaanin welke mate
heeft de militaire veiligheidsdienst de hand
gehad in de samenstelling van de valsche
Utrechtsche documenten Het komt er op
aan te weten of de verleende medewer
king van passieven of van actieven aard
was.
Op 25 Februari werd het valsche docu
ment gepubliceerd, op 26 Febr. volgde de
verklaring van de regeering.
Minister Hijmans legde deze verklaring
af, welke instemming vond bij de heele
Kamer. Van Cauwelaert wierp het denk
beeld op te Den Haag aan te dringen op
de opening van een gerechtelijk onderzoek
in Nederland, dat samen met het onder
zoek in België zou worden gevoerd. De
militaire veiligheidsdienst, wetend wie de
valsche documenten had gefabriceerd,
bleef het stilzwijgen bewaren en wendde
zich zelfs niet eens tot de regeering. Op 1
Maart besluit de regeering een klacht in te
dienen bij het parket De militaire veilig
heidsdienst blijft zwijgen. Frank wordt ge
arresteerd en nog houdt het stilzwijgen
aan, tien dagen lang. Terwijl de regeering
alles in het werk stelt om licht in de zaak
te brengen, laat de miltaire veiligheids
dienst ook maar alles gebeuren. Wat hoop
te hij dan wel 1 Dat de regeering haar
front nooit zou erkennen 1 Maar in dit go-
val worden de bedreven fouten nog erger
door toevoeging van schijnheiligheid en
dissimulatie. Of was de militaire veilig
heidsdienst mischien van oordeel, dat hij
geen uitleg verschuldigd was aan de civiele
elementen?
Ik verzoek de regeering ons mede te
deelen hoe het komt, dat zij zich niet tot
den generalen staf heeft gewend en hoe
het komt dat de generale staf vervolgens
geen inlichtingen heeft gevraagd aan den
miltairen veiligheidsdienst. De generale
staf beweert, dat de lezing van het stuk
voldoende was om de valschheid er van te
bewijzen, maar de staf heeft niet nagegaan
hoe het kwam dat een dergelijk stuk kon
worden gepubliceerd. Er is in deze zaak
heel wat, dat ik Diet begrijp. Men heeft
mij verzekerd, dat kolonel Dutoit, chef van
den militairen veiligheidsdienst,'n man van
eer is. Maar de militaire veiligheid kende
sedert jaren het bestaan van een Duit-
schen spionnagedienst te Mühlhcim, maar
heeft daarvan niets medegedeeld aan den
minister van buitenlandsche zaken. Heeft
de minister van buitenlandsche zaken daar
wel iets van gehoord? (Minister Hijmans
schudt ontkennend het hoofd).
Mathieu: Dus deelt het departement van
landsverdediging aan het departement van
buitenlandsche zaken niets mede van de
gebeurtenissen en feiten, die bet uit
Duitschland verneemt? Waarom heeft de
militaire veiligheid, dit is dus het departe
ment van landsverdediging, het bestaan
van den Duitschen spionnagedienst te
Mühlheim verzwegen Was dat soms zon
der belang? Maar waarom dan geld uit
geven hem te bekampen, en hem spionnen
af te nemen?
Mathieu besluit zijn- rede met den
wensch dat de reorganisatie van den vei
ligheidsdienst iets meer zal zijn dan het
overgaan van den militairen veiligheids
dienst naar het departement van Justitie.
België, zegt hij, moet desnoods het eer
ste land zijn om het voorbeeld te geven van
volledige eerlijkheid in de militaire be
trekkingen.
Pirrard constateert, dat de publieke opi
nie niets begrepen heeft van de invrijheid-
steling van Frank Heine en van het weer
zinwekkend samengaan van de beambten
van den Duitschen spionnagedienst en den
militairen veiligheidsdienst.
DE REGEERINGSVERKLARING.
Een andere Waalsche sociaal-democraat
Hubin had het nog verder over hetzelfde
onderwerp, waarna de minister-president
J a sp a r uit naam der regeering verklaar
de dat haar houding in deze kwestie abso
luut zuiver was. De minister zette uiteen
hoe de regeering er toe kwam het parket
te verzoeken een onderzoek in te stellen.
Ongetwijfeld, zegt hij, heeft het parket
den minister van J\istitie op de hoogte ge
houden en aan de regeering gevraagd wel
ke haar instructie* -raren. Doch dit was
zeer natuurlijk, adngVzien het onderzoek
plaats had op het verzoek van do regee
ring zelf. Het parket heeft echter in alle
onafhankelijkheid gehandeld. Dit is zeer
belangrijk, daar men in het buitenland
trots onze protesten nog steeds blijft twij
felen.
Frank Heine heeft niet het voornemen
gehad het land schade te berokkenen.
Pirrard (spottend): Hij heeft ongetwij
feld uit vaderlandsliefde gehandeld.
Eenige uitroepen van den communist
Van Overstraeten, onder meer: „Uw ma
gistratuur is rot", lokten 'n heftig incident
uit tusschen hem en den voorzitter van do
Kamer en minister Jaspar.
Jaspar, voortgaande, betoogde, dat de
goede trouw der regeering niet in twijfel
kan worden getrokken. Was zij het niet,
die het openen van een onderzoek vroeg?
Het gaat ook niet op te beweren, dat
Frank Heine beschermd werd door do
hooge magistraten.
Pirrard: Men was bang voor zijn
onthullingen.
Jaspar: Het is valsch te beweren,
dat dit iudividil beschermd werd en op
bevel van het uitvoerend gezag in vrij
heid werd gesteld (Tumult).
Zekere ambtenaren van den militairen
veiligheidsdienst kenden het valsche stuk.
Zij hebben toegelaten, dat Frank er zich
van bediende. Aldus hebben zij ongetwij
feld een fout bedreven. Toen ons dit be
kend werd, hebben wij toch het gerechte
lijk onderzoek aangevraagd, ten einde het
volle licht in deze zaak te laten schijnen.
Het is aan onze houding te danken, dat
wij er in geslaagd zijn te weten wat er
gebeurd was en dat wij dan ook de daarbij
behoorende maatregelen hebben kunnen
overwegen. Ons treft geen enkel verwijt.
De chef van den veiligheidsdienst is ge
schorst geworden. Het zou evenwel een
verkeerd iets zijn geen contra-spionnage-
dienst meer te houden, waar alle andere
landen een dergelijken dienst hebben. In
Nederland is deze dienst trouwens veel
belangrijker dan bij ons.
Het besluit t r Jasparis rede
was, dat de vrecu. .^onpolitiek moest
worden verscherpt zonder het asylrecht in
gevaar te brengen. Een enkel idee, zeide
hij onder het applaus der meerderheids
partijen, heeft ons bij deze zaak geleid, nL
het gevoel der waardigheid en nationale
souvereiniteit.
Ik kan U verzekeren, dat de regeering
haar plicht ten volle heeft gedaan".
De socialistische leider V andervelde
verklaarde vervolgens het met Jaspar
op vele punten eens te zijn. De regee
ring heeft eerlijk gehandeld door het ge
recht een onderzoek te laten instellen, dat
leidde tot de arrestatie van Frank, maar
er is vervolgens geen recht gedaan. Het
parket heeft zonder het besluit van de
Kamer van inbeschuldigingstelling af te
wachten, Frank weer in vrijheid gesteld.
Door dit besluit is de publieke opinie ten
zeerste ontstemd, vooral waar het steunde
op het feit, da*, de falsaris gehandeld had
in afspraak met zekere ambtenaren van
den veiligheidsdienst.
Vandervelde stelde vervolgens de vraag
of het waar was, dat Frank van het twee
de bureau een maandelijksche vergoeding
van 800 francs kreeg, wat door Jaspar en
de Broquoville echter beslist werd tegen
gesproken.
Huysmans: Kreeg hij niet 5000
francs ineens?
Op deze vraag kwam geen antwoord
van de regeeringsbanken, evenmin als er
een antwoord kwam op een tweede vraag
van Vandervelde, betreffende het
feit, dat Frank zich met medeweten van
het tweede bureau naar Keulen zou heb
ben begeven, om er zich in verbinding te
stellen met den Duitschen spion Hauser.
De Vlaamsche Nationale afgevaardigde
Herman Vos, na Vanderveldo aan hot
woord komend, zeide dat hier niet gespro
ken dient te worden van de vervalsching
van Utrecht, maar wel van de verval
sching van Brussel. Deze vervalsching is
immers hier gebeurd zeide hij en de re
geering zal toegeven, dat haar ambtenaren
er de hand in hadden. Het prooedé dat
hier is gebruikt komt neer op een eer-
loozo schurkenstreek en do medeplichti
gen waren ambtenaren van den Belgi
schen staat.
Na het aandeel besproken te hebben,
dat Ward Hermans in deze affaire heeft
gehad, vervolgde Vos:
Twee vragen kunnen hier nu worden ge
steld: ofwel waren de documenten echt of
waren zij valsch. Indien zij echt zijn, dan
moesten, zooals Vandervelde het reeds
vroeger zeide, de leden der regeering, die
zich tot dergelijke geheime tractaten leen
den, worden vervolgd. Zijn de documenten
valsch, dan houden wij het met Leon
Blum, dat ook de publicatie van deze
documenten gewenschi was en in ieder
geval veel minder gevaarlijk dan de stille
circulatie van dergelijke stukken.
Indien wij kennis hadden gekregen van
de Utrechtsche documenten dan zouden
wij ze in de Kamer ter sprake hebben ge
bracht. Waarom had nu de, publicatie in
Nederland plaats? Het document kon niet
worden verkregen zonder geld en zooals
U weet hebben de Vlaamsoh Nationalisten
dit niet veel. Een politieke fout was het
van Ward Hermaus geen niededeeling te
doen aan den leider van de Vlaamsch Na
tionale partij omtrent de documenten,
waarover hij beschikte.
Een andere vraag is nog, waarom keert
Ward Hermans niet terug? Hierop kan
worden geantwoord, dat wij geen ver
trouwen hebben in het procédé, dat door
het Belgische gerecht wordt gebruikt te
gen Vlaamsche politieke veroordeelen en
beklaagden. Spr. herinnert hierbij aan
het geval van Dr. de Beucklaore, die 10
dagen voor de verkiezing van 1921 werd
gearresteerd, 9 maandenlang in voorarrest
bleef om ten slotte door den Krijgsraad
van Brabant te worden vrijgesproken.
EEN MOTIE.
Vervolgens werd een motie ingediend
door de sociaal-democraten Vandervelde,
Fisscher en Huysmans, luidende als volgt:
De Kamer, acte nemend van de ver
klaring van do regeering en van haar be
sluit de noodige sanctiemaatregelen te
treffen, gaat over tot de agenda.
De communist Jacquemotte lokt
nog eenige incidenten uit en beweerde on
der meer, dat alle leden der regeering de
personen, die schuld hebben aan het val
sche document, kennen, waarop Jaspar
uitriep: Neen, tienmaal neen! Dit is al
les onjuist.
Nog andere vragen werden aan den
minister gesteld betreffende de geldelijke
vergoeding die Frank Heine van het twee
de bureau van den militairen veiligheids
dienst zou hebben ontvangen. Hierop
kwam echter geen antwoord van de regee
ringsbanken.
Het besluit van Jacquemotte was:
Frank Heine was een beambte van den
Belgische militairen veiligheidsdienst, die
het valsche stuk heeft gefabriceerd.
Een laatste woord werd nog gezegd
door Huysmans, die gedeeltelijk zijn
te Amsterdam en tc Antwerpen gehouden
rede herhaalde en onder meer toegaf, dat
de rede van het Kamerlid Vos zijn opinie
ten opziohte van Ward Hermans heeft
bewezen, ten minste zeide hij, indien de
regeering over geen andere gegevens be
treffende Ward Hermans beschikt
Van de regeeringsbanken kwam hierop
geen antwoord.
Een tegenmotie werd nog ingediend
door den liberalen oud-minister Neujean
en den katholieken minister van staat
Vandervijvere. Deze motie luidde:
De Kamer, acte nemend van de verkla
ringen van de regeering,, gaat over tot de
agenda.
Hierover zal heden (Woensdag) worden
gestemd.
Omstreeks kwart voor zeven kon de ver
gadering worden opgeheven.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De „Schuttevaer" 400 mijl ten Westen
van de Canarische eilanden opgepikt. (Te
legrammen).
Socialistische interpellatie in de Belgi
sche Kamer over de Utrechtsche publica
tie van de vervalsche documenten.
Het congregatie-debat in de Fransche
Kamer.
BINNENLAND.
Candidaatstelling Tweede Kamer R. K.
Staatspartij. (3de blad).
De Paus en de oud-zouaven. (3de blad).
De bemaling van den Haarlemmermeer
polder. (3do blad).
DUITSCHLAND
Graaf Stolberg—Wernigerode vermoord
Z i^n zoon gearresteerd.
De politic te Licgnitz (Silezië) deelt me
de, dat te Jannowitz (district Schönau)
Eberhard Graaf zu StolbergWernigerode
gistermorgen in zijn kasteol vermoord is
gevonden.
Uit het door de autoriteiten terstond in
gestelde onderzoek is gebleken, dnt geen
enkele deur op het slot was opengebrokon
en dat ook alle vensters van binnen geslo
ten waren. Inbrekers hebben dus klaar
blijkelijk niet do hand in het spel gehad.
Daar nergens het minsto spoor van inbre
kers kon worden waargenomen, ligt het
voor de hand dat de moordenaar van den
graaf onder diens eigen dak vertoefde. Do
kogel is op een afstand van drio tot vier
meter afgeschoten. De graaf moet op slag
dood zijn geweest. Het jachtgeweer werd
later op den trap van de hal teruggevonden.
De leden van het personocl verklaarden
door het schot uit den slaap te zijn gewekt
en terstond toegesneld te zijn. Op de bin
nenplaats van het slot vonden zij den oud
sten zoon van den graaf klaarblijkelijk be
wusteloos op den grond liggen. Hij vertelde,
nadat hij weder was bijgekomen, dat zich
inbrekers op het slot bevonden. Het slot
werd terstond nauwkeurig doorzocht, zon
der dat er iets verdachts werd ontdekt.
De oudste zoon van den graaf is vervol
gens zelf door den commissaris van politie
gehoord. Hij vertelde, dat hij toen hij hot
schot hoorde vallen, terstond naar do ka
mer van zijn vader liep. Op dit oogenblilc
verlieten twee mannen het vertrok; één
hunner gaf hem een slag in het gelaat,
waardoor hij verdoofd werd. Hij slaagde er
in de binnenplaats te bereiken, waar hij be
wusteloos neerviel. Een beschrijving van dc
twee onbekenden kon hij niet geven. In
den loop van den avond zou de jonge graaf
opnieuw worden verhoord.
Nader wordt nog medegedeeld, dat na
afloop van het verhoor graaf Christian
Friedrich in hechtenis is genomen. Hij ia
opgesloten in het huis van bewaring te
Hirschbcrg.
FRANKRIJK.
CONGREGATIE-DEBAT IN DE KAMER.
De radicaal-socialisten tegen elke motie
van vertrouwen.
Tardieu voorkomt een
historisch dispuut.
Het algemeene debat over de negen wets
ontwerpen, waarin aan eenige missie-con-
giegatics het recht wordt gegeven, leden in
Frankrijk aan te werven en op te leiden, is
gisteren in de Kamer aangevangen. Men
had verwacht, dat met het oog op dc beido
discussies, welko reeds hebben plaats ge
had, zoowel het onderworp als de opposi-
tio daartegen een natuurlijken dood zouden
ziju gestorven. Dit bleek echter niet het
geval te zijn. In weerwil van de beide over
winningen, door Poincaró behaald, werden
de mérites van do kwestie nauwkeuriger
dan ooit nagegaan cn do linkerzijde toondo
zich geenszins beroid, zich tot een zuiver
formeel debat to beperken.
Des voormiddags hadden de radicaal-so
cialisten een bijeenkomst gehouden, waar
in zij besloten tegen elke motie van vertrou
wen te zullen stemmen en hun steun te ge
ven aan een amendement, dat den lcoftijd,
waarop nieuwe aspirant-missionarissen kun
nen worden aangeworven, tot 18 jaar zou
verhoogen.
Het debat werd geopend door Paul-Bou-
cour en voortgezet door den rapporteur
Marcel Héraud. Het dreigde op een gegeven
oogenblik te ontaarden in een historische
controverse, waaraan ook Briand deelnam,
over de bedoelingen van Combos en Wal-
deck-Rousscau met hun leekenwetten van
1901. Deze nutteloozc gedachtenwisseling
werd ccl ter onderbroken door Tardieu, die
er op wees, dat het de taak van de Kamer
