20ste Jaargang
ZATERDAG 16 MAART 1929
No. 6130
BUITENLAND
BINNENLAND
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor, Leiden 19 cent per,week .f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 centi'per week .f2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Bet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's. ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
lagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeeliugen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ton hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f0.50.
Dit nummer bestaat uit vijf bladen,
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
JELGIE
HET GEHEIME MILITAIRE VERDRAG
De spionnagedienst.
Interpellatie op Dinsdag a.s.
Donderdagmiddag heeft do sociaal-de
mocratische fractie der Belgische Kamer
een vergadering gehouden ter bepaling van
haar houding in het debat, dat Dinsdag
van de volgende weck zal worden gehou
den over de reorganisatie van den Belgi
schen inlichtingsdienst in verband met de
(Jtrechtsche documentenzaak. Besloten
werd, dat Vandervelde in den loop van
dit debat het standpunt zijner partij zal
uiteenzetten. Vermoedelijk zal hij uiting
geven aan de veronderstelling, dat deze
zaak ook haar politieke zijde heeft en do
nilitaire veiligheidsdienst zich mogelijk
wol aan uitdagingspractijkon kan hebben
jezondigd met liet doel, een bepaalde rich-
ing m do Vlaamsche beweging en dus de
Tlaamsch Nationale Partij, die er een
politieke uitdrukking van is, te treffen. Dit
wordt althans in socialistische parlemen
taire kringen algemeen verzekerd.
De interpellatie zal behandeld worden
als „een binnenlandsche aangelegenheid",
al ontveinst men zich te Brussel met, dat
ook in het buitenland deze debatten met
belangstelling worden tegemoet gezien.
Een nieuwe onthulling?
In een artikel van een Belgischen mede
werker van het weekblad „De Vrijheid"
bomt deze passage voor:
„Schrijver dezer kan er aan toevoegen,
dat ook de Belgische legerstaf, en gene
raal Galet in het bijzonder, eveneens be
ducht is geweest voor eenzijdige afspra-
Dit is gebleken tijdens de Holland-
iche legeroefeningen in Liraburg, terwijl in
gewijden allicht meer zouden kunnen ver
tellen over besprekingen tusschen Neder-
land-sche en Belgische officieren."
Ma-. A. '3. van Vessem acht het, blijkens
een artikel in het „Utr. Dagbl." noodza
kelijk, dat omtrent deze Belgische „onthul
ling" volledige klaarheid komt en ver
trouwt, dat een Kamerlid onverwijld de re
geering over dit punt zal int erpelle eren.
FRANKRIJK.
De sterfte onder het be.vittingsleger.
Sancties tegen opper-
officieren.
De „Populaire" deelt mede, dat het aan
tal sterfgevallen in het bezettingsleger van
bet Rijnland 348 bedraagt. In verband
hiermede schrijft het blad, dut de bezet
ting van het Duit sche gebied door Fran-
sche troepen 10 jaren na het vredesver
drag zonder eenig nut voor de nationale
veiligheid en verdediging, 'n onzinnige po
litiek is, die een hindernis vormt voor den
werkelijken vrede,, dien men bij het tot
stand komen van het Kellog-pact zoo heeft
toegejuicht. Dat echter de Fransche solda
ten door den schuld der militaire autori
teiten bevendien bij honderden sterven,
m ongehoorde misdaad, waarvoor Pain-
levé tegenover het land en tegenover de
menschheid verantwoordelijk is.
3 „Petit Parisien" meent te weten, dat
Painlevé in den ministerraad zon mede-
deelen, welke strafmaatregelen hij ten
opzichte van de voor den ongehoorden toe
stand onder het Rijnland-bezettingsleger
verantwoordelijk bevelhebber denkt te ne
men. Gestraft zullen worden twee gene
raals, en wel een divisie-commandant en 'n
corps-commandant, en verscheidene over
sten.
Gisteren is de kwestie ter sprake geko
men in de Kamer, doch door de reeds
door de regeering genomen maatregelen
het pnbliceeren der rapporten was de
belangstelling van de aangekondigde inter-,
peJlatie niet groot meer. De Kamer nam
met vrij groote meerderheid een motie
vertrouwen in de regeering aan.
Socialisten en Priesters.
Tegen de bepalingen van het ïn Blzas-
Lotharingen geldend concordaat in hebben
de soc-'alistische gemeenteraden van
Straatsburg en Sainte Mar ie-anxm i n es be
sloten. aan de priesters de verplichte uit
betalingen niet te doen.
De prefect zal zorg dragen, dat de on
wettige heslniten niet uitgevoerd worden.
SPANJE.
TOESTAND IN SPANJE WORDT
ERNSTIGER.
Studentenonlusten in G#*anada en
andere steden.
Verscheidene officieren
zouden zijn gearresteerd.
Volgens van de Fransch-Spaansohe grens
ontvangen berichten is de toestand in
^Panje ernstiger geworden. Door de stu
denten zijn thans ook onlusten veroorzaakt
in Granada, waar de staat van beleg schijnt
afgekondigd te zijn. Verscheidene hoofd
officieren van de infanterie zouden zijn
gedeporteerd in verband met incidenten
met de gendarmerie tijdens de onderdruk
king der onlusten.
Te Madrid, waar de onlusten een ernsti
ger karakter hebben aangenomen, is des
nachts een portret van Primo de Rivera
door studenten in stukken gescheurd.
Volgens andere berichten zou de stud en-
te nstaking zich ook hebben uitgebreid .bot
Salama-nca Se villa en Valladolid. In laatst
genoemde plaats moeten hevige botsingen
hebben plaats gehad tusschen betoogers
en de politie, zoodat het gemeentebestuur
de sluiting van de sohouwburgen en bïoc-
soooptheatens heeft moeten bevelen.
Ook naar het uiterste Noorwesten van
het land moet de onrust zijn overgeslagen.
Gisteren is de minister van Arbeid bij een
inwijdingsplechtigheid te Santiago door
Jongelieden lastig gevallen en heeft zijn
rede niet kunnen beëindigen. De oensuur
voor de provinciale bladen is versterkt.
AFGHANISTAN.
Voortgezette opmarsch van Aman Oellah.
H ij zou op slechts 27 K.M. van
Kaboel z ij n.
De opmarsch van Ama-n Oellah naar
Kaboel vindt nog steeds voortgang; zijn
voorhoede zou nog slechts 27 K.M. van de
stad verwijderd zijn. Vliegtuigen werpen
in Kaboel geschriften neer, waarin de spoe
dige inneming door Aman Oellah wordt
aangekondigd.
De Perzische generale staf heeft Aman
Oellah de toezegging gedaan, dat hem wa
pens en munitie ter bestrijding der oo
stand ©liegen zullen worden geleverd.
CHINA.
Oorlogsgevaar weer geweken.
Mobilisatie door Nanking en
"Woehan afgelast.
Uit Sjanghai wordt gemeld, dat de oor
logsvoorbereidingen in verband met het
conflict tusschen de centrale regeering te
Nanking en de provinciale regeering te
Woehan zijn stopgezet en de toestand weer
normaal wordt.
MEXICO.
DE OPSTANDIGE BEWEGING.
Executies te Vera Cruz.
Slag bij Torreon reeds aan
den gang?
Het hoofdkwartier der opstandelingen
deelt mede, dat de federale troepen bij Hi-
gueras een nederlaag hebben geleden. Hier
hebben de rebellen 280 federale soldaten
krijgsgevangen gemaakt en een groote hoe
veelheid wapenen in beslag genomen.
Verder' zouden zij ook bij Artega onder
leiding van Generaal Caraveo eenige hon
derden mannen regeeringstroepen gevangen
genomen hebben. Tijdens botsingen tusschen
regeeringstroepen en opstandelingen nabij
Caneros zou de oommandant der regeerings
troepen, Generaal Torres, gedood zijn.
Tusschen Saltillo en Torreon zou de be
slissende strijd tusschen de hoofdmacht der
federale troepen en der opstandelingen
reeds in vollen gang zijn.
Vier officieren van de opstandige troe
pen onder generaal Aguirre zijn voor dsn
krijgsraad te Vera Cruz gebracht en ver
volgens gefusilleerd. SI andere opstande
lingen werden tot gevangenisstraffen ver
oordeeld. Generaal Aguirre zelf verbergt
zich in de bergen van Tehuantepec en
wacht op een gelegenheid om het land te
verlaten.
VAN HET VATICAAN
Ierland en de H. Stoel.
Naar diplomatiek©
betrekkingen.
De regeering van den Ierschen Vrijstaat
overweegt naast de vestiging van een ge
zant te Washington hetzelfde te doen in
Parijs, Berlijn en bij den H. Stoel. De zaak
schijnt echter nog in het stadium van over
weging te zijn; een beslissingis nog niet
genomen.
Moskou zoekt contact met het Vaticaan.
Gereserveerde houding van
den paus.
Naar aanleiding van berichten, volgens
welke de Russische regeering het Vaticaan
officieus heeft doen mededeelen, dat zij
meent, dat er geen moeilijkheden meer in
den weg staan aan een hervatting der di
plomatieke betrekkingen tusschen het Va
ticaan en Moskou, wordt vernomen, dat van
Russische zijde inderdaad door tusschen-
komst van Russische priesters contact met
het Vaticaan is gezocht. Het Vaticaan heeft
niet rechtstreeks geantwoord, doch te ver
staan gegeven, dat het, alvorens zijn stand
punt te bepalen, eerst moet weten, op wel
ken grondslag de Russische regeering meent
de betrekkingen met het Vaticaan te kun
nen hervatten.
EERSTE KAMER.
Begrootingsarbeid.
De openbare vergadering duurde giste
ren maar van elf tot- half twee. In dezen
tijd is Justitie afgedaan, waarbij verschil
lende detail opmerkingen zijn
TWEEDE KAMER.
De Ziektewet.
Het belangrijkste van gisteren is. dat
de Kamer het amendement-Snoeck Hen-
kemans, strekkende om de bijzondere zie
kenkassen weer onder de uitvoerings
organen op te nemen, naast do bedrijfs-
vereenigingen en do Raden van Arbeid
heeft verworpen met 59 tegen 13 stem
men. (Vóór de Chr. Hist, en de heeren
Duymaer van Twist, Leenstra en Ling-
beek.
Z. h. st. is aagenomen een amendement
van den heer v. Gijn om de loonklassen te
doen verdwijnen.
KATHOLIEKENDAG felSDOM
HAARLEM.
10 Juli te Haarlem.
Het hoofdbestuur van de Katholiekenda
gen in het Bisdom Haarlem heeft besloten
dit jaar een Diocesaneu Katholiekendag te
houden en wel te Haarlem op 10 Juli a.s.
Het zeer belangrijke onderwerp, dat be
handeld zal worden, luidt: „Behoud van
het Geloof", terwijl in drie sectievergade
ringen dit onderwerp zal worden behan
deld naar de volgende indeeling:
I. „Behoud van het Geloof in en door
het Gezinsleven". Dit onderwerp zal wor
den ingeleid door Prof. Mr. P. Aalberse, te
's-Gravenhage.
II. „Lectuur". Tot inleiding van dit on
derwerp heeft Mr. G. Goseling te Amster
dam zich bereid verklaard.
III. „De trek naar de stad". Rector J.
P. J. Kok te Blner ia-al, zal dit onder
werp inleiden.
Het onderwerp voor do slotvergadering
„Kennis van het Geloof" wordt behandeld
door pastoor F. Filbry uit Amsterdam.
De eonclusiën der sprekers zullen tijdig
worden gepubliceerd, alsmede nadere bij
zonderheden over dezen Diocesanen Katho
liekendag.
Is de bouw van een kerk een
gemeentebelang?
Een su bsi d i e k w e s tie
te Groesbeek.
Door den raad der gemeente Groesbeek
werd bij de Kroon beroep ingesteld tegen
het besluit van Ged. Staten van Gelder
land, waarbij goedkeuring werd onthouden
aan het besluit van den gemeenteraad om
in de kosten van de stichting eener Ka
tholieke Kerk op de Horst gedurende tien
jaren een jaarlijksch subsidie te verlee-
nen van f 400.
Ged. Staten hebben dit besluit niet
goedgekeurd, omdat naar hun meening
niet dan in zeer bijzondere gevallen ge
meentegelden mogen worden aangewend
voor de bouw van een kerk en Ged. Sta
ten dit bijzondere geval hier niet aan
wezig.
De gemeenteraad voert in beroep aan,
dat het verleen en van subsidie voor den
bouw eener kerk niet in strijd is met de
wet en slechts afhankelijk van het daar
aan verbonden plaatselijk belang, dat te
vens maatstaf zal behooren te zijn bij de
bepaling van de som der bijdrage.
De raad voert verder aan, dat hij in
de vorming van eep parochie en den
bouw eener kerk in een zeer afgelegen
buurtschap van een gemeente een groot
plaatselijk belang ziet; dat daardoor toch
de aantrekkelijkheid der streek voor de
vrijwel uitsluitend katholieke bevolking
zeer wordt verhoogd.
Naar de overtuiging van den raad wor
den door bevordering van kerkbouw in dit
geval de belangen van eeij groote groep
der bevolking, omvattende ongeveer 1000
inwoners, op ondubbelzinnige wijze ge
diend.
De Kroon heeft het ingesteld beroep
ongegrond verklaard op grond, afgezien
van de vraag inhoover de grondwet de
strekking kan hebben om tegemoetko
mingen aan een bepaald kerkgenootschap
uit de publieke kas to verbieden, Ged. Sta
ten reeds uit anderen hoofde terecht hun
goedkeuring hebben onthouden aan het
raadsbesluit; dat toch dit subsidie in wer
kelijkheid in hoofdzaak strekt tot be
strijding van de jaarlijksche kosten we
gens de instandhouding van de in bet
geschil betroffen katholieke kerk ei niet
aannemelijk is gemaakt dat het gemeente
belang in die mate daarbij betrokken is,
dat het verleenen van subsidie ten be
hoeve daarvan gerechtvaardigd zoa zijn.
Uit het engros-confectiebedrijf.
Dreigend conflict.
De samenwerkende bonden in de klee
ding-industrie en de bond van loonconfec-
tionairs te Amsterdam hebben eenigen tijd
geleden voorstellen ingediend bij de werk
gevers in do bovenstaande branche, elke
inhouden de z:g. Groninger regeling voor
de kleermakers en bepalingen betreffende
het werk der loonconfectionairs. Overeen
stemming bleek nog niet mogelijk. Do
werknemersbonden hebben thans aan de
firma's J. van Kollem en Sajet en Snuyf
te Amsterdam meegedeeld, dat zij zich
het recht voorbehouden, met ingang van
Maandag a.s. den arbeid neer te leggen,
tenzij vóór dien tijd overeenstemming zou
zijn bereikt. Met de firma J. van Kollem
vindt morgen conferentie plaats. De kleer
makers en de loonconfectionairs zijn op
geroepen tot een personeelsvergadering
der beide firma's op Zaterdagmiddag.
Uit het bakkersbedrijf.
Dë arbeidsregeling.
Naar wij vernemen heeft het overleg tus
schen de besturen dar bakkerspatroons
bonden en die der gezellenorganisaties
over een eventueele herziening der Ar
beidsregeling voor liet bakkersbedrijf,
thans geldende voor de steden: Amster
dam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht,
welk overleg op 13 dezer te 's-Graven
hage heeft plaats gehad, tot resultaat
gehad, dat; de bestaande overeenkomst
tot begin Mei a.s. van kracht zal blijven
en intusschen door een kleine commissie
uit de onderscheiden organisaties aange
wezen, onder de oogen zal worde gezien,
welke wijzigingen in de overeenkomst moe
ten worden aangebracht, om deze beter in-
en doorgevoerd te krijgen en haar stipter
te doen naleven.
Ook zullen de te nemen maatregelen,
worden nagegaan, welke getroffen dienen
te worden, om op een meer afdoende
wijze voorkomende geschillen to beslech
ten.
Van patroonszijdo werd oin. verklaard,
dat tegen de oplegging van het weder-
zijdsck verplichte lidmaatschap, indien de
practische uitvoerbaarheid ervan kan wor
den aangetoond, geen overwegende bezwa
ren bestaan. Wat de besprekingen over
de andere punten der eventueel nieuw af
te sluiten arbeidsregeling betreft, deze
kullen later in de pleno-vergaderingen der
thans cantracant zijndo organisatiebestu-
ren plaats vinden.
De verhouding tusschen Nederland
en België.
Een meeting te Den Haag, op
initiatief van den
R. K. Vredesbond.
Binnenkort zal te Den Haag een mee
ting worden gehouden, betreffende het
belangrijke punt van de verhouding tus
schen Nederland en België. Do meeting
zal plaats hebben op initiatief van den
R. K. Vredesbond in Nederland.
Dc Belgische senator, de Zeereerw. Pa
ter Rutten, en een bekend Nederlander,
zullen daar het woord voeren.
Voor deze meeting zal ongetwijfeld veel
belangstelling bestaan.
Nieuwe politieke partij.
Door eenige personen is opgericht de
„Kiezersbond voor Nationale Eenheid en
Vooruitgang".
De nieuwe organisatie erkent niet de te
genstelling rechts-links als richtlijn voor
hare wenschen. Volgens zijn beginselver
klaring streeft do Bond naar do hoogst
bereikbare stoffelijke en geestelijke wel
vaart van het geheele Nederlandsche volk.
De bond is gevestigd te Amsterdam.
Burgemeester Stulemeyer.
Donderdagavond kwam de gemeenteraad
van Bergen op Zoom voor de laatste maal
bijeen onder leiding van burgemeester Stu
lemeyer. De dissidenten, onder wie de
beide wethouders, waren op één na niet
verschenen.
Aan het einde der vergadering nam de
burgemeester afscheid van den raad,
waarbij hij zijn waarschuwende stem liet
hooren, om vooral te zorgen, dat de raad
zoo objectief mogelijk oordeelc, steeds het
belang van de gemeento voor oogen hou
dend, met terzijdestelling van het per
soonlijke. Hij bood den raad zijn excuus
aan voor de wel eens onaangename uitin
gen tot den raad in het vuur van een de
bat gezegd, en besloot zijn rede met den
wensch, dat het Bergen op Zoom in de toe
komst goed zou gaan. Leden van ver
schillende fracties zeiden dank voor de
prettige samenwerking met den burge
meester; sommige oefenden daarbij ook
critiek op het beleid van den heer Stu
lemeyer. Nadat de burgemeester deze
critiek had beantwoord, sloot hij de ver
gadering.
„Verlossing uit heï proletariaat".
Het bestuur van het R. K. Werklieden
verbond in Nederland is voornemens op
Zondag 7 April a.s. een elftal groote ver
gaderingen te organiseeren en wel to
Zwolle voor Friesland* Groningen, Drente
eji Noordelijk Overijsel, tc Enschedé voor
Twente to Arnhem voor Gelderland; te
Utrecht voor de provincie Utrecht; te
's-Gravenhage voor Zuid-Holland; te Am
sterdam voor het Zuidelijk deel van Noord-
Holland; te Alkmaar voor het overig deel
van Noord-Holland; te Vlissingen voor
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
In de Belgische Kamer zal Dinsdag ge
ïnterpelleerd worden over den Belgischen
spionnagedienst.
De onrust in Spanje.
De opstandige beweging in Mexico.
De overstroomingen in Amerika nemen
het karakter van een ramp aan. (Telegram
men).
Groote brand in Japan. (Buitenl. Berich
ten, 2e blad).
BINNENLAND.
De Dioc. Haarlemsche Katholiekendag
zal op 10 Juli te Haarlem gehouden wor
den. (1ste blad).
Pastoor I. L. Wouters, oud-pastoor van
Vlaardingen, voorzien van de ïaatste H.H.
Sacramenten. (lste blad).
Prof. Walther Schücking over de voor
uitgang van het recht tot voorkoming van
oorlog door uitbreiding van de rechtsbe
scherming. (2do blad).
Jaarvergadering der Leidsche Ambachts
school. (2d o blad).
Zeeland; to Tilburg voor Westelijk Noord-
Brabant; te Eindhoven voor Oostelijk
Noord-Brabant en te Maastricht voor
Limburg. Deze vergadoringen hebben ten
doel, om ten aanhoorc van geheel Neder
land, door do geheele Katholieke Arbei
dersbeweging zeer duidelijk te doen uit
spreken, wat de georganiseerde Katholieke
arbeiders van den komenden wetgever
(Regeeriug en Staten-Generaal samen)
verwachten.
Onder de leuze: „Verlossing uit hot
Proletariaat" zullen do volgende onder
werpen worden behandeld: 1. Naar dc be-
drijfsdemocratie2. Een onbezorgde le
vensavond voor alle werkers? 3. Het groote
gezin uit de knel! 4. Door eigen kracht
omhoog1
R. K. Landelijk congres tegen het
Neo-Malthusianisme.
In het eere-comité voor dit congres, dat
op 25, 20 cn 27 Augustus e.k. to Nijmegen
gehouden wordt door den Nederl. R. K.
Bond voor Groote Gezinnen, hebben wel
willend zitting genomen do hoogcerw. heer
C. M. A. van Son, deken on pastoor te
Nijmegen, de heer F. M. A. van Schaock
Mathon, burgemeester van Nijmegen, on
de hoogcerw. heeren vicarissen-generaal
der Nedcrlandsche bisdommen, do hoog
cerw. paters provinciaals der paters
Augustijnen, Capucijncn, Carmelioton, Do
minicanen, Franciscanen en Jesuieten, do
rector magnificus der Keizer Karei Univcr-
siteite dc rector magnificus der Ncdcrl.
R. K. Handels-hoogoschool, dc secretaris
van den senaat der Keizer Karei Univer
siteit, do R. K. leden der Eerste cn Twee-
do Kamer, do R. K. wethouders der ge-
mento Nijmegen, de oud-voorzitters van
den Nederl. R. K. Bond voor Groote Ge
zinnen cn de voorzitters en directeuren
van verschillende organisaties cn instel-
ligeu op sociaal gebicu.
Werkloozen uit de vier groote steden
naar Drente en Overijsel.
Tusschen de regeeriug cn vertegenwoor
digers van de besturen der vier grooto
gemeenten is overeenstemming bereikt
over de plaatsing van werkloozen uit de
vier groote steden in de provincies Over
ijsel en Drente. In het geheel zullen 2000
werkloozen worden uitgezonden.
Do arbeidsvoorwa/irden zullen ongeveer
gelijk zijn aan die van het vorige jaar. Op
8 en 15 April zullen do eerst ploegen
vertrekken.
De nieuwe N. S. F. 4.
Men verzoekt ons opname van het vol
gend:
De Nedcrlandsche Sein toestellen Fa
briek (Radio N. S. F.) te Hilversum, levert
thans haar ontvangtoestel N. S. F. in een
mechanisch geheel nieuwen vorm. De wer
king en uitwendige bediening van het toe
stel zijn echter hetzelfde gebleven.
Wanneer men het deksel opent, vertoont
het inwendige een geheel gewijzigd aan
zien. Hot geheele eleclrisch-gedcultc is aan
het oog onttrokken door een horizontaal
gelcerlakte metalen (montage) plaat, welke
als soherm dienst doet en waarin openin
gen zijn aangebracht voor do lampvoetjes
der vier ontvanglampen E 442, 2 maal E
415 en B 403.
Bij de opstelling der ouderdoelen is cr
rekening mede gehouden dat aan de ach
terzijde onder de genoemde montageplaat
een ruimte overblijft, waarin bij het alge-
heel-wisselstroom-typo het p. s. a. geplaatst
