20ste Jaargang
VRIJDAG 15 MAART 1929
No. 6129
'EN
BUITENLAND
FEUILLETON
BINNENLAND
UIT DE OMGEVING
tarten
elaug.
log i»
n blij.
a van,
weer
wor.
idhuis
gevel
men
plicht
ie na.
dc
s dan
RS.
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Yoor Leiden 19 cent per week .f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week .f2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad vsrschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. I
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 1030B3 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor In gezonden Mededeclingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f0.50.
ID.
A a-n
Dit nummer bestaat uit vier bladen
:<avia,
van
te
van
dam,
•land
[aart
gres.
•a te
van
m.
JN.
Cobe
>ata-
Jam,
van
adix
V Lage loonen.
Lage loonen zijn een kwaad.
Zij kweeken menschen, zonder arbeids
vreugde, zonder arbeidslust.
Zij vormen een bodem, waarop het pau
perisme, met al z'n geestelijke ellende, we
lig kan opgroeien.
Zij zijn óók een kanker voor den op
bloei van het economisch leven; zij onder
mijnen de vitaliteit, de levenskracht, van
een industrie, van een bedrijf.
Dat laatste kan zoo duidelijk-waarneem-
baar "n, als men bijv. in twee streken,
waar eenzelfde soort fabriek is maar waar
verschillende loonen worden uitbetaald, een
vergelijking trekt.
Deze beweringen zijn in strijd niet de
wijsheid van vele liberale heeren!
Maar tegenover de wijsheid dezer theo
retici aldus de „Volkskrant" is het
n verkwikking, zich op het woord van
in practicus te kunnen beroepen.
En het blad vervolgt:
„Die practicus is in dit geval de be
kende autofabrikant Citroën.
In een lezing herhaalde hij niet de
klacht over hooge loonen, maar verdedig
de de politiek der hooge loonen.
Deze politiek had niet alleen geleid tot
n betere uitvoering, maar ook tot een
betere vakkennis van de arbeiders, waar
door onnut werk bespaard werd en de
productie met hetzelfde personeel is ver
dubbeld.
Daardoor was het mogelijk geworden de
loonen fce verdubbelen zonder de prijzen
voor het product te verhoogen.
Zou het er in de wereld zooveel slech
ter uitzien, indien men meer algemeen
Tegel Van een Citroën ook de za
kenman Ford kan in dit verband worden
genoemd aandurfde en toepaste, in
plaats van over bezuiniging door loon-
drukking te piekeren?"
Inderdaad bij loonsbepalingen wordt
vaak de wijsheid v bedrogen door de
zuinigheid en ook wat nog veel erger
is de rechtvaardigheid!
VAN HET VATICAAN
ITALIë'S CONCORDAAT MET HET
VATICAAN.
Rechten en plichten der geestelijkheid.
Regeling van de Bisschops
benoemingen.
Het tusschen Vatdcaan en Quirinaal ge
sloten concordaat, waaromtrent- gisteren
een rapport is gepubliceerd, bestaat udt
een voorwoord en 45 artikelen. Het ver
leent den Paus het recht met bisschoppen,
den lageren clerus en de geheele overige
katholieke wereld in verbinding te staan
en briefwisseling met hen te voeren zon
der eenige inmenging van de Italiaansche
regeering. Hetzelfde geldt voor de verhou
ding van de bisschoppen tot de geloovigen,
voor zoover het uitoefening der kerkelijke
functies betreft. De Heilige Stoel en de
bisschoppen hebben het recht van het vrije
woord en tot het openbaar maken van
richtlijnen, berkbrie ven. mededeelingsbla-"
den aan de diocezen en tot alle andere pu
blicaties, die met hun kerkelijke functies
samenhangen, zoowel binnen als buiten de
kerkgebouwen. Het aanslaan dezer mede-
deelingen aan de kerkgebouwen is vrij van
belasting. De publicaties van den Heiligen
Stoel mogen geschieden in alle talen; die
der bisschoppen moeten echter in het Ita-
Haausch of in het Latijn geschieden doch
in dit geval hebben de kerkelijke autoritei
ten hét recht aan den Italiaanschen tekst
een vertaling in een vreemde taal toe te
voegen. Studenten in do theologie kunnen
uitstel van militairen dienst krijgen tot
bun 26e jaar. Geestelijken en zij, dlie deel
uitmaken vaq een geestelijke orde, zijn vrij
van allen militairen dienst behalve in ge-
val van a-lgemeene mobilisatie. In dit geval
worden zij aangesteld als aalmoezenier. In
geval van gevangenisstraf voor geestelij
ken zullen dezen hun straf uitzitten in
speciaal voor hen gereserveerde afdeelin-
gen. De Heilige Stoel zal een nieuw dio
des oprichten ie Zara, pan de Dalmatische
kust.. Geen enkel deel van het Italiaansche
grondgebied zal behooren tot een diocees,
waarvan de bisschop zijn zetel buiten Ita-
bë heeft. Omgekeerd zullen de Italiaansche
bisschoppen geen gebied onler zich heb
ben, dat onder souvereiniteit van een an
deren staat valt. Hetzelfde geldt voor de
grensgemeenten.
De Heilige Stoel heeft het recht om bis
schoppen en aartsbisschoppen te benoemen
maar voor de benoeming vergewist de Hei
lige Stoel zich er van, dat de Italiaansche
regeerimg geen bezwaren van politie ken
aard tegen den betrokkene heeft. De ker
kelijke autoriteiten stellen de Italiaansche
regeering in kennis van de benoeming van
het hoofd eener kerkelijke gemeente en de
benoeming treedt eerst dertig dagen na
deze aangifte in werking.
Geen enkele geestelijke mag zonder toe
stemming van den ordinarius van het dio
cees in staatsdienst of in d'enst van den
staat afhankelijke openbare bedrijven blij
ven. Het intrekken van deze toestemming
dwingt eiken geestelijke, om zijn openbare
functie neer te leggen. De uit arbeid voort
vloeiende verdiensten of andere inkomsten
van de geestelijken zijn, evenals de sala
rissen der ambtenaren in staatsdienst, on
vervreemdbaar. De geestelijken kunnen
noch door het gerecht, noch door eenigen
anderen autoriteit gedwongen worden, hun
gelofte van. stilzwijgendheid te schenden.
In geval van uitlevering van een geestelijke
aan een straf rechtbank moet het openbaar
ministerie den ordinarius van het betrok
ken diocees daarvan op dc hoogte brengen
en hem het resultaat van het onderzoek en
het vonnis mededeelen.
Vaticaan geen V. B.-Iid.
Een der belangrijkste punten van het
rapport houdt in, dat de Vaticaansche staat
geen verzoek zal indienen om te worden
toegelaten als lid van den Volkenbond.
Het rapport bevat voorts een uiteenzetting
omtrent de neutraliteit van het Vaticaan.
terwijl Mussolini verder een uiteenzetting
geeft van de financieele regeling met het
Vatioaan. Het fundamenteele beginsel van
de overeenkomst is niet de afstand van
het Italiaansch gebied, doch het tot stand
komen van het verdrag als feit op zichzelf,
zoo wordt in het rapport gezegd.
BELGIE
DE BETREKKINGEN MET NEDERLAND
Overeenstemming is in beider belang.
„Samen kunnen zij den handel
van W e s t-E uropa leide n".
Gistermiddag werden bij de behandeling
der begrooting van buitenlandsche zaken
in den Senaat, wederom de Hollandsch-
Belgische betrekkingen ter sprake ge
bracht. De socialist de Brouckère betoog
de, dat de Hollandsche kwestie sedert
eenige weken do hartstochten weer heeft
opgewekt.
„Wij verklaren eenparig, dat nooit een
Belgische regeering, noch de Belgische pu
blieke opinie die slechte bedoelingen zou
den geduld hebben, d.ie de Utreehtsche
vervalsching ons in de schoenen schuift.
Nooit zal België dulden dat off:cieele dien
sten een politiek voeren, die afbreuk doet
aan de goede verstandhouding tusschen
buren.
Er moet volledige klaarheid komen. De
Belgen willen niet verdacht worden en
dringende maatregelen moeten genomen
worden om een herhaling te voorkomen.
Thans het vraagstuk der rivieren. Onze
buren moeten ons zoowol naar zee als naar
het achterland een uitweg geven. Ik ben
bang om de toevlucht te nemen tot de
groote mogendheden. Zij geven recht, maar
zij laten het zwaar betalen.
Dank zij onze provincie de Kempen heb
ben wij gegronde reden een buitengewone
vermeerdering van den handel te verwach
ten. Voor dien handel zullen wij van meer
dan één haven gebruik moeten maken, nJ.
Antwerpen en Rotterdam. De. twee landen
hebben er belang bij om zich te verstaan
en ruziemaken zou zoowel het eene als het
andere schaden.
Laten wij onze domme en misdadige po
litieke anuexatie-propaganda staken, doch
laten onze buren dan ook ophouden met
ophitsing van onze Vlamingen.
België en Nederland hebben er belang
bij om elkaar te verstaan, ten einde aldus
tot beider voordeel den handel van West-
EuTopa te leiden. Dit moeten wij dit land
doen begrijpen".
Minister Hymans heeft daarop nog eens
de politiek van België nauwkeurig om
schreven.
„Weer verklaar ik dat de Belgische po
litiek een van vrede, veiligheid en eerlijk
heid is. Sinds tien jaren werkt België ten
nauwste samen met de prachtige beweging,
die voortgaat om te komen tot samenwer
king der volken en tot de organisatie van
een internationale orde. België wil deze
politiek voortzetten; het zal zich nooit
leenen tot duistere kunstgrepen, die de
internationale orde zouden schokken of
welke mogendheid ook zouden bedreigen.
Het beeft slechts één doel: bevordering
van den internationalen vrede en de ont
wikkeling van zijn economische mogelijk
heden naar buiten, die het tot een der eer
ste handeldrijvende naties kunnen maken".
FRANKRIJK.
RUMOERIGE ZITTING DER FRANSCHE
KAMER.
Bij de behandeling der Congregatie-
ontwerpen.
Twee moties vanvert rouwen
in Poincaré.
Poincaré heeft gisteren tot tweemaal
toe de kwestie van vertrouwen moeten stel
len en beide malen in verband met do
congregatie-ontwerpen. Aan het slot van
de ochtendzitting verbond de premier over
eenkomstig zijn voornemen de kwestie van
vertrouwen aan de stemming over een voor
stel, krachtens hetwelk de bespreking der
congregatie-ontwerpen vóór alles zou gaan.
Een zeer levendig debat volgde en de voor
zitter had groote moeite de afgevaardig
den, die telkens buiten de orde gingen, bin
nen de perken te doen blijven. Het resul
taat van de stemming was, 323 tegen 254,
zoodat de regeeringsmeerderheid 69 stem
men bedroeg.
Een tweede motie tan vertrouwen werd
aangenomen aan het ^inde van de langdu
rige en stormachtige middagzitting, en wel
als gevolg van een poging der radicaal-so
cialisten, obstructie te voeren. Ditmaal
werden 321 stemmen vóór en 249 stemmen
tegen de regeering uitgebracht.
Ofschoon zich in de Fransche Kamer
vaak opgewonden tooneelen afspelen, heeft
de tegenwoordige regeering zelden zulko
moeilijke oogenblikken doorgemaakt als
gisteren. Reeds in de morgenzitting was
het debat buitengewoon levendig en de
discussies liepen uit op een waren woorden
strijd met Poincaré en Briand aan de ééne
zijde en den radicaal-socialist Malvy, voor
zitter der financieele commissie, aan den
anderen kant.
Malvy verklaarde, dat zijn fractiegenoo-
ten er genoegen mede zouden nemen, wan
neer Poincaré er in zou toestemmen, eerst
de suppletoir e credieten te doen aanne
men en dan, terwijl deze in den Senaat
behandeld werden, dc .congregatie-wetsont
werpen te bespreken beter,ikendp, dat
de congregaties de toegezegde middelen
zouden krijgen, doch dat zij nog niet ge
machtigd zouden zijn, nieuwe missionaris
sen op te leiden. Poincaré wees dit voor
set van de band. Briand steunde hem daar
bij en verklaarde, dat de opschorting der
beraadslaging over deze wetsontwerpen
een politieke ramp zou beteekenen. Inmid
dels nam het rumoer in de Kamer voort
durend toe en ten slotte was de orde ver
te zoeken.
Zielige obstructie
pogingen.
De schorsing van de zitting voor de lunch
vermocht de gemoederen niet tot bedaren
te brengen. Toen de afgevaardigden om 1
uur 's middags hun zetels weer innamen,
deelde een radicaal-socialist mede, dat hij
het woord wenschte te voeren over de or
de, hetgeen in de gegeven omstandigheden
niets anders beteekendo dan het voeren van
obstructie.
Het regende interrupties, toen deze spre
ker trachtte aan te toonen, dat de congre
gatie-wetsontwerpen een ernstige inbreuk
zouden beteekenen op de bestaande leeken-
wetten en bovendien ten gevolgo zouden
hebhen, dat de staat geleidelijk de geheele
controle over de geestelijkheid zou verlie
zen. Spreker en zijn fractie zouden dan
tegen de regeering stemmen.
De minister van Binnenlandscbe Zaken,
Tardieu, die voor de regeering het woord
voerde, gaf een opmerkelijk staaltje van
de debatteerkunst, waarin hij een meester
is. Zijn tegenstanders maakte hij belache
lijk en hij toonde aan, dat de voorstellen
der regeering op het gezond verstand be
rusten. Tardieu herinnerde er aan, dat het
hier volstrekt geen nieuwe kwestie geldt
en dat de Kamer, wilde zij eerlijk zijn, niet
mocht vergeten dat een linksche regeering
het instellen var een Fransch gezantschap
bij het Vaticaan had gesteund. De seculaire
beginselen der regeering, zoo zeide Tar
dieu, blijven onaangetast. Ten slotte ver
klaarde hij, dat er nu genoeg gedebatteerd
was over de orde en dat de regeering beslo
ten had, de wetsontwerpen thans te doen
behandelen en daaraan de kwestie van ver
trouwen to verbinden.
Toen Tardieu het spreekgestoelte ver
liet, bracht de rechterzijde hem een ova
tie, terwijl er van links gejoel opsteeg. De
radicaal-socialist Jacquier maakte gebruik
van zijn recht tot repliek, doch het was nu
zóó rumoerig, dat men hem bijna niet kon
volgen. Verstaanbaar was 6lechts, dat hij
het Jezuietencollege te Thonin wilde doen
sluiten Eenige radicaal-socialisten biel
den daarop nog korte redevoeringen dc
spreektijd was beperkt tot vijf minuten
en de Kamer werd steeds woeliger. Poincaré
werd becritiseerd om zijn stilzwijgen, waar
op de premier antwoordde, dat hij zelf wel
zou uitmaken, wanneer hij het woord wilde
voeren. Toen ten slotte door de rechterzijde
getracht werd tegen-obstructie te voeren,
begonnen eenige radicaal-socialisten met
de deksels van hun lessenaars te klepperen.
Tevergeefs poogde de voorzitter het lawaai
mot zijn bel te overstemmen. Ten slotte
stond hij op en schorste de zitting. Dit
maakte indruk. Toen de behandeling een
half uur later werd hervat, was het met de
obstructie gedaan en de stemming had
plaats met bovengenoemd resultaat, waar
na de zitting tot heden verdaagd werd.
MEXICO.
DE STRIJD IN MEXICO.
Bloedig gevecht in den staat Coahuila.
Een officieel communiqué meldt, dat te
Encantada in den staat Coahuila een ge
vecht heeft plaats gehad, waarbij dertig
opstandelingen werden gedood en tach
tig gevangen genomen. Drie colonne's re-
geeringstroepen concentroeren zich thans
op de sterke stelling der opstandelingen
bij Terreon. Galles, de aanvoerder der re-
geeringstroepen, heeft zijn hoofdkwartier
verplaatst naar Frio in den staat Zaca-
tecas.
Een échec voor O a lies?
Volgens berichten uit Nogales te Was
hington ontvangen, zou de eerste botsing
van de bondstroepen bij Carneros ten Zui
den van Torreon geëindigd zijn met de ne
derlaag van 2 regimenten van de regee
ring, die door de cavalerie der opstande
lingen op de vlucht zouden zijn gedreven.
Ook zou bondsgeneraal Carena gevallen
zijn.
De nieuwe priesters-registratie in Mexico.
Mgr. de la Mora acht-haar niet
strijdig met de kerkelijke
wetten.
De „Osservatore" meldt in verband met
de registreering der priesters in Mexico,
die, gelijk bekend, onder het nieuwe be
wind een anderen vorm aangenomen heeft.
Uit een verklaring van den bisschop van
San Luis Potosi, Mgr. de la Mora, in naam
van den Mexicaanschen bissohop gepubli
ceerd d.d. 19 Februari, blijkt, dat deze
nieuwe registratie geheel verschillend is
van die, welke vroeger was voorgeschre
ven en als tegen de kerk gericht door de
priesters werd geweigerd.
De bisschop schrijft daarover o.a.:
„Wij verklaren, dat deze registreering
niet met de kerkelijke wetten in strijd is.
De priesters schenden geen godsdienstigen
plicht, wanneer ze zich thans laten in
schrijven. Want het gaat er alleen om,
hun adressen te laten inschrijven, waar
mede geenerlei verbod of verlof tot uit
oefening hunner priesterlijke rechten ver
bonden is.
Daartegenover moet echter gezegd wor
den, dat het decreet geen wettelijke basis
heeft. Bijzonder onrechtvaardig is de be
paling, dat ieder, die bet bevel niet na
komt, als rebel zal behandeld worden.
Ook beteekent voor ons bet decreet een
groote vernedering, die we volstrekt niet
verdienen.
Wij willen aan de priesters, die^ het
noodig of nuttig achten, niet verbieden,
zich te laten inschrijven. Wanneer de
priesters hun adressen opgeven, moeten
zij zich er van bewust zijn, dat zij dit in
gevolge van hun eigen wcnsch doen. Daar
bij moeten zij eohter bedenken, dat er in
de regeering radicale elementen zijn, die,
ondanks onze onschuld, ales doen om ons
als vijanden van de regeering voor te
stellen".
Nieuwe terechtstellingen.
Uit Mexico City wordt gemeld, dat Don
derdag opnieuw 4 officieren die de opstan
delingen hadden gesteund, zijn terecht ge
steld.
EERSTE KAMER.
Begrootingsarbeid.
De behandeling van de begrooting van
het departement van financiën heeft wei
nig nieuws opgeleverd-
Minister verdedigde (tegen
over den heer De Gijselaar) de wijzigin
gen, welke achtereenvolgens tot stand ge
komen waren in de aangiftebelastingen,
als noodzakelijk, wijl zij voortvloeiden uit
de wijzigingen der belastingwetten zelf.
Bij „Onderwijs" werd er o.m. door de
heer Polak (S.D.) geklaagd over de te
geringe monumentenzorg en door den lieer
de Gijselaar (Oh. H.) over de anarchie in
de spelling.
Binnen niet al te langen tijd, aldus Mi
nister Waszink, zal een ontwerp-Monu-
mentenwet de Staten-Goneraal bereiken,
zoo hooiden we van den minister. Min
der positief kou hij zioh uitlaten over de
(in de Troonrede aangokondigde) Natuur
beschermingswet, want die maakt nog een
onderwerp uit van inter-dopartemcntaal
overleg.
De anarchie in de spelling erkent dc
regeering te bestaan, maar zij heeft ook
vastgesteld, dat tegenover de spelling De
Vries en Te Winkel, die in dc minderheid
komt, geen van de andere spellingen, die
practisch toegepast worden, een meerder
heid vormt. Daarom wilde zii voorloonie
WIJ BEGINNEN HEDEN MET
EEN NIEUW FEUILLETON.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Netlerlandsch-Belgische betrekkingen
in de Belgische Kamer besproken.
Rumoerige zitting van de Fransche Ka
mer in verband met de Congregatie-artike
len.
Een echec van Calles in het Noorden
van Mexico?
BINNENLAND.
De behandeling van de Ziektewet in de
Tweede Kamer. (1ste blad).
De regeering is niet voornemens in te
grijpen in het spellingsvraagstuk. (Eerste
Kamer, 1ste blad).
Auto door een trein gegrepen te Apel
doorn. Geen persoonlijke ongelukken.
(Gem. Berichten, 2de blad).
maar den toestand handhaven. De regee
ring kan toch niet een nieuwe spelling, bij
voorbeeld een beperkte Kollewijnsche, aan
ons volk opdringen, wanneer die niet in de
meerderheid is gekomen, oo zal er dus
klaarblijkelijk niets gebeuren.
Do Kamer is aan. „Justitie" begonnen.
TWEEDE KAMER.
De Ziektewet.
Bij de voortgezette behandeling der
amendementen op de Ziektewet heeft een
'belangrijkd principieelo aangelegenheid de
aandacht gevraagd, n.l. de kwestie der ge
lijkstelling van de ongehuwde met de ge
huwde moeder.
In het wetsontwerp was die gelijkstelling
vastgelegd.
Voortreffelijk heeft oud-minister Aal-
berse het onmogelijke dier gelijkstelling in
'c licht gesteld; hij diende mede namens
andere leden dor rechterzijde een amende
ment in, om die gelijkstelling uit de wet te
lichten.
De zorg voor de ongehuwdo moeder is
Overheidszorg en geen verzekering.
Waarom dan ook die twee niet door
elkaar mogen worden gehaspeld, zooals het
Regeeringsvoorstel deed.
Dat bij bet verzet der Katholieken tegen
dat voorstel geen hardheid voorzat jegens
do ongehuwde moedor*, bleek voldoende uit
de indiening door den heer Aalberso van
een motie, waarin Overheidssteun werd ge
vraagd voor vereenigingen en instellingen,
die zich dc zorg voor de ongehuwde moeders
en haar zuigelingen tot taak hebben ge
steld.
Er is een discussie gevoerd, waarbij allen,
die aan de linkerzijde der politieke schei
dingslijn staan, in verschillende toonaarden
zich tegen het amendement-Aalberse uit
spraken. Mevr. v. ltallie-v. Einbden (V.D.)
o.a. verdedigde de vrije huwelijken, daarbij
aanvoerende het ouwejbakken praatje, dat
zedelijkheid en reinheid niet aan uiterlijk
heden zijn gebonden.
Mr. Aalberse is ten slotte overgegaan
tot intrekking van zijn motie uit vrees voor
een onzuivere stemming en daarna is het
amendement-Aalberse aangenomen met 46
stemmen tegen 31. Rechts tegen Links plus
ds. Lingbeek (die een zeer zonderlinge hou
ding heeft aangenomen!)
Dit was de belangrijkste beslissing van
de Kamerzitting van gisteren.
Landelijke verloting ten bate van het
Neder!, zwakke kind.
Voor deze landelijko verloting beeft het
Ned. R. K. Huisvestings-Comité voor den
hoofdprijs de beschikking gekregen over
een „Essex Super Six", Coach, laatste mo
del 1929, ter waarde van 2795.
voor den 2en hoofdprijs: een Meufa sa
lon-, huiskamer- en slaapkamerameuble
ment ter waarde van 1000.
voor den 3en hoofdprijs: een complete N.
S. F. radio installatie ter waarde van 500
WARMOND.
GEMEENTERAAD.
De villa Welgelegen wordt tot
raadhuis omgebouwd. Kosten
ƒ20.000. Voor de bevordering
van vreemdelingenverkeer is
1000 beschikbaar gesteld.
Voorzitter burgemeester A. J. Schol
vinck. Afwezig met kennisgeving, wegens
verblijf in het buitenland, <le heer .T. K